KUNST CULTUUR
Willem de Kooning keert terug in Rotterdam
i
Kunstproject begeleidt
traject Rijn Gouwe Lijn
Evenementen
1
Joke Brij
schiet c'
alle fron.
tekorf
op boerenland op de tocht
New Yorks traffic in Leiden
Kronkelende armen en
lichaam zonder hoofd
zaterdag 16 april 2005I
den haag/gpd - Boven evene
menten op boerenland hangt
het zwaard van Damocles nu de
Raad van State heeft bepaald
dat het jaarlijkse Schuttersfeest
in het Twentse Diepenheim
niet op het beoogde terrein
mag worden gehouden. Het
driedaagse feest is strijdig met
het agrarische bestemmings
plan, zo oordeelde de hoogste
bestuursrechter. Dat kan con
sequenties hebben voor tent
feesten, popfestivals en cross
wedstrijden in heel Nederland.
Volgens persvoorlichter Frede-
rik Kunst van de Raad van State
Retrospectief van de King of Canvas in de Kunsthal
rotterdam/anp - Hij werd de
King of Canvas genoemd. Willem
de Kooning (1904-1997) was een
schilder in hart en nieren. Als
jonge Rotterdammer vertrok hij
in 1926 als verstekeling naar het
land van de ongekende moge
lijkheden, Amerika. Het was de
aanloop naar een gloedvolle car
rière.
Nu is hij terug in Rotterdam, al
thans met vijftig schilderijen en
tekeningen in de Kunsthal. ,,We
hebben een oude schuld inge
lost. Nu nog een plein of straat
naar hem noemen", aldus een
trotse Wim Pijbes, directeur van
de Kunsthal. De tentoonstelling
is de afsluiting van het Willem
de Kooning-jaar dat in Rotter
dam is georganiseerd voor de
honderdste geboortedag van de
schilder.
„Dit soort tentoonstellingen is
eigenlijk meer iets voor Boij-
mans van Beuningen of het Ste
delijk in Amsterdam, maai' de
tentoonstelling kwam na We
nen beschikbaar. We wilden het
gewoon doen", vertelde Pijbes.
Volgens hem komen de schil
derijen van De Kooning heel
goed uit in de grote daglichtzaal
van de Kunsthal. De beste plek
om dit werk tentoon te stellen,
aldus de directeur.
De schilderijententoonstelling,
met een aantal tekeningen,
heeft een retrospectief karakter.
Van elke periode uit De Koon
ing's werkzame leven zijn wer
ken te zien. Vanaf het nog figu
ratieve werk uit de jaren veertig,
waarin de invloed van Picasso
sterk tot uiting komt, tot de ab
stracte vrouwen en landschap
pen en later het meer grafische
lijnenspel. Het zijn veelal grote
monumentale schilderwerken
met heftige penseelstreken,
barstend van kleur en emotie.
Met dit abstract expressionisme
heeft de Nederlander interna
tionale faam verworven en leg
de hij de basis voor de moderne
Amerikaanse kunst. Dat lukte
hem niet meteen. Pas in 1948,
net voor zijn 44ste verjaardag,
kreeg De Kooning een eerste
solotentoonstelling in de VS.
Nederland volgde pas veel later.
In 1968 organiseerde het Stede
lijk in Amsterdam als eerste een
retrospectief, terwijl de oud-
Rotterdammer internationaal
intussen al in hoog aanzien
stond.
Met de tentoonstelling in de
Kunsthal krijgt De Kooning de
Nederlandse, maar vooral ook
de Rotterdamse aandacht die
hij als invloedrijk schilder ver
dient. Centraal in de ruimte
hangen de werken van De Koo
ning, aan de randen zijn schil
derijen van negen andere kun
stenaars te zien die door De
Kooning zijn beïnvloed, zoals
Andy Warhol, Willem Zandvliet
en David Reed.
„Een veelluik', zoals Pijbes de
tentoonstelling omschrijft.
Beelden van de kunstenaar zijn
niet tentoongesteld. De nadruk
ligt op de schilderkunst. Op het
Weena onthulde Lisa de Koon
ing, dochter van de kunstenaar,
Amsterdam - Plien van Benne-
kom, bekend van het thea
terduo Plien Bianca, speelt de
hoofdrol van Jans in de musical
Jan, Jans en de Kinderen. Ook
Alex Klaasen en Wil van der
Meer zijn te zien in de voorstel
ling. Jan, Jans en de Kinderen
komt in het theater in het kader
van het 35-jarig jubileum van
de gelijknamige strip. De musi
cal is vanaf oktober te zien.
Rijk koopt deel
Ritman-collectie
den haag - De Staat heeft een
deel van de Bibliotheca Philo-
sophica Hermetica aangekocht,
de bibliotheek van Joost Ritman
die bestaat uit 20.000 boeken
en handschriften over de chris-
telijke-hermetische filosofie. De
ministers Van der Hoeven en
Zalm hebben hiervoor 18,75
miljoen euro beschikbaar ge
steld. „Het voortbestaan van
deze unieke bibliotheek voor de
Nederlandse samenleving, voor
het cultuurbezit en de weten
schapsbeoefening is hierdoor
voor de lange termijn gegaran
deerd", aldus een woordvoer
ster van de ministers.
Programma
Disco vs Dance
leidschendam - Elf dance-
flee jays en elf disco-artiesten
uit binnen- en buitenland ma
ken op 2 juli hun opwachting
tijdens de eerste editie van 'Dis
co vs Danceeen groot festival
in recreatiegebied Vlietland in
Leidschendam. Het Leidse Le
gendary Events maakt volgende
week het definitieve program
ma bekend. Dan begint ook de
voorverkoop. De organisatie
mikt op 20.000 bezoekers.
In de Kunsthal wordt de laatste hand gelegd aan de expositl
Willem de Kooning. Foto: GPD/Harmen de Jong
gisteren drie beelden van haar cieel open in aanwezigh
vader. Vandaag gaat de ten- koningin Beatrix. Het w v
toonstelling in de Kunsthal offi- tot 3 juli te bewonderen
Cl
muziek recensi f"
Susanne Lamme 'n
»rl
Concert: Close to me doorJo
Met Louis van Dijk, Frits Land
Edwin Corzilius, Jeroen de Rij
Oster en Sjoerd Dijkhuizen
15/4, Stadsgehoorzaal,
ir
'Met zo'n band kan iedt CT
zingen!' hoopt Joke Bru Bf
verwege de avond. an
Ja, en nee. Met zo'n bai
waarin Louis van Dijkj
speelt, Edwin Corzilius
Frits Landesbergen (jr.)
regeld aan de vibrafoon
kunnen de liedjes nieti
pot. Maar wat een goed
res ervan gemaakt zou!b
vanuit zo'n gebenedijd
positie, daarvan kon je
maar dromen. Joke Bni
elk geval een groot aanfl
jes gewoon uit haar h»
len. De kern ontglipte
sfeer ging aan haar vooB
Bruijs klinkt nogal dooi
dat kan een pré zijn bij
pertoire dat ze koos: Ai
songbook, standards d
gevuld met een enkel li
eigen bodem. Maar dai
wel je persoonlijkheid i
een eigen draai geven a
wereldwijze, ironische
En daar komt Bruijs nif
toe. Ze schiet vocaal tel
zingt daaroverheen me
haast zenuwachtige rui
heid. Niet onzuiver, en
haar timing is niet slecl A
van sfeer of betekenis b 1'
veel over. In 'Secret Lov
plaatst ze een idioot zvi
cent op ieder eerste wo
van een frase, gevolgd 1
raar lange rust - niks bl
over van het euforische
heim-verklappen. Dat)
helemaal over aan FritsWj
bergen en zijn vibrafocp
samen wel kunnen tovif
Veel beter is ze op haai
de 'bevrijdingsliedjes', 1 j
lijk stukje Millers, eenp
goed begrepen melancl
evergreens van Vera Lyi
maar vooral in 'Als opl
seplein' van Jacques va
Dan klinkt ze ineens te
hoopvo.1, legt ze ineens
ances in haar stem, stai
zich niet te forceren. Ef
hoogtepuntje is 'Fever
wordt dat dan weer voc 'e'
maakt door de band, 01
stoorbaar en dan ineen q
sig piekend. 'I'm glad tl
you' is vooral de moeiti
door de sensitieve en b
schone begeleiding vai j
Dijk, waar Bruijs' stem
ineus bij afsteekt. ISZI
En uit de bijval voor zij on
zinnige solo-improvisa
de van hem bekende di
notenwatervalletjes op dj
gehoord strakke ritmisi
sis, griezelig goed volge
en bepaald een staterm
programma, kun je ma
afleiden wie nou eigenl
ster van de avond was.
Hoofdrol Plien
in musical
leiden - Grote foto's langs de
Oude Rijn, een theatervoorstel
ling in de voormalige dakpan-
nenfabriek Nieuw Werklust,
kunstwerken van in Boskoop
gekweekte boompjes. Het is al
lemaal mogelijk in het kunst
project, dat Kunstgebouw Zuid-
Holland voorbereidt voor een
vijftal gemeenten langs de Ou
de Rijn en de Gouwe, plaatsen
die langs de toekomstige Rijn
Gouwe Lijn liggen.
Kunstgebouw probeert elke
twee jaar in een andere regio in
Zuid-Holland de amateurkunst
een impuls te geven. In 2002
werd het vizier gericht op de
Leidse regio en de Duin- en
Bollenstreek, vorig jaar op de
Drechtsteden. „En nu krijgen
de amateurs rond de Rijn Gou
we Lijn dus extra aandacht",
stelt Babs Biekart, projectleider
namens Kunstgebouw.
De lightrailverbinding gaat in
de toekomst lopen van Gouda
via Alphen aan den Rijn naar de
Leidse binnenstad. Op een later
moment moet de lijn doorge
trokken worden naar Katwijk en
eventueel Noordwijk. Kunstge
bouw richt zich met dit project
op het eerste tracé van de Rijn
Gouwe Lijn, maar laat begin-
en eindpunt Gouda en Leiden
buiten beschouwing. Biekart:
„Daar gebeurt al genoeg op cul
tureel gebied. Maar de ama
teurkunst in de tussenliggende
gemeenten kan wel een steun
tje in de rug gebruiken." Het
gaat om Waddinxveen, Bos
koop, Alphen aan den Rijn,
Rijnwoude en Zoeterwoude.
Het is de bedoeling dat deze ge
meenten, op vijf zaterdagen in
april 2006, bol staan van kunst
en cultuur. „Dat kan van alles
zijn. Het lijkt me mooi om thea
ter op locatie te maken of fanfa
res een parade te laten lopen
van de ene gemeente naar de
andere of een fietstocht uit te
zetten langs beeldende kunst
op onverwachte plekken. De
activiteiten kunnen door de
amateurs zelf of door het
Kunstgebouw bedacht en uitge
werkt worden."
Als motto voor het kunstproject
hanteert Babs Biekart voorlopig
het thema 'Oude routes, nieu
we wegen'. „Van oudsher lie
pen langs de Oude Rijn en de
Gouwe jaagpaden. Ook de ri
vieren zelf waren belangrijke
verbindingen. Inmiddels zijn
die verdrongen door de nieuwe
Nil en straks de lightrail, maar
de routes zijn in feite zo oud als
de weg naar Kralingen", verdui
delijkt de projectleider die zich
aanbevolen houdt voor ideeën
en voorstellen (Kunstgebouw,
tel. 015-2154515).
betekent de uitspraak inzake
Diepenheim niet dat er nooit
meer een feest gehouden mag
worden op landbouwgrond.
Het hangt af van de duur van
het evenement, de omvang, het
aantal bezoekers en de afstand
tot omwonenden of het strijdig
is met het bestemmingsplan
van een agrarisch terrein.
Kunst: „Maar ik kan niet zeggen
dat de uitspraak geen invloed
heeft. Dit kan in alle gemeenten
gaan spelen."
Gemeenten kunnen op eigen
initiatief besluiten een evene
ment te verbieden als dat strij
dig is met het bestemmings
plan, maar de procedure kan
ook door een andere partij wor
den aangezwengeld. In Diepen
heim waren het omwonenden
die een verbod eisten op het
Schuttersfeest, dat al meer dan
tachtig jaar wordt gevierd. Vol
gens de Raad van State is het
feest strijdig met het agrarisch
bestemmingsplan omdat het
terrein drie dagen lang intensief
wordt gebruikt, duizenden be
zoekers worden verwacht en er
een week nodig is voor de op
bouw en afbraak van de facili
teiten, waaronder een kermis.
leiden - De stad is vol en allesbepalend. De
verscheidenheid aan hoge architectuur
maakt de brede straten smal. Een overvloed
aan verkeer. Auto's, bussen, vrachtwagens,
fietsers, voetgangers en altijd wel ergens
een sirene maken de eigen aanwezigheid
minimaal. Hoge billboards, flikkerend neon,
verkeersborden, posters, schreeuwerige eta
lages en straathandel. Dit is New York, dit is
The Big Apple - 24 uur per dag open, en nu
even te zien in Leiden op de expositie 'New
York City Traffic'. Schilder Menno Ravenhorst
verbleef een tijdlang in New York en raakte
gefascineerd door de auto's. Die spelen in
het Amerikaanse leven een grote rol. Alles
lijkt ingericht op de auto. De auto bepaalt de
inrichting van de stad. De mens zelf lijkt
steeds meer naar de achtergrond te verdwij
nen. Kleur is in overvloed aanwezig: een
staalblauwe lucht, het felle geel van een
taxi, de rode letters op een winkelpui. De
weerslag van de ervaringen die Menno Ra
venhorst opdeed in New York is deze maand
te zien bij de Expansionist Art Empire Gallery
aan de Nieuwe Rijn 94, tot en met 30 april
op donderdag, vrijdag en zaterdag van 14.00
tot 17.00 uur. Publiciteitsfoto
theater recensie
Maarten Baanders
Voorstelling: 'Bacon' door Nanine
Linning. Gezien: 15/4, LAKtheater, Leiden.
Aldaar nog te zien: 16/4
Als een mensenlichaam onder
steboven aan een touw hangt,
heeft het iets van een geslacht
varken. Althans, die gedachte
komt in je op bij het zien van
'Bacon' van choreografe Nani
ne Linning. Ze heeft de voor
stelling gebaseerd op het werk
van de Engelse schilder Francis
Bacon (1909-1992), die het
menselijk lichaam verwrongen,
ziekelijk en op het eerste ge
zicht lelijk weergaf. Linning
heeft deze schilderijen grondig
bekeken. Allerlei thema's zijn in
de voorstelling terug te vinden.
Een lichaam waaraan het hoofd
ontbreekt, een wc-pot, openge
sperde roofdierengebitten, zelfs
het naar beneden wijzende pijl
tje uit diverse schilderijen van
Bacon is op het achterdoek te
rug te vinden.
Maar het boeiende zit vooral in
de kronkelende, nooit in ont
spanning verkerende lichamen
van de vijf dansers. Op veel
schilderijen van Bacon zie je,
om een voorbeeld te noemen,
mensen zitten met kronkelend
over elkaar heengeslagen be
nen. De expressie die daarvan
uitgaat, de beweeglijkheid
waarmee Bacon zo'n houding
op het doek zet, komt in de hele
voorstelling weergaloos krach
tig naar buiten. Geen arm of
been lijkt op zijn natuurlijke
plaats te zitten. Ruggen worden
meedogenloos hol getrokken.
Elke beweging lijkt verwoestend
voor het lichaam. Net als in Ba
cons schilderijen stralen de ge
spierde rondingen van het li
chaam tegelijk kracht en mach
teloosheid uit. Tijdens duetten
en trio's botsen de dansers en
rollen ze ongemakkelijk over el
kaar. De ledematen grijpen
langs elkaar heen, op zoek naar
houvast. Als een danseres
wordt opgetild, is de uitstraling
niet glorieus, maar gekweld.
Deze dans is een worsteling,
maar dan één waarin het begrip
overwinning niet bestaat. Hoe
robuust de bewegingen ook zijn
en hoezeer de zwaarte over
heerst, toch ervaar je de perso
nages steeds meer als weerloze
wezens, van wie, door alle 'le
lijkheid' heen, toch ontroering
uitgaat.
'Bacon' is een voorstelling waar
je niet aan kunt ontsnappen.
Dat komt door de dramatische
lading die Linning aan de be
wegingen geeft. Maar ook het
licht, de muziek en de video
beelden op het achterdoek wer
ken eraan mee dat je in deze
verbijsterende wereld gevangen
gehouden wordt. De lichamen
krijgen dezelfde kwetsbare
bleekheid als in Bacons werk,
de muziek pulseert als een
kloppend hart, maar roept op
andere momenten angst en
verlatenheid op, en de video
beelden verontrusten, o.a. door
telkens opduikende roofdier-
blikken of mensengezichten die
verdrinken in een ongemakke
lijke extase. Erg knap, zoals
dans, muziek en filmbeelden
een naadloos geheel vormen!
Plien van Bennekom.
Foto: GPD/Jaap Rozema
Welke film zou iedereen
gezien moeten hebben?
Wat is het mooiste boek
ooit geschreven? Welke
muziek weet telkens weer
te ontroeren? Wat is het
mooiste kunstwerk aller
tijden? Kortom: waarmee
is Mirjam Ates, wethouder
van cultuur in de gemeente
Zoeterwoude, in de zeven
de hemel?
Beste boek?
„Het bundeltje 'Zwervende vo
gels' van Rabindranath Tagore
draag ik al met me mee sinds
ik het op mijn negentiende
kocht. De mijmeringen van de
ze Bengaalse filosoof weten mij
altijd weer te raken. Ik citeer er
ook vaak uit in brieven. Ik lees
graag boeken die een mystieke
inslag hebben: Dorothee Sölle,
gedichten van Hans Bouma,
'Gesprekken met God' van
Neale Donald Walsh. Ik sta ste
vig met beide benen op de
grond, maar ben er ook van
overtuigd dat er meer is tussen
hemel en aarde. Als ik daarover
lees, dan brengt me dat weer
tot mijn eigen kern."
Beste cd?
„Voor één cd kun je me altijd
wakker maken: 'Canyon Trilo
gy" van Carlos Nakay. Ik heb
het schijfje van deze fluitist ter
plekke bij de Grand Canyon
gekocht. Het is mysterieuze
muziek, waarbij ik weg kan
mijmeren. Ik zie als het ware
mijn ziel over de bergen zwe
ven. Deze cd draai ik bij voor
keur 's nachts. Ik ben een echt
nachtmens en als ik de rust
vind, kan ik bij deze muziek
gedichten schrijven. Momen
teel zit ik midden in een ver
huizing en heb ik overigens ge
woon Sky Radio op staan."
Beste film?
„Eigenlijk heb ik drie favoriete
films: 'On Golden Pond' met
Katherine Hepburn, 'Yentl'
met Barbra Streisand en 'Cool
Runnings' over een Jamai-
caans bobsleeteam. Als ik echt
moet kiezen, is 'Yentl' me het
meest dierbaar. Streisand
speelt een vrouw die haar ta
lenten onderkent, maar de sa
menleving biedt haar geen
ruimte. Toch knokt ze ervoor
om te worden wie ze is. Ik her
ken daar ook iets van mezelf
in. Ik probeer trouw te zijn aan
mezelf en niet mee te gaan met
de stroom."
Beste kunstwerk?
„Vind ik de lastigste. Ik kom de
laatste tijd te weinig op exposi
ties. Afgelopen weekeinde ben
ik bij de plaatselijke schilder
club Kameleon geweest en
daar heb ik wel een paar ju
weeltjes gezien. Piet Wolvers
uit Zoeterwoude vind ik ook
een goede schilder. Hij is spiri
tueel geïnspireerd en dat zie je
terug in zijn werk. Het is heel
Barbra Streisand. Foto: Tracy Bennett
bijzonder dat hij zijn gedach
ten over het leven na de dood
op doek zet. Ik hoop eigenlijk
dat we dit jaar in Zoeterwoude
weer een atelierroute kunnen
organiseren, zodat meer men
sen kennis kunnen maken met
het werk van Wolvers en ande
re lokale kunstenaars."
tekst: Theo de With
foto: Dick Hogewoning
