'Ik vond het meteen prSbm mm
KUNST CULTUUR
Wie is nu eigenlijk de ware weduwe van John Lennon?
Alle hoeken van de dansvlo
Choreografie voor tw
abstracte vrouwen
zaterdag ig maart 2005
Mammoetresten in Nagoya.
Foto: Reuters
Mammoet
in Nagoya
nagoya - In Nagoya in Japan
begint op 25 maart de Wereld
Tentoonstelling. Nederland
kijkt vooruit en komt daar met
een waterpaviljoen op de prop
pen en zet ter promotie kanon
nen in als kroonprins Willem-
Alexander en staatssecretaris
van Verkeer en Waterstaat Me-
lanie Schultz. De Russen daar
entegen gingen terug in de tijd
met de schedel en slagtanden
van een 18.000 jaar oude mam
moet, gehakt uit de permafrost
van de republiek Sakha. De ex
positie duurt 185 dagen.
Kwarfinale van
Voorleeswedstrijd
leiden - De Openbare Biblio
theek Leiden organiseert op
woensdag 23 maart de regiona
le kwartfinale van de Nationale
Voorleeswedstrijd voor leerin
gen van groep zeven en acht
van de basisschool. In de Turn
zaal van Sociëteit De Burcht
treden vanaf 14.00 uur de win
naars van de voorronden in
Leiden, Sassenheim, Zoeter-
woude, Hillegom, Leidschen-
dam, Voorburg, Katwijk en Lei-
muiden voor het voetlicht. De
winnaar gaat door naar de pro
vinciale finale in Den Haag.
MET verwerft
collectie foto's
new york - Het Metropolitan
Museum of Art in New York
(MET) heeft een van de grootste
collecties oude foto's ter wereld
verworven. Het betreft de foto
verzameling van de Gilman Pa
per Company, een unieke parti
culiere verzameling uit de pe
riode 1839-1939. De 8500 af
beeldingen maken het museum
meteen tot een van de belang
rijkste centra van de fotoge
schiedenis wereldwijd. Wat het
museum ervoor heeft betaald is
een geheim van beide betrok
ken partijen.
Personeel Scala
contra dirigent
milaan - Het personeel van het
wereldberoemde operahuis La
Scala in Milaan heeft zich mas
saal gekeerd tegen muzikaal lei
der Riccardo Muti. Meer dan
zevenhonderd medewerkers
hebben een motie van wan
trouwen ingediend tegen de ge
renommeerde dirigent. Slechts
twee personeelsleden steunen
hem nog. Dirigent Muti ligt al
geruime tijd onder vuur. Hij
zou zich veel te autoritair ge
dragen en aan vriendjespolitiek
doen. Directe aanleiding voor
de huidige crisis is het ontslag
drie weken geleden van een ho
ge bestuurder van La Scala,
omdat die niet met Muti door
een deur zou kunnen.
amsterdam/gpd - Wie is de echte weduwe van
John Lennon? Is dat de door hem verlaten Cyn
thia, moeder van Julian Lennon, of is dat Yoko
Ono, moeder van Sean Lennon? Beiden maken
aanspraak op het ware verhaal over hun ex-man.
Dit jaar verschijnen twee biografisch getinte wer
ken waarin twee Lennons opduiken: de Lennon
van Cynthia en die van Ono. Het ene is een boek
van Cynthia, eenvoudig John getiteld, dat in sep
tember uitkomt. Op 7 juli komt op Broadway een
musical over Lennon uit, onder auspiciën van
Ono.
Cynthia heeft beloofd 'eerlijk' over Ono te zijn in
haar boek. Zij heeft weliswaar enkele jaren gele
den al een boek over Lennon gepubliceerd, maar
ze zegt dat dit nieuwe boek veel zal bevatten dat
nog niet eerder is gezegd.
Cynthia (65) ontmoette John Lennon in 1958 op
de Kunstacademie in Liverpool. Ze trouwden vier
jaar later. Hun huwelijk wordt altijd als ongelijk
waardig beschreven, omdat Cynthia haar man
veel meer was toegewijd dan andersom. Toen
Lennon een verhouding kreeg met Yoko Ono,
kreeg, moest Cynthia dat in de krant lezen. Len
non en Ono trouwden in 1969.
In de Britse krant The Daily Telegraph zegt zij:
„Alleen ik weet wat tussen ons is voorgevallen -
waarom we uit elkaar zijn gegaan en welke prijs
ik ervoor heb moeten betalen dat ik de vrouw
van John ben geweest. Ik weet dat ik altijd be
kend zal staan als Johns eerste vrouw."
In Lennon the musical wordt bijna alles gene
geerd dat Lennon samen met Paul McCartney
heeft gemaakt. De musical gaat voornamelijk
over Lennons leven met Yoko Ono. De officiële
website van de musical noemt Cynthia slechts in
het voorbijgaan en betitelt Ono als Lennons ware
liefde.
Dat Lennon zijn beste werk voor The Beatles zou
hebben gemaakt, wordt door de regisseur en
schrijver van de musical Don Scardino ontkend.
Daarom bevat de musical hooguit enige zeer
vroeg liedjes van Lennon uit de Beatles-tijd, die
hij niet met McCartney heeft geschreven. Scardi
no zegt: „Lennon was niet erg geïnteresseerd in
de muziek van The Beatles. Het leven van Len
non zal worden verteld aan de hand van zijn ei
gen woorden en 27 van zijn liedjes, waaronder
Instant Karma, Give peace a chance en natuurlijk
Imagine. Yoko Ono zegt op de website: „Wat we
op het toneel laten zien, zou de mensen weer in
zicht moeten geven, moed, inspiratie en plezier,
zodat ze met enig vertrouwen en hoop verder
kunnen gaan met hun leven."
Try-outs van Lennon the musical worden vanaf
volgende maand gehouden in San Francisco.
Yoko Ono. Foto: Reuters
Anne-Wil Blankers in 'Trouw' bij Het Nationale Toneel
door Bert Jansma
den haag - Ze kreeg het stuk
toegestuurd met de vraag: lees
het eens. „En ik vond het meteen
prachtig. Het is zo'n mooi,
scherp, helder en schoon stuk."
Actrice Anne-Wil Blankers over
'Trouw' van de Australische
schrijfster Joanna Murray-Smith
waarin ze de hoofdrol speelt bij
Het Nationale Toneel.
Anne-Wil Blankers is niet de
enige en eerste die zo enthousi
ast is over dat werk van de hier
zo goed als onbekende schrijf
ster. 'An absolute gem', een ju
weel, roemden de Engelse criti
ci na de première in 2003 het
stuk dat oorspronkelijk 'Hon
our', heet naar de Engelse
naam van de vrouw in de
hoofdrol. Terwijl dat begrip eer
ook een rol speelt in de verhou
dingen in dat spel.
'Trouw' gaat over een schrij
versechtpaar. „De man is een
literair journalist, schrijft onder
meer boekkritieken. Zijn vrouw
was of eigenlijk is schrijfster, ze
heeft ooit een gedichtenbundel
gepubliceerd. Maar toen ze
trouwden is haar carrière op
een laag pitje beland. Eigenlijk
een heel gezellig, goed warm
huwelijk", vertelt Anne-Wil
Blankers. „Als het stuk begint
komt er een jongedame op be
zoek die een boek over de man
wil schrijven en diverse inter
views met hem zal hebben. En
daar zie je 't gebeuren. Die man
en dat heel jonge meisje."
Het is qua thema niets nieuws
wat Joanna Murray-Smith in
haar in 1995 geschreven toneel
stuk laat zien, maar overal
kreeg ze of voor de manier
waarop. Zelf liet ze in een BBC-
interview weten absoluut geen
'politiek' of 'feministisch' stuk
te hebben willen schrijven.
Maar een stuk waar je de be
weegredenen, het denken en
handelen van alle personages
kan begrijpen.
„Het is bijna tennissen," om
schrijft Anne-Wil Blankers,
„wat zegt hij, hoe reageert zij
daarop, wat zegt-ie nu weer. Als
publiek maak je alle kleine
bommetjes, alle bominslagen
mee. Je volgt de personages op
de voet, je ziet hoe dingen lang
zaam uit balans raken. Iedereen
zal er wel iets in herkennen. En
er zullen in de zaal wel diverse
ellebogen aangestoten worden,
den haag/gpd - Dolores Zorre-
guieta, de zus van prinses Maxi
ma, opent op vrijdag 25 novem
ber haar eerste solotentoonstel
ling op het Europese continent.
De Argentijnse kunstenares zal
in het Cobra Museum voor Mo
derne Kunst in Amstelveen re
cent werk tonen. Dolores Zor-
reguieta maakt videokunst,
multi-media installaties en fo
to's. Het hoofdthema van haar
werk is 'het ambivalente karak
ter van verlangen en liefde'.
Op haar website meldt ze dat
haar werk zich concentreert op
de 'eerste wonden die we in on
ze jeugd oplopen en de
durende wisselwerking l
ons en die verwondingeilorc£
weid is een doorlopend
in haar werk.
Zorreguieta werd in 1965
enos Aires geboren en st
de in 1987 af aan de kuir-ee
demie. In 1992 vestigdejj »ra
in New York waar ze ei ms
volgopleiding afrondde R|
jaar later kocht ze haar
computer en ging ze zich
houden met digitale kui |anis
AVRO zendt ter geleg arj,
van de expositie een doe
taire uit over haar werk. 3
Anne-Wil Blankers. Je ziet 't gebeuren. Die man en dat heel jonge meisje." Foto: GPD/Susanne Middelberg
denk ik. Van: Ja Jan, dit is een
gedeelte voor jou. Of andersom.
Het is het oude verhaal."
Uit de Londense kritieken op
'Trouw' concludeer je dat dit
een stuk is dat acteurs volop de
ruimte geeft. ,,Jda', absoluut"
.beaamt Anne-Wil Blankers vol
mondig. „Je hoeft eigenlijk al
leen maar twee stoelen op het
toneel te zetten en dan: praten
maar. Wij moeten dat heel goed
doen, zodat de zaal wil luiste
ren en met ons mee wil gaan.
Gijs de Lange regisseert het.
Een man met verstand van za
ken en een goed theatergevoel.
Hij duwt niet, trekt niet, kijkt,
geeft aan waar je wel of niet
goed op het spoor zit."
Anne-Wil Blankers speelt zes
maanden per jaar toneel, stond
vijf jaar onder contract bij Joop
van den Ende en Jacques Senf
en werd enkele malen 'uitge
leend' aan Het Nationale To
neel. „Dit is m'n laatste jaar van
dat contract", vertelt ze. „Nu
heb ik een nieuw contract geac
cepteerd voor drie tot vier
maanden per jaar. Ik ga steeds
ietsje minder doen. Ik vind het
leuk om te blijven spelen, maar
niet meer negentig of honderd
voorstellingen door het land."
„Ja, ik vind mijn privé-leven
even belangrijk. Ik heb in de
loop van mijn leven al zoveel
concessies gedaan. Ten opzich
te van mijn man, ten opzichte
van mijn kinderen. Ik heb altijd
alles wel goed in de gaten ge
houden, maar toch. Ik heb veel
aan hen gemist. En zij aan mij.
Mijn man werkt nu al tien jaar
niet meer en die roept wanneer
kom je nou eens thuis." Ze
schiet zelf in de lach bij die
tekst. „Hij vraagt niet: wil je op
houden. Hij weet dat ik het veel
te leuk vind. En weet dat de
mensen me nog steeds willen
zien. Dus: oké. Maaar, ons huis
in Frankrijk lokt óók."
Trouw* van Het Nationale To
neel - Te zien o.a.: 31/3 t/m
2/4, 22/4 t/m 24/4, 31/5 t/m
4/6 en 21 t/m 25/6 Schouw
burg, Den Haag; 15 en 16/5
Stadsschouwburg, Amster
dam; 21 en 22/5 Rotterdamse
Schouwburg; 14 en 15/6 de
Meerse, Hoofddorp
theater recensie
Dick van Teylingen
Voorstelling: Omvallen van Sanne van
Rijn. Spel: Lotte Dunselman en Anna
Schoen. Vormgeving: Leo de Nijs en Inge
Roseboom. Gezien 18/3, LAKtheater,
Leiden. Vanavond herhaling.
Elke minuut koekoekt de koe
koeksklok één keer. In 'Omval
len' van Sanne van Rijn is het
permanent één uur. De tijd ver
strijkt er als in natuurfilms met
één beeldje per minuut: zaadjes
ontkiemen en de spruiten
schieten de grond uit, wolken
racen langs de hemel, knoppen
bloeien open en uit in enkele
seconden.
Onder de koekoeksklok spelen
zich de ingedikte levens af van
twee vrouwen, vol van de her
haling waar ieder leven van vol
is. Die herhaling, het ritueel, is
het thema van de voorstelling.
De vrouwen zijn abstracties:
twee gemaskerde poppen met
bewerkelijke kapsels in identie
ke zwart/witte jurken, groene
netpantykousjes en zwarte
pumps. Ze lopen mechanisch
en moeizaam, met gebogen
knieën, en ze herhalen steeds
dezelfde acties: ze sluiten de
deur op dezelfde'manier, kijken
uit het raam, zetten de stoel van
en weer bij de tafel, knippen
het licht aan, verplaatsen de
bromelia, brengen kopjes en
halen ze weer weg. En intussen
koekoekt de klok elke minuut.
Als de kijkers gewend zijn aan
het patroon, werkt elke veran
dering komisch. Opkomen met
ingi
at0*1
een roodwitte koffiepot 0
een groen gietertje wordt
reden om te lachen. Herl
en humor hebben altijd
met elkaar te maken.
Soms gebeuren er ingrijp)
dingen. Intern vertoont
de vrouwen soms afwijkf
drag en zijgt vervolgens
de. Dit is van een slordig!
die niet te tolereren is, di
andere vrouw sleept haa
deur uit, en even later dr
weer mee in de tredmolc
de buitenwereld zich aai
in de vorm van gebons 0
deur, is dat bedreigendei
vrouwen schrikken, maa
een tijdje herneemt het 1
zijn gewone gang.
Het werk van Sanne van
tussen beeldende kunst
ater in, dus komt ergens
de buurt van de perform De
Haar nieuwe voorstellin]
grafisch sterke choreogr
de sleur, minimal music
het oog, met een overhe
behang van uitvergrote
liatakken. Alle elemente
je aan het denken; in he
ten kamertje lijken de vi
het voor het zeggen te h
maar de natuur stijgt als
gevende en bepalende 1
ver boven hen uit. Ze kl
zich vast aan hun gewo
zijn ontroerend machte
De verleiding is groot 01
twee geabstraheerde vri
de mensheid te zien, en
vallen' als een soort Bei
zonder woorden, maar
klinkt nogal groots en p
eus voor deze kleine, si
zorgvuldig vormgegeve
stelling.
DE Z
H
Welke film zou iedereen ge
zien moeten hebben? Wat is
het mooiste boek ooit ge
schreven? Welke muziek weet
telkens weer te ontroeren?
Wat is het mooiste kunstwerk
aller tijden? Kortom: waar
mee is Melanie Schultz van
Haegen, staatssecretaris van
Verkeer en Waterstaat en
woonachtig in Leiden, in de
zevende hemel?
Beste Boek?
„Dat is best ingewikkeld. Er
zijn van die perioden dat je
veel van een bepaalde schrij
ver leest. Zoals recentelijk in
mijn geval nog Paulo Coelho.
Maar raad je een ander wat
aan, dan kies ik in dat geval
voor Wilde Zwanen van Jung
Chang. Het is het verhaal van
drie generaties vrouwen tij
dens de Culturele Revolutie in
China. Een blik in de hel. Hoe
het leven is als alle vrijheid je
is afgenomen. Het geeft een
prachtig inzicht in een andere
maatschappelijke constellatie.
Waarin de groep belangrijker
is dan het individu. Het is be
angstigend in die zin dat het
nog maar zo kort geleden was
dat Mao een heel volk zó wist
te knechten."
EVENDE
EMEL
Mooiste muziek?
„Muziek moet een bepaald
emotioneel gevoel oproepen.
Zoals bijvoorbeeld het num
mer My Friend van Groove Ar
mada. Telkens als ik het draai,
word ik er weer blij van. Ik hou
van lounge. Niet van rock.
Lekker buiten zitten met vrien
den en dan de jazzlounge van
de Blue Note. Of Moby. Ook
goed."
Beste film?
„Ook al zo moeilijk om voor
één film te moeten kiezen. Ik
ben een bewonderaar van Pe
ter Greenaway, die vooral be
kend is geworden van The Co
ok, The Thief His Wife Her
Lover. Maar naar deze, The
Belly of an Architect uit 1987,
gaat mijn voorkeur uit. De ar
chitect in kwestie heeft een
obsessie voor rond. Alles moet
rond. Al pratend over dat ob
sessieve, dat uiteindelijk een
vernietigende werking heeft,
vind ik het eigenlijk toch weer
vreemd dat ik deze film noem.
Misschien komt het omdat ik
zelf tamelijk realistisch ben.
Maar ik heb wel wat met die
passie van die man, de manier
waarop hij is gegrepen."
Mooiste kunstwerk?
„De Tuin der Lusten van Je
roen Bosch. Het hangt in het
Prado in Madrid. Gemaakt nog
voor de Verlichting, in een tijd
dat schilders alleen gods
vruchtige prenten mochten af
beelden. God ziet toe, hemel
en hel bepalen het lot. Bij
Bosch heb je de idee dat hij
schildert met een knipoog. Zo
van: is dat wel zo? Geweldig
trouwens wat er allemaal te
zien is op dat drieluik van die
tuin. Beneden het paradijs
alias de schone schijn daar
van, in het midden de lust en
begeerte en bovenin wat er
van komt als je je te buiten
gaat. Al die figuurtjes, al die
symbolen. Had ik maar een
hoekje ervan hier in de kamer
hangen. Jeroen Bosch was zijn
tijd ver vooruit."
tekst: Ad van Kaam
foto's: Hielco Kuipers
beeldende kunst recensie
Bernadette van der Goes
Expositie: Dansschetsen van Anita
Gaasbeek. Prijzen: 100 tot en met 430
euro. Te zien: t/m 31/3, wo t/m vrij 12-18
uur, do avond ook 19-21 uur, za 10 -17 uur,
zo 13-17 uur, eerste paasdag gesloten,
galerie Zóne, Nieuwstraat 17b, Leiden.
Wat is de essentie van bewe
ging? Een vraag die al onnoe
melijk veel beeldend kunste
naars heeft beziggehouden,
want misschien is dat wel het
moeilijkste om weer te geven.
In de wereld om ons heen is al
les in beweging: de wolken in
de lucht, het water in de grach
ten, de blaadjes aan de bomen
die bewogen worden door de
wind, de auto's op straat en na
tuurlijk de mensen, die van alle
levende wezens de meeste con
trole hebben over hoe ze bewe
gen. Sommigen hebben er zelfs
hun beroep van gemaakt, zoals
sporters en dansers. Met name
deze laatste groep vormt een
belangrijke inspiratiebron voor
beeldend kunstenaars, met als
bekendsten Edgar Degas en Au-
guste Rodin.
De dansschetsen die Anita
Gaasbeek bij galerie Zone ten
toonstelt staan dus in een lange
traditie. Gaasbeek maakt haar
tekeningen vaak tijdens repeti
ties, bijvoorbeeld bij het Scapi-
no Ballet Rotterdam. Zo zien we
in de expositie een aantal
schetsen die zij maakte bij het
instuderen van 'Paramount',
D3
een nieuw ballet van Ed Wub-
be. Met enkele luchtige pen
seelstreken in aquarel en inkt
legt zij de bewegingen van de
dansers vast.
Bewust houdt Gaasbeek het
eenvoudig. We zien steeds
slechts een of twee dansers die
helemaal opgaan in hun pas
sen. Zij gebruikt nooit meer dan
twee kleuren en beeldt niet
meer af dan absoluut noodza
kelijk is. Haar stijl van schilde
ren is los en soepel, maar tege
lijkertijd trefzeker.
Vaak bestaan de dansers slechts
uit een paar lijnen, die armen,
benen, romp en hoofd aandui
den. Het lijkt kinderlijk eenvou
dig, maar dat is schijn. Met die
paar penseelstreken weet Gaas
beek namelijk overtuigend de
suggestie te wekken dat hier
a*f
echt mensen aan het 1
zijn. Hoewel door de
voudiging niet altijd dij
of het om mannen ofi
gaat. We zien hen sprii
zich uitrekken, een pt
dansen, balanceren, sti
zweven. En de dansers
altijd veel ruimte om
waardoor het accent 1
ker op hun expressie 1
liggen.
Een enkele keer heeft 1
een serie bij elkaar bel
tekeningen als groep
gen. Dat is bijvoorbeell
val bij vier schetsen ml
een man en een vrouv
tango dansen. Hun pa
draaiingen zijn te zienl
verschillende hoeken,
prachtig de hele dans 1
volgen.
