KUNST CULTUUR
Nederpop kraait victorie op Pinkpop
'Nauwelijks controle over
indirecte kunstsubsidies'
Met zijn vijven 400 jaar
North Sea Jazz trekt
alles uit de kast
Gerard ter Borch in Rijksmuseum
R5
f n Herman
erfllmd
Kunstrai
Groots afscheid van Den Haag
HDC941
woensdag 11 mei 2005
geïnstrueerde gezicht
ïretnchamon. Foto: EPA
adstructie
nchamon
etenschappers heb-
en Bconstructie gemaakt
gezicht van de Egypti-
n^ng Toetanchamon.
nschappelijke teams,
enigde Staten, Frank-
yrpte, hebben zich be-
de modernste tech-
js 1 het uiterlijk van de
j Q]i te kunnen reconstru-
et anchamon was onge-
b n jaar oud toen hij tot
k v ;rd uitgeroepen en is
intigste gestorven. In
zijn graf gevonden
i de gouden sarcofaag
de mummie
nchamon lag, nog al-
in de grootste ontdek-
de geschiedenis.
ntatie van
ehoorzaal
e Stadsgehoorzaal
rt vanmiddag (14.00-
en zaterdagmiddag
)0 uur) het nieuwe
rogramma in de
ve fengstellenden kun-
113 p de hoogte stellen,
Je,lmmaboekje meene-
abonnement aan-
ren0p een groot film-
'lw n live-registraties te
rschillende ensem-
^aa en hun muziek live
Vanmiddag speelt
°ai erensemble Gianni
ien t volgend seizoen
msterdamse Con-
is geprogram-
-der worden er pos-
1 en zijn gratis con-
te winnen.
- De roman 'Odes-
(1 Herman Koch
nd. Regisseur Erik
rerkt aan het scena-
d gaat over Fred,
iste veertiger die op
x tegen het lijf loopt,
tiend die in het cri-
uit is beland. Lang-
fr zeker zuigt Max
In een gevaarlijke we-
sleur verdrijft, maar
I eist.
door Bart Ebisch
landgraaf - Tien Nederlandse
bands spelen dit jaar op Pink
pop, waaronder Golden Ear
ring, Kane en Di-rect. Het zegt
iets over de populariteit van
Nederpop. Al waren - eerlijk is
eerlijk - de internationale top-
bands zo buiten het festivalsei
zoen niet te krijgen.
In de geschiedenis van Pink
pop is het maar één keer voor
gekomen dat Nederpop ont
brak op het affiche. Dat was in
1980, het jaar met The Jam, J.
Geils Band, Joe Jackson en...
Raymond van het Groene-
woud. „Die is wel in Amster
dam geboren", haast festivalor
ganisator Jan Smeets zich te
zeggen. „Maar inderdaad, hij
heeft een Belgisch paspoort.
Dat jaar hadden we geen Ne
derlandse act."
Terwijl Pinkpop in eerste in
stantie bedoeld was als podium
voor uitsluitend Nederlandse
bands. Althans, dat stelde het
merendeel van de programma
commissie voor, die in Smeets
een tegenstander vond. 'Mr.
Pinkpop' boekte toen al in zaal
Berghmans in Maastricht En
gelse bands en wilde die lijn
doortrekken naar het Burge
meester Damensportpark in
Geleen, waar het festival des
tijds plaatsvond. In de eerste
jaren moest hij vaak het onder
spit delven, ofwel Nederpop
domineerde. „Het moest te be
happen zijn, daarom werd ge
kozen voor bands uit Neder
land. Waarom moeilijk doen
als het ook makkelijk kan? De
mensen binnen de organisatie
die er zo over dachten, voelden
zich gesterkt toen Yes en The
Gun afzegden in 1970."
De affiches uit 1970 en 1971 la
ten verder de namen zien van
onder anderen Focus, Fungus,
George Baker Selection
(Smeets: „Ik was tegen."), Su
per Sister, Brainbox en Shoc
king Blue. Van laatstgenoemde
band was een deel van de orga
nisatie niet gecharmeerd, her
innert Smeets zich. Shocking
Kut werd die band minder lief
kozend genoemd. „Zangeres
Mariska Veres had een ultra
kort rokje aan. Omhoog kijkend
naar het vier meter hoge podi
um keek je zo tegen haar blau
we onderbroekje aan."
Daama was het gedaan met de
dominante Nederpop-inbreng.
Engelse en Amerikaanse bands
bepaalden jarenlang het pro
gramma. Tot 1994 bleef de in
breng van Nederpop beperkt
tot één of maximaal twee
bands. In 1977 bijvoorbeeld
kwam de Golden Earring op
herhaling, Doe Maar was in
1982 en 1983 van de partij,
Herman Brood in 1988 en
Tröckener Kecks in 1991.
Regelmatig ruimde de organi
satie ook een plekje in voor
Limburgse bands: Opus mocht
op de eerste Pinkpop spelen,
Partner stond er in 1978 op de
planken, Janse Bagge Bend in
1983, Rick Nolov The Losers
in 1984, Gé Reinders twee jaar
later en Rowwen Hèze in 1992.
Er kwamen meer lokale deelne
mers toen het festival een
tweede podium kreeg en uit
groeide tot een driedaags festi
val met in totaal meer dan der
tig bands. Inmiddels zijn Row
wen Hèze en De Heideroosjes
vertrouwde namen in Land
graaf, met respectievelijk hun
derde en vierde optreden.
Sinds 2000 kraait Nederpop
weer victorie op Pinkpop. Toen
speelden tien Nederlandse
bands, een record dat dit jaar
wordt geëvenaard met Intwine,
Mindfold, Epica, Rowwen Hè
ze, Within Temptation, Beef,
De Heideroosjes, Kane, Golden
Earring en Di-rect. Jan Smeets
is ermee in zijn nopjes. „Het
zegt wel iets over de populari
teit van de Nederlandse groe
pen. De nationale top is dit jèar
compleet op Pinkpop te horen
en die is heel breed qua mu
ziekstijlen. Beef! zorgt voor reg
gae, Golden Earring is goud
van oud, Kane rockt en Di-rect
probeert van het jongensachti
ge imago af te komen. Verder
hebben we de twee huidige
Limburgse topgroepen."
De Pinkpopbaas is zo eerlijk te
zeggen dat de Nederpophausse
ook te maken heeft met een ge
brek aan internationale top-
bands. Bovendien valt Pinkpop
extreem vroeg en daarmee bui
ten het festivalseizoen, waar
door populaire groepen als
Green Day en Queens of The
Dinand Woest-
hof van Kane,
een van de tien
Nederlandse
bands dit jaar
op Pinkpop.
Foto: ANP/
Rick Nederstigt
Stone Age simpelweg niet te
krijgen zijn. „Zo'n Alanis Mo-
rissette, die sloeg in 1996 in als
een bom. Dat zie je bijna niet
meer gebeuren. Bloc Party en
Kaiser Chiefs gaan beslist Franz
Ferdinand achterna, maar dat
is nog wat anders dan een hele
natie beroeren."
Amsterdam - Kunstenaar Koen van Mechelen kijkt tijdens de opbouw van de Kunstrai
2005 in Amsterdam, hoe zijn werken er bij hangen. Vanaf vandaag is de Kunstrai voor
het publiek geopend. Meer dan honderd galerieën uit binnen- en buitenland tonen sa
men een overzicht van het kunstaanbod van dit moment. De Belgische kunstenaar
Koen van Mechelen maakt kunst van dode dieren. Zijn werk is te zien in de stand van
Buro Leeuwarden, verbonden aan het Friesch Museum. Foto: ANP/Robin Utrecht
van Rooijen, Chaka Khan met
het Metropole Orchestra, Bob
by McFerrin het Randy Wes
ton Quintet, Youssou N'Dour
het Fathy Salama Orchestra,
Candy Dulfer Sheila E., su
persessies rond George Duke
en Joe Zawinul maken het festi
val op voorhand al memorabel.
Op gedurfde wijze zetten de
programmeurs van het festival
(Michelle Kuypers, Sander
Grande en Chee Yee Tang) in
met een speciaal programma
dat de fusion tussen jazz en fla
menco in kaart brengt: mees-
tergitarist Tomatito kruist de
degens met pianist Michel Ca-
millo, Chick Corea zal zich
schrap zetten tegen Touchsto
ne (de band van Paco de
Lucia), terwijl de meer gipsy'-
aspecten van de Spaanse rum
ba door Jerry Gonzales Los
Piratos del Flamenco worden
behandeld. Ook Birelii Lagrene,
de kroonprins van de Hot
Club-stilisten, komt naar het
festival.
Ook voor fijnproevers is Den
Haag dit jaar een absolute must
met het Charles Stepney Pro
ject (Jazzanova, Dox Orchestra,
Terry Callier), het Boyd Rae-
bum Project van het Dutch
Jazz Orchestra en het Jimmie
Lunceford-tribuut van The
Beau Hunks. Elektronica-speci-
alist Matthew Herbert pakt uit
met het veelbelovende solopro
ject van Moloko-zangeres Ro-
isin Murphy en zijn eigen Plat
Du Jour (met op het podium li
ve een heuse kok!).
door John Oomkes
den haag/gpd - North Sea Jazz
neemt op stijlvolle wijze af
scheid van zijn bakermat. Den
Haag staat van 6 tot en met 10
juli een ongekend zwaar gepro
grammeerde jubileumeditie te
wachten. Volgens NSJF-direc-
teur Theo van den Hoek is het
beschikbare budget zelfs met
30 procent overschreden om de
dertigste editie alle mogelijke
luister bij te kunnen zetten.
Het jaar 2005 zal wel eens in de
boeken kunnen komen te staan
als de editie die het snelst in
voorverkoop uitverkocht raak
te. Na al eerder gepubliceerde
namen als het Keith Jarrett Trio
(speciale warming up op 6 juli),
een Midsummer Jazz Gala op 7
juli met Buena Vista-ster Ibra
him Ferrer en de deelname van
soulsensatie Joss Stone, piano
legende Oscar Peterson en van
andere topattracties als Al
Green, Jamie Cullum, Steps
Ahead, Cristina Branco en
Dianne Reeves, toverde Van
den Hoek nog meer moois uit
de hoge hoed.
Zo neemt bassist en bandleider
Dave Holland als 'artist in resi
dence' het estafettestokje over
van Michael Brecker en Pat
Metheny. Holland komt naar
Den Haag met een kwartet met
Herbie Hancock, Chris Potter
en Jack Dejohnette, met zijn
bigband en in duo met de In
diase meester-slagwerker Trilok
Gurtu. Speciale programma's
rond Toots Thielemans, Ack
en de regio bestaat grote belangstelling voor professio-
nateuristische kunstbeoefening. Heilig Vuur volgt stad
jenoten die musiceren, zingen, dansen, toneelspelen, fo-
1, schilderen of op andere wijze actief zijn. Vandaag The
oesi it Leiden,
dag.
geld
tl erandering eerst wat
zijn bij elkaar 400
in toch maar met zijn
wc t brengt de gemid-
ont van Stars
80 jaar. Sommige le
al 60 jaar'in de mu-
baar spelen al meer
ir samen. Niet één
,fd ad er ooit aan ge-
aa t i voor zijn honderdste
bom te zullen nemen.
nu logen dan grijs zijn
L de dagen zijn ze
tiet moe. Binnen 48
ankr en 15 nummers op
rt disc. Een nieuw
iker voor die leeftijds-
wam van Joyce de
ij is de schoondoch-
ies Willemse. Hij zit
n de muziek. De
"'pnd dat dat op de een
manier moest door-
ie*par het nageslacht,
mocht Dries met
jn maten een cd op-
»ifai de Art of Sound Stu-
teg<Middelstegracht.
„Twee dingen vielen meteen
op", zegt Willemse. „Ik heb
heel vroeger nog gewerkt in dat
gebouw. Het heette toen Tiele-
man Dros. Oudere Leide-
naars kennen dat nog wel. En
het tweede is dat zo'n studio
véél kleiner is dan je denkt."
Met Dries Willemse over mu
ziek praten doe je niet in een
uurtje. Hij heeft meer dan een
halve eeuw in, wat hij noemt,
het schnabbelcircuit gezeten.
Heeft overal gespeeld in de re
gio Leiden en ver daarbuiten.
Op bruiloften en partijen, voor
dansscholen, bij sportclubs en
tijdens kermissen. Hij kent ie
dereen. Kan daar smakelijk en
in sappig Leids over vertellen.
Hij heeft overal een verhaal bij,
een anekdote of een grap.
Via de muziek heeft hij ook zijn
vrouw Suzanne leren kennen.
Dat hij de kans op een profes
sionele carrière liet lopen, ligt
opgesloten in diezelfde Sanne.
Als je avond na avond speelt
en altijd weg bent tot in het
buitenland aan toe, ga je als
The All Stars in de studio: Theo der Kinderen piano, Piet Bouman bas, Wim Crama drums, Wim Iterson
accordeon en Dries Willemse klarinet. Foto: Hielco Kuipers
vanzelf steeds meer drinken.
Het is immers altijd gezellig.
En er zijn al snel vreemde
vrouwen in het spel. Ik heb er
voorbeelden genoeg van ge
zien. Nou, daar had Dries mooi
geen trek in. Al spuug ik na
tuurlijk niet in een biertje."
Muziek was en is voor Dries
Willemse een hobby naast zijn
dagelijks werk bij een onderne
ming in benzinepompen. Met
musiceren kon je gemakkelijk
een extra centje verdienen.
„Zodat de jongens mochten
verder leren. Op mijn veertien
de leerde ik gitaar bij de mu
ziekvereniging Nieuw Leven.
Daar speel ik eens per week
nóg. Mijn eerste band heette
de KlaGiBa's. De afkorting van
klarinet, gitaar en bas, begrijp
je. Ik ben toen overgestapt op
klarinet. Dat instrument be
speel ik nog altijd."
Een Hawaii-band, The Rhyttm
Club, The Melody Makers,
Hennie Langeveld Band, het
Kwartet Dries Willemse - door
de jaren heen speelde hij in
verschillende formaties en be
geleidde tussendoor ook nog
bekende namen als Ronnie To-
ber, Ciska Peters en Connie
Vink. Tegenwoordig repeteert
hij in de kantine van Ons Bui
ten, de turnvereniging van Lei-
den-Noord. Met uitsluitend
vrienden van vroeger. Optre
den doen ze nog maar mond
jesmaat.
„We noemen ons The All Stars.
De oorspronkelijke bezetting
bestaat uit vijf man. Maar an
deren hoorden dat in Leiden
en steeds schoof er op woens
dag eentje aan. Zoals bijvoor
beeld Wim Helfensteyn, met
wiens broer ik ooit ben begon
nen. Nu spelen we met negen
man. Ja, nog effe en we hebben
een Big Band voor bejaarden."
De cd die ze afgelopen week
einde hebben opgenomen is
niet bestemd voor commercië
le doeleinden. Komt niet in de
winkel te liggen. „De muziek is
voor het nageslacht. Voor de
kinderen en kleinkinderen. Het
is een prachtig mooie geste.
Dat dat op onze leeftijd nog
mocht. Trouwens, onze groot
ste fan is de koffieman van Ons
Buiten. Hij is 87."
Ad van Kaam
leiden/gpd - Het Rijk geeft jaar
lijks zo'n 800 miljoen euro uit
aan kunstsubsidies via belas
tingmaatregelen, maar heeft
nauwelijks zicht op de uitwer
king daarvan. Terwijl er over de
directe kunstsubsidies, die vo
rig jaar 752 miljoen bedroegen,
altijd zwaar wordt gediscussi
eerd, is er over de subsidies via
belastingmaatregelen nauwe
lijks democratische controle.
Dat stelt fiscaal-econoom Sigrid
Hemels in haar proefschrift
'Door de Muze omhelsd', waar
op ze op 18 mei aan de Univer
siteit Leiden promoveert.
Indirecte kunstsubsidies zijn
onder meer mogelijkheden om
giften af te trekken van de in
komstenbelasting of het ver
laagde BTW-tarief voor boeken.
Hemels: „Op een boek zit 6%
BTW, het normale BTW-tarief is
19%. Met deze maatregel subsi
dieer je dus indirect élle Neder
landse boeken, niet alleen
dichtbundels en romans, maar
ook busboekjes, breiboeken,
kruiswoordpuzzelboekjes enzo
voorts. Als het je echt te doen is
om het stimuleren van kunst en
cultuur, dan ligt het subsidiëren
van de laatste categorie boeken
minder voor de hand.
Volgens Hemels zijn er op dit
moment 36 verschillende belas
tingmaatregelen voor kunston
dersteuning, maar hoewel er
een hoger bedrag mee gemoeid
is dan met de directe kunstsub
sidies, vraagt men zich niet af
of het doel dat men ermee wil
de bereiken ook werkelijk wordt
bereikt. „Sterker nog", aldus
Hemels, „er zijn maatregelen
waarvan eigenlijk helemaal niet
duidelijk is wélk doel ermee ge
diend zou moeten worden."
Het probleem is dat de directe
subsidies onder het ministerie
van OC&W vallen en de belas
tingmaatregelen onder het mi
nisterie van financiën. Hemels:
„Nu is het zo dat voor belas
tingsubsidies belastingambte
naren bepalen wat culturele in
stellingen zijn, wat een muse
um is of wat als kunst kan wor
den aangemerkt. Dat horen na
tuurlijk de deskundigen op het
gebied van kunst en cultuur,
zoals de Raad voor Cultuur, de
Mondriaanstichting of het Ne
derlands Museumregister te be
palen. Vervolgens is het aan de
culturele instellingen om te
zorgen dat zij ook giften krij
gen."
amsterdam/gpd - Het Rijksmu
seum krijgt deze zomer uit de
Verenigde Staten, Duitsland en
eigen land dertien meesterwer
ken van Gouden Eeuw-schilder
Gerard ter Borch in bruikleen.
Aangevuld met vijf schilderijen
uit de eigen collectie presen
teert het museum de bijzonde
re bruiklenen onder de titel
'Schitterend Satijn. Het beste
van Gerard ter Borch'. Het
Rembrandthuis toont tegelij
kertijd tekeningen van Ter
Borch en andere leden van de
ze getalenteerde kunstenaarsfa
milie uit Zwolle op de expositie
'Thuis bij Ter Borch'.
Met zeven werken zijn de VS de
grootste bruikleengever. Daar
bij zijn 'Jonge vrouw bij haar
toilet' en 'De nieuwsgierige' uit
het Metropolitan Museum in
New York en 'De Paardenstal'
uit het Getty Museum in Los
Angeles Ook naar ons land ko
men 'Bezoek van de minnaar'
uit de National Gallery of Art in
Washington en 'Musicerend ge
zelschap van drie personen' uit
het Art Museum in Cincinnati.
Het enige bruikleen uit Europa
is 'De Binnenplaats' uit het
Staatliche Museum zu Berlin.
Het Mauritshuis levert met drie
schilderijen het grootste aantal
bruiklenen uit eigen land. waar
onder 'De luizenjacht' en 'De
onwelkome boodschap'. Uit de
eigen collectie keren onder
meer het 'Portret van Helena
van der Schalcke als kind' en
'De vaderlijke vermaning' na
maanden afwezigheid in de VS
in het Rijksmuseum terug.
De dubbelexpositie in Amster
dam sluit aan op de eerste ten
toonstelling die in de VS aan
het werk van Gerard ter Borch
(1617 - 1681) werd gewijd. Op
initiatief van de American Fe
deration of Arts en de National
Gallery of Art werden uit open
bare en particuliere collecties
wereldwijd vijftig schilderijen
bij elkaar gebracht. Deze pre
sentatie van een kunstenaar die
met zijn virtuoze interieur
schilderkunst onder meer Jo
hannes Vermeer en Pieter de
Hooch beïnvloedde, begon af
gelopen november in Washing
ton en eindigt later deze maand
in Detroit.
De dubbelexpositie duurt van
10 juni tot en met 4 september.
