KUNST CULTUUR
Bal der geweigerden, cynisme voor de talentlozen
Goud blinkt
bij begin van
Boekenweek
'Vaderlandse 'hoera'-geschiedenis met een bijsmaa,
Brautigam adembenemenc
na pompeuze ouvertures
Een initiatief, geen groep
Maarten van Rossem laakt in Voorschoten belangstelling voor troostrijk verleden
Bluebird
Polleke
in de pri
Spiegeldaj
in Sidac Si
woensdag 9 maart 2<
door Floor Ligtvoet
voorschoten - „We hebben ons een nationale
angstpsychose laten aanpraten", stelde histori
cus Maarten van Rossem gisteravond vast in
het Cultureel Centrum van Voorschoten. „En
daarom vinden politici en andere onheilsprofe
ten onze vaderlandse geschiedenis plotseling
zo belangrijk."
De herleefde interesse voor zijn vakgebied is
een stuk minder fris en onschuldig dan het
op eerste gezicht lijkt, zo waarschuwt hij tij
dens de boekenweek waarin de vaderlandse
geschiedenis centraal staat. „Nu we bang zijn
overspoeld te worden door moslims wordt de
eigen identiteit en een gemeenschappelijk
verleden weer van belang. Het moet dan bij
voorkeur om een troostrijk verleden gaan."
De vaderlandse geschiedenis krijgt zo een bij
smaak, meent Van Rossem. „We willen al
lochtone burgers alleen maar even laten we
ten dat Nederland toch zo'n gezellig en fijn
land was toen zij er nog niet woonden. Het
land kan alleen zo blijven als zij snel Hollan
der worden."
Maar is het voor een analfabete Marokkaanse
vrouw van 55 jaar wel zo belangrijk dat zij de
brieven van Thorbecke uit haar hoofd kent,
vraagt de historicus zich af. „Dan moeten we
toch eerst zijn verzamelde werk in de Berbers
vertalen. Dat is wel het minste wat we voor
haar kunnen doen", merkt hij sarcastisch op.
„Wie de inburgeringcursus over de vader
landse geschiedenis niet haalt, moet verder
ook maar zijn hele uitkering inleveren," op
pert hij net zo cynisch. „Jammer genoeg,"
voegt hij er snel aan toe, „dat dan ook een
groot aantal autochtone middelbare scholie
ren geen financiële tegemoetkoming meer
mag krijgen. Die zakken ook massaal."
Persoonlijk vindt de Utrechtse hoogleraar het
vaststellen van een canon vol historische en
culturele hoogtepunten een 'hypocriete zaak'.
Het dient volgens hem niet het doel om Ne
derlanders enig historisch besef bij te bren
gen. „Onze allochtonen moet worden ingepe
perd hoe dapper het Nederlandse volkje wel
niet is." Als het aan politici als Maria van der
Hoeven, minister van onderwijs, ligt zijn de
Batavieren bij Lobith 'allemaal spontaan uit
volle borst het nationale volkslied gaan zin
gen'. Niemand heeft echter wat aan een op
somming van historische feitjes die tot de zo
genaamde Nederlandse 'hoera'-geschiedenis
behoren, meent Van Rossem. „Dat is een te
rugkeer naar de lesboekjes uit het begin van
de 19de eeuw."
Er bestaat ook niet zoiets als een co
geschiedenis. Volgens de hoogleraa
Nederlanders zich niet op een duid
turele kern beroepen. „Was die er v
kon de farmaceutische industrie di<
pil verwerken. Die zou dan aan allo
onder dwang gevoerd kunnen wore
ze ineens het zevende couplet van 1
mus kunnen zingen." De geschiede
stuk aardiger en ingewikkelder in el
ooit in een canon of door politici ka
vastgelegd, zo besluit hij zijn lezing
gemaakt door de bibliotheken en bi
De Kier zowel uit Voorschoten als u
naar.
Nicole Kidman.
Foto: Reuters/John Schults
Nicole Kidman
speelt Diane Arbus
den haag - Nicole Kidman gaat
waarschijnlijkheid de hoofdrol
spelen in een film over de le
gendarische fotografe Diane Ar
bus. De fotografe werd in de ja
ren zestig beroemd met haar
portretten van wat ze zelf
'freaks' noemde: veelal trans-
seksuelen, psychiatrische pa
tiënten, junks en drop-outs. Ze
maakte in 1971 een eind aan
haar leven en was een jaar later
de eerste Amerikaanse foto
kunstenaar die door de Biënna
le van Venetië werd geëerd met
een overzichtsexpositie.
Arrestaties na
schilderijenroof
oslo - De Noorse politie heeft
negen personen aangehouden
op verdenking van de diefstal
van drie werken van de Noorse
schilder Edvard Munch (1863-
1944). De twee lithografieën en
een aquarel werden in de nacht
van zondag op maandag gesto
len uit een hotel in de Noorse
stad Moss. De werken werden
teruggevonden in Oslo.
Feest bij tiende
TMF Awards
rotterdam - Wegens de tiende
editie van de TMF Awards staat
Rotterdam 1 april geheel in het
teken van de uitreiking van die
muziekprijzen. Niet alleen de
uitreiking in Aho/ doet de ha
venstad op zijn grondvesten
trillen, ook een evenement op
de Wilhelminapier doet een
duit in het zakje. Daar, tegen de
achtergrond van de Erasmus-
brug, treden onder meer dj Tië-
sto, Krezip en Intwine op. Het
evenement heet 'Live at the
Bridge' en delen ervan zullen te
zien zijn in de live-uitzending
van de TMF Awards. Live at the
Bridge is tussen 21.00 en 23.30
uur gratis toegankelijk. De 8000
toegangskaarten zijn alleen op
25 maart af te halen bij een mu
ziekwinkel aan de Lijnbaan.
amsterdam/anp -
landse jeugdfilm 'Blu
regisseur Mijke de
maandag op het Mo
ternational Children's
tival de Grand Prix g
Eerder sleepte 'Bluet
Glazen Beer in de wa
Filmfestival van Berlij
De film Polleke van
Ineke Houtman werd
tijd bekroond met tw
op het International
val for Youth in Vand
verfilming van het
Guus Kuijer ontving
ning als beste film val
val van zowel de jeu
de professionele jury.
Bluebird vertelt het vi
een 12-jarig meisje
school wordt gepes
gaat over de verboa
tussen een Nederlan
en een Marokkaanse!
leiden - In de Leidset
dac worden komend'
de Spiegeldagen gety
durende drie dagen
beeldende kunst, pou
dere disciplines elki,
afwisselend progranj,
het teken staat vat
met een knipoog naj(
ma van de Boekenw^
van de lage landen, r
Vrijdag opent de
13.00 uur haar deurl
tentoonstelling vanl
stenaars. Om 17.30 tl
openingsmanifestatil
is er een workshP
schrijven voor alle!
onder leiding van Pif=
Verder zijn er op z
zondag verschillend!
en poëzievoordrach
om 17.30 uur wordi
geldagen afgesloten
van het Leids Di
Voor meer informal
ven voor open p
Snelders, 06-557647
muziek recensie
Lidy van der Spek
Concert: Holland Symfonia o.l.v. Roy
Goodman, m.m.v. Ronald Brautigam
(piano). Gehoord 8/3, Stadsgehoorzaal,
Leiden.
Voor de tweede maal dirigeert
Roy Goodman - in Leiden al
thans - Holland Symfonia. Op
het programma staan drie com
ponisten die elkaar duidelijk
hebben geïnspireerd. Zo pikte
Wagner de idee van het 'Leit
motiv' van Berlioz, die in ope
ra's graag terugkerende motie
ven gebruikte. En raakte Berlioz
weer in extase van de spectacu
laire 9e Symfonie van Beetho
ven, die hij een 'revolutionaire
nieuwe kunstvorm' noemde.
Dat revolutionaire laat Beetho
ven ook in zijn Vijfde en laatste
Pianoconcert in Es horen.
Wie kan dat beter vertolken dan
Ronald Brautigam, die op de
fortepiano uit Beethovens tijd
furore maakt. Hoewel hij nu
een 'gewone' vleugel bespeelt,
houdt Brautigam zijn spel strikt
transparant en letterlijk licht
voetig: hij gebruikt het rechter-
pedaal in hele korte snelle ses
sies. Het heroïsche begint met
een al met drie cadenzen voor
Brautigam helder en voluit ge
speeld, als opmaat naar het
hoofdthema dat zich soms
agressief, hectisch, dan weer
meegaand in vloeiende bewe
ging ontvouwt. Via de feestelij
ke zang van de (sordino) strij
kers in het adagio en het teder
expressieve antwoord van
Brautigam met zijn vederlicht
tintelend toucher in de neer
waarts gebogen non-legato
passages, trekt het meeslepen
de samenspel naar de lang aan
gehouden fluwelen toon van de
hoorn die de finale inluidt. Het
Rondo barst uit zijn tonale voe
gen in het driemaal moduleren
de, overrompelende thema dat
Brautigam adembenemend op
voert, zónder effectbejag. Een
klavierleeuw die welhaast let
terlijk in de huid van Van Beet
hoven kruipt.
Aan dit prachtige pianoconcert
gaan twee ouverture1
Holland Symfonia of
concert met Berlioz'ï*
'le Corsaire (zeeschir
spectaculaire werk,
zegt het al, ligt aan
van de later populaifcc
grammatische' muzi|h
verwachte kleuraccej
mische effecten, ond
nele instrumentatie,
en een forse dosis oil
ziedende violen en k)
groot koper geven vd
drukking aan het bat
ven van de (Corsica^
Goodman gooit ons lire
in een Ouverture (eiL
berg- Bacchanaalmujan
'Tannhauser' van Wire!
wordt ingezet om tel
een welhaast pompe
(s)heid. Zelfs de kleit, l
mentjes als tamboeï
angel, castagnettes d1
om uiteindelijk op at®1
men in de ijle dunns.
de Venusberg. Twee
de uitvoeringen die i 351
ring afdwingen, maf
redelijk koud laten.
leiden - Omdat de Universiteit Leiden in juni
haar 86ste lustrum viert organiseert de Faculteit
der Kunsten in samenwerking met de Hoge
school van Beeldende Kunsten, Muziek en Dans
en De Veenfabriek het project 'Superville', een
manifestatie rondom de figuur van Humbert de
Superville, een historische filosoof, die als mid
delpunt fungeert tussen de universiteit en de
stad Leiden. 'Superville' bestaat uit een muziek
theaterproductie, een expositie, lezingen, beel
dende kunst installaties en muzikale spektakels.
Vijf componisten, onder wie Martijn Padding,
Calliope Tsuopaki en Louis Andriessen, schrij
ven muziek voor zowel oude instrumenten als
elektronische muziek. Voor de kleinere voorstel
lingen waaruit de manifestatie gaat bestaan wor
den thema's gekozen uit het leven van Humbert
36
de Superville. In een grootschalige
in het Scheltemacomplex, aan de
wordt het publiek meegenomen op
de en muzikale tocht door alle rui
voormalige fabriekscomplex.
De figuur De Superville, zijn tijd en
in lezingen nader belicht. De exposi
staan uit uniek materiaal uit de Leid^
teitsbibliotheek, geschreven, getekeioo
derd en verzameld door Humbert dé
Ook zullen authentieke gipsen van dj(ac
uit Parijs en het Rijksmuseum van Ofc au
het Scheltemacomplex te zien zijn. ljkif
'Superville' is in handen van Paul KL,,
zijn Veenfabriek ook in belangrijke rth af
ken is bij de totstandkoming van deont
tie.
amsterdam/anp - Terwijl
de Boekenweek honderd
meter verderop wordt ge
opend met het traditionele
Boekenbal in de Stads
schouwburg van Amster
dam, vieren de geweiger
den feest in Paradiso.
Geen uitnodiging ontvan
gen voor het feest der fees
ten onder de schrijvers is
niet langer een teleurstel
ling. Het Bal der Geweiger
den biedt troost, vermaak
en cynisme.
Paradiso gisteravond, het
publiek druppelt binnen.
Schrijvers die hun
schaamte hebben over
wonnen voor het feit dat
zij geen uitnodiging ont
vingen voor het Boeken
bal? Bekende gezichten
duiken vooralsnog niet op.
Het publiek bestaat uit
mensen die misschien in
hun stoutste dromen
schrijver zijri, maar zich
vooral beperken tot het le
zen van literatuur en ver
der meer in zijn voor een
feest.
Het bal wordt geopend
door 'dominee Gremdaat'.
Een vurig pleidooi voor de
onafhankelijken, eindi
gend met de uitroep: Leve
de kleinschaligheid! Maar
het Bal der Geweigerden is
uitverkocht. De organisatie
verwacht 1200 gasten. De
groep geweigerden voor
het Boekenbal is groter
dan de genodigden en ook
hun bal is overstijgt de of
ficiële versie.
Micha Wertheim steekt de
draak met de talentlozen
in Paradiso. Wat hen rest
is het talent vernietigen.
„Mohammed Atta wist dat
hij nooit bij het westen
zou horen. Hem restte
niets anders dan het te
vernietigen. Ik roep u op
met fakkels naar de Stads
schouwburg te gaan. We
hebben de boekverbran
dingen gehad. Vanavond
kunnen we de grootste
schrijversverbranding ooit
beleven", riep Wertheim.
In werkelijkheid is er wei
nig afgunst onder de aan
wezigen. Paradiso is hun
liever dan de Stads
schouwburg.
In Paradiso betreden veel
cabaretiers het podium,
lezen schrijvers voor uit ei
gen werk en lezen dichters
in de kelder van de pop
tempel. Na middernacht
kan het feest pas goed los
barsten, als Harry de Win
ter zijn plaats achter de
draaitafel inneemt.
Het Bal der Geweigerden
is geen bijeenkomst van
teleurgestelde schrijvers.
Het Bal der Geweigerden
is het feest van hen die
geen uitnodiging kregen
en daar niet over treuren.
amsterdam/ANP - Met de aftrap
voor het 'Historisch Boekenbal'
is gisteravond in de Amsterdam
se Stadsschouwburg de zeven
tigste Boekenweek begonnen.
Het thema dit jaar is Spiegel van
de Lage Landen - Boeken over
onze geschiedenis. De genodig
den werd verzocht iets van goud
of in goudkleur te dragen, ter
herinnering aan 'gouden tijden'.
De schouwburg was voor de ge
legenheid omgedoopt tot
'Stadsmuseumzaal'. Op de gas
tenlijst stonden zeshonderd ge
nodigden met aanhang, onder
wie driehonderd auteurs en
verder uitgevers, boekverkopers
en bibliothecarissen. Eregast is
de auteur van het Boekenweek
geschenk Zomerhitte, Jan Wol
kers. Genodigd waren verder
onder anderen P.C. Hooftprijs-
winnaar Frédéric Bastet, Remco
Campert, Arthur Japin, Geert
Mak, Harry Mulisch en de om
streden nieuwe dichter des Va
derlands Driek van Wissen. Ook
politicus Boris Dittrich kreeg
een uitnodiging, als indiener
van het voorstel van wet op de
vaste boekenprijs.
Herauten verwelkomden de
gasten vanaf het bordes met
oud-Hollandse liederen. Moni
que van de Ven, actrice in de
film Turks Fruit, presenteerde
het zaalprogramma vooraf
gaand aan het bal, dat een eer
betoon bevatte aan Wolkers.
Van der Ven noemde Jan Wol
kers 'een beetje mijn vader,
mijn schepper, mijn God'. De
actrice speelde immers de
vrouwelijke hoofdrol in Turks
Fruit. Wolkers had volgens haar
het personage zo geschreven
dat ze er als eersteklasser van
de toneelschool geen enkele
moeite mee had. „Ik werd Olga
en Olga werd mij."
Om tién uur begon het bal met
onder meer het Historisch
Dansorkest. In 'Het Scheve Res
taurant' stond een flinke pan
met het ouderwetse gerecht
balkenbrij met rode kool klaar.
Jan Wolkers staat bij zijn aankomst op het Boekenbal de verzamelde pers te woord in de Amsterdamse Stadsschouwburg.
Foto: GPD/ Phil Nijhuis
In Leiden en de regio bestaat grote belangstelling voor professio
nele en amateuristische kunstbeoefening. Heilig Vuur volgt stad-
en regiogenoten die musiceren, zingen, dansen, toneelspelen, fo
tograferen of op andere wijze actief zijn. Vandaag: beeldende
kunstenaars van Qua Draad.
Lijnen, draad, verbindingen en
transparantie. Dat zijn voor
Qua Draad de kernwoorden.
Volgens de 'leden' is Qua
Draad geen groep, maar een
'initiatief rondom acht beel
dende kunstenaars. Tot en met
3 april tonen zeven van de acht
.kunstenaars van Qua Draad -
onder meer afkomstig uit Lei
den, Den Haag en Rotterdam -
hun werk aan het publiek in
het kunstcentrum aan de
Haagweg. Bezoekers krijgen
echter geen kant-en-klare ex
positie voorgeschoteld in de
galerieruimte. Wel kunnen ze
zien hoe de leden van het in
2002 opgerichte gezelschap te
werk gaan.
„Het was niet de bedoeling om
simpelweg een expositie neer
te zetten, maar om iets te laten
worden", zegt Jantine Koppert.
„De bezoekers kunnen zien
hoe wij bezig zijn met alterna
tieve materialen. Het is voor
hen wellicht interessant om
het verhaal van de kunstenaar
achter een werk te horen." Die
alternatieve materialen zijn on
der meer textiel, plastic, rubber
en gaas van ijzerdraad. Het pu
bliek hoeft dan ook geen her
kenbare, felrealistische afbeel
dingen te verwachten.
Bovendien is zowel voor het
publiek als voor de overige
kunstenaars de vraag hoe een
werk zich uiteindelijk gaat ont
wikkelen. Wie tot begin april
met tussenpozen van een week
de galerie bezoekt, kan de
voortgang van de werken het
beste zien. Halverwege het
project, op vrijdagavond 18 en
zaterdagmiddag 19 maart, or
ganiseert Qua Draad een mani
festatie in het kunstcentrum,
met naast beeldende kunst van
de kunstenaars zelf, ook aan
dacht voor theater, muziek, li
teratuur en poëzie.
De werkwijze van Qua Draad is
dus zo spontaan mogelijk: een
vooropgezet plan is er meestal
niet. Alleen bij vormgeefster
Hanke Wiegaard is dat er wel.
Aart Korsuize, Hetty Arens, Jantine Koppert en Ludy Feyen (van links naar rechts) van kunstenaarsiniti
atief Qua Draad. „Het is voor het publiek interessant om het verhaal achter een werk te horen."
Foto: Mark Lamers
Zij maakt 'druipsels' van lijm,
fotografeert ze, knipt de vor
men uit en maakt er een colla
ge van aan de muur en aan het
plafond.
Jantine Koppert heeft daaren
tegen nog geen idee waar ze op
uit gaat komen. „Ik ga in elk
geval vier meter de lucht in,
aan de muur", vertelt ze. „Ik ga
aan de slag met rubber, gaas
en katoen. Het moet iets mas
siefs worden, een soort golf
misschien."
Kunstenares Ludy Feyen, ge
specialiseerd in kunstwerken
in het landschap, heeft ook
nog geen idee waar haar werk
gaat eindigen. Om zichzelf
voor te bereiden op een verblijf
in Australië, wil ze met behulp
van natuurlijke pigmenten,
pastelkrijt en draad vloerteke
ningen maken die een reis
door het landschap voorstel
len. „Niet alleen door het Au
stralische landschap, ook door
je innerlijke landschap, je ge
voelswereld", verduidelijkt
Feyen.
Hetty Arens richt zich een
maandlang op flesvormen en
bedient zich daarvoor van ver
schillende technieken. Ze
werkt zowel met textiel als rub
ber, maar ook met keramiek en
brons.
Aart Korsuize pakt de zaken
weer heel anders aan. Hij
maakt kleine portretjes op
doorzichtig plastic die zijn ge
dachten of dromen weerspie
gelen. „Zo wil ik aan het pu
bliek mijn binnenwereld to
nen", zegt hij. Onbekende en
beroemde figuren duiken op in
zijn werk. Op een van zijn
nieuwe afbeeldingen is bij
voorbeeld de Duitse filosoof
Nietzsche, met enorme snor, te
herkennen. Korsuize: „Ik had
een droom waarin ik hem te
genkwam. Ik vroeg me meteen
af hoe hij normaal zou kunnen
eten met die grote snor, dus
vroeg ik het hem: 'Hoe eet jij
nu eigenlijk?"
Qua Draad geeft van donder
dag tot en met zondag, van
14.00 tot 17.00 uur, tekst en
uitleg over de expositie in het
Kunstcentrum Haagweg 4.
Joris Rietbroek
