Eerbetoon aan het schildersvak
KUNST CULTUUR
De Kift in het LVC:
missie geslaagd!
Een kor^
krachtig
Matthav
ai
Cosmic zet te veel op vormgeving in
Een staaltje prachtig samenspel
Mauritshuis toont de andere kant van Vermeer
dinsdag 29 maart 2005 S
<e
=ui
Courtney Love. Foto: AP
Love speelt
Linda Lovelace
den haag - Courtney Love,
roek-ster en weduwe van su
perster Kurt Cobain, gaat de
hoofdrol spelen in Lovelace,
een film die producent Jason
Blum wil maken over het tra
gisch verlopen leven van por
no-actrice Linda Lovelace.
Courtney Love en haar mana
ger lason Weinberg treden op
als co-producenten. Linda Lo
velace (1949-2002) werd legen
darisch in de beginjaren zeven
tig door optredens in films als
Dog Fucker en Deep Throat.
Later zou de actrice, die eigen
lijk Linda Boreman heette, zich
ontwikkelen tot radicale femi
niste. Ze schreef haar biografie
onder de titel Ordeal en verloor
het leven bij een auto-ongeluk.
Jamai is de
apostel Simon
den haag - Ex-Idol Jamai gaat
de rol van apostel Simon spelen
in de rockopera Jesus Christ Su
perstar van Andrew Lloyd Web
ber. Na zijn overwinning in
Idols 2003 maakte Jamai zijn
musicaldebuut in Doornroosje.
Momenteel is hij te zien in Hel
lo Dolly!. Jesus Christ Superstar
van Joop van den Ende Thea
terproducties is vanaf oktober
2005 te zien in diverse Neder
landse theaters. De regie is in
handen van Paul Eenens, de rol
van Jezus wordt gespeeld door
Dieter Troubleyn, Judas wordt
gespeeld door Martin van der
Starre en Casey Francisco
speelt de rol van Maria Magda-
lena.
Acteur Ahmed
Zaki overleden
cairo - Ahmed Zaki, een van de
populairste Egyptische filmac
teurs van de afgelopen dertig
jaar, is zondag op 55-jarige leef
tijd overleden aan de gevolgen
van longkanker. Zaki verwierf
onder meer faam door zijn ver
tolking op het witte doek van de
presidenten Gamal Abdel Nas
ser en Anwar Sadat maar ook
door zijn rol als de blinde Egyp
tische schrijver Taha Hussein.
De in Zagazig geboren Zaki is
vooral bekend geworden door
zijn rollen in docudrama's,
maar speelde ook in komedies
en dramastukken.
Brit brengt
eigen kunst in
new york - Een Britse graffiti
artiest heeft zijn 'kunstwerken'
in de grote musea van New
York binnengesmokkeld en aan
de muur gehangen. In sommige
gevallen werd zijn werk tussen
de andere schilderijen en ob
jecten pas na dagen opgemerkt.
De Brit met de artiestennaam
Banksy had eerder dergelijke
stunts uitgehaald in het Louvre
in Parijs en het Londense Tate.
Daarop volgden succesvolle ex
posities in galeries en zijn dui
zenden boeken van zijn kunst
werken verkocht.
Indiase Oscars
in Amsterdam
Amsterdam - De prijsuitreiking
van de Oscars van de Indiase
filmindustrie, de zogeheten
Bollywood-Oscar, is definitief
in Amsterdam. Tijdens het
weekeinde van 9, 10 en 11 juni
zal een aantal festiviteiten de
uitreiking kleur geven. Naar het
Bollywood-festival, dat wereld
wijd op de tv komt, kijken mil
joenen mensen. Het is het
grootste evenement van de In
diase filmindustrie.
muziek recensie
Joris Rietbroek
De Kift speelt 'El Kift'. Gehoord: LVC, 26/3
Een bezoek aan een optreden
van het Zaanse muziekgezel
schap De Kift biedt één zeker
heid: je hebt een bijzonder
avondje. En dat avondje begint
al bij aankomst in de garderobe
van het LVC, waar vier bandle
den hun bezoekers persoonlijk
verwelkomen met een voor
proefje van wat later op de
avond tot volle wasdom komt:
een weergaloze smeltkroes van
fanfare, hoempa, rock en volks
muziek uit diverse windstreken,
voorzien van literaire, Neder
landstalige teksten.
Maar eerst mogen the Dead
Brothers uit Zwitserland zich
een uurtje op het podium uitle
ven. Het is niet vreemd dat De
Kift juist deze Zwitsers heeft
uitgenodigd: raakvlakken zijn er
genoeg. Met accordeon, trom
bone en banjo als belangrijkste
instrumenten spelen the Dead
Brothers met een flinke portie
theater authentieke hoempa en
droevige tranentrekkers die niet
zouden misstaan op een begra
fenis.
Even later blijkt dat De Kift naar
Leiden is gekomen met een
heuse missie: iedereen in het
publiek voor dik anderhalf uur
opfleuren en 'innerlijk verbete
ren.' „Even geconcentreerd
luisteren is genoeg", verzekert
pianist Frank van den Bos het
publiek met een fanatieke blik.
Bovendien hebben de acht
mannen uit Koog aan de Zaan
het podium en zichzelf in felle
kleuren aangekleed, zodat de
boel er al vrolijk uitziet voordat
het orkest ook maar één noot
heeft gespeeld van zijn eigen fa
voriete nummers.
Want dat is wat de huidige
show 'El Kift' in feite is: het per
soonlijke 'greatest hits-over
zicht' van De Kift. Het is een
dwarsdoorsnede van het oeu
vre, dat terug is te vinden op
hun cd's, verpakt in sigarenkist
jes, fotolijstjes en logboeken.
Ter gelegenheid van deze tour
nee is er zojuist een verzamel-
cd verschenen voor de Franse
markt, waar een bescheiden
doorbraak aanstaande lijkt. Dit
voorjaar gaat De Kift er weer op
tour, als voorprogramma van
de in Frankrijk zeer populaire
Têtes Raides.
Dat kan wel eens een succes
worden, want met zo n muzika
le hutspot en hun theatrale pre
sentatie veroveren de heren
binnen de kortste keren iedere
zaal, ook het al snel heupwie
gende LVC. Up-tempo num
mers met rammelende gitaren
en stevig blaaswerk op trom
petten en trombones worden
mooi afgewisseld fraaie balla
des. De muzikanten laten een
spelplezier zien zoals je dat zel
den ziet op een poppodium.
Voortdurend wisselen ze van
instrument. De gebaren van
Feest in het LVC met De Kift. Foto: Dick Hogewoning
zanger Ferry Heyne zijn weids,
zijn mimiek ondersteunt prach
tig de liedteksten, gebracht met
een zware Zaanse tongval.
Wonder boven wonder zijn die
altijd goed verstaanbaar, zelfs
als er vier trompetten en trom
bones doorheen schetteren.
Door het koperen blaaswerk en
het rauwe Nederlands van Hey
ne zou je De Kift bijna als 'ty
pisch Hollands' omschrijven.
Toch klopt dat niet: veel van de
liedteksten zijn vertalingen van
het werk van Russische, Duitse
en Franse schrijvers, zoals Da-
niil Charms, Wolfgang Borchert
en Francois Rabelais. Die tek
sten zijn alles behalve alle
daags: het universum van De
Kift wordt bevolkt door zuip
lappen, randfiguren uit de
maatschappij en zonderlinge
types, zoals koperen ploerten
zonder voeten en hoofd.'
De mix van die prachtige tek
sten en het eigenzinnige geluid
maakt dat de Kift al ruim 15 jaar
een uniek fenomeen is in het
wereldje van de Nederlandse
muziek. Ook het razend en
thousiaste publiek in het LVC
heeft dit na afloop door; bij me
nigeen zijn de innerlijke verbe
teringen duidelijk voelbaar.
Missie geslaagd!
door Hans Verhagen
den haag - 'De Schilderkunst'
behoort samen met 'Gezicht op
Delft' en de 'Melkmeid' tot de
drie mooiste Vermeers, iconen
van de schilderkunst. Het zijn
kunstwerken die bij hernieuwde
kennismaking almaar mooier
worden. 'De Schilderkunst', sinds
Pasen te zien in het Mauritshuis,
is juist ook zo belangrijk vanwe
ge de boodschap ervan.
Directeur Frits Duparc van het
Mauritshuis zegt met grote na
druk dat het hier niet zomaar
gaat om een fraai geschilderde
afbeelding van een schilder die
aan het werk is. „Nee, dit is De
Schilderkunst", waarbij hij als
het ware de hoofdletters onder
streept.
Duparc wijst op een grote tradi
tie van schilders in hun atelier.
„Velen hebben dat gedaan, zo
als 'Sint Lucas die de Madonna
schildert', van Maarten van
Heemskerck. In 1964 werd in
Delft de tentoonstelling 'De
schilder en zijn wereld' gehou
den. Daar lag de nadruk op de
schilder aan het werk, niet zo
zeer op de symboliek ervan.
Dan wijst hij naar de schilder
op de Weense Vermeer. „Wie is
dit?", klinkt het retorisch, waar
na hij meteen zelf antwoordt:
„Het zou Vermeer zelf kunnen
zijn, maar ik denk niet dat dat
de essentie van het schilderij is.
Als Vermeer zichzelf had willen
schilderen - er moet blijkens de
veiling van 21 werken van Ver
meer in 1696, ooit een zelfpor
tret van Vermeer zijn geweest -
dan had hij op z'n minst zijn
gezicht laten zien. Dat heeft hij
niet gedaan."
„Dit is een allegorie op de schil
derkunst, en in zekere zin een
eerbetoon aan het belang van
de schilderkunst. Daarom heeft
hij ook de muze van de geschie
denis, Clio, met haar trompet
en haar laurierkrans en dat dik
ke boek, dat slaat waarschijnlijk
op Thucydides (de Atheense
geschiedschrijver die gold als
de grondlegger van de weten
schappelijke methode in de ge
schiedkunde, red.), uitgebeeld.
Conservatoren van Het Mauritshuis inspecteren de Weense Vermeer. Foto: ANP
Het Mauritshuis wilde het
schilderij dolgraag alsnog to
nen, omdat het in 1996 ontbrak
op het grote Vermeeroverzicht
in Washington en Den Haag.
Toen bleek onverwacht dat het
in een te broze staat verkeerde
om te vervoeren en dringend
moest worden gerestaureerd."
Duparc spreekt in lyrische be
woordingen over 'De Schilder
kunst' (circa 1666-1668), een
kunstwerk dat hem zo intens
boeit, dat hij zijn ogen er nau
welijks vanaf kan houden. Met
dit werk gaf Vermeer duidelijk
zijn visitekaartje van eigen kun
nen af. Je ogen worden meege
zogen in die ruimte langs dat
gordijn, langs die tafel waarvan
dat kleed out of focus is, over de
schouder van de kunstenaar,
hoe hij bezig is."
„Verder gaan je ogen uiteinde
lijk naar de fama, die de lof
trompet steekt op de schilder
kunst. Ook die landkaart van
De Nederlanden op de achter
wand met allerlei namen van
steden is natuurlijk ook een
boodschap: schilderkunst
draagt bij aan de roem van de
schilder, van de stad, van de
provincie, van de provinciën,
maar gaat ook de grenzen over.
Het is in zekere zin een state
ment. Enerzijds is de schilder
de ambachtsman, maar hij ver
bindt het met de muze van de
geschiedenis. Hij wil hier de
schilderkunst de erkenning ge
ven die hij vindt dat deze ver
dient en dus ook op een niveau
brengen van de geschiedenis."
Er zijn volgens Duparc bepaal
de schilderijen die overweldi
gend zijn. „Dit is nu een schil
derij voor mij zonder één zwak
te. Dit is een schilderij waarbij
perspectief, lichtval, stofuit
drukking, verhoudingen, sym
boliek, perfect zijn. Iets wat ik
dus ook zeg over 'Gezicht op
Delft', zonder twijfel het mooi
ste stadsgezicht dat er bestaat.
Zo'n schilderij 'grows upon
you', zoals de Engelsen zeggen,
wordt steeds mooier. Dat heeft
dit schilderij ook."
Door de inventarislijst, opge
maakt bij de dood van Vermeer
(1632-1675), is bekend dat het
schilderij 'De Schilderkunst'
werd genoemd. Duparc: „De
meeste titels zijn later bedacht,
zoals 'De Melkmeid'. Vermeer
heeft het ook altijd bij hem
thuis gehouden. Dat was bij
zonder, want bij zijn dood wa
ren er grote schulden. Zijn we
duwe verkocht het ook niet, via
een truc hield zij het in de eigen
familie."
'De Weense Vermeer, Een bij
zondere bruikleen' - Maurits
huis, Den Haag. Samen met de
drie Vermeers uit de eigen col
lectie te zien tot en met 26 juni
2005.
Bij Adolf Hitler
aan de muur
'De Schilderkunst' van Jo
hannes Vermeer maakte
enkele opmerkelijke om
zwervingen. De Leidse me
dicus Gerard van Swieten
was in de 18de eeuw eige
naar. Toen deze in 1745 lijf
arts werd van keizerin Ma
ria Theresia, belandde het
doek in Wenen. Graaf Jo-
hann Rudolf Czernin kocht
het daar in 1813 voor vijftig
gulden van een zadelmaker
als een Pieter de Hooch.
Voor de Tweede Wereld
oorlog gaf een van zijn na
zaten het kunstwerk in
bruikleen aan het museum
in Wenen.
Het was nota bene Adolf
Hiltler die het schilderij van
Jaromir Czernin voor het
astronomische bedrag van
1,75 miljoen Reichsmark
kocht. Czernin schreef aan
Hitier een briefje waarin hij
'wenste dat het schilderij u,
mijn Führer, altijd zal ple
zieren.' Daarmee kon hij la
tere aanspraken op het
schilderij vergeten. On
danks de hoop van het
Oostenrijkse museum dat
Hitier het werk daar in
bruikleen zou laten, ver
huisde het doek naar de
Führerbau in Munchen.
Het was de bedoeling om
'De Schilderkunst' samen
met andere belangrijke
kunstwerken op te nemen
in het Führermuseum in
Linz. Dat is echter nooit ge
bouwd. In 1941 kwam Hit-
Ier aanmerkelijk goedkoper
in bezit van een tweede
Vermeer, 'De Astronoom',
van de joodse bankier De
Rothschild.
De geallieerden maakten al
in de oorlog de afspraak dat
alle kunsttransacties ongel
dig zouden worden ver
klaard en dat werken terug
moesten naar waar ze aan
het begin van de Tweede
Wereldoorlog verbleven.
Duparc: „Ik weet dat men
over dit schilderij lang heeft
gebakkeleid en dat het uit
eindelijk in het Kunsthisto-
risches Museum terecht is
gekomen. Wenen mag er
trots op zijn."
-C
Zi
in e
oss
irkf
uiti
)et
de
n n
lam
lid
muziek recensie n o
Susanne Lammers Us
Concert: Matthaus Passion do<J ^e'
Kracht Troupe. M.m.v. Eric Vl<f®e
Carel Kraayenhof en Murk Jij*v
Gehoord: 28/3, Schouwburg, L
in
ta
Het helpt als je hem een 1
kent, de Matthaus Passioi-1
Want dan pas hoor je hoeoe
en hoe liefdevol, hoe troü va
hoe creatief Egon Kracht 1 va
meesterwerk concentreeB nt
omwerkte tot een eigenziprn
tocht voor octet. Deze Mi let
thaus klinkt heel erg Bacttht
fabelachtig fris. pé-:
Het openingskoor klinkt en,
lijk tamelijk gewoon, zij hes 1
dat de trompet van Eric \ttaa
mans, het bandoneon vaitie
Kraayenhof en de marimlstii
Vincent van Els het statigt ge
santé tempo geestig ombje v
naar Zuid-Amerikaans. Difoi
speelt Kracht ('Da Jesus duni
Rede') op zijn contrabas öe
de evangelist, waarop de ie' 1
foon van Michiel van DijH. D
Jesus ('Ihr wisset, dass na22'
zween Tagen Ostem wirrj
spel ernstig in gang zet.T
dan onmiddellijk de sfeeI
het hele combo omgegoJ
wordt met een superfeesi
'Ja, nicht auf das Fest'!
Het overdonderendst aaj
project is vooral het ongej
de enthousiasme, de lol, f
speelplezier dat Bachs Ml
thaus opwekt. De inventil
waarmee de recitatieven,!
en koren in een stralend I
jasje worden geholpen eij
meesterschap waarmee s
speeld wordt. Natuurlijk!
een deel van de aantrekl
kracht ook van de verras!
wat gaat er komen en hoJ
maar het is de uitwerking
spanning vasthoudt. En d
doet in alle opzichten retr
Bach, of ze nu tamelijk gqx y
of heel vrij is, want zelfs i^e[
volbloed jazz-solo's blijft^
lijntje met de grote meest
houden.
Het recitatief 'Du lieber E
land' krijgt van Kraayenh!
prachtig stuwend motief)
Vloeimans schittert op he
de marimba benadrukte 1
gae-ritme; het daarop vol
'Buss und Reu' wordt doe
Els en Murk Jiskoot op m;
ba's gebracht als een mei
eventjes ondersteund do<
per le Clercq, die zijn vio(
een gitaar bespeelt.
Heel gaaf en mooi aangek
is ook 'Blute nur', een duTI
Kraayenhof en Vloeiman!
breekbare heesheid aan
de lieflijkheid paart en dq|
door ontregelend en pijn
werkt. *r
'Erbarme dich' blijft dan Jl
heel dicht bij de oorspronoo
ke sfeer. Jasper le Clercq r®
chiel van Dijk leunen lekli
gen een Engelse wals aan
laten verder, bijna eerbiel
aria voor zichzelf spreken
Kracht maakt van Bachs 1
lijdensverhaal een impres
nistisch portret. Hij focud
de hoogtepunten, maar q
voldoende details op om
sfeer van het werk te beh(
En dat levert een.korte, nj
heel krachtige en vooral 11
dige Matthaus op.
Carel Kraayenhof.
Archieffoto: GPD
theater recensie
Wijnand Zeilstra
Voorstelling: 'Catwalk' door
theatergroep Cosmic Tekst: Paulette
Smit. Regie: Khaldoun Alexander
Elmecky. Gezien: 25/3, schouwburg
Leiden
Het programmaboekje oogt
niet als een glossy, het pro
grammaboekje fs een glossy. Ei
genlijk is dat logisch. De pro
ductie 'Catwalk' gaat over de
wereld van de haute couture en
die komt nu eenmaal tot ons
via dat soort bladen. In de
vormgeving heeft theatergroep
Cosmic dan ook niets aan het
toeval overgelaten. Naast de
dure (gratis!) glossy met gere
nommeerde adverteerders
biedt het gezelschap in de voor
stelling zelf een heuse mode
show. De ontwerpen hiervoor
zijn gemaakt door Hamid Ed-
dakhissi. Ze worden getoond
door modellen die een profes
sionele allure uitstralen, het
geen wordt versterkt door het
decor dat de sfeer van duur de
sign ademt.
Op dat punt biedt de voorstel
ling een flair die opmerkelijk
genoeg in de inhoud volledig
ontbreekt. Modetycoon Ares
(Jules Croiset) laat zijn oog val
len op de puurheid van Nausica
(Chanella Hodge) die hij als
topmodel wil lanceren. En dan
beginnen de clichés. Het we
reldje van glitter en glamour
blijkt bikkelhard te zijn. Wie
had dat nou gedacht??!! Nausica
verliest haar onschuld en reikt
verzeild in modekringen waar
alles draait om geld, macht,
aanzien en waar jaloezie, seks
en drugs de boventoon voeren.
Alles verloopt inderdaad vol
gens dit volstrekt voorspelbare
schema. Gelukkig wordt er
meer gesuggereerd dan uitvoe
rig uitgebeeld. In dat geval zou
het plat geworden zijn. Op di
verse manieren kan men dat
nog net voorkomen.
Croiset speelt eendimensionaal,
zo plat als een dubbeltje. Waar
schijnlijk valt er van deze rol
van grillige potentaat ook wei
nig méér te maken. Chanella
Hodge (bekend van onder meer
GTST) staat met haar hoofdrol
voor het eerst in het theater.
Ook zij moet het doen met het
(inhoudelijk) beperkte materi
aal dat haar hier is aangereikt.
Theatergroep Cosmic heeft een
naam hoog te houden met pro
ducties waarin onze heden
daagse culturele diversiteit tot
uitdrukking komt. Van daaruit
is de keuze voor een productie
over de modewereld verklaar
baar. Veelkleurigheid is immers
in de internationale modescene
gebruikelijk geworden. Wat
voor statement men daarmee
precies heeft willen maken,
komt onvoldoende tot zijn
recht. Mogelijk zijn de proble
men waarmee het gezelschap
momenteel te maken heeft,
daar mede debet aan. Al we
kenlang sleept namelijk een
conflict tussen het bestuur, de
(ontslagen) artistiek directeur
en de gemeente Amsterdam als
subsidiegever.
muziek recensie
Lidy van der Spek
Concert: Leiderdorps Kamer Orkest o.l.v.
Stephan Pas m.m.v. Junko Naito (viool).
Gehoord: 26/3, Geref. Kerk Herengracht,
Leiden.
Dét levert het Leiderdorps Ka
mer Orkest toch maar: een
flamboyante uitvoering van
Brahms' weerbarstige vioolcon
cert in D met een veelbelovend
jong talent als solist, Junko Nai
to. Het moet voor een ama
teurorkest een heerlijke erva
ring zijn om geïnspireerd te
worden door zo'n ster, en gedi
rigeerd te worden door zo'n be
vlogen dirigent als Stephan Pas.
Het LKO weert zich geweldig
vanaf het allereerste begin met
een bruisende orkestklank die
zelfverzekerd de solist begroet.
Naito zet scherp en agressief in,
gaandeweg overgaand in lyri
sche buigzame frasen met
prachtig tegenspel van het or
kest. In het adagio zingt de ho
bo een welhaast pastoraal lied
boven de hoomklank uit, even
versterkt door de fluit. Naito
speelt betoverend; voorbeeldig
ondersteund door het orkest,
dat ook in staat is als volwaar
dig partner te fungeren.
Kracht en kwetsbaarheid wisse
len elkaar af, ook in de caden-
zen die Naito spannend op
bouwt, haar virtuositeit fier eta
lerend; dat mag in een cadens.
Tot slot nog dat warmbloedige,
vurige derde deel waar bijna
letterlijk de vonken van de sna
ren spatten, ook bij de door
dringend flitsende strijkers in
het orkest. Fraai mixen de don
kere, fluwelen en heldere kleu
ren van het plenum aan bla
zers, waardoor het hele orkest
een intens dwingend coloriet
uitstraalt. Een staaltje van
prachtig samenspel!
Dat zekere gevoel van 'we kun
nen het' is ook na de pauze nog
aanwezig als Stephan Pas na
een korte stilte het orkest uitno
digt voor het spectaculaire stuk
van Luciano Berio 'Rendering
per orchestra' waarin Berio de
laatste Symfonische schetsen
van Schubert gebruikt als raam
werk voor een eigen composi
tie. Het LKO maakt er een span
nende zoektocht van, die gere-
ütoi
fcne
le d
ie r
geld een Schubertiaans id
biedt waartussen verwart!
stroomvelden zweven, mrP1
reminiscenties aan het hf6
nische, traditionele, overt1^
gende afgelopen zicht op?
bert. Pas dirigeert dit stul[ U1
kelijk ijzersterk.
Gustav Hoists 'Egdon HeJP61
geïnspireerd op het desolp s
landschap dat Thomas Hfev!
beschreef in 'Return of thP'
ve', het eerste stuk op het^P!
gramma, mist nog die ov(n
ging. De toonvorming is aa
onzeker, de voortgang w<f
moeizaam, het vervreemc!
idioom nog te weinig doqy
Niettemin is het LKO een,e u
uitdaging aangegaan. MePPe
amateurorkest kan hier sPT
van dromen.
per
