r CULTUUR
KU
N
SI
yU bent hier ven
navond als proefkonr§3
Geen weemoedig afscheid van Luciano Pavarotti
in
Petkova
streelt en
kastijdt
Overgave en bravour
van Leiden Sinfonietta
Ontdekkingsreii
door de Caribei
'Marekerk' ter veiling
hdc 941
Operettekoor Bonifacius wijdt Alphens theater Castellum in
Salman Rushdie. Foto: AP
Salman Rushdie
spreekt weer
new york - De schrijver Salman
Rushdie beweegt zich tegen
woordig weer onder de men
sen. De Indiase schrijver leidde
jarenlang het leven van een on
derduiker nadat ayatollah
Khomeini van Iran een prijs
had gezet op zijn hoofd vanwe
ge het boek The Satanic Verses.
Rushdie, winnaar van de
Booker Prize en schrijver van
het boekenweekgeschenk,
sprak als voorzitter van de
Amerikaanse schrijversvereni
ging zijn collega's toe tijdens
een congres in New York.
Chinees wint
Lisztconcours
utrecht - De Chinese pianist
Sun Yingdi (1980) heeft de ze
vende editie van het Internatio
naal Franz Liszt Pianoconcours
gewor ïen. Hij nam zaterdag in
Muziekcentrum Vredenburg
20.000 euro in ontvangst en
mag '•en cd opnemen en een
reeks optredens verzorgen in
binnen- en buitenland. De in
ternationale jury gaf de tweede
prijs (10.000 euro) aan de Rus
Anton Salnikov, die tevens de
publieksprijs won. De Neder
landse pianist Christiaan Kuy-
venhoven eindigde op de derde
plaats (5000 euro.
muziek recensie
Lidy van der Spek
Concert: Marietta Petkova (piano).
Gehoord: 17/4, Stadsgehoorzaal, Leiden.
In haar hoofd en hart gebeurt
het: elke frase, afhankelijk of
onafhankelijk van elkaar, wordt
van binnenuit aangeraakt. De
'rest' doen Marietta Petkova's
handen die technisch volledig
boven de stof staan; zij doen
wat haar spirituele ego voor
schrijft. En dat blijkt een Mo
zart te worden zonder brutale,
gekke klankgrollen; een Mozart
met een verlicht gevoel voor
humor. Zo behandelt Petkova
het adagio uit zijn Sonate in e
als een kwetsbaar, glinsterend
juweeltje dat ze aan alle kanten
bewondert, de fragiele versie
rinkjes stuk voor stuk vertroete
lend; terwijl het toch maar zo'n
simpel 'liedje' is. In het derde
deel zet zij opvallend contrast
rijk ijzersterke harmonieën te
genover de tederste melodielij
nen. Haar sterke vlinderachtige
handen doen het feilloos, zelfs
op de Estonia, die met name in
de baskant weinig reliëf heeft;
zij laat komen wat komt en dat
is wonderbaarlijk mooi.
Sergei Rachmaninov (een van
haar lievelingscomponisten)
sprankelt diamanthelder in de
diskant en wordt monumen
taal, groots en meeslepend in
midden- en lage register; hoe
haalt ze het eruit! Sommige ak
koorden streelt ze glanzend flu
weelzacht, andere kastijdt ze tot
op het bot. Als geen ander ver
bindt ze elke nieuwe zin, elk
thema tot één betekenisvol ge
heel. Het 'non allegro' (uit So
nate nr 2 in bes) 'verschijnt' als
een muzikale overpeinzing die
op den duur heftige impulsen,
ideeën oproept. Het allegro
molto doorklieft ze met dram
merige jazzy scheuten, die pi
kant afsteken tegen 'het grote
geweld'. Van voor naar achter,
van links naar rechts begeestert
zij de noten.
Na de pauze speelt Petkova de
prachtige (lange) Sonate in Bes
van Franz Schubert. De pasto
rale melodie uit het eerste deel
klinkt smeltend zacht, intens
sfeervol tot de zang van karak
ter verandert, in krachtige, volle
harmonieën overgaat. In het
andante heeft Petkova even
moeite met een hangende toon
en met de eerder besproken
droge baskant die de zoete me
lodie verder had moet dragen.
Het laatste deel huppelt als een
vrolijk kind dat zich af en toe
bedenkt, even moet schoppen
tegen het leven, in geestige dy
namische schuivers die niette
min door en door fijnzinnig
worden gedoseerd.
Deze begenadigde pianist nam
ons mee naar 'Marietta in Won
derland'.
door Theo de With
alphen aan den rijn - De officiële ope
ning is pas in september, maar de eer
ste voetstappen liggen er sinds zater
dagavond. Modderige voetstappen wel
iswaar, want het publiek kan nog niet
over het plaveisel van het toekomstige
Rijnplein naar theater Castellum lopen.
Operettekoor Bonifacius mocht als eer
ste gezelschap Alphens nieuwe theater
bespelen.
De operettevereniging trekt gewoonlijk
bij haar concerten in de Adventskerk
maximaal 350 toehoorders. Het is
daarom opvallend dat het koor bij zijn
debuut in Castellum opeens een uit
verkocht huis heeft. Alle 749 stoelen in
de grote zaal zijn bezet. Het werpt de
vraag op of de mensen voor het con
cert van Bonifacius komen of uit
nieuwsgierigheid vooral het theater
van binnen willen bekijken.
Met drie vriendinnen is mevrouw A.
Westerveld uit Nieuwkoop naar
Castellum gekomen. Ze is onder de in
druk van de grootte van het theater,
maar moppert ook een beetje. „Ik kon
de ingang maar slecht vinden en het
personeel had op geen enkele vraag
een antwoord", zegt ze. Het viertal
heeft al sinds jaar en dag een abonne
ment op de Goudse Schouwburg. „Dat
bevalt goed. Maar we zijn ook heel
nieuwsgierig naar het programma van
Castellum. Als dat naar ons zin is,
stappen we over. Alphen is toch dich
terbij vanuit Nieuwkoop."
Spreekstalmeester André Troost leidt
het concert van Bonifacius in en haalt
theaterdirecteur Marc van Kaam het
podium op. Zijn microfoon hapert.
Het zijn de beginnersfouten. Deze try-
outs zijn er juist voor bedoeld om zul
ke mankementen in de toekomst te
voorkomen. „Ik vraag u om coulance",
zegt Van Kaam dan ook. „U ben hier
vanavond proefkonijn. Het is niet al
leen voor u de eerste keer dat u in
Castellum bent. Ook de portiers en de
mensen achter de bar doen vanavond
voor het eerst hun werk hier."
Leo Peys, oud-directeur van de Streek-
muziekschool Alphen aan den Rijn,
fluistert dat hij vooral benieuwd is
naar de akoestiek. „Die is in schouw
burgen vaak op spreken gericht. Mu
ziek vraagt om een andere akoestiek."
In de pauze kijkt hij enigszins beden
kelijk. „Het slaat allemaal een beetje
dood", vindt hij. „Maar misschien ligt
het ook aan het koor."
Oud-Alphenaar Gerard Wortman is
dat niet met hem eens. „De akoestiek
is goed. Ik vind het überhaupt een
prachtig theater. Ik woon tegenwoor
dig in Vlissingen en de akoestiek in het
Arsenaaltheater daar is een stuk slech
ter. Als amateur-dirigent leid ik drie
koren, dus ik heb er toch wel enige kijk
op. Het valt me hier in Castellum op
dat je als koor heel zuiver moet zingen.
Je hoort echt alles."
In de pauze gaat het er licht chaotisch
aan toe. „Waar zijn de toiletten?" „Is
er maar één foyer?" „Ik ben volkomen
de weg kwijt." Zulke geluiden zijn her
en der te horen. Theaterdirecteur
Marc van Kaam heeft een strategische
positie ingenomen om te horen hoe
het publiek over het theater aan de
Oude Rijn oordeelt. Een bezoekster
trekt hem aan zijn arm. „U moet echt
even meekomen. In de foyer is een af
stapje en er zijn al vier mensen geval
len. Misschien komt het door de druk
ke vloerbedekking dat mensen dat
kleine niveauverschil niet zien, maar
het is bloedlink." Het blauwe tapijt is
inderdaad opvallend druk gedeco
reerd. Het dessin lijkt op watergolfjes;
alsof de rivier naar binnen is doorge
trokken.
Mevrouw Smaardijk uit Nieuwkoop
staat door de foyerramen naar buiten
te kijken. „Prachtig uitzicht hoor, zo
op de Rijn en uie huizen aan de over
kant." Ze heeft niet alleen lof voor the
ater Castellum. „Ik heb een stoel op de
eerste rij van het balkon. Toen ik bin
nenkwam keek ik in één groot donker
gat. Dat vond ik best een beetje eng. Ik
hoorde er meer mensen over. Je moet
geen hoogtevrees hebben. Ze kunnen
beter een paar spotjes aandoen. De
stoelen zitten heerlijk."
Marc van Kaam hoort de klachten en
de complimenten gelaten aan. „Veel
mensen klagen over de entree. Ze
dachten over het toekomstige Rijn
plein naar het theater te lopen. Omdat
het plein nog niet bestraat is, heb ik
ervoor gekozen ze langs de kant van de
VW te leiden. Dat is inderdaad niet lo
gisch, maar ik wil voorkomen dat
mensen een ongeluk krijgen in de on
verlichte bouwput die het plein nu nog
is."
Operettekoor Bonifacius nadert tegen
kwart voor elf het einde van het con
cert. De vijftig koorleden hebben voor
al bekende opera- en operettemelo-
diën gezongen. Dat doen ze vanaf een
soort tribune met een viertal kamer-
palmen erachter en verder zwarte gor
dijnen. Weinig decor, weinig licht.
Theater Castellum heeft bij deze eerste
voorstelling nog niet alle faciliteiten
kunnen uitproberen. Dat kan volgende
maand bij rockopera 'Nostradamus'
van Kayak en de musical 'De Jantjes'.
Rotterdam - „Geloof me, wij
hier op het toneel zijn allemaal
erg gelukkig met deze avond.
Daarom zingen we nu nog een
duet, Annalisa Raspagliosi en
ik. En u ook. U kent het alle
maal. Ik dirigeer u. En denk er
om: niet mee. Niet klappen!"
Luciano Pavarotti (69) nam za
terdagavond in Sportpaleis
Ahoy' in Rotterdam niet alleen
afscheid van het Nederlandse
publiek, maar samen met dat
publiek.
Het was geen weemoedig, maar
juist een heel vrolijk einde aan
een relatie die meer dan veertig
jaar geleden begon. Het publiek
zong enthousiast mee toen de
wereldberoemde tenor en de
sopraan die hem op zijn af-
scheidstournee begeleidt, Li-
biamo uit Traviata ten gehore
brachten.
Het waren de laatste strofen die
de Italiaan op Nederlandse bo
dem zong. „You're great, thank
you", zei hij nog en toen was
het uit. Vlak voor het slot had
met O sole mio zijn laatste solo
geklonken. Hij droeg het op aan
„alle mooie vrouwen van Hol
land".
Het hele concert heeft Pavarotti
gezeten, want hij loopt op dit
moment uiterst moeilijk. Toen
het doek openging, zat hij er al,
toen het sloot nog steeds. Hij
had het zichzelf met zijn kle
ding ook niet moeilijk gemaakt:
gewoon een ruimvallend over
hemd met een kleurige shawl.
Spreken deed hij verder amper.
Ahoy' was tot de laatste plaats
bezet door een zeer gemêleerd
gehoor. Uit alle hoeken en ga
ten van het land waren ze geko
men, soms met bussen tegelijk.
Velen beweren dat Pavarotti
maar beter eerder had kunnen
stoppen, zij dachten daar an
ders over.
De tenor moest aan het begin
ook wel op stem komen, het
klonk aanvankelijk wat dun en
hij kuchte zelfs door het tweede
lied heen, maar het ging beter
en beter en hij zong vanuit zijn
hart. In de enorme sporthal
wist Luicano Pavarotti samen
met het Rotterdamse Philha-
monisch Orkest een intieme
sfeer op te roepen. Eenvoudige
en zachte lichteffecten en een
kunstmatige sterrenhemel de
den de rest.
Het publiek sloot Raspagliosi
meteen in de armen. Het ap
plaus voor haar klonk soms lan
ger dan dat voor haar be
schermheer, bijvoorbeeld voor
haar uitvoering van het Viljia-
lied. „Pavarotti verdient een
pluim dat hij tijdens zijn af-
scheidstournee zo iemand zo
ruimhartig de kans geeft", zei
een van de fans.
Pavorotti is nog lang niet klaar
met afscheid nemen. Hij gaat,
voor het slot van zijn 'tour er
gens in 2006, nog naar tal van
landen. Daarna gaat de Italiaan
meer lesgeven - zijn nieuwe
passie - en zich ook meer wij
den aan zijn jonge gezin.
theater recens*
Wijnand Zeilstrc
Voorstelling: 'Misery' van St
door Theater aan de Kade.!
Smit en Erik Siebel. Regie:
Segaar. Gezien: 15/4, Imperm
Werk van Stephen King
garant voor spanning. 1
ning zit er tussen de sik
schrijver en zijn allergn
fan. Deze schrijver nam
bij een ongeluk ernstig
geraakt en wordt bij toi
dekt door Annie Wilkes
lijkt het nog, alsof ze he
devol zal verzorgen, jui
het haar geliefde auteui
Maar de schrijver heeft
bestsellerreeks rond h(
sery' inmiddels afgesloi
Annie Wilkes dat te wel
komt, slaan bij haar de
door. De schrijver is sla
van een obsessieve fan
Van deze roman besiaa
neelversie die het Theai
de Kade heeft bewerkt
dit gezelschap gaan de
van theatermakers schi
het Leidse circuit werk:
zijn geweest. Dat kunjf
aan deze productie die
fectbejag subtiel weetl
den. Clara Smit bijvooi
laat het dubbele in haa
nage constant doorsch
Dat is mooi, want waai
lijk is Annie Wilkes goe
meend zorgzaam en tej
tijd levensgevaarlijk. Ei
is haar geloofwaardige
speler die zijn aanvank
hulpeloosheid met doe
spel weet vorm te geve
grediënten voor een di
geladen confrontatie z
mee voorhanden.
Toch kleven er twee na
aan deze productie. Na
prachtige opening waa
een ingetogen gearraiij
'Fly me to the moon' h
gehoord, krijgen we ee
leerde versie van het 0
zien. Dat was niet nod
weest, dat had uit de g
ken kunnen blijken. Hl
tot licht-aan-licht-uitj
waardoor het begin fr(
risch wordt. Helaas ge
men dit middel vaker
verloop in de tijd aant
Laat dat maar vaag blij
is immers niet relevant
Het tweede nadeel ziti
vatting van Erik Siebel
lijk is hij het afhankelij
slachtoffer. Maar hij is
schrijver van de 'Misei
op grond waarvan hij
nie Wilkes wordt verei
kere zin kan hij dus 00
over haar hebben. Dal
buit Siebel in zijn rol ti
uit. Het blijft nu te een
dader/slachtoffer-ven)
muziek recensie
Lidy van der Spek
Concert: Leiden Sinfonietta o.l.v. Bart van
Meijl, m.m.v. Mariana Hutchinson
Siemers (viool). Gehoord: 16/4, de Waag,
Leiden
Buiten regent het; binnen in de
warme Waag krijgen we een
programma aangeboden dat af
gedrukt is in rimpelend water
waarin vage contouren. Het
eerste deel van Saint-Saëns' Vi
oolconcert nr 3 suggereert ook
water, een gordijn van fluiste
rende regendrupjes waar de 19
jaar jonge Cubaanse Mariana
Hutchinson Siemers met een
plons invalt. Met haar fiere, vu
rige toonvorming verloochent
zij haar afkomst niet. Diezelfde
krachtige gloed straalt even la
ter ook van het orkest af, fraai
afgestemd op het spel van Ma
riana.
Het eerste deel zindert van
spannende thema's en verrast
bij het stoere, abrupte slotak
koord. Het middendeel getuigt
van evenwichtig samenspel,
met grappige uitstapjes voor de
blazers. Dirigent Bart van Meijl
doet z'n uiterste best om orkest
en solist organisch bij elkaar te
houden, wat hem meestal uit
stekend lukt.
Mariana is op haar best in pitti
ge, scherp aangezette thema's
die samen met het orkest kleur
rijk exploderen. In het laatste
deel is het orkest onzeker,
waardoor het verband tussen
solist en orkest schade oploopt,
het totaalplaatje opgedeeld
wordt in kleine kwetsbare flar
den. Vlak voor het eind krijgt de
trombonist even een hoofdrol,
waarin hij geleidelijk aan glans
rijker en vooral zuiverder gaat
spelen. Aanstekelijk is het vro
lijk stuwende schijnslot dat op
nieuw via omwegen spurt naar
een gloriërend slotakkoord. Een
prachtige prestatie van het or
kest, én van de violist, die overi
gens nog wel moet zoeken naar
een eigen visie waarmee zij zich
nog persoonlijker kan onder
scheiden.
Vooraf aan het vioolconcert van
Saint-Saëns zijn Gavotte in C,
als tintelfrisse opmaat; met
beeldschone dynamische effec
ten, fraai homogeen en alert sa
menspel in de hoekdelen,
waartussen een mild, bijna pas
toraal vertolkt middendeel.
De 'Petite Suite'van Claude De
bussy voor twee keer vijf bla
zers doet de 'quatre-mains'
voor piano, waarvoor Debussy
deze suite oorspronkelijk
schreef, bepaald niet vergeten.
Veeleer doet het verlangen naar
pianistische sprankeling. Het
lukt de blazers pas in het laatste
deel om al die verschillende
klankkleuren warm en overtui
gend mooi te mengen. In deel I
en II willen de wat stroeve zin
netjes maar geen verhaal wor
den; samenhang ontbreekt.
Maar wanneer strijkers en bla
zers weer herenigd zijn en tot
slot de Symfonie in D van Char
les Gounod spelen, is er op
nieuw sprake van een stralende
orkestklank waarin alle instru
menten prachtig tot hun recht
komen. Wellicht zijn de violen
wat onzuiver in het snelle eer
ste deel, de toon is echter geest
driftig, het tempo vast; pittig
gekruid met exact gedoseerde
paukenslagen, pinkelende celli
en felle hobo's. Het tweede deel
wordt overdonderend ingezet,
waaruit een werkelijk zingende
vioolklank opstijgt die cano-
nisch door de celli wordt over
genomen. Leiden Sinfonietta
speelt Gounod met overgave en
bravour met veel aandacht voor
lyriek en sensualiteit.
leiden - De Marekerk gaat ter veiling. Althans een gezicht op de kerk van de hand van Petrus Gerardus
Vertin. De enige Leidse barokkerk, de grootste in zijn soort in Nederland, is prominent opgenomen in zijn
'Gezicht op de Oude Singel' dat op 26 april bij Christie's in Amsterdam onder de hamer gaat. De verwach
ting is dat het doek van de Haagse schilder Vertin (1819-1893) zo'n 7000 euro zal opbrengen.
Veel meer moet neergelegd worden voor 'Ezeltje rijden' van Isaac Israels (1865-1934). De vraagprijs van
dit topstuk van de veiling van igde-eeuwse kunst bedraagt tussen de 200.000 en 300.000 euro. Het
schilderij was generaties lang privé-bezit en toont drie chique stadsmeisjes die in amazonezit op ezeltjes
langs het strand rijden. De kijkdagen zijn van 22 tot en met 25 april.
Publiciteitsfoto
muziek recensie
Joris Rietbroek
Concert: Caribe Alegre, onder leiding van
Nelson Abraham Gehoord: 16/4,
Stadsgehoorzaal Leiden.
Een gezelschap van maar liefst
dertig muzikanten, vocalisten
en dansers. Met die bezetting is
het Antilliaanse Caribe Alegre
de groep bij uitstek voor een
tropisch feestje. Niet voor niets
is het gezelschap al een vaste,
geliefde gast op het Rotterdam
se zomercarnaval. Momenteel
trekt Caribe Alegre met een
speciale show door de Neder
landse theaters. Zaterdag deed
het muziek- en dansspektakel
een opvallend matig gevulde
Leidse Stadsgehoorzaal aan.
Door de slecht bezette zaal en
het nogal rustige begin van de
show kwam het feestje daarom
misschien wat laat op gang.
De tweehonderd bezoekers
werden meegenomen op een
muzikale ontdekkingstocht
door het Caribische gebied. Die
begint op Cuba met de descar-
ga 'El Cuarto de Tula,' bekend
gemaakt door de krasse knar
ren van de Buena Vista Social
Club. Vervolgens biedt de reis
diverse andere muziekstijlen
uit de Antillen en Zuid-Ameri-
ka„ zoals salsa, samba, merin
gue, bolero en mambo. De ze
venkoppige band inclusief
driekoppige blazerssectie
speelt alles met evenveel sou
plesse. De lenige dansers en
danseressen in fraaie kos-
tumms zorgen ervoor dat er ge
noeg te zien is op het podium.
Toch komen de heupen in de
zaal pas echt los als de Antili-
aanse brassband die bij Caribe
Alegre hoort plotseling met het
dubbele volume het pi t
betreedt. Bovendien is
in het prettige gezelscl
vijf exotisch uitgedost! j1]
ressen, inclusief de bel 5'
kleurige veren op hetl ui
de billen.
De vijf slagwerkers en
zers spelen vooral Aei
een snelle muziekstijl
voortgekomen uit hei
aanse carnaval. Het is
zwepende mix van sal 1
ba en meringue, meto jj(
bare ritmes die loeihai jg
de Stadsgehoorzaal dt 2
Die feestmuziek smaa irfir
meer. Het is daarom) ,e
dat deze grootste attia
Caribe Alegre in eerstf ik£
tie na een paar minuu 52
verdwijnt, zodat de an
zikanten wat rustigere
kunnen laten horen, f
daar wat mis mee is, 0 üte
zojuist opgewarmde p
koelt er weer door af
In de tweede helft van
keren de blazers en di!u
gelukkig terug. Eerst g e
dere muzikanten en d
nog een educatief tinlj
avond. Al dansend wo
beeld hoe slaven op 0
150 jaar terug ploegdf
den en oogstten. En li ;c
frustratie van zich a'
met behulp van de s
'tumba.' Op dat mom
ook in de zaal de remi
echt los met de tweed
komst van de brassba 'or
door zelfs de dansvlct jq
het podium toch nog
Wederom doen de i ic 12.
Stadsgehoorzaal opzi 0/
vesten schudden en 1
lijk zit niemand meer
Na een wat mat begin
ribe Alegre zo op hetl A
moment toch nog eei
feestje van een dik ha
bouwen.
