Hele Schotse stad onder sloophamer!
GESPREK VAN DE DAG
Inwoners van Urk gulste gevers bij collectes
LEVEN
Dianas broer wil incasseren
met verhuur slaapkamer
'Meest deprimerende oord op aarde' voor tv-serie genomineerd om te worden
The Big Boss
zaterdag 26 maart
De broer van de in 1997 om het le-
ven gekomen Britse prinses Diana
is van plan haar slaapkamer op het
ouderlijk landgoed Althorp te gel
de te maken. Hij prijst het vertrek,
waar Diana tijdens haar tienerja-
Anonymus
Pasen is niet alleen het
verhaal van hazen en
eieren; het is ook het
verhaal van sterven en
opstanding
ren sliep en waar zij na haar huwe
lijk met prins Charles ook nog met
haar man overnachtte, aan als de
belangrijkste attractie van Althorp,
dat hij voor 30.000 pond (bijna
45.000 euro) per nacht te huur
aanbiedt, meldde de Britse krant
The Daily Mirror vrijdag.
Voor die 30.000 pond per nacht
kunnen groepen tot dertig mensen
na de zomer, waarin het landgoed
geopend is voor publiek, terecht
op Althorp. Alleen het eilandje
waar Diana begraven ligt, mogen
zij niet betreden.
Overigens is niet iedereen welkom.
Alleen houders van de exclusieve
Centurion Card van American Ex
press kunnen huurder worden,
'voor een nacht, een weekend of
langer'.
MENSELIJK
BARNEY MARTIN, die in de popu
laire Amerikaanse comedy Seinfeld
de vader speelde, is OVERLEDEN
aan kanker. Hij was 82 jaar. Martin
was de tweede acteur die de rol van
Jerry Seinfelds vader Morty speelde.
Hij nam de rol tussen 1991 en
1998 in 23 afleveringen op zich. In
de jaren '80 en '90 verscheen Mar
tin in sitcoms als Major Dad, Full
House, Golden Girls, The Wonder
Years, Murphy Brown en in series
als 21 Jump Street en Hill Street
Blues.
De Britse komiek Rowan 'MR BEAN' Atkinson (50) is uitgenodigd voor de
BRUILOFT van prins Charles en Camilla Parker Bowles. Dat meldt The Daily
Mail. Ook het echtpaar Hazel en Joe Relph mag komen. Het stel heeft een pen
sion waar Charles al enkele malen verbleef. ,,lk was sprakeloos, helemaal spra
keloos toen ik de uitnodiging kreeg", zei Hazel Relph.
'w/VT VIWO 3JJ WOU VElS-DOMMÊ-
za MOOI rtAN Dir SCHIUJERUJ
Het Lied van de Vrijheid, speciaal
voor BEVRIJDINGSDAG geschreven
door zanger en componist THÉ LAU
moet op 5 mei in heel Nederland te
horen zijn. Arrangementen van het
lied zijn te downloaden van de inter
netpagina www.liedvandevrijheid-
.nl. Popbands, koren, fanfares, ca
rillons en iedereen die het maar wil
kan het Lied van de Vrijheid op zijn
reportoire zetten. Het Nationaal Co
mité 4 en 5 mei heeft tot doel om
dit lied op 5 mei in heel Nederland
te laten horen. Nederland herdenkt
dan dat het zestig jaar geleden werd
bevrijd.
De Amerikaanse actrice SANDRA
BULLOCK heeft een eigen STER ge
kregen in de Hollywood Walk of Fa-
me. De 40-jarige actrice werd be
kend door Speed (1994) waarin zij,
naast held Keanu Reeves, een door
terroristen bedreigde bus op snel
heid moest zien te houden. Daarna
speelde ze in onder meer The Net,
Hope Floats en While You Were
Sleeping. Momenteel draait het ver
volg van Miss Congeniality, opnieuw
een hoofdrol voor Bullock.
Foto: EPA
In Urk: 48,70 euro per huishouden
aan goede doelen. Foto: Archief
ne
de
The Big Boss is gisteren vierentachtig geworden. Ja
renlang was ze bij ons in Halfiveg de schaduwburge-
meester. Niemand in onze buurt kocht iets van be
lang zonder eerst The Big Boss te raadplegen. Van
kanten zakdoekjes tot motorfietsen en alles wat daar
tussen lag, kende zij prijs, kwaliteit, kortitig en win
kel in kwestie. Zij had up-to-date archieven met ad
vertenties, folders en brochures. Een soort éénmans
consumentenbond in een tijd dat internet nog geen
gemeengoed was. Een koopjeskoningin. Toen Ikea
uit de Amsterdamse binnenstad naar de Bijlmer ver
huisde, wachtte zij tot de hele winkel leeg gekocht
was. Toen ging ze naar de manager en zei:Wat doet
u nou met de vloerbedekking hier?" Even later ston
den haar man en ik het parket uit de vloer te wrik
ken. Voor zeven gulden de meter.
Haar specialiteit was de veiling. Ik type deze column
aan een tafel die zij daar voor ons gekocht heeft. En
mijn vrouw en ik slapen in een bed verkregen dank
zij haar bemiddeling. Als alle vaste veilingbezoekers
heeft ook Fien, The Big Boss heet Fien, haar succes
verhaal. Dat gaat over een fluit. Een zilveren dwars
fluit. „Ik kocht hem op de veiling voor achthonderd
gulden", vertelde ze aan haar verjaarsvisite. Dat wis
ten wij want we kenden allemaal het verhaal van de
zilveren dwarsfluit, maar The Big Boss onderbreekt
men niet.
„De man naast me zegt nog: Mevrouw, dadelijk bre
ken uw benen. Want mijn knieën knikten vreselijk,
zo nerveus was ik. Zo'n veiling kan met je op de loop
gaan hoor. Ik heb meegemaakt dat twee vrouwen te
gen elkaar opboden tot tweehonderd gulden voor een
lullig keukentrapje. Nou mensen, een prachtfluit was
het. Geen krasje, niet ddt. Jaren op gespeeld. Maar
soms wil je ineens iets anders. Ik dacht: ik verkoop
hem. Laten taxeren: viereneenhalfduizend gulden!
Lees ik een advertentie, want ik lees altijd alle adver
tenties: Muziekstudent zoekt dwarsfluit'. Meteen te
lefoonnummer. Ik bellen. Ik zeg: 'Meneer ik heb een
zilveren fluit, een Marumatsu met open kleppen, dus
dan weet u het wel'. Die jongen komt bij me thuis.
Helemaal uit Groningen. Hij speelt een stukje: geen
geluid! Niks! Ik zeg: we nemen eerst eens een lekker
kopje thee. Want met vettige lippen kun je niet bla
zen, hè. Kopje thee gedronken, probeert hij het weer:
prachtig. De koop werd gesloten. Hij zegt: Mevrouw
ik laat hier een cheque achter. U controleert of hij
gedekt is en dan kom ik de fluit halen.Ik zeg:
„Neem jij hem maar rustig mee jongen. "Mijn
kinderen verklaarden me voor gek. Maar ik had
die jongen van boven tot onder bekeken: zat ook
geen krasje op. Die cheque was gedekt
hoor." „Nooit spijt gehad van een aan
koop", vroeg ik. „Welnee, hooguit spijt
dat ik soms niet doorgeboden heb. Er
was ooit een schilderij te koop van een
pleintje uit Oude Schild op Tessel. Kom
ik vandaan hè. Ik herkende alles. De
huizen van onze buurt, de paaltjes met
stangen er tussen waar we als kind om
heen buitelden. Ik had er mijn zinnen
op gezet. Biedt er een vent tegen me op. Bij
honderdvijftig piek dacht ik: genoeg, stop
pen. Had hij het. Daar denk ik nog vaak
aan. De steentjes, de gevels, de ramen, al
les klopte op dat schilderij. Soms als ik 's
nachts wakker word, denk ik: honderd
vijftig gulden. Had ik daar nou niet een
schepje bovenop kunnen doen?"
De Amerikaanse acteur BEN AF
FLECK gaat zijn geluk beproeven als
REGISSEUR. Filmmaatschappij Walt
Disney maakte bekend dat hij de re
gie van de thriller 'Gone, Baby, Gone'
op zich neemt, aldus de nieuwssite
ElOnline. Affleck, die te zien was in
films als 'Pearl Harbor' en 'Good Will
Hunting' begint komende herfst met
de verfilming van de roman van Den
nis Lehane. Samen met zijn vriend
Matt Damon won hij in 1997 een Os
car voor het beste script voor de film
'Good Will Hunting'. Foto: Reuters
Inwoners van Urk waren in 2003
het gulst bij collectes. Dat blijkt
uit cijfers van het Centraal Bureau
Fondsenwerving (CBF) over 420
gemeenten. Gemiddeld gaven Ur-
kers 48,70 euro per huishouden.
Collectanten haalden het minst
op in Den Haag: gemiddeld 63 eu
rocent per huishouden.
Urk staat al sinds 2000 aan de top
als het gaat om vrijgevigheid. Bur
gemeester D. Schutte (Christen-
Unie) is niet verbaasd over de we
derom geconstateerde gulheid
binnen zijn gemeente. „Men is
hier gul", weet de burgervader.
Volgens hem is de kleine 50 euro
die gemiddeld aan landelijke doe
len wordt gegeven, nog maar een
bleke afspiegeling van de plaatse
lijke generositeit. Hij wijst op col
lectes in december en januari die
altijd veel opbrengen. „Ik schat
dat in die wintercollectes bij el
kaar 500.000 euro wordt opge
haald. En dat voor een plaats met
17.000 inwoners."
Schutte verklaart de vrijgevigheid
door de, mede door het geloof, in
gegeven gemeenschapszin en de
historie van zijn gemeente. Daar
bij is Urk nog een gemeente waar
de collectant rond etenstijd niet
Toen Britse programmamakers een
tv-serie bedachten waarvoor ze kij
kers uitnodigden het lelijkste ge
bouw van Groot-Brittannië te no
mineren voor de sloophamer, kon
den ze niet bevroeden dat een hele
stad werd voorgedragen. Cumber
nauld, 20 kilometer boven het
Schotse Glasgow, mag van zijn
52.000 bewoners finaal worden
platgegooid.
„We wonen op steenworp afstand
van de stad die zijn eer haalt uit
de architectuur van Charles Ren-
nie Mackintosh. Die kerel moet
zich in zijn graf omdraaien, van
wege het gedrocht dat tegen zijn
geliefde Glasgow aan schurkt", al
dus Cumbernaulder Alice McColl
(54). „Wie voet zet in Cumber
nauld, aanschouwt het meest de
primerende oord op aarde."
De 79-jarige Tom Myles beaamt
dat. „De stad heeft geen hart en
dat is zonde, omdat Cumbernauld
zoveel goeds voorspelde toen het
net was gebouwd."
Kevin McCloud, presentator van
het nieuwe programma met de
toepasselijke titel 'Demolition',
reageerde verrast toen in plaats
van een gebouw, een hele stad
werd getipt. „Het lijkt erop dat ze
de hele stad willen uitwissen, zo
dat planologen helemaal opnieuw
kunnen beginnen. Dat is een tik
keltje verder dan we voor het pro
gramma willen gaan."
Cumbernauld werd gebouwd in
de jaren vijftig met hetzelfde doel
als de Nederlandse vinexwijken:
bewoners van een stad die uit zijn
voegen barst opvangen. Glasgo-
wers die uitweken naar de nieuw-
bouwstad vonden het een verade
ming, terwijl planologen architect
Geoffrey Copcutt bejubelden.
De gebouwen zijn stuk voor stuk
op palen gezet en opgetrokken uit
Het brandpunt van Cumbernauld werd het eerste Britse overdekte winkelcentrum. In de jaren zeventig won het
de prestigieuze architectuurprijs Reynolds Award. Nu bestempelen bewoners het stadje als zielloos en deprime
rend. Foto: GPD
beton. Brandpunt van de stad
werd het allereerste overdekte
Britse winkelcentrum.
In de jaren zeventig, hoogtij van
de stroming 'Brutaiisme', was
Cumbernauld het toonbeeld van
moderne stadsontwikkeling. Het
won de prestigieuze Reynolds
Award van het Amerikaanse Insti
tuut van Architecten als 'meest
veelzeggende bijdrage aan de
kunst en wetenschap van stedelijk
ontwerp in de westerse wereld'.
Vandaag de dag komen architec
ten naar het Schotse stadje om te
zien hoe het niet moet.
De binnenstad oogt als een afge
dankte hoop betonblokken vol
graffiti en zwarte vegen van het
autoverkeer. De kozijnen zijn
roestig door de vele regen- en
sneeuwval. Ingeslagen ruiten wor
den niet vervangen, afgebladerde
verf niet bijgewerkt. Het is alsof
niemand meer heil ziet in een op
knapbeurt.
„Onze stad is zielloos, een Kaf-
kaanse nachtmerrie", zegt de 51-
jarige Alex Massie. „Alles oogt
moe en gedateerd, en moet com
pleet worden heroverwogen."
Volgens raadslid Gordon Murray
lijkt het stadscentrum al zeven
jaar op een bomkrater. „Er zijn
geen sociale gelegenheden, de
bioscoop, bowlingbaan en restau
rants zijn allemaal verdwenen en
het centrum is in verval geraakt."
In 2003 werd Cumbernauld al ge
kozen tot ergste woonplaats van
Groot-Brittannië. En het jaar
daarvoor ontving het de titel 'Stad
met het grootste aantal gedumpte
winkelwagentjes'. Een bedrijfs
blad gaf het de 'Karbonkel Prijs',
een jaarprijs voor de grootste
schandvlek op de Britse land
kaart. Lange tijd werd de stad al
leen door buitenstaanders bekriti
seerd, inmiddels beginnen ook
steeds meer inwoners te klagen
dat Copcutt gedwongen had moe
ten worden er zijn leven lang te
wonen.
„Cumbernauld is een plek met
enorme problemen", zegt archi
tect James Simpson uit Edin
burgh. Het was een utopisP11
stad, maar nooit succesvol, fp-
sief, overweldigend, onvrierrj?1
Mensen haten de plek. Toenp
project werd gerealiseerd wre
de huisvestingsnormen laagpe(
al werd het als een uitdaginlet.
zien, was de bouwkwaliteit s
isolatie ontbrak en ruiten vi£
simpelweg uit."
Schotlands 'architectuur-ts#
Sebastion Tombs weerspreei
alles. Hij ziet in Cumbernauj
beste moderne huisvesting ir
periode', en streeft naar mojj
mentale bescherming. „Hetfl
pere initiatief yan de Britse I
nieuwbouwsteden trok topcr"?
werpers aan. Ze pionierden p
voetgangersgebieden en woie?'
ven. Cumbernauld wordt sl^11
geassocieerd met het winker e(
trum en dat is eerlijk gezegd0"
een flater. Maar de huisvestfj1
mag nog altijd succesvol hel0?1
Een VN-afdeling voor cultuiP111
erfgoed onderstreept TombPei
en noemde Cumbernauld vj
schatbare waarde voor de 2(jct?
eeuwse architectuur. r^1
Daarmee lijkt sloop ten beh 'n 1
van een tv-show uit den bos
Maar Tombs en de VN-func
rissen vergeten dat j aarlijks V
middeld 193 mensen zich h
van het leven beroven, één xe
moord op elke 270 inwonen
pijnlijke realiteit van Cumbr0
naulds bedompte uitstralinfer
„De lokale krant meent dat rP
stadsgenoten beledigd zijn d
de sloopnominatie", zegt be°r
ner Alan O'Brien. „Ik gelooft1 11
niet. j>en
Met een paar collega's ben i[ou
zoekactie begonnen naar de °f
'aangeslagen stadsgenoten'r e'
die bestaan dus niet. We sprco
119 mensen, van wie 102 mf r'
erkenden: gooi dit alsjeblieft"
plat."
Esther Gotink
Urk: al sinds 2000
tevergeefs aanbelt: bijna iedereen
is dan thuis, in tegenstelling tot
veel mensen in de grote steden.
Als het niet om gemeenten, maar
om provincies gaat, geven de Frie
zen met 11,10 euro gemiddeld het
meest. Noord-Brabant staat in dit
rijtje met 5,48 euro op de laatste
plaats. In totaal haalden collec
tanten in 2003 ruim 36,5 miljoen
euro op. Gemiddeld gaf een huis
houden in Nederland 6,77 euro
aan een collecte voor een goed
doel.
Van de opbrengst ging het groot
ste deel (74 procent) naar goede
doelen op het gebied van gezond
heid. Verder was 17 procent be
stemd voor organisaties op het
gebied van welzijn (mensenrech
ten, kunst etc.), 5 procent voor in
ternationale hulp en 3 procent
voor natuur en milieu.
De cijfers van het CBF vertekenen
enigszins doordat kleinere
meenschappen met veel gr
worden vergeleken. In kleii
plaatsen zijn veel minder o
tanten nodig om alle adres:
langs te gaan en daarmee h
plaatselijke gemiddelde op
ken. anp
aan de top als het gaat om vrijgevigheid. Foto: Freddy Schinkel
