Chaos, broodroof en nog veel meer ellende
5
Taxi's zouden goedkoper
Worden en de service zou
erbeteren. Dat beloofden
opeenvolgende ministers
an verkeer en waterstaat
afgelopen jaren. De klant
weer kunnen kiezen. De
s is echter onverminderd
t. „Ik ga niet andermans
dankertjes overnemen."
ZATERDAG
26 FEBRUARI
2005
ER
BIJ
Taxi? De chauffeur met het
zwart leren jack vraagt het
aan iedereen, die om zich
heen kijkend het Centraal Station
van Amsterdam verlaat. Een oudere
vrouw met een koffer op wielen wil
wel. Waar ze heen moet, vraagt de
chauffeur, terwijl hij zijn peuk weg
gooit. Naar Hotel Krasnapolski op
de Dam. De chauffeur kijkt zuur.
„Dat is hartstikke dichtbij. U kunt
beter gaan lopen." Hij kijkt alweer
om zich heen, naar klanten voor rit
ten, waaraan hij meer kan verdie
nen. De vrouw zet gepikeerd koers
richting de Dam.
Dit soort service had toenmalig mi
nister Tineke Netelenbos van ver
keer en waterstaat niet voor ogen,
toen zij de taxibranche vijf jaar gele
den liberaliseerde. Zij veronderstel
de, dat door het vrijgeven van de
taximarkt de concurrentie zou stij
gen, de prijzen zouden dalen en dat
meer mensen met de taxi zouden
gaan. Consumenten konden zelf een
taxi kiezen en daardoor zou de ser
vice verbeteren.
Ruim een jaar geleden bleek al dat
van de toegezegde betere service
weinig is terechtgekomen. De huidi
ge minister van verkeer en water
staat, Peijs, beloofde beterschap.
Maar een rondgang langs taxistand
plaatsen in de grote steden laat zien
dat het nog steeds een puinhoop is.
Aan de Oostzijde van Amsterdam CS
staan twee lange rijen wachtende
taxi's, tot bijna aan de overkant van
de weg. Veel afgedankte Mercedes-
sen met één of meerdere deuken.
Sommige chauffeurs roken naast
hun auto een sigaretje, anderen
kruipen bij elkaar in de auto om de
snijdende kou te ontvluchten. Zo
wachten ze soms twee of drie uur
op een ritje.
Zelf je taxi uitzoeken is er niet bij:
net als voor de liberalisering wordt
de klant nog altijd geacht de voorste
taxi te nemen. De meeste chauffeurs
'zijn wel zo verstandig' iemand die
halverwege wil instappen naar vo
ren te sturen, zegt een taxichauffeur.
.Anders is het niet eerlijk. Degene
achteraan heeft het minst lang ge
wacht."
Ergens halverwege de rij staat de Is
raëliër Dave te wachten. Hij zit al
tien jaar in het vak. Leuker is het er
niet op geworden. Er zijn te veel
taxi's bijgekomen en hij ergert zich
aan de chauffeurs vooraan die con
tinu klanten weigeren vanwege te
korte ritten. „Daardoor moeten wij
nog langer wachten."
Er iets van zeggen, laat hij wel uit
zijn hoofd. Vooral 's avonds zijn er
geregeld vechtpartijen waarbij vol
gens hem nog onlangs met kapmes
sen werd gezwaaid. Als een taxi vóór
Dave een klant weigert vanwege een
te korte rit, weigert hij zelf ook. „Ik
ga niet andermans afdankertjes
overnemen."
Wie deze klanten wel meenemen
zijn taxichauffeurs die net terugko
men van een rit. Als er geen plaats
meer is in de rij of omdat ze geen
zin hebben te wachten rijden ze via
de lege rijbaan langs de wachtende
taxi's naar voren. „Als de politie het
ziet, krijgen ze een bekeuring", zegt
Dave. Jammer dat die niet veel vaker
controleert, vindt hij.
Plotseling laat de chauffeur in de rij
naast Dave een gat ontstaan in de
lange rij wachtenden. Op de lege rij
baan komt een Mercedes aanrijden,
hobbelt over de stoep en parkeert
zijn auto in het ontstane gat.
„Vriendjes van elkaar", zegt Dave.
„Ook daar kun je beter niets van
zeggen."
Eenmaal vooraan in de rij stappen
de meeste chauffeurs uit, om te ho
ren waar de potentiële klanten, bij
na allemaal toeristen met zware rug
zakken en koffers, heen moeten. De
meeste chauffeurs zijn jong en van
Marokkaanse afkomst. Wie de au
to's wegdenkt, vermoedt dat hij op
een hangplek is beland.
Een vrouw met een grote bos bloe
men op weg naar de trein zegt gere
geld een taxi te moeten nemen om
dat haar man gehandicapt is. Ze
heeft geen goed woord over voor de
service en de prijs van de taxi's. Pas
geleden stapte ze in een taxi bij een
In 2000 waren er volgens schattingen van de Inspectie Verkeer en Wa
terstaat ongeveer 19.000 taxi's. In 2003 waren dat er 25.000. De ritprij
zen zijn vanaf 1999 tot 2003 met 25 procent gestegen. Vanaf 1 januari
2006 moet iedereen die na juli 2001 taxichauffeur is geworden een exa
men hebben gehaald. Beginnende chauffeurs moeten het diploma nu
al halen voor ze aan de slag kunnen. Het CBR neemt het examen af. Zij
toetst onder meer stratenkennis, maar een deel mogen de chauffeurs
op hun navigatiesysteem rijden. De routes naar bekende toeristische
trekpleisters moeten ze uit het hoofd kennen. Verder wordt enige ken
nis van wet- en regelgeving, van eerste hulp bij ongevallen en kennis
van het voertuig getoetst. De chauffeurs moeten in het Nederlands een
gesprekje kunnen voeren met de examinator. Ook het theorie-examen
is in het Nederlands. Volgens brancheorganisatie KNV zijn er kinder
ziekten. Omdat er maar een beperkte hoeveelheid locaties zijn waar
het examen wordt afgenomen kan het gebeuren dat een Bussumse
taxichauffeur getoetst wordt op zijn stratenkennis van Amsterdam,
omdat hij daar toevallig examen doet.
bij het Centraal Station in Amsterdam. Foto's: GPD
man die niet eens wist waar het
Rijksmuseum was. Toen ze besloot
hem zelf de weg maar te wijzen,
bleek hij het verschil tussen links en
rechts niet te kennen.
„Intussen tikte de meter wel door."
Ze werkt als gids in Amsterdam. Van
de toeristen hoort ze geregeld klach
ten dat taxichauffeurs omrijden en
veel te veel geld vragen voor hun rit
ten.
Dat beaamt Dave. Onderling po
chen de jongens over de hoeveel
heid geld, die ze voor ritten hebben
gevangen.
Gelukszoekers
Voor de Turkse Nihat was de chaos
in Amsterdam reden op Utrecht te
gaan rijden. „Ik wilde geen hartaan
val." Sinds de vaste vervoersgebie
den in 2002 zijn afgeschaft kunnen
taxichauffeurs overal in Nederland
hun beroep uitoefenen. Navigatie
systemen kunnen daarbij een hand
je helpen.
Dat niet alle chauffeurs ervan ge
diend zijn dat collega's in hun ge
bied komen rijden bleek onlangs
nog met carnaval, toen een aantal
Groningse en Drentse chauffeurs in
Maastricht kwam werken. Boze
chauffeurs beschuldigden hun col
lega's uit het Noorden van brood
roof en reden de indringers 's
avonds klem.
Nihat is blij dat de vervoersgebieden
zijn opgeheven. In zijn Chevrolet,
met een mp3-speler in zijn oor,
wacht hij geduldig op de stand
plaats Hoog Catharijne. Het is er
rustiger en minder agressief, vindt
hij. Ook op deze standplaats passen
de taxi's ternauwernood op de voor
hen aangewezen plekken.
Op de deuren van verschillende
taxi's van de Utrechtse Taxi Centrale
(UTC) is met grote letters geverfd
datje voor 12,50 overal in de stad af
gezet kan worden. Vóór januari was
dat 9,50, maar dat bleek niet renda
bel voor de chauffeurs. Ook Rotter
dam experimenteert met vaste rit
prijzen. De kartelwaakhond NMa
onderzoekt of er sprake is van ver
boden prijsafspraken.
Nihat, die niet bij UTC zit, heeft niet
het idee dat hij oneerlijk wordt be
concurreerd. „Een gemiddelde rit
kóst ongeveer 12,50." Hoe meer
mensen met de taxi gaan, hoe beter
het hem is. „Zo ontstaat gewenning
en dat is in mijn voordeel."
Nihat wordt een beetje moe van alle
verhalen over slecht Nederlands
sprekende chauffeurs, die omrijden
en te veel geld vragen. Er is volgens
hem maar één schuldige en dat is de
regering die in 2000 de normen voor
taxichauffeur heeft verlaagd. „Ieder
een met een rijbewijs en een verkla
ring van goed gedrag kon vanaf dat
moment chauffeur worden. Logisch
dat allerlei gelukzoekers hun kans
schoon zagen."
De regering heeft niet goed nage
dacht toen zij de markt vrijgaf, vindt
hij. Waarom komt er bijvoorbeeld
nu pas een examen en een diploma
voor chauffeurs? Hij betwijfelt of het
diploma helpt de kwaliteit en servi
ce van de chauffeurs te verbeteren.
„Daarvoor zijn er te weinig contro
les."
Tariefkaart
De tariefkaart: ook al zoiets dat in
het begin beter had moeten worden
geregeld, vindt Nihat. De bedoeling
was dat klanten aan de buitenkant
direct konden zien welke tarieven
een taxi hanteert. In de praktijk, zo
bleek uit een onderzoek van de
Consumentenbond uit 2003, was bij
veertig procent van de taxi's geen
tariefkaart te ontdekken, bij elf pro
cent hing er wel een, maar was on
leesbaar en in één geval hing de
kaart op zijn kop.
Sinds januari gelden nieuwe, stren
gere regels. De tariefkaart moet een
bepaalde grootte hebben, vanaf ie
dere plek binnen en buiten de taxi
leesbaar zijn en moet de gegevens
bevatten van de chauffeur of zijn
bedrijf, zodat de consument makke
lijker kan klagen. Inmiddels lijkt het
erop dat meer taxi's de kaarten
zichtbaar hebben opgehangen.
Dat heeft vijf jaar moeten duren,
verzucht Nihat. Niet dat hij denkt
dat het tot meer concurrentie leidt.
Hij kent nauwelijks klanten, laat
staan toeristen, die letten op een ta
riefkaart. Wat heeft het ook voor zin,
als je toch de voorste taxi moet ne
men?
Een klant die geregeld een taxi
neemt vanaf een hotel zegt dat die
tarieven er wel degelijk toe doën.
Voor korte ritten mogen chauffeurs
een hoger tarief, tot maximaal vijf
euro, rekenen. Voor langere ritten is
het gebruikelijk dat ze onder dat ta
rief gaan zitten. „Omdat ze denken
dat üc een toerist ben, zetten ze de
meter, ook voor een lange rit meteen
op vijf euro."
Nihat maakt zich over de huidige
controles van de Inspectie Verkeer
en Waterstaat (IVW) geen illusies. In
Utrecht komen op gezette tijden
twee controleurs die iedereen kent.
Als zij bezig zijn is het meteen een
stuk rustiger op de standplaats. „De
chauffeurs bellen elkaar, dat de in
spectie eraan komt."
De inspectie controleert vooral dag-
rittenkaarten en werktijdenboekjes,
maar volgens Nihat is het makkelijk
genoeg er een dubbele administratie
op na te houden. Ook kun je als
chauffeur bepaalde ritten niet op
schrijven, zodat je minder inkom
sten hebt en dus minder belasting
betaalt.
Controle
Je kunt-nooit alles controleren, er
kent Erik de Groot, senior inspecteur
bij de IVW. Helemaal niet omdat er
voor heel Nederland maar twintig
inspecteurs zijn.Als een chauffeur
een rit niet opschrijft en in zijn eigen
zak steekt, is dat door middel van
straatcontroles moeilijk te achterha
len." Ook chauffeurs die rommelen
met de vergunning van hun baas
zijn niet eenvoudig op te sporen.
Op papier lijkt het alsof zij in loon
dienst zijn, zegt De Groot, maar in
de praktijk rijden ze een deel voor de
baas en een deel voor zichzelf.
„Sommigen draaien daardoor veel te
lange diensten, waardoor de ver
keersveiligheid in gevaar komt. Ook
kijkt de inspectie niet naar de tech
nische staat van de auto's, dat is een
zaak voor de politie.
De Groot maakt zich op met twee
medewerkers een straatcontrole te
houden bij de taxistandplaats Rot
terdam CS. De drie mannen trekken
een wit/oranje fluorescerend jasje
aan en lopen richting taxi's. Er wordt
vriendelijk over en weer gezwaaid.
„Wij kennen deze chauffeurs alle
maal," zegt een van de inspecteurs.
Hij stapt bij een forse man met gou
den armbanden en grote wallen
onder zijn ogen in de auto. Zijn rit-
tenkaart komt niet helemaal over
een met zijn werktijdenboek. „Een
foutje is menselijk," zegt de inspec
teur en laat het daarbij. De chauf
feur kan geen bewijs van zijn APK-
keuring overleggen, noch van de
herkeuring van de taxameter.
Dat laatste is belangrijk, legt De
Groot uit. De taxameter moet goed
afgesteld zijn omdat daarop staat
hoeveel de klant moet betalen.
„Soms zetten chauffeurs kleinere
banden onder hun auto die sneller
draaien, waardoor de meter sneller
tikt."
Een telefoontje naar de KLPD leert
dat de auto wel APK is gekeurd. De
taxameter komt de volgende dag.
Als die niet in orde blijkt, krijgt uw
baas een proces-verbaal," waar
schuwt de inspecteur. De chauffeur
kijkt hem gelaten aan. Al met al
vindt De Groot de straatcontroles
niet effectief om een goed zicht te
krijgen op de branche. Een betere
manier zijn de zogeheten zicht-
waamemingen. Inspecteurs ver
stoppen zich in een gebouw met
uitzicht op de standplaats. Zij
schrijven alle ritten, tijdstippen en
nummerborden op, vervolgens
wordt de administratie van de be
drijven opgevraagd en vergeleken.
Toen dit in 2002 voor het eerst in
Den Haag werd toegepast bleek 44
procent van de ritten niet in de
boeken terug te vinden. In Rotter
dam was dat het jaar daarop 28
procent. Schiphol en Utrecht zijn
dit jaar aan de beurt voor een zicht-
controle.
Een inspecteur kruipt in de taxi bij
een chauffeur met een lange paar
denstaart. Alles lijkt in orde. „Graf
volk!" briest de chauffeur ineens
wanneer een chauffeur in een grote
Mercedes langs rijdt en de auto
voor hem parkeert. „Die stinken uit
hun mouw. Kababi's noemen wij ze
in Rotterdam. In Amsterdam zeg
gen ze kakkerlakken. Wachten op
elkaar. Dat is een erecode,'maar die
kennen zij niet."
