KUNST CULTUUR
Virtuoze eenvoud van een pottenbakker
Dichterbij het uiterlijk kun je niet komen
'Blijven aan Middelstegracht is beste en goedkoopste oplossin
De kunst van h(
Japans timmere
Huilerig verhaal me
een opdringerige morf
vrijdag 22 april 2005
Rita Reys.
Foto: ANP/Ed Oudenaarden
Jubileum Dutch
Swing College
den haag - De Dutch Swing
College Band viert haar 60-jari-
ge bestaan met een groot con
cert in de Philipszaal in Den
Haag op 11 mei. Tijdens het
concert treden bekende arties
ten als 'Europe's First Lady of
Jazz' Rita Reys, klarinettist Mr.
Acker Bilk en trompettist Kenny
Ball op. De Dutch Swing Colle
ge Band begon op 5 mei 1945
als een amateur-gezelschap.
Toenmalig bandleider Peter
Schilperoort wilde Nederland
kennis laten maken met de mu
ziek van zijn bevrijders. De
band is zeer succesvol, mede
dankzij de eigen arrangemen
ten, interpretaties en composi
ties. De laatste vijftien jaar staat
het orkest onder leidng van Bob
Kaper, die zelfs al bijna veertig
jaar lid is van de band.
Jan Brokken
wint ICODO-prijs
utrecht - Jan Brokken heeft
met zijn roman 'Mijn kleine
waanzin' de ICODO-prijs 2004
gewonnen. In dit boek be
schrijft Brokken aan de hand
van persoonlijke lotgevallen
een halve eeuw Nederlandse
geschiedenis. De ICODO-prijs
is een initiatief van de Stichting
Informatie- en Coördinatieor
gaan Dienstverlening Oorlogs
getroffenen (ICODO). Ze wil
jaarlijks een film, een toneel
stuk, een tv-productie of een
publicatie bekronen die laat
zien hoe geweldservaringen
kunnen doorwerken op het in
dividu en op de sociale omge
ving.
Prijs voor
Danstheater
Amsterdam - Het Internatio
naal Danstheater heeft als eer
ste niet-Hongaarse gezelschap
de Hungarian Dance Award ge
wonnen. De prijs, een bronzen
beeld, wordt op 1 mei uitgereikt
in het Operetta Theater van
Boedapest. De Hungarian
Dance Award wordt sinds 1993
toegekend door het magazine
Dance Art en was tot nu toe al
leen bestemd voor gezelschap
pen uit Hongarije zelf. Dit jaar
is het een Europese prijs gewor
den. Het Internationaal Dans
theater is vereerd dat het de
eerste niet-Hongaarse winnaar
in de categorie 'folkloristische
dans' is geworden.
Top uitgeverij
Spectrum weg
den haag - Het blijft roerig in
de Nederlandse uitgeverswe
reld. Na tal van eerdere 'verhui
zingen' van redacteuren en
schrijvers van de ene uitgeverij
naar de andere, verlaten nu uit
gever Henk ter Borg en de re
dacteuren Pieter de Bruijn Kops
en Ton van Luin hun uitgeverij
Het Spectrum. Gedrieën stap
pen ze begin juni over naar de
nieuwe, recentelijk door Derk
Sauer van de grond getilde uit
geverij Nieuw Amsterdam. Ter
Borg werkte niet minder dan 26
jaar bij Het Spectrum.
Overzichtstentoonstelling van het werk van Gerrit de Blanken in De Lakenhal
door Ad van Kaam
leiden - In het begin van de vori
ge eeuw kende Leiderdorp langs
de Oude Rijn en de Does een
bloeiende aardewerkindustrie.
Een van de belangrijkste verte
genwoordigers daarvan was Ger
rit de Blanken (1894-1961). Diens
zoon Gerrit jr. deed recentelijk
een omvangrijke schenking aan
De Lakenhal. Als dank daarvoor
én vanwege de verschijning van
een monografie is er in het mu
seum een overzichtstentoonstel
ling van het leven en werk van
deze 'virtuoze' pottenbakker te
Eén van de aardigste stukken
op de expositie is niet een vaas,
schaal of schenkkan, maar een
schilderij. Het is van de hand
van dorpsgenoot Jan Roeland-
se, exponent van de Leidse
School. Het toont Gerrit de
Blanken achter de draaischijf in
zijn pottenbakkerij aan de
Doeswerf. Het is alles bij elkaar
- schilderij en pottenbakkerij -
de perfecte afspiegeling van het
artistieke klimaat zoals dat
langs de boorden van de Rijn
heerste in de jaren twintig en
dertig van de vorige eeuw.
Dat waren moeilijke jaren. Het
was crisistijd. Materialen voor
het glazuren en brandstof om
de pijp rokende te houden, wa-
Twee schalen van Gerrit de Blanken, zo fraai vormgegeven en zo prachtig geglazuurd datje er niet aan
moet denken ze te gebruiken. Publiciteitsfoto
ren schaars. Het viel niet mee
voor een zelfstandig onderne
mer met kunstzinnige inspira
ties om het hoofd boven water
te houden. Typerend is de brief
die Gerrit de Blanken in die tijd
schreef aan de koningin. Hij
bood aan een speciale schaal
voor Hare Majesteit te maken.
'Omdat', zo liet hij fijntjes we
ten, 'hij toch niets anders om
handen had'. Deze curieuze
'bedelbrief is bewaard geble
ven. Ligt uiteraard in de vitrines
van de tentoonstelling.
Naast deze artifacten over
heerst op de expositie vanzelf
sprekend het aardewerk. Vooral
natuurlijk van de hand van Ger
rit de Blanken, maar ook van
tijdgenoten als Lanooij, Brou
wer, Zaalberg en Lebeau. De
120 stuks aardewerk bieden een
fraai overzicht van wat er in die
tijd in Nederland op keramisch
gebied werd gepresteerd. Want
dit waren toen de toonaange
vende namen.
Toegepaste kunst. Dat is wat
het is. Het zijn zonder uitzon-
beeldende kunst recensie
Bernadette van der Goes
Expositie: 'Skin-deep', foto's van Daniëlle
Kwaaitaal, Carla van de Puttelaar,
Martine Stig, Ari Versluis Ellie
Uyttenbroek en Krystyna Ziach. Te zien:
tot en met 31/5, dagelijks 8-20 uur,
galerie Leids Universitair Medisch
Centrum, Albinusdreef 2, Leiden.
Mensen zijn uniek en verschil
lend, maar tegelijkertijd lijken
ze sterk op elkaar. Dat is al
thans de conclusie die je kunt
trekken uit de fotografie van Ari
Versluis en Ellie Uyttenbroek, te
zien in de galerie van het Leids
Universitair Medisch Centrum.
Samen met vier andere fotogra
fen exposeren zij een aantal
werken waarin het uiterlijk van
mensen centraal staat.
Versluis en Uyttenbroek expo
seren de meeste foto's, name
lijk acht, die bovendien door
hun grote formaat sterk aanwe
zig zijn. Op het eerste gezicht
ontstaat daardoor de indruk dat
de tentoonstelling vooral om
hen draait. Maar dat is slechts
schijn. Juist door de combinatie
met het werk van Daniëlle
Kwaaitaal, Carla van de Putte
laar, Martine Stig en Krystyna
Ziach krijgt de tentoonstelling
meer diepgang. En wordt dui
delijk waarom deze foto's zijn
samengebracht.
Versluis en Uyttenbroek por
tretteren mensen die een aantal
dingen met elkaar gemeen heb
ben. Bijvoorbeeld hun kleding,
haardracht, leeftijd en sociale
achtergrond. Met die foto's
stellen zij series samen van tel
kens twaalf portretten, keurig
naast en onder elkaar afge
drukt. Zo zien we bijvoorbeeld
twaalf jongens met ontbloot
bovenlijf die allemaal hetzelfde
kapsel hebben en waarvan de
meesten een kettinkje of oor
bellen dragen.
Voor een ander werk werd een
aantal dames van middelbare
leeftijd in strandkleding gefoto
grafeerd. Enzovoorts. Het zijn
typen die iedereen eigenlijk wel
kent, maar waarvan we ons pas
bewust worden als we er veel
van bij elkaar zien. Tegelijker
tijd maken de foto's nog iets
anders duidelijk. Namelijk dat
ook van ons eigen type talloze
exemplaren rondlopen, waar
van moeiteloos zo'n zelfde serie
gemaakt kan worden.
Ook de vier andere fotografen
laten zich inspireren door de
buitenkant van mensen. Erg
mooi is de serie die Martine
Stig maakte van zeven blozende
jonge vrouwen. Hier zien we
wat emoties met ons uiterlijk
kunnen doen. Carla van de Put
telaar maakt bijna voelbaar wat
het is om aangeraakt te worden.
Zij fotografeert vrouwen die
heel voorzichtig hun eigen li
chaam aftasten. Daniëlle
Kwaaitaal doet ongeveer het
zelfde, maar dan met water.
Haar zwemmende vrouwen be
vinden zich in een schimmige
wereld, die hun lichamen doet
veranderen.
Zeer fraai is tenslotte de foto
Martine Stig,
uit de serie
'Bloos'.
Foto: courtesy
Motive Gallery
die Krystyna Ziach maakte van
een rug bedekt met zweetdrup
pels. Beeldvullend en van zeer
dichtbij gefotografeerd zien we
dering gebruiksvoorwerpen.
Schalen, schenkkannen, vazen,
borden, ja zelfs eierdopjes.
Maar zo fraai vormgegeven en
zo prachtig geglazuurd dat je er
niet aan moet denken het te ge
bruiken voor de functie die het
oorspronkelijk heeft. Hoog en
droog wegzetten, ver buiten het
bereik van kinderen houden en
uitsluitend vanaf een veilige af
stand bewonderen.
Een prachtig voorbeeld is een
mokkakopje, zo flinterdun ge
draaid dat je er bijna doorheen
kunt kijken. Het is aardewerk,
maar fijn als porcelein. Gerrit
de Blanken won met het ont
werp de gouden medaille op de
Wereldtentoonstelling in Parijs
in 1937.
„Die dingen zetten hem apart",
zegt Claudia Thunnissen, co
auteur van de monografie, „het
glazuur, het frêle en het sierlij
ke. Hoogst opmerkelijk als je
het afzet tegen de tijd waarin hij
zijn mooiste dingen maakte.
Crisis en oorlog. En toch, als je
er nu hier in het museum zo te
genaan kijkt, is wat opvalt aan
zijn ontwerpen dat ze tijdloos
zijn. Heel bijzonder."
Virtuoze eenvoud, Gerrit de Blanken,
pottenbakker uit Leiderdorp - tot en
met 21 augustus 2005. De Lakenhal,
Oude Singel 28-32 Leiden. Openings
tijden: dinsdag tot en met vrijdag
10.00-17.00 uur, zaterdag en zondag
12.00-17.00 uur.
Het boek van Claudia Thunnissen en
Rob Sperna Weiland is verkrijgbaar
in de museumwinkel voor 29,95.
concert recensie
Dick van Teylingen
Yamoto in concert. Gehoord op 21/4,
Stadsgehoorzaal, Leiden.
Japanners verstaan de kunst
om iets onbenulligs tot kunst te
verheffen. Iets waarvan wij den
ken dat het onbenullig is, dan.
Papiertjes vouwen, thee drin
ken, bloemen in een vaas zetten
- laat een Japanner het doen en
het wordt smaakvol en verant
woord. Zeer benullig.
Dit geldt ook voor op een trom
mel slaan. Begin jaren negentig
kon het westen kennismaken
met groepen als Ondekoza, hun
uitgestrekte verzameling trom
mels en de manier waarop die
bespeeld werden: met buiten
gewone energie, concentratie
en toewijding. Ook Yamato
staat in die traditie van lang en
fanatiek trainen om meester te
worden in je activiteit. En dat is
hier trommelen. De groep be
staat een jaar of tien en speelde
alles bij elkaar opgeteld voor
meer dan een miljoen mensen
op alle continenten. In Neder
land hebben ze een flinke
speellijst, tot september spelen
ze in tien landen. "And then we
will to USA", meldt de website
hoopvol.
Vijf mannen en vijf vrouwen
sloegen gisteren de uitverkoch
te Stadsgehoorzaal met verba
zing over wat er allemaal te be
reiken is met ritme, gelijkheid,
timing en snelheid. Dat is de
basis. Daarnaast zijn er nog
heel wat andere elemen
bijdragen aan de show.
zichtsuitdrukking ('diti
klap en ik ben er trots 0
stapjes en dansjes, kret
keurig gelijk), dramatist
lichting (met en zonder
acrobatiek met trommi
to) mime, verrassende
handelingen, clowneriq
harmonische rangschik
mensen en trommels (i
zonder bloemen), inter
met het publiek, chore;
tjes voor armen en stok
kleine toneelstukjes. Te
kaar opbieden, bijvoorl
elkaar voor het lapje ho
Afgetraind vakmanscha
humor, dat is het succe
Yamato. Het publiek kl
een slag in de rondte er
zich meeslepen door df
uitvoerder.
Voor de afwisseling wo
wat andere instrument
zet. Een man komt op
bekkentjes (misschien
wel pannendeksels van
nees), en haalt daar eei
sende variatie aan klan
Twee vrouwen spelen
op een soort Japanse b
ziet hoeveel verstand ik f
heb). Een mooie aanvu
maar altijd spelen de ta '1
Japanse trommels) de
rol. Complexe ritmes, ii
kelde overgangen, het 1 e
maal geen moeite te ko0
de drummers kijken daa
of meppen op tromme
lerleukste is dat er op a
bedenken is - een mooei
gangspunt. Alles kan ki
als je het maar met gen
zet en liefde doet.
Pl
ij
huid, poriën, moedervlekken en
ontelbare druppeltjes. Van wie
deze rug is doet er niet toe. Het
gaat de fotografe puur om het
weergeven van een lichamelijke
sensatie. Dichterbij het uiterlijk
van een mens kun je niet ko
men.
theater recensie
Susanne Lammers
Voorstelling: Chopin - Chanson de
Daniël. Een muzikale voorstelling van
Herman van Veen. Met: Truus te Selle,
Lilja Hermannsdóttir en Frédérik
Steenbrink. Gezien: 21/4, Schouwburg,
Leiden.
De geschiedenis van een gek,
dat beoogt 'Chopin - Chanson
de Daniël' te zijn. Herman van
Veen bedacht voor drie van zijn
pupillen een voorstelling waar
in een pianist zijn zoontje, zijn
geliefde en vervolgens zijn ver
stand verliest, maar veel meer
dan een huilerig verhaal met
een opdringerige moraal weet
hij er niet van te maken. Wie
echt leeft voor echte kunst,
moet dat privé duur betalen.
Nou, dat risico loopt Van Veen
zelf niet.
Het dunne script over de drie
hoeksrelatie tussen twee vrou
wen en een man, waarbij de in-
breekster in het huwelijk tevens
een boosaardige recensente is,
bevat weinig tekst en die hangt
aan elkaar van clichés. De dia
logen laat Van Veen grotendeels
weg. De handeling moet wor
den afgeleid uit vage mime in
een quasi-filmische montage.
Die wordt begeleid door een
aantal 'veelzeggende',
te muziekfragmenten,
pin zelf natuurlijk, ma;m
van Joni Mitchell, Moz
zelfs Leonard Bernstei^3
muziek moet het verhae
ken. Want de spelers li
geenszins.
Truus te Selle als de mi
heeft de meeste tekst.
als enige ook de naam
goed uitspreken en zij 1 B
gen de klippen op acte
ze niet weet dat de pati
ze in de inrichting moe
ken, ooit door haar de -
geschreven is en dat ze
dels samenwoont met
vrouw. Zij houdt zich c
dat werkt heel goed. Lifej
mannsdóttir heeft aam
minder talent. Zij kan
je dansen, maar dat ho
verhaal behoorlijk op.
Steenbrink als de gekki
die zich inbeeldt Chop
zijn, heeft de rotste rol.
moet betekenisvol raai
en daarmee diepte in
stelling brengen.
Maar het allerzieligst i:
gel, die er voor spek ei
bij staat.
Alleen zijn pedaal wor(
drukt, het geluid komtl
bandje. Het tekent de
het jatwerk en de mati
tentie waarmee Herm;
Veen een gemakzuchl
stelling fabriekt.
Gebruikers Muziekhuis broeden op indienen van schadeclaim
door Herman Joustra
leiden - De gemeente mag het dan
als te duur bestempelen, verbou
wing van het Muziekhuis is de beste
én goedkoopste oplossing om de
huidige problemen van geluidsover
last en brandonveiligheid te lijf te
gaan. Dat vinden het bestuur van de
gelijknamige stichting die het pand
aan de Middelstegracht beheert, ge
bruiker de Leidse Vereniging van
Popmuzikanten en de tot voor kort
beoogde gebruiker Cultureel Cen
trum de X. Alternatieven als het tij
delijk gebruikmaken van het LVC zo
als de gemeente voorzichtig opper
de, wijzen zij vooralsnog van de
hand. „Aan de Middelstegracht blij
ven kost het minst."
Twee rédenen voerde de gemeente
Leiden, eigenaar van het gebouw,
onlangs aan om de concertfunctie
van het Muziekhuis aan de Middel
stegracht te schrappen: het gebouw
voldoet niet aan de veiligheidseisen
van de brandweer en de geluidsiso
latie is onvoldoende. Om die proble
men uit de wereld te helpen zou een
bedrag nodig zijn van 600.000 euro.
En dat vindt de gemeente te veel.
Het aanbrengen van een goede ge
luidsisolatie is heel goed mogelijk
voor een lager bedrag, denkt de LVP.
De vereniging onderwierp het ge
bouw samen met een aannemer aan
een bouwkundige inspectie om te
bepalen waarom de geluidsisolatie
Een muzikaal optreden in de concertzaal van het Muziekhuis, O-bus. De gemeente is van plan de concertfunctie van het
gebouw aan de Middelstegracht te schrappen. Archieffoto: Taco van der Eb
onvoldoende is. tiet gebouw bestaat platen, zo schetst Rob Meere van de chanische geluidstrillingen, waarbij
grofweg uit een stalen geraamte van vereniging de situatie. „De hele con- de betonnen platen fungeren als een
binten met daartussen betonnen structie heeft daardoor last van me- membraan. Een simpele oplossing is
het plaatsen van rubberen delen tus
sen de binten."
„Maar het grootste lek zit in de con
certzaal, in Q-bus. Een van de mu
ren is daar maar voor 70, 80 procent
geïsoleerd. De rest van de muur iso
leren is hier de meest voor de hand
liggende oplossing. Wat dat kost is
nog niet duidelijk, omdat het hier
een verkennend onderzoek betrof.
Maar het door de gemeente ge
noemde bedrag van 5 ton is buiten
proportioneel", meent de LVP.
Voorzitter Johan Andree van het
Muziekhuis voegt er aan toe dat het
aanbrengen van extra geluidsisolatie
geen garantie is voor het uitbannen
van geluidsoverlast. „Je kunt pas
zeggen of een isolatie goed werkt als
je die hebt aangebracht. Maar ik heb
wel het idee dat het pand, voor min
der geld dan de gemeente denkt,
goed en effectief is op te lappen."
Verhuizen naar een andere plek is
voor Andree vooralsnog geen reële
optie. „Bereikbaarheid is belangrijk
voor een Muziekhuis, anders is het
niet levensvatbaar, dan blijft het pu
bliek weg. Het Muziekhuis hoort in
het centrum thuis. Hier blijven is
dan het goedkoopst."
„Verhuizen kost ook geld. Daar komt
bij dat je elders in de stad tegen de
zelfde problemen aanloopt. Leiden
heeft geen geschikte panden waai'
muziek kan worden gemaakt. Dat
betekent dat je een nieuw te betrek
ken gebouw ook brandveilig moet
maken en voorzien van een goede
geluidsisolatie."
Een tijdelijk verblijf in het LVC, dat
dan de programmering gedeeltelijk
zou moeten overnemen, is niet re-
eel, vindt Andree. „Al was het maar
omdat dat pand ook niet aan de ge-
luidseisen voldoet. En de huur die
wij aan het LVC zouden moeten be
talen, kunnen wij niet ophoesten",
reageert voorzitter Theun Kohlbeck
van de LVP. „Daar komt bij dat wij
dan onze barinkomsten zouden mis
sen. En dat is nu juist de kurk waar
op onze vereniging drijft."
Mocht de gemeente definitief een
streep zetten door de concertfunctie
van het Muziekhuis, dan kan zij re
kenen op een stapel schadeclaims,
zeggen de betrokkenen. Andree:
„We bereiden juridische stappen
voor. De problemen zijn niet aan
ons te wijten. We hebben misschien
al zelf een halve ton geïnvesteerd in
het pand, ondermeer in het verbou
wen van de bar en isolatie van het
podium. Bovendien moeten we
straks concerten afgelasten en ar
tiesten en boekingsbureaus een
schadevergoeding betalen, of de
concerten wel door laten gaan en
dan dwangsommen betalen voor de
geluidsoverlast. Nou, die rekeningen
gaan rechtstreeks naar de gemeen
te." Kohlbeck: „We hebben nog tot
2008 afschrijvingen in dit gebouw."
Ook Cultureel Centrum De X broedt
op het indienen van een schade
claim. Op aandringen vai
meente is De X vertrokke
Volkshuis en heeft het zijn
nomen in het Muziekhuis
reert Sinan Céngiz. „In al
daarvan hebben we een ka jt*
trokken dicht bij het Muziel
hebben al een aannemer j,.
keld voor een verbouwing
Muziekhuis en nu dreigt de
huizing niet door te gaan. B
hebben we al maanden gee 10(
sten, omdat we zonder e
niets kunnen organiseren.'
Cengiz zegt de politieke p
Leiden te willen mobiliserf
wethouder van zijn plani
houden. „De partijen zijn b
naar een oplossing te zot
hebben we gemerkt tijden
ste commissievergadering.
ten wat hun mogelijkhedei
ternatieven zijn. Of ze berei
geld te vinden voor de vei
Of het nu om acht ton ga
twee miljoen. Het gaat 01 jt
reidheid. Als die er niet is,
op."
Kohlbeck beaamt dat: „D
moet vaststellen dat een ii
in het Muziekhuis nodig is
vesteren betekent dat een M
ne podia een nekschot k
moet wel zeggen dat ik blij v
wethouder Hessing. Hij gee ej^
blemen toe en zegt dat die 1
zijn door de gemeente. Hi
leen niet hoe hij het moet 0 j
h<
