Makke schapen aan de pomtj
GESPREK VAN DE DAG
Overvloed
Onbehagen
Nederlanders met wilde ideeën welkom in Zwederl
Automobilist accepteert dure benzine gelaten
Alle Produkten
ZATERDAG 9 april-
-
Filosoof Rutger Claassen. Foto: GPD/Ingo Gotz
Met de stijging van onze welvaart lijkt
onze tevredenheid alleen maar af te
nemen, meent filosoof Rutger Claas
sen. Hij is volgende week in Tilburg
een van de sprekers op de Dag van de
Filosofie, die is gewijd aan het thema
Overvloed en Onbehagen.
„Een onderzoek naar het verband
tussen welvaart en geluk onder inwo
ners van arme en rijke landen had
een verrassende uitkomst. Naarmate
hun inkomen hoger is, voelen men
sen zich gelukkiger, maar ergens
houdt dat op. Bij een jaarsalaris van
ongeveer 17.000 euro is het geluk
maximaal. Als mensen nog meer
gaan verdienen, blijkt hun geluksge
voel niet verder toe te nemen."
De Utrechtse filosoof Rutger Claas
sen vertelt met instemming over het
onderzoek. „Hoe meer hoe beter,
lijkt de slogan van onze tijd te zijn.
We beseffen niet dat steeds meer ook
te veel kan worden. Hoe meer onze
welvaart stijgt, des te groter lijkt ons
onbehagen te worden."
Claassen spreekt op 16 april in Til
burg op de Dag van de Filosofie, die
dit jaar in het teken staat van het the
ma Overvloed en Onbehagen. Het
onderwerp sluit mooi aan bij zijn
boek Het eeuwig tekort dat vorig jaar
verscheen. Daarin probeert Claassen
helderheid te verschaffen over de
„paradox van schaarste en over
vloed" en gaat hij op zoek naar de
oorzaken van het moderne maat
schappelijk onbehagen.
„In een samenleving van welvaart
zou de tevredenheid over de kwaliteit
van goederen en voorzieningen juist
moeten stijgen. Dat die tevredenheid
niet stijgt maar daalt, is een regel
rechte paradox. We zijn objectief
welvarend," zegt Claassen, „maar we
ervaren een tekort en proberen dat
tekort op te heffen door nog meer
welvaart te vergaren.
„Het is een voortdurende vlucht naar
voren. Al onze rijkdom lijkt ons er al
leen maar toe te verleiden om nog
meer rijkdom te willen verwerven en
ondertussen neemt onze ontevre
denheid toe." Hij heeft gezocht naar
een verklaring van onze onstilbare
honger naar steeds meer. „Ik denk
dat ons verlangen wordt gedreven
door onze behoefte aan erkenning.
In onze samenleving wordt iemands
aanzien bepaald door zijn economi
sche welvaart. Hoe meer je hebt, hoe
meer je bent. Dat idee maakt het ook
zo moeilijk om los te komen van ons
streven naar meer welvaart."
Claassen geeft in zijn boek een analy
se van het begrip schaarste, die
haaks staat op wat economen daar
van zeggen. „Voor economen heeft
schaarste de status van een natuur
wet. Hun stelling luidt dat we altijd
meer willen, op welk welvaartsniveau
we ons ook bevinden. Ze vinden on
ze behoeftes zo vanzelfsprekend dat
die niet ter discussie hoeven te wor
den gesteld. Ik vind dat we ons best
mogen afvragen of het wel zo ver
standig is om al onze behoeftes te
willen bevredigen."
Volgens Claassen is schaarste geen
objectief gegeven maar een ervaring
of een gevoel. „Iemand die arm is
kan tevreden zijn met het weinige
dat hij heeft, terwijl een rijk iemand
het gevoel kan hebben dat hij voort
durend iets tekort komt. Bovendien
is het denken in termen van schaars
te typisch iets van onze moderne
maatschappij."
„In traditionele samenlevingen be
stond geen noodzaak tot voortduren
de economische groei en was ie
mands status niet afhankelijk van
zijn welvaart maar van zijn positie in
een gemeenschap. In de middeleeu
wen was hebzucht een van de hoofd
zonden, bij ons is hebzucht bijna
verheven tot iets eerbiedwaardigs."
„Economen zullen tegenwerpen: het
is de natuurlijke drang van de mens
om steeds meer te willen hebben. Op
mijn beurt zeg ik dan: het zit blijk
baar ook in de menselijke natuur dat
we het verstandig vinden om ons
verlangen naar steeds meer te onder
drukken. Voor een econoom is het
ondenkbaar dat we ons productie-
en consumptiepatroon terugschroe
ven. Ik denk dat onze samenleving
best zonder economische groei kan.
Ook als de welvaart niet steeds ver
der toeneemt, kun je een rijk leven
hebben."
Twan van Lierop
MENSELIJK
Heerlijke maand april. Wat lente? Niks lente. Sport
natuurlijk. Dé sportmaand van het jaar: april. We
hebben al een prachtige Ronde van Vlaanderen ach
ter de rug. Gezien afgelopen zondag? De splijtende
demarrage van Tom Boonen? Wat een pracht wiel
rennen was dat. En er zit nog meer in het vat. Mor
gen Parijs-Roubaix, de Hel van het Noorden, jawel.
De Ardenner klassiekers komen er ook aan: Waalse
Pijl, Luik-Bastenaken Luik. En onze eigen Amstel
Gold Race natuurlijk. Man, man wat een heerlijk
heid. Dan de voetbalcompetitie, zij nadert haar ont
knoping. "Splijtende demarrage", "Hel van het
Noorden", "nadert ontknoping", ik ben nauwelijks
100 woorden onderweg en ik struikel al over de cli
chés. Er is een middelmatig sportjournalist aan mij
verloren gegaan, dat merkt u wel. Voetbalcompetitie
dus. Morgen Ajax-AZ. Heb ik kaartjes voor. Wordt
nog een toer om op tijd terug te zijn voor de finale
van de Hel. Band in de video, zal niets anders op zit
ten. Heb ik voor u ook nog de Championsleague in
de aanbieding. Liverpool, Chelsea, Milan, noem
maar op. Geweldig toch. PSV ook nog volop in de
strijd. Bemazzelde 1-1 afgelopen dinsdag. Overeen
paar dagen weten we meer. Dan het golfen. Natuur
lijk de Masters in Augusta (Georgia). Is momen teel
aan de gang. Iedere avond live te bezichtigen via de
BBC. Televisiegeniek, golf. Eén camera op de speler
en één camera op dat gaatje waar die bal in moet:
spanning verzekerd. Goed, je moet er van houden
maar dat doe ik nu eenmaal. Morgenavond de laat
ste dag. Ik heb wat weddenschappen lopen. Als Tiger
Woods wint, zal ik diep in de buidel moeten tasten.
Duim voor me. Ajax, Hel, Masters, ik krijg het druk
morgen. Wat zit er nog meer in het vat? Natuurlijk
het wereldkampioenschap snooker. Duurt twee we
ken. Ook op de BBC te zien. Ook een balletje in een
gaatje maar dan overdekt. Goede raad: kijk niet ie
dere avond want die handel verveelt snel. Mijn ad
vies: kijk naar de halve en hele finale en laat het
daarbij. Ben je gerust nog een dag of vier vijf zoet
mee. Ergens eind april. Laatste dag: 2 mei.Zwijg ik
over het honkbal. De competitie gaat dit weekend
van start. Zijn we nog maanden mee in de weer
dus ik laat korte stop en verre veld nog maar even
voor wat het is. Als ik alles live zou willen mee
maken dan moet ik morgen naar Amsterdam
voor het voetbal, naar Roubaix voor het wielren
nen, naar de Verenigde Staten voor het golf
en naar Haarlem voor het honkbal. Fantas-
tisch toch.Zelf? Wat bedoelt u met zelf? Of
ik zelf iets aan sport doe? Luister: Ik pro
beer al jaren mijn golfvaardigheidsbe-
wijs te halen. Moet deze maand lukken.
Mijn maand, april. Zodoende. En ver
der vertrek ik over twee weken naar Es-
toril om daar het Open Portugese Bridge
Kampioenschap te betwisten. Dus ga mij
niet vertellen dat ik geen actief sportbeoefe
naar ben. En laat me verder met rust want
Eurosport vertoont op dit moment bobslee
wedstrijden. Mag ik niet missen. Tot ziens
lieve vrienden.
r
Oscar Wilde
Moraal: de houding die we
aannemen tegenover
mensen aan wie we een
persoonlijke hekel hebben
Frietfabrikant McCain uit Hoofddorp
levert de FRIETEN voor de viering
van 175 JAAR BELGIË in septem
ber op de Vismarkt in Brussel. Dat
meldde de Gazet van Antwerpen gis
teren. Ook de mosselen voor het
feest zijn afkomstig uit Nederland.
De feestorganisatie deelt 150.000
gratis porties patat met mosselen uit
aan het publiek. De voorkeur van de
feestorganisatie lag aanvankelijk bij
Belgische frietsponsoren. Toen die
het niet eens konden worden over
wie de aardappelen mocht leveren,
de Franstaligen of de Vlamingen,
ging het bedrijf uit Nederland met
het sponsorcontract aan de haal.
Bokser ARNOLD VANDERLYDE
gaat op verzoek van de gemeente
Heerlense jongeren die zich verve
len een CURSUS BOKSEN geven.
De drievoudig Olympisch medaille
winnaar verzorgt voor de verveelde
jeugd een speciaal trainingspro
gramma. Dat programma, Fighting
Fit, is meer dan alleen boksen. Bij
Fighting Fit zijn plezier, persoonlij
ke groei en fysieke weerbaarheid
uitgangspunt. En dus uitermate ge
schikt om jongeren die kampen met
onzekerheid, verveling en gebrek
aan doelen en motivatie, op een po
sitieve manier te beïnvloeden in
hun ontwikkeling, denkt de ge
meente. .Vanderlyde komt tien we
ken lang op maandag langs. Aan de
cursus kunnen zestig jongeren mee
doen. Foto: GPD
Om de teruggang in het inwoner
tal tegen te gaan zet het Zweedse
Hallefors in op design, techniek,
eten en beleven. Creatieve Neder
landse immigranten zijn daarom
meer dan welkom.
„Meestal krijg je als ontwerper of
kunstenaar erg vaak 'nee' te ho
ren. Dat is het leuke van deze
plaats, hier zijn we echt welkom!"
Eind januari betrokken Saskia van
der Zanden, Alex Wood en zoon
Joep (1) uit Amsterdam het 'höga
norden'. Dit Hoge Noorden is een
honderd jaar oud houten school
gebouw in Hallefors, Midden-
Zweden. De bedoeling is dat de
school zo snel mogelijk huisves
ting biedt aan zowel de familie als
kunst- en designstudio's.
Zweden kent 200 gemeentes die
het aantal inwoners fors zien te
ruglopen. Bewoners trekken naar
de grote steden Stockholm, Göte-
borg en Malmö en laten de klei
nere plaatsen desolaat achter. Op
allerlei manieren proberen deze
dorpen nu een totale leegloop te
voorkomen. Hallefors pakt dit
sinds kort creatief aan: door Ne
derlanders met een emigratie-
wens hartelijk welkom te heten.
„Nederlanders starten graag een
eigen bedrijf. Ze durven risico's te
nemen", verklaart Sune Valegren
van de Zweedse gemeente. Hij is
verrast door het overweldigende
enthousiasme van potentiële
nieuwkomers. „Op een voorlich
tingsavond in Deventer, een paar
maanden geleden, kwamen op
een vrijdagavond 200 belangstel
lenden af. Dat was echt een
schok!"
Inmiddels zijn twee Nederlandse
Amsterdammers Alex, Saskia en zoon Joep wonen sinds eind januari in het 'höga norden' in Zweden. Foto: GPD
families naar de 8000 zielen tel
lende gemeente verhuisd en zijn
nog eens drie gebouwen verkocht
aan Nederlanders. Bovendien zijn
een technisch tekenaar en huis
arts uit Nederland nog op zoek
naar een woning en een paar an
dere families komen regelmatig
langs om zich te oriënteren.
Zo is ook een televisieproducent
op zoek naar natuur, én een nieu
we uitdaging. Omdat hij niét wil
dat zijn opdrachtgevers thuis den
ken dat hij er zo maar vandoor
gaat, wil hij niet met zijn naam in
de krant. „Dit is alleen een eerste
verkennend bezoekje. Maar ik
ben enthousiast. In Nederland is
het langzamerhand onmogelijk
geworden wilde ideeën te realise
ren, hier word je juist met open
armen ontvangen!"
Hallefors ligt ongeveer vier uur rij
den van zowel Stockholm als Os
lo, en zet in op de geneugten van
de grote stad: design, techniek,
lekker eten en beleven zijn de
steekwoorden voor de toekomst.
De enige academische opleiding
voor het restaurantwezen in Zwe
den ligt in deze gemeente en
meerdere woonwijken zijn opge
trokken rond grote kunstcollec
ties. Het lokale designcentrum is
onder andere bezig met het op
zetten van een materiaalbiblio
theek voor bijzondere industriële
ontwerpen.
Amsterdammers Saskia en Alex
passen dan ook precies in het
plaatje van het ideaal van het ge
meentebestuur, dat nieuwkomers
een bijdrage gaan leveren aan het
artistieke milieu. Van huis uit zijn
ze allebei ontwerper. Hun droom-
bedrijf heet Hoga Nc 1
(www.hoganord.coit
plaats bieden aan (bt
kunstenaars die 'ever
leeg willen maken' a
van alle blokkades M'
maal tegenaan lopeijjj
„Denk aan jonge
een kunstacademie
willen hun creativite'
zodat ze eigen initial!
nen ontplooien en il
geblokkeerd zoals oj
kunstacademies geh
eren een omgeving <F
spireert."
De keuze om hun pij/
den op te zetten, wa^
kunstenaars niet vai£]
Het stel was op de
op zoek naar ruimte,^
strekte bossen en me
het vier lokalen, een||
en kelder- tellende
in Hallefors een schc,j
Saskia vond het via <L
.zweeds.net van de N
Gert Rietman. Hij ru£
en dag recruteringspE
voor Noorse gemeen!
dezelfde teruggang ii
aantallen kampen al{(
Goede referenties mi
Zweden enthousiast'
uit Nederland. De gei
nu bij het verkrijgen^
vergunningen, belasL
en het opbouwen va^
werk. Valegren: „Mat]
zo dat hier geld te ha^
helpen, maar mensei^
zelf het echte werk
ik overigens alle vertoj.
Nederlanders hebbei^
naam in Zweden."
Windy Kester
De brandstofprijzen blijven maar
stijgen. Een liter euro loodvrij kost
inmiddels 1,359 euro, twaalf cent
meer dan een jaar geleden. Maar
de Nederlandse automobilist blijft
gewoon rijden en ondergaat de
pijn in de portemonnee lijdzaam.
Waar blijft het protest?
Hop, 75,66 liter diesel in de tank
en 77,85 euro uit de portemon
nee. „Ik word hier in zekere zin
wel gek van, maar het hele leven
is volgens mij in de afgelopén
paar jaar veertig procent duurder
geworden", zegt Rob Reduron,
staande bij zijn groene VWrbus.
„Er zijn zoveel dingen in het leven
waaraan ik me kan ergeren dat ik
het niet meer extra doe als de
benzine weer eens duurder
wordt."
Zijn reactie is kenmerkend voor
de stemming onder automobilis
ten in Nederland. Hoewel ze met
miljoenen zijn en dus een partij
om rekening mee te houden, zijn
ze niet te mobiliseren voor acties
tegen de benzineprijzen. De prij
zen gaan omhoog. Mensen storen
zich eraan en vervolgens gebeurt
er niets. De oliemaatschappijen
merken niet dat automobilisten
na een prijsverhoging wegblijven,
zegt Chiel Seinen van Shell.
„Mensen hebben een bepaald pa
troon voor het autogebruik en
daar wijken ze niet van af door
een prijsverhoging van de brand
stof."
Ook uit cijfers van het CBS blijkt
dat mensen niet minder gaan rij
den als de brandstofprijzen in
korte tijd hoger worden. Econo
me Linda Teunter, gespeciali
seerd in consumentengedrag,
denkt dat mensen blijven tanken
door een gebrek aan alternatie
ven. „Op een paar uitzonderingen
na hanteren de meeste benzine
pompen zo goed als gelijke prij
zen. Mensen willen toch de vrij
heid hebben om zelf te bepalen
hoeveel ze met de auto rijden.
Minder gaan rijden om zodoende
geld te besparen zien ze denk ik
als een beknotting van hun bewe
gingsvrijheid."
Dat automobilisten toch bij de
duurste pompen blijven tanken
en niet massaal kiezen voor prijs
vechters komt volgens Teunter
weer door de spaarprogramma's
van de oliemaatschappijen. „Ik
denk dat mensen prijsmoe zijn.
Ze hebben zich erbij neergelegd.
Mensen die Air Miles sparen blij
ven toch naar de Shell gaan en de
Rocks spaarders blijven bij Texa
co tanken. En lease-autorijders
zijn niet echt in de prijs geïnteres
seerd omdat hun baas betaalt.
Ook de ANWB, belangenorgani
satie voor praktisch iedereen die
gebruik maakt van mobiliteit,
klimt niet op de barricaden. „We
kunnen als ANWB niet zoveel met
een hoge brandstofprijs", zegt
woordvoerder Ad Vonk. „Het is
voor ons ontzettend moeilijk om
de benzineprijs te veranderen,
omdat we te maken hebben met
marktprijzen."Het overgrote deel
van de prijs bestaat uit accijns.
De politieke partij van automobi
listen, Nederland Mobiel, wil juist
daarop actie ondernemen: de
partij wil minister Zalm (Financi
en) een plan overhandigen voor
'wiebelaccijns'. „We stellen een
maximumprijs voor brandstof in.
Stijgt de prijs boven dat maxi
mum, dan levert de overheid ac
cijns in. Daalt de prijs, dan strijkt
de overheid meer accijns op",
laat partijvoorman Hans Grashoff
weten.
Hij verwacht van de burgers niet
anders dan een jansaliegeest.
„We ervaren dat Nederlandse au
tomobilisten niet uit de stoel zijn
te branden. Er is gewenning op
getreden. Automobilisten zijn de
afgelopen jaren zo vaak belaagd
met prijsverhogingen en heffin
gen dat ze muiw zijn. Het gaat
kennelijk nog te goed in Neder
land. We kunnen de brandstof
prijzen wel opbrengen."
Angelique Mulders
en René Bouwmeester
De echtgenoot van prinses Caroline
van Monaco, de Duitse prins ERNST
AUGUST von Hannover, ligt ERN
STIG ZIEK in het ziekenhuis van
Monaco. De 51-jarige prins Von
Hannover werd maandag opgeno
men in het ziekenhuis maar over
zijn toestand werd niets meege
deeld. Zijn toestand is „ernstig
maar niet onomkeerbaar" aldus een
informant in Prinses Gracehospitaal
in Monte Carlo. Prinses Caroline
huwde de rijke Duitse edelman in
januari 1999. Ze hebben een doch
ter. Caroline's vader, prins Rainier
III, overleed woensdag. Hij wordt 15
april begraven. Foto: Reuters
De Nederlandse automobilist ondergaat de pijn in de portemonnee door de stijgende benzineprijzen.
Foto: GPD
-zxzxgmmm
