'Ik ben soms bangzo gelukkig ben ik' I KUNST CULTUUR Conservator Teylers Musei ontdekt werkwijze Da Vin< J Een diamant met een juweel van een verhaal SUBSIDIEREGELING REFEREND1 Jenny blijft fenome Italiaanse meester gebruikte spierpop door Cees van Hoore haarlem - Michael Kwakkelstein, de nieuwe con servator van Teylers Museum in Haarlem, heeft ontdekt dat Leonardo da Vinci de uitvinder is ge weest van de spierpop, het zogenaamde écorché model, dat al eeuwen op kunstacademies wordt gebruikt. Da Vinei heeft dit model talloze malen gebruikt in zijn beroemde anatomische studies. Het verslag van Kwakkelsteins bevindingen is ge publiceerd in het gerenommeerde internationale kunsttijdschrift Apollo. Hij heeft inmiddels van kunsthistorici in Florence en van artsen enthou siaste reacties gekregen. Kwakkelstein: „Op een van de anatomische stu dies, die is gemaakt tussen 1506 en 1508, laat Da Vinei de spierbundels op de benen van een man zien. In 1509 volgt een studie van hetz maar dan gevild, van huid ontdaan, twee tekeningen ligt een periode vaj Na drie jaar zou hij dat been nooit i staat hebben aangetroffen. En hij kan nooit allemaal tijdens de sectie zo p ben geschetst. Uit talloze aanwijzinj werk komt naar voren dat hij afgietsé maakt van lichaamsdelen of menselijk compleet met de zichtbare spieren. D heeft hij gebruikt bij het tekenen, f Florentijnse tijdgenoot maakte de e pop, maar Leonardo liet als eerste b ook de spieren in die pop zien." Da Vinei ging ervan uit dat kunstenaa natuurgetrouwe weergave van de mé de hoogte moesten zijn van de anaton (advertentie) De Referendumcommissie heeft 1 miljoen euro subsidie te verdelen. Dit geld is bedoeld voor initiatieven die e« leveren aan het publieke debat over het Verdrag tot vaststelling van een Grondwet voor Europa. Voor wie? Voorstanders en tegenstanders van het Verdrag kunnen subsidie aanvragen. Ook voor neutrale voorlichtingi geld beschikbaar. Aanvragen moeten uiterlijk 15 maart 2005 vóór 12.00 uur bij de Referendumcommissie bl Meer informatie? De subsidieregeling, de toelichting en het aanvraagformulier zijn te vinden op www referendumcommissl (ook te bereiken via www.referendumeuropesegrondwet.nl). Informatie is ook schnftelijk aan te vragen bil Referendumcommissie, Postbus 20011, 2500 EA Den Haag. Of per e-mail: postbus@referendumcommissie.nl, DCCCDCM o.v.v. subsidieregeling. Telefonische informatie: 070 - 426 81 00 IvtrtKtlN (op werkdagen van 9.00 uur tot 17.30 uur). JHmmHI M 1 www. refe rend umcomm zaterdag 5 maart 20» muziek recei Susanne Lami Concert: Jenny Arean Me der Zwaag, Christiaan van) Hubert Heeringa (coml den Held en Lidwien (achtergrondzang). Rej Weissman Gehoord Schouwburg, Leii ef Met hoofdpijn het ingaan en verlost eri komen. Is dat een b kwaliteit? Jenny Are] spat veranderd - blij nomeen. Bewogen, t strijdbaar, ironisch; maal eerlijk, helemr* zelf. Niet dat Jenny Area de chant de hele tij» constant niveau sta ten heus wel wat mi dingetjes tussen. H( het begin zit een lel haar stem een beetj en bij sommige lied ze zich onzeker gen zo nu en dan van bl len spieken, maar g staat haar voordrac huis en laat ze haar precies doen wat ze Het overtuigendste daarvan levert ze in gift, 'Zing dan', die begeleiding inzet. K houdt ze het en een triest, want het gaat wolken die zich bo' men kunnen trekke hoe haarzuiver ze blijkt als de piano v van der Zwaag haar En dan pakt ze uit, aansporingen in 's naam van het leven ten en je teweer te gen de narigheid. dwingend, overboi van levenslust klinl kleurt haar stem v< naar stralend licht, daar, heel terloops lertje en uiteindelijk schitterend vibrato i beste Amsterdamse Haar mooiste liedjet waarin ze ironie pa; kantige levenswijsh doorleefder chanso de liefde, zoals 'Tro of over het leven, zt het nou helpt of nie voor leverden Ivo d Jurrian van Dongen Lohuesen en Maart» Roozendaal toptekj Maar ook het zuive reteske ligt haar. De tango 'Vertrek-Verr in Vondel, Spinoza Claus als asielzoeke den afgewezen, en >m naire jammerklacb ken', met heel terlo een tussenzinnetje these days I'll wok boots for you', latei van haar sterkste Het mafste liedje i: feld Lohues' 'Couni in mineur', een fanl blues over die moe) liefde, altijd maar mislukken gedoei een adequaat raar grondkoortje en ei dig jodelende Areai Bo is blij. Foto AP Bo(lide) in Melbourne Melbourne - Het snelle wereld je van de Formule I oefent van oudsher een grote aantrek kingskracht uit op 'celebrities'. Filmsterren als Paul Newman en Sylvester Stallone en popar tiesten als Mick Jagger en Elton John lieten en laten zich gaarne rondleiden door de pits als er gens ter wereld het circus van organsiator Bemie Ecclestone en toprijder Michael Schuma cher is neergestreken. In Mel bourne, waar het seizoen 2005- 2006 dit weekeinde van start gaat, klopte filmster Bo Derek bij Ferrari aan voor een proef rite. Omdat er toch nog wel wat ontwikkelingsgeld gaat zit ten in zo'n karretje en omdat die dingen een snelheid halen van over de 300 kilometer per uur achtte stalbaas Jean Todt dat niet zo verstandig. De diva mocht effe zitten. Om te voelen hoe het is. Voorronde HMC bij O-bus leiden - Eén van de voorrondes voor de Highschool Music Competition 2005 vindt plaats in het Leidse Q-bus, op 11 maart. Deze talentenjacht be oogt jongeren in het onderwijs te stimuleren een verband te leggen tussen poëzie en pop muziek. De HMC kent in totaal vijf voorrondes waarin veertig bands zich presenteren. Zeven finalisten krijgen opdracht een bericht te bewerken tot een song en deze naast hun eigen werk uit te voeren. Ronald Jan Heijn in de Schouwburg leiden - Ronald Jan Heijn, Har ry Beckers en Claudia Brede- wold geven zondag 20 maart (16.00 uur) een lezing in de Leidse Schouwburg. In Van Al pha tot Omega, een reis de dood voorbij' gaat het drietal op zoek naar een antwoord op de wereldse problemen. De on derwerpen in de lezing variëren van het ontstaan van religies en culturen tot het broeikaseffect. De drie geven een visie op de 24 grote mysteriën van de mens heid. Reserveren via 071- 5163888. Gouden Kabouters voor dance-scene Amsterdam - Er zijn prijzen voor de dj met het domste kap sel en voor de meest chagrijni ge wc-dames, maar er zijn ook prijzen in meer serieuze catego rieën zoals het beste outdoor- festival. Deze Gouden Kabouter Awards worden op 14 maart uitgereikt in het Amsterdamse Paradiso. Op de website www.djfanclub.nl is het moge lijk een stem uit te brengen. HDC941 DE ZEVENDE maastricht/gpd - Een 128 ka raats diamant met een duizend karaats verhaal. Die glinstert de bezoekers tegemoet in de stand van juwelier Carrier op The Eu ropean Fine Art Fair (Tefaf) in Maastricht. Het begint met de vondst van de Star of the South in 1853. Een slavin ontdekte de steen in een mijn in Brazilië. Ze werd ervoor beloond met de vrijheid en een levenslang pen sioen. Haai- eigenaar werd er onge twijfeld nog veel beter van, al is niet bekend voor welk bedrag de diamant aan een syndicaat van diamanthandelaren in Pa rijs werd verkocht. De Neder landse koning Willem in kreeg er lucht van en zag er een gou den kans in om de Nederlandse diamanthandel op de kaart te zetten. Hij verzorgde hoogst persoonlijk de lobby om de steen in Amsterdam te laten slijpen. Dat lukte. De firma van Martin E. Coster maakte er een 128 karaats diamant van. In 1855 werd de Star of the Sou th gepresenteerd op de wereld tentoonstelling in Parijs in het bijzijn van de Franse keizer Na poleon III en zijn vrouw keize- rin Eugenie, en de Nederlandse koning Willem III en zijn echt genote koningin Sophie. Na die officiële gelegenheid mochten bezoekers op een aantal andere plekken zich nog aan de dia mant vergapen. Op het einde van de jaren zestig schafte de Londense juwelier Edward Dresden de Star aan voor een bedrag van twee mil joen goudfranken. Hij verkocht de diamant kort daarop aan de Khande Rao, de gaekwar van Baroda. Bij gebrek aan natuur lijke nakomelingen was Khande Rao's opvolger Muihar Rao ge dwongen een opvolger te kie zen. Hij liet zijn oog vallen op een herdersjongen. Als jongetje van twaalf ging hij in de jaren dertig van de twintigste eeuw op de foto met een collier met in totaal voor duizend karaat aan diamanten, de Star of the South in het midden. Wat er sinds die tijd met de dia mant is gebeurd, blijft in het schimmige. Carrier heeft met de vorige eigenaar afgesproken dat diens identiteit niet mag worden onthuld. De juwelier wil evenmin vertel len wat de Star of the South eventueel moet kosten. „Maar voor negentien miljoen euro mag u hem niet mee naar huis nemen." Voor degene die de diamant aanschaft, wordt door de ontwerpers van Carrier op maat een bijpassend sieraad vervaardigd. Twee bewakingsbeambten houden de in een vitrine ten toongestelde diamant op de Tefaf permanent in de gaten. Zij nemen geen enkel risico. Voordat de steen gistermiddag in een sjiek rood doosje werd gelegd, moest de stand van Car rier geheel worden ontruimd. Behalve dure diamanten zijn er ook kostbare violen, zoals deze Amati, op de Tefaf. Foto: ANP Kunstenaar Justus Donker is eindelijk tot rust gekomen genwoordig komt het er niet meer van, ook niet op TV. Ik ben ook heel wat kritischer ge worden, en heb bovendien te veel andere leuke bezigheden! Ik lees wel verwachtingsvol ie dere dag in de krant welke films er op TV zijn, en word vervolgens moedeloos als ik de beschrijvinkjes lees (geweldda dige actiefilm, zoetsappig me lodrama, costuumdrama, enz.) Ik blijf hopen dat de film 'Pro vidence' met Dirk Bogarde nog eens wordt vertoond." Beste kunstwerk? „Ik hou natuurlijk van schilde rijen, en dan speciaal de Haag se School en wat daar aan ver want is. Top is dan J.H. Weis- senbruch met zijn latere su per-impressionistische werk, buiten gemaakt in de polder en langs het strand, olieverf en aquarel. Dat losse, dat weidse. In het Gemeentemuseum in Den Haag hebben ze een klein schilderijtje dat ik heel graag bij mij zelf in de huiskamer zou zien hangen. Er staat niet veel op: een schelpenkar op het strand. Maar hoe Weissen- bruch daar speelt met lichtre flecties in lucht, water en zand. Heerlijk." tekst: Ad van Kaam foto's: Hielco Kuipers door Herman Joustra Amsterdam - De ruime Amster damse woonkamer van Justus Donker staat vol met zijn schil derijen. Groot en grillig, maar ook kleurrijk en kalm. Met hier en daar een engel. En gezichten, veel gezichten. Rustige gezichten ook. De ogen gesloten, of met een zweem van een glimlach om hun mond. Af en toe een tekst: 'Vrijheid is niet doen waar je van houdt, maar houden van watje doet.' Zie hier, het nieuwe werk van de man die ooit zo rusteloos was, zo onstuimig. „Het gaat ge weldig met me. Ik ben nu einde lijk tot rust gekomen." Opmerkelijk. Ooit waren de Leidse broers Donker - Gijs, Justus en Aad - bekend, be roemd en berucht. Leefden en schilderden stormachtig, woest. In Leiden en ver daarbuiten. Met name als lid van het collec tief After Nature, met schilders als Peter Klashorst en Jurriaan van Hall. Maar dat was toen. Na de plotselinge dood van Aad in 1998, werd het een stuk rusti ger. Met name rond Justus, die zich helemaal uit de kunstwe reld terugtrok. Hij verdween uit Leiden en ging naar Groningen, naar het ge hucht Wehe den Hoorn. Daar leidde hij de eerste jaren een af gezonderd bestaan. „Het was een vlucht, maar ik leidde daar wel een lekker teruggetrokken leven. Ik kon daar doen wat ik wilde, kon de boel kapotmaken als ik verdrietig was. Maar op een gegeven moment kwam ik in de gevangenis. Ik had nog wat boetes openstaan. Daar zijn mijn ogen opengegaan, ik had ook alle tijd om na te denken. Ik dacht: ik moet alles veranderen, anders ga ik kapot." „Want na de dood van Aad heb ik drie jaar op de bank gezeten. Ik kon niets meer, ik was hele maal in elkaar geklapt. Nie mand van ons zag zijn dood ook aankomen. We zagen wel dat hij steeds gekker werd. Maar hij praatte nooit over zelf moord. We wilden hem ver plicht laten opnemen, maar hij was ons dus een stap voor. Het was Aad zelf niet die het deed, het was een psychose. Ik heb Justus Donker: „Voor veel kunstenaars zijn het economisch slechte tijden. Mij maakt het niet veel uit, ik ben de laatste jaren heel weinig ge wend geweest." Foto: George Verberne. ook gedroomd over Aad. Hij huilde en zei dat hij er spijt van had. Diezelfde droom heeft Gijs ook gehad." Helemaal los gelaten heeft hij Aad niet. Zijn broer keert regel matig terug in zijn schilderijen. „Ik heb het nu een plekje gege ven, het verdriet. Ik ben sinds een tijdje weer helemaal geluk kig. Gelukkiger dan ik ooit ben geweest. Dat komt ook omdat ik eindelijk een goede manager heb gevonden, Reco Roijers. Hij zorgt er nu voor dat ik kan schilderen wat ik wil, hij geeft mij een soort salaris. Daar kan ik prima van eten en de huur betalen. Als hij een schilderij van me verkoopt, krijg ik wat extra's." „Dat is heel geruststellend, dat geeft zekerheid. Vroeger was dat heel anders, al hadden we dat eerst niet in de gaten. We zaten er helemaal in met z'n drieën, in het wereldje, we had den het gemaakt. We wilden bekend en beroemd worden en dat lukte. Ik heb rijkdom ge zien, succes gekend. Maar zo langzamerhand kwam ik er achter dat het een verschrikke lijke wereld is. Met luchtkaste len en mensen die elkaar bela zeren. Managers die je schilde rijen voor veel meer verkopen dan ze jou vertellen, dat soort dingen." Maar eerlijk is eerlijk, zelf heeft hij ook de nodige fouten ge maakt. „Als je geld nodig hebt, ben je blij als je wat verkoopt. Voor welk bedrag dan ook. Maar ja, zo betaalde de een meer voor een schilderij dan de ander. Dat kan natuurlijk niet. Dat gaat tegen je werken. Dan gaat je naam kapot. Zo werkt het. Nu zie ik dat." Dat komt ook door zijn verblijf op het Groningse platteland. Of, zo kun je het ook zien, door zijn vertrek uit Leiden. „Ik kom nog wel in Leiden, maar niet te veel meer. Dat wil ik niet. Er is te veel gebeurd. Ook qua drugs, hard-drugs. Die hebben veel kapot gemaakt. Ik ken die men sen uit dat wereldje - lieve mensen hoor - maar ik wil die contacten beslist niet meer. Die periode ligt nu achter me. Bo vendien is de markt in Leiden te klein voor een kunstenaar. Ik heb jaren zitten azen op een plekje in Amsterdam. Daar zit ten toch de klanten. Ik zit er nu sinds oktober. En het gaat echt heel goed." Hij staat op en pakt terloops wat foto's van zijn kinderen. Zijn zoons Fela en Dali uit een eerder huwelijk. En zijn doch ters Luna en Sterre uit zijn rela tie met 'Jessicaatje'. „Mooi hè." En dan: „Ik ben soms bang, zo gelukkig ben ik. Bang dat er wat naars zal gebeuren. Met mijn kinderen bijvoorbeeld. De dood is zo definitief. Maar ja, aan de andere kant, ik heb een paar jaar geleden De Heer aangeno men. Hij is een vriend van me. Ik geloof er heel sterk in, maar ik ben niet kerkelijk. Ik mag lek ker een jointje van hem roken en af en toe een biertje drinken. Hij mag mij wel, merk ik. Ik ben nu blij met de dingen die ik heb, met wat ik doe. Misschien hebben de gezichten op de schilderijen daarom wel van die kalme zichten." En tegenslag? Ach, daar kan hij nu veel beter mee omgaan. „Ik zou binnenkort op de Art Fair beurs in Den Haag staan. Uit eindelijk hebben ze me gewei gerd, Omdat mijn werk te ama teuristisch zou zijn. Haha! Waarschijnlijk zit daar iemand van vroeger die nu nog steeds een hekel aan me heeft. Jam mer, maar ik ga stug door." „Voor veel kunstenaars zijn het economisch slechte tijden. Mij maakt het niet veel uit, ik ben de laatste jaren heel weinig ge wend geweest. En ik kan me dus dankzij mijn nieuwe mana ger prima redden. Joh, binnen kort ga ik waarschijnlijk met Pe ter Klashorst naar New York. Lekker schilderen. Daar kijken ze toch anders tegen Neder landse schilders aan. Zeker te gen schilders die uit Leiden ko men, of uit Amsterdam? Vinden ze prachtig. Rembrandt, hè." Welke film zou iedereen gezien moeten hebben? Wat is het mooiste boek ooit geschreven? Welke muziek weet telkens weer te ontroeren? Wat is het mooiste kunstwerk aller tijden? Kortom waarmee is Kees van den Bosch, samen met vrouw Marijke eige naar van galerie Zoeterijn in Zoeterwoude, in de ze vende hemel? mensen. Subtiel verhaal. Niet sentimenteel, wel zeer invoe lend!. Een ander boek dat me zeer aanspreekt is 'The woman who walked into doors' van de Ierse schrijver Roddy Doyle. Heel knap is zijn directe weer gave van de aan de drank ge raakte vrouwelijke ik-persoon, die naar de sodemieter gaat via de stelselmatige mishandeling door haar echtgenoot." Beste boek? Beste cd? twee pianoconcerten van Ravel door Alicia de Larrocha. Wat betreft jazz wordt het 'Some- thin' else' met Miles Davis en Cannonball Adderley. Ik krijg echt een optater van het num mer 'One for Daddy-o'! Maar stuur je me naar een onbe woond eiland, dan wordt het toch de cassette van Glen Gould met de complete clave- cimbelwerken van Bach (op piano). Beste film? „Lang geleden ging ik prak tisch elke week naar de bio scoop. Ik heb alle goeie en slechte films gezien. Maar te „Ik heb Engels gestudeerd en lees vrijwel uitsluitend boeken in die taal. Ik heb een duidelij ke voorkeur voor boeken met een tragi-komische onder grond. Een hoogtepunt is 'Last orders' van Graham Swift, een van de beste hedendaagse En gelse schrijvers. Mooie dubbe le betekenis, want het boek gaat over een aantal Londense pubmaten (Laatste ronde!), die een laatste opdracht van een overleden kroegvriend moeten uitvoeren, namelijk diens as uitstrooien over de golven op de pier van Margate. Het wordt een bizarre tocht met tal van terugblikken, die ons vertellen over het wel en wee in het da gelijks leven van doorsnee „Ik ben een dolle muzieklief hebber. Allerlei soorten, maar toch vooral klassiek. En soms bebopjazz, niet al te heftig. Mijn favoriete cd is die met de

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 2005 | | pagina 28