GESPREK VAN DE DAG
Een kwestie van graven, bouten en moer*
Genevergenootschap: jong met een oude traditie
Lekker Thuis beloont
44 Nederlandse zaken
Jong geleerd
Nog duizend vliegtuigwrakken uit WOII in Nederlandse bodem
Dorine stemt vuursteen
dinsdag 5 april 2o£f
tv
.uli
Nagoya - Een van de grootste sporten in Japan is het sumo-worstelen. Kolossen
van mannen die hun krachten meten. Wie uit de ring wordt geduwd of gegooid
heeft verloren. Al die reuzen zijn ooit kleine magere jongens geweest met een
droom. Voorafgaand aan het grote sumo-worstel toernooi van de internationa
le school in Nagoya mochten twee jongens zich meten met de grote Buyuzan.
Hij had het er maar druk mee, met die kleine vechtersbazen. Foto: Reuters
MENSELIJK
De DUITSE ASTRONAUT Thomas Reiter wordt de eerste Europeaan die lange
tijd aan boord van het internationale ruimtestation ISS zal verblijven. Dat heeft
de Russische kosmonaut Sergej Krikalev gezegd, die samen met Reiter aan
boord van het ISS zal verblijven. De 46-jarige Reiter vliegt in juli met een Ame
rikaans ruimteveer voor een missie van zeven maanden naar het ruimtelaborato
rium. Tot nog toe hebben alleen Russen en Amerikanen zes maanden of langer
aan boord van het ISS geleefd. De lange missie van een Europese astronaut
wordt mogelijk omdat de Amerikanen vanaf mei weer met hun space shuttles
vliegen. In februari 2003 werden de vluchten gestaakt wegens de ramp met het
ruimteveer Columbia. De laatste Europeaan aan boord van het ruimtestation
was de Nederlander André Kuipers. De arts in dienst van de Europese ruimte
vaartorganisatie ESA deed er acht dagen lang wetenschappelijke experimenten.
Het PENTAGON heeft een aan
tal universiteiten en high tech
bedrijven opgeroepen een zoge
heten ROBOTCHIRURG te ont
wikkelen. Deze moet levensred
dende operaties kunnen uitvoe
ren bij militairen op het SLAG
VELD. De 'trauma pod', zoals
de robot gaat heten, moet de
gezondheidstoestand van mili
tairen gelijk stabiliseren, nadat
zij gewond zijn geraakt. Op de
ze manier kunnen volgens een
woordvoerder van SRI Interna
tional, een van de bedrijven die
de machines gaat produceren,
veel levens gered worden. Een
arts voert de operaties uit door
de robot te besturen via een vi
deoverbinding. Amerikaanse
artsen maken bij sommige ope
raties nu al gebruik van robots.
Zij besturen deze nu echter van
een geringe afstand. Volgens
wetenschappers is het een gro
te uitdaging een robot te ont
wikkelen die zonder hulp van
een verpleegkundige verschil
lende medische instrumenten
kan selecteren.
De Amerikaanse zangeres GWEN STEFA-
Nl heeft KATE MOSS van haar troon ge
stoten als best geklede artiest. De flam
boyante Amerikaanse is door Harpers
Queen uitgeroepen tot stijlicoon nummer
1 over 2005. Foto: EPA
Als MICHAEL JACKSON ooit de Verenigde Staten verlaat, kan hij uitwijken naar
een paradijselijk tropisch EILAND. Zijn vriend MARLON BRANDO blijkt hem
verblijfsrecht op het eilandje Onetahi in het Frans-Polynesische atol Tetiaroa te
hebben nagelaten. De Amerikaanse krant Daily News verkreeg een document
waarin staat dat de acteur, die vorig jaar overleed, Jackson toestemming ver
leent voor de rest van diens leven op Onetahi te blijven. Brando informeerde
Jackson op 5 juni 2003 in een brief om hem te bedanken voor het organiseren
van het verjaardagsfeestje voor Brando's dochter Nina op Jacksons landgoed
Neverland. Brando ondertekende met:Liefs, Pa". Jacksons woordvoerster
Raymone Bain verklaarde dat de Amerikaanse superster absoluut niet van plan
is te vluchten. Volgens haar wil hij zijn naam zuiveren tijdens het lopende pro
ces tegen hem wegens kindermisbruik.
De nieuwe winkelgids Lekker Thuis
heeft 44 zaken en of producenten
bekroond die zich bezighouden met
eten of drinken. 'Lekker Bekroond'
is een nieuw waarderingssysteem
van specialisten en koks met als
doel de smaak en kwaliteit van het
voedsel omhoog te krijgen. De gids,
zusje van de Lekker-restaurantgids,
Wordt vandaag gepresenteerd.
Dé 44 zaken (wijnhandelaren, deli
catessenzaken, slagerijen, bakkerij
en, natuurvoedingswinkels en vis
handels uit heel Nederland) hebben
allemaal een kroontje gekregen,
Kim Novak
Een man voelt zich pas door
een vrouw begrepen als hij
door haar bewonderd wordt
„omdat ze met hun assortiment of
product boven de anderen uitste
ken", aldus de redactie van Lekker
Thuis. Het komende jaar gaat een
team van inspecteurs meer zaken
bezoeken om de lijst verder uit te
breiden.
De ondernemers kunnen meerdere
kroontjes verdienen, maar ze de ko
mende jaren ook weer kwijtraken.
Alle 44 zaken zijn door de inspec
teurs van de gids bezocht. Omdat
het de eerste keer is dat op deze ma
nier een gids verschijnt, is de lijst
nog niet volledig, bevestigt hoofdre
dacteur Guido Nijssen.
„Daar gaan we de komende jaren
verder aan werken. We willen in ie
der geval een aanzet geven tot het
verhogen van duurzaam kwaliteits-
voedsel in Nederland. De smaak en
kwaliteit van het eten staat nu erg
onder druk omdat de voedingsmid
delenindustrie alleen maar goedko
per wil produceren." Nijssen wil
met de gids discussie op gang bren
gen en consumenten en leveran
ciers scherp houden wat betreft
voedselkwaliteit, anp
De Kuyper is de naam van de voorzitter
van het Genevergenootschap, Bob de Kuy
per. En nee, het is geen toeval dat ook een
jenevermerk zo heet, „net zo min als het
toeval is dat meneer Hooghoudt hier rond
loopt." Op de jaarlijkse voorjaarsbijeen
komst van het genootschap lopen nu een
maal veel erfgenamen van oude Neder
landse jeneverstokers rond.
De Kuyper is naast voorzitter van het ge
nootschap vooral ook directeur en mede
eigenaar van de drankenfabrikant uit
Schiedam, een familiebedrijf dat sinds
1695 bestaat. Het voorzitterschap is een
erefunctie die hij misschien een beetje aan
zijn naam te danken heeft, „maar waar
schijnlijk vooral aan de lange tijd dat ik in
het vak zit."
De voorzitter drinkt het liefst een oude je
never. Het glaasje dat hij op de borrel van
de ober aangeboden krijgt, is er eentje van
zijn eigen stokerij: „dat kan ik proeven, in
derdaad. Maar dat is wel een vak datje
moet bijhouden hoor, het geheugen voor
smaak is kort."
Naast bekende namen zijn er op de voor
jaarsbijeenkomst van het Genevergenoot
schap ook veel bekende gezichten. Aan de
bar drinken acteur en presentator Tim Im
mers en radiobaas Erik de Zwart een glas
oude jenever. De Zwart is sinds een paar
jaar ambassadeur van het genootschap,
Immers zal 's avonds als ambassadeur
geïnaugureerd worden.
Leden van het genootschap zijn mensen
uit de drankwereld, ambassadeurs zijn be
kende Ne\derlanders die 'het Nederlands
gedistilleerd een warm hart toedragen.' Lid
of ambassadeur worden kan alleen op uit
nodiging, volgens De Kuyper een uiterma
te selecte en geheime procedure. De Zwart
is uitgenodigd samen met de in 1999 over
leden radiopresentator Kees Schilperoort.
De Zwart: „We presenteerden wekelijks sa
men de Piepshow en Kees had zo ongeveer
contractueel geregeld dat er een kelkje bij
de microfoon stond. Ik dronk mee. Dus
daar zal ik die uitnodiging wel aan te dan
ken hebben gehad."
IHet Genevergenootschap bestaat tien
jaar, minder lang dan de ouderwetse spel
ling van het woord jenever doet vermoe
den. De naam is zo bedacht om de aan
dacht te vestigen op de lange traditie van
de drank, zegt De Kuyper. Het is mede op
initiatief van de 'commissie gedistilleerd'
van het Productschap Dranken opgericht,
als een club voor lobby, promotie en net
werken.
Naast bekende Nederlanders uit de show
business - acteur Piet Römer, theaterre
censent Jacques d'Ancona en presentatrice
Vivian Boelen waren er bij in Amsterdam -
zijn ook politici en oud-politici ambassa
deur van het Genevergenootschap.
Kersvers ambassadeur Max Hermans, Ka
merlid voor de LPF, vermoedt dat de uit
nodiging wel verband houdt met zijn poli
tieke functie, al zegt hij ook echt wel iets
met jenever te hebben. „Met oude jenever
Jacques d'Ancona en Clous van Mechelen (m) laten zich het glaasje oer-Hollands^
ver goed smaken. Foto: GPD/Maartje Blijdestein
dan, jonge vind ik een soort vergif." Hij is
niet bang voor het karretje van de drankin
dustrie te worden gespannen. „Ik heb een
eed afgelegd als kamerlid en die neem ik
uiterst serieus. Binnenkort stemt de Kamer
over een verlaging van de accijns op sterke
.drank. De verhoging van die accijns enkele
jaren terug was volgens de aanwtic
verstokers rampzalig. Hermans: m(
zal voor die wet stemmen. Maar[St(
den ons standpunt al voor deze Ei
komst bepaald. Ik zal dit ambasC t
schap keurig al nevenfunctie lat%s
ren."gpd ns
Foto's: Archief ANP
Tijdens de Tweede Wereldoorlog
zijn in Nederland zo'n zesduizend
vliegtuigen van de Duitsers en ge
allieerden neergestort. Een dui
zendtal wrakken ligt nog steeds in
de bodem, waarvan ongeveef ze
ventig met de stoffelijke overschot
ten van de bemanning nog erin.
Gisteren begon in het Overijsselse
buurtschap Bentelo de ruiming van
een Engelse bommenwerper. „Een
extreem grote klus, want het gaat
om een viermotorig toestel met
mogelijk nog vier bommen aan
boord."
De berging van een vliegtuigwrak
uit de Tweede Wereldoorlog is al
tijd een flinke klus. „Het meeste
werk zit in het lange traject om
vergunningen te krijgen. Verder is
het een kwestie van afgraven, van
bouten en moeren. Eigenlijk een
routineklus, maar het sentiment
zit in de staart", zegt kapitein
Hans Spierings, bergingsofficier
van het Logistiek Centrum Ko
ninklijke Luchtmacht.
Dan heeft hij het over stoffelijke
overschotten die worden aange
troffen in en rond een wrak. Spie
rings: „En krijg je vaak te ma
ken met nabestaanden die
naar Nederland komen. Na
zestig jaar hebben ze ein
delijk zekerheid over het
lot van een familielid dat
nooit terugkeerde uit de
oorlog. Voor die mensen
is het van grote betekenis
Soms vindt de herbegrafenis in ei
gen land plaats, vaker gebeurt dat
in aanwezigheid van nabestaan
den definitief in Nederlandse bo
dem. Spierings: „En altijd worden
de mannen begraven door hun ei
gen oude squadron."
De Short Sterling-bommenwerper
die in de nacht van 27 op 28 au
gustus 1942 neerstortte in een
weiland bij Bentelo maakte deel
uit van een armada van 306 bom
menwerpers en was op weg naar
de Duitse stad Kassei. Het stortte
neer, nadat het boven Overijssel
door een Duitse Messerschmitt
was beschoten. De hele beman
ning, vijf Engelsen en twee
Nieuw-Zeelanders, kwam om het
leven. Alleen de Nieuw-Zeelandse
schutter G.A. Smith werd geïden
tificeerd. Samen met twee andere
niet-geïdentificeerde slachtoffers
werd hij begraven in Delden. De
als vermist. Bij de berging van het
wrak wordt er serieus rekening
mee gehouden dat de stoffelijke
resten van de overige vier beman
ningsleden worden aangetroffen.
Berging van oude vliegtuigwrak
ken is in feite het bedrijven van
archeologie. Tot meters diep
wordt de bodem voorzichtig afge
graven en gezeefd. Elk botje moet
nagekeken en fragmenten van
aanwezige lichaamsdelen geïden
tificeerd. De Bergings- en Identifi-
catiedienst van de landmacht
identificeert de stoffelijke over
schotten. Alle vliegtuigonderdelen
worden verzameld en afgevoerd
naar de luchtmacht. Uiteindelijk
is het aan de
gemeente
waarin het vliegtuigwraf01
er met de restanten van*c
gaat gebeuren. p
Vlak na de oorlog werdi
tionale afspraken gemai
plek van een vliegtuigwjn
schouwen als veldgraf. L
moest dan ook een molt
komen. De praktijk blee
barstig. Vooral in de eei^
logse jaren was sprake \ai
west'- ruimingen. Meniiu
brood in het opgraven r c
devolle vliegtuigonderdF1
ging het de schatgraver?!3
om allerlei militaire curf 13
welkome aanvulling opF
verzamelingen. Met de j
heid van stoffelijke resn
nauwelijks rekening gelf®
feite werd pure grafsche
pleegd.
Bij de ruiming van het v,
Bentelo gaat het er serie1
toe. De b er gings werkzak
worden verricht door Lf
Speciaalwerken, met erju
dit soort klussen. A. Lee}1®
„Dit is een extreem grotd
want het gaat om een vJv
ge bommenwerper van'a:
lang, met een vleugelspj
van 30 meter. Het is nojjfi
kijken, maar de kans is g»
aan boord ook vier borri€
ten. De 1900 ponders wl
tijd de grootste in hun sj
Doordat ze al zo lang in'13
liggen, worden ze steed?
ker. De bommen wordeF
bieler, waardoor ze spor°
kunnen exploderen." aa
Thea van Beek
Van je familie krijg je veel mee. Eén van mijn opa's
was dominee, eigenlijk dus solo-artiest. Zijn podium
was de kansel, zijn volle zaaltje de kerk, zijn confe
rence was de preek. Opvallend veel cabaretiers van de
oudere generatie hadden dominees in de familie.
ToevalDat lijkt me toch niet. Alle mensen zijn ver
schillend, vinden ze, maar bepaalde neigingen zitten
er ingebakken. Het zit volgens mij ongeveer zo: jij
bent zelf de rivier, maar de bedding waarin je gaat
stromen ligt zo ongeveer wel klaar. Dan nóg kan het
water op bepaalde plekken linksaf of juist rechts,
maar achteraf valt prima te snappen waarom juist
jij daar-en-daar bent geëindigd. In sommige gevallen
is die samenloop van alles zo-mooi dat het een ver
haaltje waard is. Zoals bij Dorine Wiersma. Zij trad
op als cabaretière in Paradiso, ik was daar ook, en
we raakten aan de praat. Ze zong tamelijk simpele
liedjes, maar kende duidelijk meer gitaar-akkoorden
dan de gemiddelde simpele zanger. Dat klopte: Dori
ne was afgestudeerd in klassieke gitaar. Ik vermoedde
toen direct dat cabaret niet haar ware roeping was,
en zelfs gitaar spelen niet. In dat geval zou je volgens
mij uitsluitend ingewikkeld gitaar willen spelen.
Hier zat meer achter. In deze vrouw school een diepe
re en hogere roeping, maar welke dan toch? Welnu,
haar vader is geoloog en sleepte het gezin Wiersma
op zijn zoektochten de hele wereld over. Omdat dat
allemaal ook best gezellig was, hield Dorine aan
haar jeugd een liefde voor stenen over. Uit weer an-
dere bronnen kwam een liefde voor muziek. Uitein
delijk zouden die twee lijnen op verrassende wijze bij
elkaar komen. Dorine's eerste poging om steen en ge
luid te combineren was nog voor de hand liggend: ze
vertoonde dia's van wonderschone steenformaties, en
maakte daar met haar bandje live-muziek bij. Uiter
aard was papa ontroerd, en zo hoort dat ook. Maar
steen is geen muziek, en muziek is geen steen. De wa
re harmonie tussen die twee elementen ontbrak nog.
Tot op een dag Dorine het bestaan van klanksteen
ontdekte. 'Fonoliet' heet die steensoort in het weten-
schaps, en niet voor niets. Je moet eerst even zagen,
maar als je er dan slim op tikt, hoor je een fraaie hel
dere 'pling1. Dorine aarzelde geen moment, reisde af
naar Centraal-Frankrijk en kwam thuis met een
brok van 200 kilo fonoliet. Haar doel was het maken
van een muziekinstrument van steen, geen xylofoon,
die is van hout, maar een stenofoon. Het is allemaal
wat zwaarder en breekbaarder en het zaagt ook lasti
ger, toch kwam er een prototype van de stenofoon.
Zoals u wellicht al kunt raden klinken grote brokken
steen lager, en kleinere hoger. De stenofoon stem
men leek dus simpel: steen weghakken geeft een
hogere toon. Maar wat nu als je er in het midden
iets afhaalt, en de zaak dus dunner maakt? Nee,
dan wordt de toon niet hoger, maar juist lager.
Wat bij houten staven precies andersom is.
Maar Dorine kreeg het onder de knie en
heeft op haar stenofoon 'madimba', noemt
zij hem) zelfs paten t aangevraagd. In haar
collectie zingend gesteente bevindt zich
ook een klokkenspel van bergkris
tal. Tevens experimenteert ze met
vuursteen. Al sinds de oertijd
weet men dat je daarmee kamp
vuurtjes en pijlpunten kunt maken,
hoewel vuursteen keihard en moei
lijk te bewerken is. Het stémmen van
vuursteen is dan ook in 60.000jaar bij
helemaal niemand opgekomen. Sinds
kort telt Nederland één inwoonster die
daar al haar vrije tijd insteekt. Wat een
prachtige gedachte. Google: zoek 'madimba'
