BUITENLAND
Keuze van een nieuwe paus is volstrekt onvoorspelbaar proces
Europarlement: Meer
rechten Turkse vrouw
Gemengde gevoelens bij herdenking paus
Tony Blair zet nieuwe
verkiezingen op 5 mei
Paus mogelijk
al snel zalig
verklaard
In gebed voor de paus
priie
>t bijgezet
igraven
paus wordt niet,
ig werd bekendge-
^Et op de plaats van
pyis XXIII in de cryp-
Pieter, maar be-
^Djiarde onder deze
ft de woordvoer-
Bticaan, Joaquin
t gisteren laten
iordvoerder zei
chaam van de
rOfebalsemd. Het
schot is op een
er' behandeld
n Rome.
t paus
rie uur
uitvaart van paus
ïlus II op vrijdag-
Irie uur duren. Dat
;ro Marini, belast
ie tijdens de uit-
ji weten. De Sint
pen voor het pu
lerdagavond. In
B-uren erna wordt
lorbereid.
I paus
>rland 2
De uitvaart van
»s Paulus II is vrij-
j RKK/KRO op Ne-
ndat prins Charles
met Camilla Par-
jor deze gelegen-
iheeft uitgesteld,
ending verder
aen op. De Eurovi-
g van de uitvaart is
tot 12.45 uur.
ook geen
Italië
rband met de bij-
aus Johannes Pau-
alië ook voor vrij-
tactiviteiten afge-
tn weekeinde
alle sportevene-
afgelasting van
onder meer gevol-
jationale zwem-
tappen en het golf-
an Remo.
aus raakt
inder niet
j De overgrote
(80 procent) van
Ise bevolking zegt
(ijk geraakt te zijn
rlijden van paus
(dus II. Wel vindt
in de Nederlanders
s zijn pontificaat
d heeft. Katholie-
thet positiefst over,
peiling van Mauri-
icht luidt
meer'
I De grote klok van
lasbasilek in Maas
morgen een kwar-
de hand geluid
fiannes Paulus II.
(1 de grootste klok
trichtse kerk is
ialect voor groot-
klok wordt slechts
jebruikt. Het luiden
floop van de her-
die in de basiliek
jden.
ripheld
mbia
^zaterdag overleden
aes Paulus II is in
|aans stripverhaal
jomen als super-
trip zet de 'Onge-
pSman' zijn strijd te-
)ort, gekleed in een
groene kuisheids-
jiitrusting bestaat
nhoppelijke staf, ge-
h miswijn. De eer-
g van de Ongeloof-
4m ligt binnenkort
|s in Colombia.
talabani
mt Irak
woensdag 6 april 2005
'Vaticaan-watchers' rekenen op een Italiaanse of een Latijns-Amerikaanse kandidaat
llgens hoge Iraakse
1 jonnen zal het
jjement vandaag de
leider Jalal Talabani
president benoe-
2?e posten voor vice-
alien worden inge
st de sjiïtische Adel
i44ii en de soenniet
war. Abdul Mahdi is
ttende interimrege-
!r van financiën. Al-
nog president. De
president is van
loniële aard. De be-
jost van premier
waarschijnlijk naar
ihim al-Jaafari.
r 3 dagen
lift
Een koerier van een
taurant in New York
agen vastgezeten in
e wijk The Bronx. De
t van restaurant
gon leverde vrijdag
ng af, maar hij keer-
fr terug bij zijn werk
dag werd hij ontdekt
35-jarige, die geen
ïls spreekt, is naar
tuis gebracht, omdat
'ogd was.
door onze correspondent
Hans Celeijnse
Vaticaanstad - De datum voor
het conclaaf waar 117 kiesge
rechtigde kardinalen een nieu
we paus kiezen was tot gisteren
nog niet bepaald. Niettemin
wordt fiks gespeculeerd over de
man die straks het gezicht van
de katholieke kerk zal zijn.
Onder Italiaanse en buiten
landse 'Vaticaan-watchers'
groeit de verwachting dat de
nieuwe paus een Italiaan of een
Latijns-Amerikaan zal zijn. Nie
mand gokt echter op één kandi
daat. Er is ook geen kardinaal
die 'reclame' voor zichzelf
maakt of een duidelijke uit
spraak doet. Niet verwonderlijk.
Iedereen kent het gezegde: 'Wie
het conclaaf als paus ingaat
komt er als kardinaal uit'.
In theorie zou kardinaal Simo-
nis dan ook een goede kans
maken. De Nederlander wordt
werkelijk door niemand ge
noemd als 'papabile', het Itali
aanse woord voor iemand die
een kans maakt op het paus
schap. Dat ligt niet aan zijn
kwaliteiten, maar de Neder
landse kerkprovincie staat in
Rome nu eenmaal te boek als
een probleemkindje.
De verwachting is dat de gehei
me stemmingen binnen twee
dagen witte rook uit de schoor
steen bij de Sixtijnse kapel te
zien geven. Maar mgr. Karei
Kasteel, veteraan Curieprelaat
en voor de vijfde keer getuige
van een pausverkiezing, voor
spelt dat het 'behoorlijk moei
lijk kan worden om een twee-
rome/anp - Het proces dat
moet leiden tot een eventuele
zaligverklaring van paus Johan
nes Paulus II zal mogelijk eer
der beginnen dan de voorge
schreven termijn van vijf jaar
na zijn dood. „Het zou me niet
verbazen als die periode wordt
verkort", zei de Duitse jezuïet
Peter Gumpel, die werkt voor
de Vaticaanse congregatie voor
de heiligverklaringen, gisteren
in Rome.
Tot nu toe is alleen bij moeder
Teresa afgeweken van de in het
kerkelijk wetboek vastgelegde
termijn. Het proces dat in 2003
tot haar zaligverklaring leidde,
begon al een jaar na haar dood
in 1997. Alleen de paus kan
daarvoor toestemming geven.
In het geval van Johannes Pau
lus II zal zijn opvolger dat dus
moeten doen.
Zoals bij elke kandidaat-zalige,
is ook bij Johannes Paulus II
een grondig onderzoek nodig
dat waarschijnlijk jaren zal du
ren, benadrukt Gumpel. Zo
moet er een historisch onder
zoek plaatsvinden naar alle per
soonlijke geschriften van de
paus en alle documenten die
op hem betrekking hebben.
Daarna moet een kerkelijke
rechtbank getuigen horen die
de verdiensten van de kandi
daat-zalige kunnen staven. Ook
moet een wonder worden er
kend dat op voorspraak van de
kerkvorst zou zijn geschied.
Voor Gumpel staat vast dat de
overleden paus grote verdien
sten voor de kerk heeft en een
'man van diep geloof was.
Toch zullen er volgens hem
controversiële zaken rond zijn
pausschap naar voren komen.
Zo kunnen critici de vraag stel
len of de paus in het licht van
schandalen rond seksueel mis
bruik door priesters genoeg
heeft gedaan om orde op zaken
te stéllen in de priesteropleidin
gen.
Ook beschuldigen sommigen
de Poolse paus van 'nepotis
me', omdat hij veel landgeno
ten tot zijn naaste medewerkers
had gekozen. Verder kan de
vraag naar boven komen of de
paus door zijn weigering om
ondanks zijn voortschrijdende
ziekte af te treden, de kerk
schade heeft berokkend.
Vier kardinalen die worden genoemd als mogelijke opvolgers van Johannes Paulus II. Vlnr: Oscar Andres Rodriguez Maradiaga (Honduras),
Dionigi Tettamanzi (Genua), Francis Arinze (Nigeria) en Christoph Schönborn (Wenen). Fotot EPA
derde meerderheid voor een
kandidaat te vinden'.
Daar is een reden voor. Johan
nes Paulus II was een evangeli
satiepaus, die af en toe meer
buiten dan in het Vaticaan te
vinden was. Tegelijk trok hij
veel meer dan zijn voorgangers
de hiërarchische touwtjes strak
aan. Het woord van Rome was
meer dan ooit wet, hetgeen de
machtige Curie een allesbepa
lende stem in het kapittel gaf.
Maar in de buitengewesten,
waar Rome gedurende het pon
tificaat tal van conservatieve
bisschoppen en kardinalen be
noemde, werd deze horigheid
ondanks de populariteit van Jo
hannes Paulus II niet altijd in
dank afgenomen. De 'strijd' op
het conclaaf zal dan ook niet
gaan om dogma-vastheid van
een nieuwe kandidaat. De nieu
we paus zal absoluut geen libe
rale nieuwlichter zijn, al was
het maar omdat Johannes Pau
lus II gedurende zijn lange pon
tificaat liefst 115 van de 117
stemgerechtigde kardinalen
persoonlijk heeft benoemd.
Er is wel een sterke stroming
die met behoud van de univer
sele eenheid van de kerk meer
bewegingsvrijheid voor de na
tionale kerken wil. Alleen al
daarom voorspelt de ervaren
Vaticaan-correspondent Marco
Politi van het dagblad La Repu-
blica dat de volgende paus niet
uit de kring van Curie-kardina
len zal komen. „De voorkeur
zal uitgaan naar een paus uit
het veld, iemand met veel pas
torale ervaring en een open blik
op de wereld, bereid tot com
municeren met andere religies,
vooral de islam. Talenkennis is
daarom een pre".
In wat andere bewoordingen
hebben verschillende kardina
len de afgelopen dagen hetzelf
de profiel van een nieuwe paus
getekend. Dat komt slecht uit
voor bijvoorbeeld de conserva
tieve 70-jarige Italiaanse kardi
naal Tettamanzi van Milaan,
die alleen Italiaans spreekt. Tet
tamanzi is voor Italiaanse me
dia papabile nummer 1.
Voor Italiaanse kardinalen lijkt
het voorbeeld van de wereldrei
ziger Johannes Paulus II een
nadeel. Italianen hebben het
image van naar binnen gericht
te zijn en ook te nauwe banden
met de Curie te hebben.
Dat geldt zeker voor Giovanni
Battista Re (71), die door zijn
rome - Kardinaal Renato Martino bidt knielend onder het beeld van Sint Pieter in de gelijknamige basi
liek in Rome, waar de overleden paus Johannes Paulus is opgebaard. Foto: Reuters
den haag/gpd - „Om heel eer
lijk te zijn: ik word er niet warm
of koud van," zegt D66-kamer-
lid Lousewies van der Laan. In
aanwezigheid van de pauselijke
nuntius rees de Tweede Kamer
gisteren als één man uit de
blauwe zetels, om paus Johan
nes Paulus II enkele minuten te
herdenken. Niet als kerkelijk
leider, want dat zou vanwege
de scheiding tussen kerk en
staat een beetje wonderlijk zijn.
Kamervoorzitter Weisglas en
premier Balkenende, die beiden
het woord voerden, benadruk
ten vooral het belang van de
paus als 'bevriend staatshoofd.'
Maar die staatsrechtelijke fijn
zinnigheid werd niet door alle
kamerleden in gelijke mate ge
waardeerd. Kamerlid Van dei-
Laan woonde de plechtigheid
in het geheel niet bij. „Ik had
nog wat post te doen en heb
daar even voorrang aan gege
ven," zegt zij. Maar ook SGP-
fractieleider Bas van der Vlies,
wel aanwezig bij de herdenking
in de Tweede Kamer, heeft ge
mengde gevoelens. „Ik ben
protestant, dus u begrijpt: ik
had zelf er niet voor gekozen
om dit zo te doen," laat hij we
ten. Maar demonstratief weg
blijven ligt ook niet in zijn aard.
„Daar staan wij niet om be
kend. En ach, ik heb wel begrip
voor de gevoelens die anderen
bij dit heengaan hebben."
Fractieleider André Rouvoet
van de ChristenUnie heeft heel
zorgvuldig naar de speeches
van Weisglas en Balkenende ge
luisterd. Weisglas, meent Rou
voet, heeft vooral de politieke
betekenis van de paus bena
drukt. Premier Balkenende
stond stil bij de betekenis van
de paus als spiritueel en kerke
lijk leider. Beiden moffelden
niet weg dat de paus vanwege
zijn standpunten over abortus,
euthanasie en condooms ook
kritiek oogstte in Nederland.
Rouvoet: „Weisglas had een
correcter benadering dan Bal-
grote Curie-ervaring meer als
een ambtenaar dan een zielzor
ger wordt beschouwd. Een uit
zondering is wellicht de ook pa
pabile geachte 63-jarige kardi
naal Angelo Scola uit Venetië.
Hij spreekt zijn talen vloeiend,
geldt als een goed bestuurder
en is een groot pleitbezorger
van een dialoog met de islam.
Sommigen achten hem echter
te 'jong'.
In het conclaaf telt de stem van
de Italianen zwaar. Van de
overmacht aan Europese kardi
nalen (66) zijn er veertig Itali
aan. Maar dat garandeert zeker
geen keuze voor een Europese
of Italiaanse kandidaat.
Sterke kandidaten uit Latijns-
Amerika zijn de 70-jarige Brazi
liaan Claudio Hummes en het
hoofd van de kerk in Honduras,
kenende, vond ik."
Van der Laan en Van der Vlies
lieten weten dat zij zullen vol
harden in hun pleidooi voor het
afschaffen van de Nederlandse
vertegenwoordiging bij de Hei
lige Stoel. Van der Vlies: „Dat
standpunt zullen we niet verla
ten als er straks een andere
paus zit." Van der Laan: „Ik stel
het wéér aan de orde, als de be
groting buitenlandse zaken
wordt behandeld. Ons land
hoort geen diplomatieke be
trekkingen te onderhouden met
een wereldgodsdienst. Dat vind
ik zelfs als de nieuwe paus een
lesbische negerin zou zijn."
Tettamanzi nr. 1
bij bookmaker
wVolgens het online wed-
kantoot MrBookmaker.com
is de Italiaan Dionigi Tetta
manzi de grote favoriet om
de nieuwe paus te worden.
Een benoeming van hem als
nieuwe paus zou goed zijn
voor 3,50 keer de inzet. Be
langrijkste tegenstrever is
Kardinaal Oscar Rodriguez
Maradiaga uit Honduras. Hij
is goed voor 5,50 keer de in
leg. Tot de outsiders behoren
de Braziliaan Claudio Hum
mes en de Nigeriaan Francis
Arinze. Beide hebben een
notering van 6,50. MrBook-
maker.com ziet geen Neder
lander als kanshebber voor
de hoogste post binnen de
kerk. Binnen de top 10 van
kanshebbers staat wel een
Nederlandstalige kandidaat
De Vlaming Godfried Dan-
neels staat met een notering
van 17 tegen 1 op een ge
deelde achtste plaats.
Oscar Andres Maradiaga (62).
Vooral Hummes staat bekend
als pleitbezorger voor een kerk
die antwoord wil geven op he
dendaagse sociale en weten
schappelijke knelpunten. Een
pluspunt voor beiden is ook dat
zij zich opwerpen als voorvech
ters van sociale rechtvaardig
heid.
De snelstgroeiende katholieke
kerk is die van Afrika. De Nige-
riaanse Curiekardinaal Francis
Arinze (72) wordt het meest ge
noemd als mogelijk eerste
zwarte paus van de katholieke
kerk. Maar naast zijn langjarige
Curie-ervaring speelt ook een
zekere huiver voor de revolutio
naire nieuwigheid van een niet-
blanke paus een rol.
Als het om een Aziatische kan
didaat gaat wordt Ivan Dias (69,
India) vaak genoemd. Hij is een
langjarige diplomaat van het
Vaticaan. Acht jaar geleden
keerde hij als kardinaal naar
Bombay terug. Voor Diaz geldt
behalve talen- en diplomatieke
bekwaamheden ook grote ken
nis van derde-wereldproblema
tiek.
Bij de Europeanen gelden de
Belg Godfried Danneels (71) en
de 60-jarige Oostenrijker Chris
toph Schonbom als outsiders.
Zij zouden evenwel een kans
maken als het conclaaf er niet
uit komt en voor een 'tussen
paus' kiest. In dat geval komen
ook Curie-kardinalen als de
Duitser Joseph Ratzinger (77),
onder Johannes Paulus II de
toezichthouder op ideologische
zuiverheid, en de even oude
Italiaan Angelo Sodano, de
'premier' van de Vaticaanse re
gering, in beeld. Beiden gepokt
en gemazeld in het bestuursp-
paraat, maar daarbuiten niet
echt populair en waarschijnlijk
te oud.
Maar het conclaaf blijft een
roulette met de Heilige Geest
als croupier. Toen Karol Wojty-
la in 1978 het winnende num
mer kreeg kwam dat als een
volslagen verrassing. Grote
kans dat dit nu weer het geval
zal zijn.
brussel/anp - Turkije moet de
rechten van vrouwen nog flink
verbeteren: meer meisjes moe
ten naar school, het aantal wer
kende vrouwen moet omhoog
en het geweld tegen vrouwen
moet afnemen.
Dat vindt PvdA'er Emine Boz-
kurt, die gisteren in het Euro
pees Parlement een rapport
presenteerde over vrouwen
rechten in Turkije. „Met de hui
dige situatie kan Turkije niet
toetreden tot de Europese
Unie", concludeert Bozkurt.
„Maar ze hebben nog tien tot
twintig jaar de tijd om de aan
bevelingen uit het rapport op te
volgen."
De PvdA-ster wil bijvoorbeeld
dat het Turkse parlement een
voorbeeld moet stellen, door
meer vrouwen op te nemen.
Met een systeem dat partijen
verplicht meer een vast aantal
vrouwen te kandidederen moet
het aantal vrouwelijke parle
mentariërs flink omhoog, tot
minstens 25 tot 30 procent. Nu
is 4 procent van de parlements
leden.
Bozkurt complimenteert de
Turkse regering wel voor de ve
le verbeteringen van de wet: op
papier zijn de vrouwenrechten
nu voldoende gerespecteerd.
De praktijk moet echter nog
volgen.
Harde kritiek heeft Bozkurt
vooral op het gebrek aan on
derwijs. Ze wijst op Unicef-cij-
fers die tonen dat Turkse ou
ders elk jaar 600.000 tot 800.000
dochters thuishouden. „De
meisjes leren daardoor amper
lezen en schrijven. Als dat niet
verandert, hou je ook in de toe
komst veel analfabetisme onder
Turkse vrouwen", vreest de
PvdA'er.
Bozkurt legt ook de vinger op
de vele echtgenotes die door
hun man worden mishandeld.
Veel vrouwen vinden dat zelf
vrij normaal, blijkt uit onder
zoek. „De Turkse overheid is
een campagne gestart tegen het
geweld", prijst Bozkurt. „Maar
de Turkse premier Erdogan be
moeit zich er helaas niet mee.
Dat zou wel moeten. Anders
blijft de strijd voor vrouwen
rechten vooral een vrouwen
zaak."
Bozkurt prijst de Turkse aanpak
van eerwraak. Wie een vrouw
doodt omdat ze de eer van de
familie heeft aangetast, wordt
er zwaar bestraft. Ook mede
plichtigen krijgen fikse celstraf.
„Andere Europese landen kun
nen hier wat van leren. Want
hier moet het probleem ook
meer aandacht krijgen."
Het Europees Parlement be
spreekt het rapport in april en
juli. Bedoeling is dat er daarna
jaarlijks een rapport verschijnt
over de situatie van vrouwen in
Turkije. „Het land moet zo de
hete adem in de nek blijven
voelen", vindt Boskurt.
Turkije, met nu ruim zeventig
miljoen inwoners, popelt al ja
ren om lid te worden van de
Europese Unie. Het land kreeg
in december de toezegging dat
de voorbereidingen hiervoor op
3 oktober beginnen. De proce
dure kan echter elk moment
worden gestopt als zaken als
mensenrechten en democratie
verslechteren.
Turkije zou rond 2015 of 2020
kunnen toetreden. Het wordt
dan het grootste land binnen
de Europese Unie.
Labour mikt op economische stabiliteit
door onze correspondent
Esther Gotink
londen/gpd - De Britten mogen
op 5 mei naar de stembus. Dat
heeft premier Tony Blair giste
ren aangekondigd.
De Britten stemmen op leden
van het Lagerhuis, die op hun
beurt de nieuwe premier kie
zen.
Blair had de aankondiging een
dag uitgesteld uit respect voor
de zaterdag overleden paus Jo
hannes Paulus II.
De premier bezocht koningin
Elizabeth gisterochtend met het
verzoek het parlement maan
dag te ontbinden. Daarna keer
de hij terug naar Downing
Street waar hij in zijn eentje de
pers te woord stond. Hij liet
zich niet flankeren door kabi
netsleden of zijn vrouw, maar
poogde de kiezers persoonlijk
en ongedirigeerd aan te spre
ken.
Economische stabiliteit wordt
het brandpunt van de verkie
zingscampagne van Labour, de
partij van Blair. „We zijn trots
op wat we de afgelopen acht
jaar hebben bereikt." De cam
pagnes van de drie grote poli
tieke partijen - Labour, conser
vatieven en liberaal-democra
ten - zijn al in volle gang, maar
worden deze week op een lager
pitje gezet vanwege de begrafe
nis van de paus en die van ex-
premier Lord Callaghan die in
het paasweekend overleed.
Vier jaar geleden was Blair ge
dwongen de verkiezingen zelfs
een hele maand op te schorten
om zich te concentreren op de
mond- en klauwzeercrisis.
Dit keer was hij op het nipper
tje met zijn verzoek aan de ko
ningin: het parlement moet ui
terlijk zeventien werkdagen
voor de verkiezingsdatum zijn
ontbonden.
De uitkomst van de verkiezin
gen is dit keer uiterst onvoor
spelbaar. Labour staat nog
steeds bovenaan, waarmee
Blair de eerste Labourpremier
kan worden die een derde ter
mijn wint.
Maar het vertrouwen in hem is
nog altijd flink gedeukt sinds hij
aanstuurde op de oorlog in Irak
onder valse voorwendselen.
Daarnaast genieten conserva
tieven traditioneel meer aan
hangers die trouw zullen stem
men, terwijl de opkomst van
Laboursupporters onzeker is.
In recente peilingen krijgt La
bour 37 procent, tegen 34 pro
cent voor de conservatieven. De
liberaal-democraten staan op
21 procent, het grootste succes
in hun politieke geschiedenis.
Blair kreeg gisteren een grote
klap te verwerken met de over
stap van Labourkandidaat Step
hen Wilkinson
naai- de liberaal-democraten.
Wilkinson zei het 'schoothond
je' van de Amerikaanse presi
dent niet langer te willen steu
nen.
Schoonmaakster:
Jackson douchte
met minderjarige
santa maria/anp-afp - Een
schoonmaakster die voor Mi
chael Jackson heeft gewerkt,
heeft hem een keer zien dou
chen met een jongen van 7 of 8
jaar oud. Dat verklaarde de
vrouw gisteren voor de recht
bank in Santa Maria, waar de
46-jarige popster terecht staat
voor kindermisbruik.
Ze zei dat ze geen gezichten
heeft gezien, maar slechts twee
silhouetten achter het douche-
scherm. Op de vloer van de
badkamer, op Jacksons ranch
Neverland, lag de kleding en
onderkleding van twee perso
nen, aldus haar verklaring.
De nu 24-jarige zoon van de
vrouw trad eerder op de dag als
getuige op. Hij vertelde de jury
dat de popster hem eind jaren
tachtig herhaaldelijk onzedelijk
heeft betast. Jackson zou hem
bij een van die gelegenheden
100 dollar hebben gegeven om
dat niet aan zijn moeder te ver
tellen.
Jackson trof bijna tien jaar gele
den al een fegeling met de jon
gen en diens moeder. Hij be
taalde hen 2 miljoen dollar als
schadevergoeding. Overigens
sprak de jongen destijds tegen
dat er sprake was van onge
wenste intimiteiten.
Jackson staat nu onder meer te
recht wegens misbruik van een
toen 13-jarige jongen, die hij
bovendien alcohol te drinken
zou hebben gegeven. De rech
ter stond onlangs toe getuigen
op te roepen die de zanger eer
der van seksueel misbruik heb
ben beschuldigd.
