Suske Wiske (60) voor eeuwig jong
Pieter Toussaint reist in zijn hoofc
KUNST CULTUUR
Christina Branco: ogen dicht en luisteren Beelden terug naar u<
Bijzonder
collecties
Amsterda
Streekta
is weer 'j
Vier prijze
voor Span
dinsdag 10 mei 2005
Johanna ter Steege in Vrouw van
het Noorden. Foto: CPD
Johanna speelt
zusje van Mozart
Amsterdam - Actrice Johanna
ter Steege gaat Nannerl Mozart,
het zusje van componist Wolf
gang Amadeus, spelen in de
film The Wonder Child. De film
vertelt het levensverhaal van
Nannerl, net als haar broer mu
zikaal begaafd. De opnames
van de Engelstalige film vinden
plaats in Salzburg, de geboorte
stad van Nannerl. De film ver
schijnt in 2006, het 250ste ge
boortejaar van Wolfgang Ama
deus Mozart. Ter Steege speel
de in films als Spoorloos en
Verder dan de maan. Ook heeft
zij een aantal internationale
producties zoals Immortal Be
loved en Paradise Road op haar
naam staan. Tijdens het film
festival in Cannes, dat woens
dag begint, gaat haar nieuwste
film Guernsey in première.
Start Grote Prijs
van Bollenstreek
noordwijk - De inschrijving
voor de nieuwe editie van de
Grote Prijs van de Bollenstreek
is begonnen. De talentenjacht
voor popbands beslaat ook dit
keer weer vier voorrondes, ver
spreid over verschillende jonge
rencentra in de Duin- en Bol
lenstreek. De mogelijkheid be
staat dat het aantal deelnemen
de zalen nog kan worden uitge
breid. In dat geval voegt de or
ganisatie twee halve finales aan
deze competitie toe, vooraf
gaande aan de finale. Opgeven
kan via www.gpvdb.nl, onder
inzending van een demo. Op
grond van deze opnamen be
paalt een jury welke bands
doorgaan naar de voorrondes.
Concert voor
aanschaf vleugel
alphen aan den rijn - Op za
terdag 11 juni wordt in theater
Castellum een concert gegeven,
waarvan de opbrengst bedoeld
is voor de aanschaf van een
vleugel voor het nieuwe Al-
phense theater. Het initiatief is
genomen door Lions Clüb'
Rhijnhart die Alphen eerder een
muziektent voor Park Rijn
stroom wilde schenken, maar
door verzet van omwonenden
is die er nooit gekomen. Op het
benefietconcert wordt opgetre
den door pianist Cor Bakker,
zangeres Margriet Eshuis en di
verse ensembles van de streek-
muziekschool. Het evenement
begint om 20.00 uur en de
kaartverkoop is inmiddels be
gonnen.
Atelierroute
in Nieuwkoop
nieuwkoop - Aansluitend op
de grote overzichtstentoonstel
ling 'Schilders van de Nieuw-
koopse Plassen' in kunsthoeve
Rijlaarsdam en bij kunstge
nootschap 't Reghthuys is er op
14,16, 21 en 22 mei een atelier
route in Nieuwkoop. Daaraan
doen twintig kunstenaars mee.
Zij stellen op zestien plekken
van 11.00 tot 17.00 uur hun ate
lier open. Er zijn vijf startpun
ten langs de route. Naast Rij
laarsdam en 't Reghthuys zijn
dat de Meije Tuin en Theesa
lon, de Beeldentuin in Zwam-
merdam en G. Brouwer te
Noorden.
Helen Hunt
op regiestoel
den haag - Helen Hunt debu
teert als filmregisseur. Voor de
relatie-satire Then She Found
Me schreef ze ook het scenario.
De actrice, wereldbekend ge
worden door de tv-serie Mad
About You, heeft zeven jaar aan
het script gewerkt. Helen Hunt,
die in 1998 een Oscar won voor
haar rol in As Goods As It Gets,
speelt de rol van een onderwij
zeres die in crisis raakt. Diane
Keaton and Woody Harrelson
zijn gevraagd voor andere rol
len.
Hoofdrol voor
Carice van Houten
den haag - Tijn Docter en Cari
ce van Houten spelen in de ver
filming van Ronald Giphart's
bestseller 'Ik Omhels Je Met
1000 Armen' de hoofdrollen
van Giph en Samarinde. Halina
Reijn, Tygo Gernandt en John
ny de Mol maken evenals
Maartje Remmers, Maaike Neu-
ville en Tjebbo Gerritsma, deel
uit van de hechte vrienden
groep waarom het in de film
draait. Catherine ten Bruggen-
cate is de moeder. De opnamen
beginnen 23 mei.
muziek recensie
Susanne Lammers
Concert: Cristina Branco: Ulisses. Met
Custódio Castelo (portugese gitaar),
Alexandre Silva (akoestische gitaar),
Fernando Maia (basgitaar) en Ricardo
Dias (piano). Gehoord: 8/5, Schouwburg,
Leiden.
Al zo veel aanbiddende Neder
landse zalen gezien, maar nog
steeds lijkt Cristina Branco een
beetje verlegen. Ze trekt zich
het liefst terug in de kring van
haar musici, voelt zich het ze
kerst in de veilige bocht van de
vleugel. Daar komt ze het meest
los van haar bestudeerd drama
tische poses - hoofd achterover,
kin omhoog en een lijdende
trek op het gelaat - en heeft ze
het minst last van de maniertjes
die haar optreden tot een ge
wijd, maar stokstijf ritueel ma
ken.
De oplossing is simpel: ogen
dicht en luisteren. Want Branco
heeft een onvergelijkbare stem,
die veel meer nuances kan uit
drukken dan haai- lijf bedenken
kan. Daar zit haar dramatische
kracht. Ze is vooral groots in de
lagere registers, waar ze over
meer finesse en kleur beschikt
dan je voor mogelijk houdt.
De liedjes van haar nieuwste cd
'Ulisses' maken van die stre
lend warme diepte dan ook
dankbaar gebruik. In haar lof
lied op de Taag zweeft haar
stem als een sierlijke vogel bo
ven het door de musici evoca
tief opgeroepen stromende wa
ter, dat klatert, rimpelt en
zachtjes golft. Ook de 'Fado
Portuguese', die ze laat groeien
en krimpen, voortjaagt en weer
stilzet en waarin haar stem alle
tinten van de zee aanneemt, is
een overtuigend bewijs van
haar kunnen.
Branco doet haar best zich sti
listisch te verbreden. Naast de
pure fado's maakt ze, al jaren,
uitstapjes. Veelal in het be
schaafde jazz-idioom. Dit keer
zingt ze zelfs een voor haar
doen spontaan swingend latin-
nummer in een vrolijke drie
kwarts-maat. Ook waagt Branco
zich nu ook aan de betere pop.
Als cadeautje krijgen we een
liefdesverklaring van en aan Jo-
ni Mitchell, een plaatje van een
liedje. Maar haar statuur komt
toch van het repertoire dat haar
groot gemaakt heeft, de speci
aal voor haar geschreven fado's
van Custódio Castelo en de tra
ditionele fado's. Steeds subtie
ler en swingender wordt haar
interpretatie van 'Barco Negro'
Ze doet geen enkele poging tot
epateren meer, maakt hem
klein en draagbaar, en daar
pakt ze je weer eens volledig
mee in.
uden/anp - Een aantal kostbare
middeleeuwse beelden keert
binnenkort tijdelijk terug in de
abdij Maria Refugié in Uden.
Het Nederlandsch Museum
voor Geschiedenis en Kunst,
het latere Rijksmuseum, heeft
de beelden 130 jaar geleden
aangekocht. Het Rijksmuseum
staat ze binnenkort in bruikleen
af aan het Museum voor religi
euze Kunst dat in de abdij is ge
vestigd.
De beelden waren oorspronke
lijk eigendom van de Birgittijn-
se kloosterorde die nog steeds
in de abdij is gevestigd. De
Stripduo van Willie Vandersteen krijgt eigen expositie
Suske Wiske worden zestig.
Het Nederlands Stripmuseum
Groningen viert de verjaardag
van het eeuwig jonge stripduo
met een tentoonstelling, die
voor het publiek op 30 april
opengaat. In de zomer komt
daarop een vervolg in Zwolle.
Uitgerekend in dit jubileumjaar
steeg er rumoer op uit Studio
Vandersteen. Maar Suske Wis
ke zijn sterk genoeg. Ze hebben
wel voor hetere vuren gestaan.
Wie van Suske Wiske heeft
gehoord maar de strip nooit
heeft gelezen, weet wel zeker
dat Suske het meisje is van de
twee. Fout. Suske is een Vlaam
se afleiding van Franciscus, ter
wijl Wiske van Louisa komt. En
nee, een echte broer en zus zijn
ze ook al niet. In de eerste strip
van Willy Vandersteen (1913-
1990) draafde eenmalig Rikki
op, naast Wiske en haar tante
Sidonia. Suske nam drie jaar la
ter in Het Eiland Amoras (1945)
zijn plaats in.
De hilarische Lambik wandelde
in De Sprietatoom (1948) de
plaatjes binnen. Pas vijf jaar la
ter introduceerde Vandersteen
ook nog de krachtpatser Jerom,
een wat naïeve reus, maar on
miskenbaar de ruimer van het
niet zelden door Lambik ver
oorzaakte puin. Jerommeke zou
aanvankelijk slechts in dat ene
verhaal (De Dolle Musketiers)
meedraaien, maar zijn verschij
ning was zo'n succes dat Van
dersteen niet meer om hem
heen kon.
Zoals de slimme maar degelijke
Asterix als stripheld nergèns is
zonder zijn oergeestige kom
paan Obelix, zoals de superieu
re Lucky Luke in al zijn braaf
heid de Daltons en andere
randtypen onmogelijk kan mis
sen, zo drijven de dappere
maar verder toch wat saaie Sus
ke en Wiske op hun drie metge
zellen. Neem Sidonia. Willy
Vandersteen maakte van deze
strijkplank op platbodems be
wust een tante, en geen moe
der. Een moederfiguur zou zich
immers nooit zo snel in zulke
doldwaze en onverantwoorde
lijke avonturen storten, schatte
haar schepper in.
De feitelijke hoofdfiguur van de
strip is zonneklaar de kalende
Lambik, door Vandersteen ge
noemd naar het Brusselse bier
Geuzelambiek, waarin hij in
dertijd stevig liefhebberde.
Lambiek is de zelfbenoemde
leider die alles verpest. Hij is
behept met een keur van tegen
strijdige karaktertrekken. Het
ene moment is hij moedig, dan
weer laf, hij kan slim zijn maar
ook oerstom, aardig en vervol
gens een lompe hond. Met
ledereen was er bij de opening van de Suske Wiske-expositie, professor Barabas incluis. Foto: GPD
Lambik in beeld gebeurt er al
tijd wat. Hij verhaspelt aan de
lopende band spreekwoorden
en was Vandersteens grootste
inspiratiebron voor tekengrap-
pen.
Geestelijk vader, tekenaar en
scenarist Willy Vandersteen was
een kleurrijk en veelbesproken
persoon. Die naast de vergaar
de roem ook kritiek over zich
heeft afgeroepen, maar toch als
geniaal de stripgeschiedenis in
mag gaan, zowel in creatief als
commercieel opzicht. Als zoon
van een Antwerpse steenhou
wer en ornamentenmaker werd
hij groot met veel gevoel voor
vorm. Daarnaast borrelden de
verhalen als vanzelfbij hem op.
Hij barstte werkelijk van de
ideeën en damde de maal
stroom tot aan zijn dood in met
dagelijks twee pakjes sigaretten
en een stel mooie glazen whis
ky. Er stond er altijd eentje
klaar naast zijn bed, voor het
geval hij 's nachts onverhoopt
wakker werd en zijn brein het
van de slaap zou winnen.
Aanvankelijk overtroffen zijn
scenario's zijn tekenkwaliteit.
Sterker nog, Vandersteen had er
eerst moeite mee zijn creaties
een vaste vorm te geven. De
koppies wilden per plaatje nog
wel eens afwijkingen vertonen.
Hij maakte dat volledig goed
met het sappige en volkse
Vlaams, dat hij zijn hoofdperso
nen liet spreken. Hergé, de ma
kervan Kuiije, die Vandersteen
n&xle. oorlog voor zijn gelijkna
mige stripblad inschakelde,
stoorde zich aan al die volks
heid en aan de volgens hem al
te karikaturale personages. Hij
gaf hem opdracht zich in te
houden, wat de doldrieste uit
spattingen wegnam, maar de
consistentie van de verhalen
ten goede kwam.
De oudere liefhebbers storten
zich nu nog steeds met name
op de Vlaamse periode, van
voor 1963. Vanaf dat jaar werd
de strip in Algemeen Beschaafd
Nederlands gepubliceerd en
ging er wat charme verloren.
Onder invloed van de Holland
se benepenheid moest Wiskes
pop Schalulleke toen al Scha-
nulleke heten. Het woord 'lui'
staat in het Vlaams bovenal
voor 'sul', maar dat telde niet
voor ons calvinisten. De verza
melaars mikken vooral ook op
de zwartwit-uitgaven van vóór
1959. In de acht jaar ema ver
schenen Suske Wiske in
tweekleurendruk en vanaf 1968
zelfs helemaal in kleur, waarna
ook de oude, eerste 67 albums
werden ingekleurd.
Er was ook kritiek op Willy Van
dersteen en die was tweeledig.
De zwaarste en objectief on
weerlegbare, kwam in 1981 van
de Amsterdamse kunstenaar
Rob Möhlmann. Hij toverde in
Suske Wiske: atlijd jong. Foto: GPD
zijn zwartboek Prins Valiant
verovert de Lage Landen maar
liefst vierhonderd voorbeelden
van loepzuiver plagiaat tevoor
schijn, alle geënt op de Prins
Valiant-boeken van de Cana
dees Harold Foster. Het 'over
trekken' deed zich vooral voor
in de juist zo bejubelde beginja
ren. Vandersteen haalde er
meer dan twintig jaar later
Vlaams-laconiek zijn schouders
over op. En het lezersvolk ver
weet de boodschapper zo'n
beetje heiligschennis.
De tweede aantijging in de rich
ting van Vandersteen en ook
zijn opvolgers betreft de enor
me productie van Suske en
Wiske-albums, die ten koste is
gegaan van de kwaliteit van de
verhalen. De wetenschap dat de
strips toch wel gevreten zouden
worden - er zullen er nu zo'n
150 miljoen in tientallen talen
over de toonbank zijn gegaan,
nog los van de krantenpublica
ties - maakte van Studio Van
dersteen een geldmachine.
Fans en andere ingewijden wil
len geen gezeur. Ze wijzen er op
dat de Suske en Wiske-strips
niet alleen leuk zijn, maar in die
zestig jaar ook de maatschap-
vrouwelijke religieuze
destijds voor de beeld
2000 gulden. Volgens
terorde waren het „t
en vermolmde antiqu;
en voor de Religieuzeij
zaam doelloze voorwe
Na de koop werd pas]
dat een aantal beeldei
maakt door de anoniei
ter van Koudewater,
maarde beeldhouwer]
1470 werkzaam was. I
museum leent de kuij
tijdelijk uit in verban
verbouwing van de
commodatie in Amste
amsterdam/gpd - o
opert in de Universit
theek van Amsterdar
toonstelling 'In dank
waarin drie bij zonde
ties worden gepresen
expositie is bedoeld al
je aan alle schenkers
leengevers en toont d
gen schatten' van de
lecties.
Het gaat om de collec
Koninklijke Nede
Maatschappij tot Bf
der Geneeskunst, vai
ninklijk Nederlands
kundig Genootschap 1
meer 135.000 kaarten
lassen en tientallen jj
die van de Bibliothel
thaliana, de grootste j
lectie op het Europ
nent.
Jerom kwam later. Foto: GPD
pelijke ontwikkelingen knap
hebben verbeeld.
Inmiddels staat Studio Vander
steen juist in dit jubeljaar voor
een ingreep, waarvan de uit
komst ongewis is.
Tekenaar/scenarist Marco Ver-
haegen werd door de erven
Vandersteen ontslagen, omdat
zijn ideeën niet strookten met
de hunne - Verhaegen wilde
een meisje dat de Holocaust
overleefde een centrale rol ge
ven in een nieuwe strip. Zijn
plaats is ingenomen door ener
zijds een team van tekenaars en
anderzijds een ploeg van scena
risten. Zo is een nieuw album
niet langer het resultaat van een
innerlijk creatief eenpersoons
proces, maar van een brain
storm. Maar ach, dat zoiets vele
decennia succesvol kan voort
gaan, wordt door Disney af
doende bewezen.
De Suske Wiske-tentoonstel-
iing in het Nederlands Stripmu
seum Groningen loopt tot 1 no
vember. Vanaf 10 juli is er een
tweede tentoonstelling in het
Stedelijk Museum in Zwolle,
onder de titel Vandersteen ont
moet Breughel'. De invloed van
de schilder is aantoonbaar in
de strips van Willy Vandersteen
terug te vinden.
Tentoonstelling Suske Wiske
- t/m 1 november. Nederlands
Stripmuseum Groningen.
den haag/gpd - Ni
telt steeds meer strej
tiesten. Stonden er v
maart in totaal 2000]
geregistreerd, die iij
gen taal of dialect
of optreden, inm
hun aantal tot 25(
groeid. Dit weekeii
deze nieuwe mijlpa
met de registratie
Limburgse cabaretg
wieë uit Venray op i
te Streektaalmuziel
site worden alle art
groepen bijgehou
vanaf 1950 in stre
dialect zongen en zi
De provincie Limb
absolute koploper
minder dan 1055 s
artiesten, gevolgd d
land met 456 en N(
bant met 321. De
Groningen telt 19
taaiartiesten, G
116, Overijssel 113,
95, Zeeland 68, N(
land 36 en Zuid-H(
De hekkensluite
Utrecht met vijf art
Flevoland met slecl
new york/anp - i
Spamalot, gebaseerd
Monty Python And
Grail, heeft vier ond
gen gekregen van de
van Amerikaanse th
Spamalot werd ond
uitgeroepen tot be
way-musical. Sinds
maart op Broadway
ging, is de musici
avond uitverkocht.
Debuutroman van Oegstgeestenaar over fantasie en verlangen
Pieter Toussaint: „Schrijven is iets watje in jezelf doet, met jezelf."
Foto: Henk Bouwman
door Herman Joustra
leiden - 'Reizen is het mooiste wat er is,
Wouter. Mocht je later de kans krijgen,
grijp hem.De bomen waren hoog en vol.
Splinters fel wit zonlicht dwarrelden tus
sen de bladeren. Alleen boven de beek zag
je hoe diepblauw de lucht was. Zou hij
ooit durven gaan, zoals oom Herman?
Het bekende inruilen voor het onbeken
de? Zou hij Joke kunnen vergeten, zoals
hij al zoveel anderen al vergeten was'
Ziedaar een fragment uit 'De brief, de
debuutroman van Oegstgeestenaar Pie
ter Toussaint (39), waarin reizen een be
langrijke rol spelen. Dat aspect in de ro
man is zeker niet autobiografisch, zegt
de schrijver. „Het is meer het verlangen
naar reizen, dan zelf reizen of gereisd te
hebben. Toen ik jonger was leek het me
leuk een tijd ergens anders te zijn. Maar
als je daar dan daadwerkelijk aanwezig
bent, kan het niet wedijveren met de
voorstelling die je er thuis van heb ge
maakt. Dat is ook het aardige van litera
tuur, dat je toch in andere werelden te
rechtkomt dan je zelf bent. Het is meer
de aantrekkingskracht van fantasie en
het verlangen er naar."
Daar staat 'De brief in elk geval vol van.
Het verhaal in een notendop: een Ne
derlands echtpaar, hun twee kinderen
en een geschifte oom komen met hun
caravan in een Poolse greppel terecht.
Wouter, een van de kinderen, nog geen
tien jaar oud, kan de humor van de situ
atie moeilijk inzien: zijn moeder is al tij
den overstuur en vader doet in zijn ner
vositeit alles fout. Alleen met zijn oom,
Herman, die altijd een flierefluiter ge
weest is en over de hele wereld heeft ge
zworven, kan Wouter goed opschieten.
De oom probeert Wouter een beetje
wegwijs in het leven te maken, op zijn
eigen vreemde, maar innemende ma
nier. Een bekentenis in de afscheidsbrief
van zijn moeder, geschreven vlak voor
haar dood, zet zijn hele verleden op zijn
kop. Hoe moet hij voort? Maar dan is
daar plotseling oom Herman.
Met het uitkomen van zijn debuutro
man is een jongensdroom van Tous
saint, wetenschappelijk medewerker aan
de Universiteit Leiden, in vervulling ge
gaan. „Toen ik vijftien was ging ik Simon
Carmiggelt lezen, Jan Wolkers. Ik weet
nog dat ik in 1980 op een werkweek van
mijn school was op Oud-Poelgeest. Ik
had net 'Kort Amerikaans' gelezen. De
gedachte dat Wolkers daar zelf ook ge
weest was, was een prikkelende gedach
te. De literatuur trok me zeer."
„Ik begon toen ook zelf dingen te schrij
ven, ik heb ook nog wel wat bewaard.
Op een gegeven moment schreef ik
schoolopstellen. Die werden zeer ge
waardeerd door de leraar Nederlands.
Voor mij was dat een bevestiging en ik
vond het leuk om te schrijven. Toen
heeft zich de literaire ambitie vastgezet."
Dat eerst nu, op zijn 39ste, zijn de
buutroman in de winkels ligt, lag deels
aan andere beslommeringen. Zo stu
deerde hij eerst Slavische talen en stapte
vervolgens over naar Algemene Taalwe
tenschap en Informatica. Zijn eerste po
ging tot een roman liep op niets uit. Hij
kreeg zijn manuscript terug Promotie
onderzoek en vaderschap bevorderden
het schrijverschap evenmin. „Pas in
2000, 2001 ben ik met deze roman be
gonnen."
Met succes, omdat uitgeverij Cossee
toehapte. „Als je er zo lang naar streeft
en dat wil, is dat een bijzondere gebeur
tenis als je boek wordt uitgegeven. Toch
heb ik daar ook gemengde
over. Schrijven is iets wat
doet, met jezelf. Als anderen
zen, er een oordeel over von
dat je enigszins kwetsbaar. 1
heel vervelend als veel mei
tisch over zijn. Maar tot nu
boek niet gerecenseerd. En vi
zen heeft, is positief."
Zijn inspiratie? „De natuurlij
dingen, ervaringen op te schi
ergens ben, ervaar ik dinger
lende manier. Als ik bijvoor!
naar iemand die een lezing g
ik op wat voor een persoon
hij zich gedraagt, hoe de me
ren. Ik let daar meer op dan
Ik probeer sfeer te zoeken ii'
•schrijf, dat is de basis."
„Sommige scènes komen ui
leven. Ik heb dat ook nodig1
ik een verhaal geen vorm kui
Wouter lijkt qua karaktertre1
stelling wel wat op mij. Hij1
schouwer, het leven overkoi'
is onmachtig daar zelf op ii'
Deels gaat dat ook voor mij
een roman zet je zoiets aan
niet over mezelf willen schrij1
