Leidse regio sterk vertegenwoordigd op WMC
Schilders schrijven Rembrandt-musical
Topmodellen in Museum Boerhaave
KUNST CULTUUR
Koplan<
'Ik verdif
geen lint
Niemand kan blijven
zitten bij African Mam
'O, Waterlooplein' zomerexpos
in Joods Historisch Museum
«PI
vrijdag 29 april 2005
Maxi Jazz van Faithless.
Foto: ANP/Rick Nederstigt
Laatste namen
Pinkpop bekend
landgraaf - De organisatie van
Pinkpop heeft de laatste twee
namen bekendgemaakt. Het
gaat om The Presidents of the
USA, zij openen maandag het
festival, en de Zweedse formatie
Moneybrother. Er zijn pas
10.000 kaarten verkocht van het
driedaagse festival in Landgraaf
op 14, 15 en 16 mei waar ook
The Prodigy, Golden Eaning en
Faithless hun opwachting ma
ken. Organisator Jan Smeets
maakt zich nog geen zorgen
over de voorverkoop. „Het is
gebruikelijk dat we rond dit
aantal zitten, zo'n drie weken
voor het festival begint."
Smeets verwacht nog ongeveer
20.000 kaarten in de laatste
week te verkopen.
Plaquette Hermans
onthuld in Brussel
brussel - Enkele tientallen lief
hebbers en oude kennissen van
schrijver Willem Frederik Her
mans hebben woensdag de ont
hulling bijgewoond van een pla
quette op zijn vroegere woning
in Brussel. Hermans, die geldt
als de grootste naoorlogse schrij
ver van het Nederlands taalge
bied, heeft vanaf 1991 tot zijn
dood op 27 april 1995 in Brussel
gewoond.
Yad Veshem
in Museon
den haag - Het Museon in Den
Haag zet vanaf vandaag in de
Yad Vashem-expositie de 4400
Nederlanders centraal die jood
se medeburgers hebben gered
in de Tweede Wereldoorlog.
Speciaal voor hen heeft Yad
Vashem de eretitel 'Rechtvaar
digen onder de volkeren' in het
leven geroepen. In het museum
is een videopresentatie te zien
van de eremuur in Jeruzalem
waarop de 4400 namen te lezen
zijn.
Houten urinoir
als kunstobject
leiden - Het Kunst Uitschot
Team geeft op Koninginnedag
en 5 mei een demonstratie
beeldhouwen op het Stadhuis
plein in Leiden. Ter plekke
wordt een sculptuur gehakt uit
een 3 meter hoge stam populie
renhout. Uit deze 1,5 ton zware
stam hakt het team een urinoir.
„Want ongeacht geloof of ras:
hoe bevrijdend is niet het ge
voel van het legen van een volle
blaas tegen een boom. En niet
alleen voor mannen, want ook
vrouwen kunnen gebruik ma
ken van het urinoir: met een
plastuit. Hoe dit in zijn werk
gaat wordt op 5 mei gedemon-
streerd door de dames van het
Plastuit Promotie Team."
Royal Philharmonic Orchestra uit Londen opent wereldmuziekconcours
leiden/kerkrade - Het Royal Philhar
monic Orkest uit Londen opent op 7
juli het Wereld Muziek Concours
(WMC) in Kerkrade. Aan het muziek
evenement doen veel orkesten mee
uit de Leidse regio. Zij nemen het op
tegen toporkesten uit de hele wereld.
K&C uit Leiden verdedigt op 31 juli de
dubbele wereldtitel mars- en show
wedstrijden. Zij doen dit met een
nieuwe show die geschreven is op
muziek van Phil Collins.
Aanvankelijk zou het Rotterdams
Philharmonisch Orkest het WMC
openen, maar dit orkest meldde zich
enkele weken geleden af. Het Royal
Philharmonic Orkest dat nu naar
Kerkrade komt, behoort tot de top
drie van de Londense orkesten en is
vaste bespeler van de Royal Festival
Hall en de Royal Albert Hall.
Dirigent Owain Arwell Hughes voert
het orkest muzikaal door een menge
ling van bekend Engels en Russisch
repertoire. Na de Ouverture Ports
mouth Point van William Walton
worden Edward Elgars' Enigma Vari
ations gespeeld. Na de pauze volgt
dan Tsjaikovski's Vierde Symfonie.
Aan het vijftiende Wereld Muziek
Concours, dat gehouden wordt van 7
tot en met 31 juli, doen zo'n drie
honderd korpsen en orkesten mee.
Nieuwkomers op het WMC zijn dit
jaar onder meer korpsen uit Malei
sië, Zuid-Afrika en Brazilië. Er doen
verder korpsen mee uit onder meer
Duitsland, Engeland, Noorwegen,
Spanje, België, de Verenigde Staten,
Japan en Thailand.
Opvallend is dat onder de Neder
landse deelnemers Zuid-Holland
sterk vertegenwoordigd is. De top
van de Nederlandse amateurmuziek
is met name afkomstig uit Leiden en
omstreken.
DVS uit Katwijk doet op 23 juli mee,
niet Rock Classics, aan de showwed
strijden in de Championship Open
Style. De Floraband uit Rijnsburg
komt op 9 juli uit in de Champion
ship Division en hoopt in de mars
wedstrijden te scoren met een com
pilatie van winnende songfestival-
liedjes. Adest Musica uit Sassenheim
heeft voor 31 juli een show op stapel
staan rond de film 'Pirates of the Ca
ribbean' in de Championship Divi-
De Christelijke Muziekvereniging
Kunst Genoegen heeft op 31 juli
een dubbele wereldtitel te verdedi
gen tijdens de mars- en showwed
strijden. Op het programma staat
een show op muziek van Phil Collins,
onder leiding van Peter Kleine
Schaars, die voor de arrangementen
heeft gezorgd, en Rik Boellee die de
choreografie heeft gemaakt. Op zon
dag 10 juli doet Jong K&G mee aan
de marswedstrijden in de Star Divi
sion.
Laurentius uit Voorschoten en Da
Capo uit Lisse treden aan op 17 juli
in de marswedstrijden Chan
ship Division.
St. Jeanne d' Arc uit Noordi
hout staat op 10 juli in de mai
strijden van Star Division.
De Trom Groep West-Nederla
Leiden komt op zaterdag 23 jul
de marswedstrijden van de
pionship Division.
Op 16 juli treedt DSS uit Aar!
veen tijdens de concertweds
voor het voetlicht.
Net als vorige keer reizen wee
sen vol supporters met de or
mee naar Kerkrade.
'Eerst naar De Lakenhal, dan naar de Leidse Schouwburg'
door Theo de With
leiden - Aan het libretto wordt
de laatste hand gelegd. De eer
ste liederen staan op papier. Van
het decor zijn de ruwe schetsen
gemaakt. Zo langzamerhand
komt 'Rembrandt, de musical' in
de steigers te staan. De musical
over de legendarische Leidse
kunstenaar werd anderhalfjaar
geleden met veel bombarie aan
gekondigd. Sindsdien is het
angstvallig stil. „Maar achter de
schermen gebeurt veel", stelt
initiatiefnemer Burckhardt Söll
gerust.
Het Rembrandtjaar komt met
rasse schreden naderbij. In
2006 is het vierhonderd jaar ge
leden dat Rembrandt van Rijn
in Leiden het levenslicht zag.
Zijn geboortestad haakt daarop
in met exposities in De Laken
hal, een festival rondom zijn
geboortedatum, een kijkdoos in
het gebouw waar hij op de La
tijnse School zat én de tegen
woordig onvermijdelijke musi
cal. „Musical is een goed mid
del om het verhaal van Rem
brandt aan een groot publiek te
vertellen", zo verdedigt Söll de
keuze. „Eerst de tentoonstelling
in De Lakenhal bekijken en
daarna de Oude Vest overste
ken om in de schouwburg de
Rembrandt-musical te zien."
Frappant aan deze musical is
dat zowel de componist als de
tekstschrijver schilder is. De
van oorsprong Duitse, maar
sinds 1977 in Leiden wonende
componist Söll maakt abstracte
schilderijen. „Ook libretto
schrijver profesoor doctor Ernst
van de Wetering staat geregeld
achter de schildersezel. Dat de
musical door twee schilders
wordt bedacht, geeft deze pro
ductie wel een extra dimensie.
Als leider van het Rembrandt
Research Project heeft Van de
Wetering überhaupt veel kennis
in huis. In eerste instantie was
hij verbaasd dat ik hem vroeg
Kern van de musical vormen de Leidse jaren van de jonge Rembrandt van Rijn. Op de foto hierboven een jonge Rembrandt verbeeld in een re
clamefilm van een paar jaar terug. Foto: United Photos De Boer/Michel Schnater
voor het schrijven van teksten
voor een musical, maar snel ge
noeg zag hij in de Leidse jaren
van Rembrandt genoeg lekkere
ingrediënten om toe te hap
pen."
Daarna kwam de zoektocht
naar geld. Er moet minimaal 1,5
miljoen euro op tafel komen
om het project te bekostigen.
Het is peanuts vergeleken bij
het budget van 8 miljoen euro
dat theaterproducent Henk van
der Meyden heeft voor de Rem
brandt-musical, die hij maakt
voor het Koninklijk Theater
Carré in Amsterdam. „De ge
meente Leiden stelt een deel
van het sponsorgeld beschik
baar, maar sponsort ook in na-
tura. In de zomer van 2006 mp-
gen we de voorstelling zonder
te betalen in de Leidse Schouw
burg repeteren en monteren."
In dit theater is in september
ook de première. Daarna volgt
een tournee langs andere geïn
teresseerde theaters.
Om de kosten te drukken is sa
menwerking gezocht met het
Dario Fo College in Poeldijk.
Deze school heeft in het verle
den eerder muziektheaterpro
ducties gemaakt met onder
meer het Residentie Orkest en
het Willem Breuker Kollektief.
De leerlingen worden ingezet
voor het koor, figuranten en
kleine rollen. Voor de grotere
rollen worden professionele ar
tiesten aangetrokken. Söll heeft
musicalster Bill van Dijk al wat
van de muziek laten horen.
„Het wordt een soort filmmu
ziek", zegt Söll. „De muziek is
steeds aanwezig, ook als er ge
sproken wordt op het toneel.
Een dialoog kan door het inzet
ten van slagwerk extra accenten
krijgen." Kern van de musical
vormen de Leidse jaren van
Rembrandt. Voor het verhaal
heeft Van de Wetering drie aan
knopingspunten gevonden: de
muziek recensie
Susanne Lammers
Concert: The African Mama's. Met
Londiwe Mthembu, Aveline Twala,
Nobuntu Mpahlaza, Dineo Matjila, Sani
Camedze, e.v.a. Samenstelling en regie:
Leoni Jansen. Gehoord: 28/4,
Schouwburg, Leiden.
In de coulissen staat zachtjes
een vrouwenkoor te zingen. En
terwijl ze langzaam het volume
opvoeren, komen ze op: negen
meiden in fantastisch draagba
re feestkleren. De Afrikaanse
vrouwen, die door Leoni Jansen
en Peter Ultee naar Europa zijn
gehaald, promoten zichzelf,
met zinderende muziek, die
wervelt en knalt, maar ze ma
ken ook reclame voor hun
thuisgebleven 'zusters', die van
heel gewone stoffen en met
simpele middelen oogverblin
dende creaties maken voor het
merk Bongani.
African Mama's is duidelijk een
project met een Leoni Jansen-
signatuur. Negen steengoede
stemmen, ondersteund door
een swingende, dienstbare
band, ingebed in een wat klef
verhaaltje waarin een 'meisje'
haar rite de passage tot vrouw
doormaakt. Voor de muziek
wordt geput uit het Afrikaanse
erfgoed, van traditionele sa-
menzang tot gospel, jazz, soul
en ballads. Bijzondere solo's,
geweldige samenzang, veel be
weging en kleur - een pei
avondje uit. Het enige na
dat je van sommige dami
veel meer solo had willen
ren.
Bijvoorbeeld van Sani Ga
ze, die haar stem zachtjes
ballad 'Love is blindness'
nen laat sluipen. Ze maal
(samen met gitarist Sunn
Mthimunye en Mzamo B
op trompet) een sterk, wi
diep-melancholiek numi
van, waarin de echo's vai
ooit geweest geluk doorti
Meer had ik ook gewild v
Londiwe Mthembu, die h
hele ziel en zaligheid brul
levendig de zaal in laat st
ren, maar ook heel behee
een luie jazz maakt van '1
ne'. Of van Vicky Vilakazj
'Homeless' en in 'Don't II
sun go down on me' sole
met een stem als van een
engeltje, hypergeserreen
een bedje van het zwoel
gende achtkoppige
achtergrondkoortje.
Maar met z'n allen impo
de African Mama's ook,
er dan soms iets van de c
verloren door de nogal sl
versterking. 'Give me ho[
anna' begint met aanstel
papegaaien-gekwetter, d
'Clicksong' knipoogt naa
en 'ceremoniemeesteres
diwe Mthembu duwt 'Pa
ta' tot over de randen va
uitzinnige, zodat niemai
braaf op zijn stoel kan bl
zitten.
leerjaren bij Swanenburg, de
vriendschap met Jan Lievens en
'het vinden van het licht' door
Rembrandt. „Zijn leermeester
Swanenburg was bijvoorbeeld
net twintig jaar in Italië ge
weest. Daar kun je iets mee.
Met Lievens was Rembrandt
goed bevriend, maar ze waren
ook concurrenten van elkaar.
De vraag is hoe het komt dat ze
uit elkaar gedreven zijn. Maar
de centrale vraag is natuurlijk
hoe het kan dat Rembrandt
zich in vijfjaar ontwikkelt van
middelmatig schilder tot ge-
Amsterdam - Het Joods Histo-
risch Museum (JHM) in Am
sterdam presenteert deze zo
mer de tentoonstelling 'O, Wa
terlooplein... De oude Amster
damse jodenbuurt'. Schilderij
en, tekeningen, foto's en film
materiaal geven een beeld van
het leven in de buurt tot 1967,
het jaar dat de markt op het
Waterlooplein voorlopig zijn
laatste dag beleefde omdat toen
de bouw van het Stadhuis-Mu
ziektheater begon. Tot
Tweede Wereldoorlog i
denbuurt voor veel kun!
een belangrijke inspin
geweest. De expositie
zien aan de hand van w
Max Liebermann,
Frankfort, Johan Staller,
Monnickendam en Co
en van fotografen als Ph
chanicus en Emmy A11
De tentoonstelling duur
juni tot en met 4 septem
Geen superslanke stoten maar ontnuchterend koper, roestvrij staal en eerlijk hout
door Ad van Kaam
leiden - Bij het woord 'Topmo
dellen' denk je aan Famke Jan
sen, aan Heidi Klum, aan Claudia
Schiffer of aan al die andere su
perslanke stoten die tijdens de
modeshows van Armani, Versace
en Gucci de catwalk stofferen. Zo
niet bij Boerhaave. In het Rijks
museum voor de Geschiedenis
van de Natuurwetenschappen
en de Geneeskunde associëren
ze Topmodellen niet met blonde
juffers en ideale maten maar
met degelijke instrumenten zon
der al te veel opsmuk. Deze mo
dellen zijn van ontnuchterend
koper, van roestvrij staal of van
eerlijk hout. Ze zijn op hun ma
nier ook mooi. Maar bovenal
praktisch en leerzaam.
Het barst bij Boerhaave van de
modellen. Ze hebben ze al ver
zameld vanaf de oprichting van
dit instituut. Het zijn afspiege
lingen van de werkelijkheid die
vooral in het onderwijs en de
wetenschap van toepassing wa
ren en dikwijls nog zijn. Schaal
modellen vergroten, verkleinen,
iaten weg of voegen juist iets
toe. Aan de hand van een mo
del kun je complexe materie
vereenvoudigen. Ze hebben er
bij het museum zo veel in de
collectie dat je ze bijna over het
hoofd zou zien. Goed dat Trien-
ke van der Spek aan de beurt
was.
Ze is wetenschappelijk mede
werker van Boerhaave, gespeci
aliseerd in chemie. Conservato
ren daar doen niet alleen on
derzoek en beheren niet alleen
hun deel van de collectie, maar
worden geacht eens in de zo
veel tijd met een expositie op
de proppen te komen. Toevallig
had Van der Spek haar tanden
gezet in een moleculenmodel
van de Leidse Nobelprijswin
naar Van 't Hof. „Moleculen
kun je met het blote oog niet
zien. Alleen onder een micro
scoop. Maar wil je ze visueel
maken, driedimensionaal ook,
dan biedt een schaalmodel uit
komst. Dat geldt niet alleen
voor de chemie. In het onder
wijs, in de techniek, overal wor
den schaalmodellen gebruikt.
Toen ik eens goed om me heen
keek in het museum, zag ik ze
overal."
Dat gebeurt wel vaker: als het
zo voor de hand ligt, accepteer
je het als normaal en ben je ge
neigd het over het hoofd te zien
als iets buitengewoons. „Cos
metisch gezien was het niet
moeilijk om invulling te geven
aan het idee. We hebben zo
veel prachtige modellen in huis.
Bovendien stuitte ik buiten de
deur op enkele bijzonder aardi
ge dingen. Bijvoorbeeld bij
TNO in Delft. Daar hebben ze
Pinokkio. Een dummy van Ne
derlandse makelij uit de jaren
zeventig die bij onderzoek naar
verkeersongelukken aantoonde
dat de impact van een aanrij
ding op kinderen anders is dan
op volwassenen. Dat betekende
een doorbraak in auto-indu
strie. Gordels achterin en kin
derstoeltjes waren het resul
taat."
Maar om de expositieruimte
louter vol te stouwen met aan
sprekende modellen is wat kort
door de bocht. „Ik stelde me
steeds de vraag: waarom? Ik
kwam toen uit op tien thema's.
Daaraan koppelde ik telkens
een topmodel vast. Bijvoor
beeld het thema 'te groot'. Het
heelal is onmetelijk. Om een
deel inzichtelijk te maken
kwam de firma Van Laun Zn.
in 1790 al met een planetarium.
De Amsterdamse hoogleraar
Van Swinden gebruikte dat in
het onderwijs. Hij waarschuw
de wel het model niet al te let
terlijk te nemen, want de net
ontdekte planeten Satumus en
Uranus zijn zo ver van de zon
en de aarde verwijderd dat het
planetarium onhandelbaar
groot zou worden als de exacte
afmetingen werden gebruikt.
Trouwens een globe is natuur
lijk ook een schaalmodel."
De tien thema's binnen de ten
toonstellingsruimte zijn telkens
anders ingekleurd. Letterlijk
ook. Om het geheel begrijpelijk
te houden voor bezoekers tus
sen de 8 en 80 jaar zijn louter
Ptolemaéisch model van het zonnestelsel (G.P Ferreri, 1600).
Foto: Boerhaave
fysieke modellen gebruikt. The
oretische wiskundige modellen
zijn weggelaten. Te moeilijk, te
saai. Ter omlijsting is een aantal
modellen uit de speelgoedwe
reld gebruikt. Zoals dinky toys,
elektrische treinen en stoom
machines.
De pop die in de vitrines ligt
hoort niet in die categorie thuis.
Ze werd vroeger op de huis
houdschool gebruikt om aan
staande moeders te leren hoe
ze de pasgeborene moesten op
pakken, vasthouden en voeden.
De pop is flexibel en heeft zelfs
een fontanel in het hoofdje.
Met recht een topmodel.
TOPMODELLEN in onderzoek en on
derwijs - t/m 25 september. Museum
Boerhaave, Lange St. Agruetenstraat
Leiden.
glimmen/gpd - Hij hei
tegen het koningshuis
weigering om een lintje
vangst te nemen, is o(
protest. Oud-hoogleraa
van den Hoofdakker, b<
kend als de dichter Rutg
land, klinkt nog wat b
door 'alle heisa' die is c
omdat hij geen koninkl
derscheiding wil. „Het
me, ik was ook niet vo<
polst en werd voor een
gen feit geplaatst."
Waarom hij dan wel 1
„Omdat ik vind dat ee
voor andere doeleinden
mensen die zich naast 1
taalde werk maatsch
verdienstelijk hebben g
Mensen die zich inzett
de voetbalclub, voor de
club, voor de buurt."
De 70-jarige Kopland
zich niet tot die categi
ben niet sociaal actief,
gedichten, daar krijg
voor, ik verdien geen lin
dichter vindt bovendier
genoeg waardering in zi
heeft gehad: „Ik heb
Hooftprijs gekregen,
Poëzieprijs, bijna elke
ik kon krijgen."
Van den Hoofdakker z
in het verleden regelmal
spannen te hebben or
ren een lintje te bezor
vind het ook vervelend
mensen die zich nu voo
gespannen hebben. Hi
mij maar gepolst. Tien
leden, toen ik afscheid 1
de universiteit, heeft 1
wel gedaan. Toen heb
geweigerd."