Energievreters in opmars!
ieubewuste automobilist
'We hebben
één stap
vooruit gedaan,
maar gaan er
twee achteruit'
Sluipende
verbruikers
19 FEBRUARI
2005
weekendbijlage
leidsch
Dagblad
specten houden ook de automobilist bezig. Brandstofgebruik
itstoot van uitlaatgassen zijn belangrijke criteria bij de aan-
n een nieuw voertuig. Ze nemen, na veiligheid, aanschafprijs
ort de vierde en vijfde plaats in.
milieu leven al jaren op gespannen voet met elkaar. De lucht
ig zorgt ervoor dat iedere Nederlander dagelijks het equiva-
17 gerookte sigaretten binnenkrijgt.
lek wijst uit dat de auto steeds minder milieubelastend wordt.
1 is tweeledig: het overleven van de industrie en het opraken
rgiebronnen. ExxonMobil berekende vorige maand dat de
lehoefte tot 2030 jaarlijks met 1,7 procent zal stijgen. Grootste
ners zijn landen als China en India waar een massa- motorise-
>rt.
industrie is dagelijks in de weer met de ontwikkeling van zui-
n schonere auto's. Tevens worden miljarden euro's gestoken
J ïktocht naar een alternatieve brandstof.
k de brandstofcel (door een reactie van waterstof en zuurstof
jektriciteit gegenereerd) de ideale oplossing. Inmiddels lijkt de
inotor (waarbij een verbrandingsmotor wordt geholpen door
jtromotor) een milieuvriendelijker oplossing te bieden.
Droogtrommels, plasma-tv's, auto's: we
komen zowat om in de energieverslinders.
Minister Bot haalde deze week fel uit naar
het groeiende energieverbruik. Ooit liep
Nederland voorop met haar
milieubewustzijn, maar dat is allang
voorbij.
door Taco van der Mark
In de witgoedhandel staan achter de
kassa twee grote plasma-tv's. De ruim
één meter brede toestellen zijn niet alleen
imponerend door hun voorkomen, maar
ook door hun verbruik. „Ze slurpen ener
gie. Vierhonderd watt tegen normaal
honderd watt. Dat is niet mis," zegt eige
naar Mink de Bruin.
Voor zijn klanten spelen milieuoverwe
gingen nauwelijks een rol wanneer zij
binnenstappen voor de aanschaf van een
tv of wasmachine. Hooguit een enkeling
let daar nog op, is zijn ervaring. Hoe an
ders was dat in de jaren zeventig toen de
oliecrisis Nederland in de ban hield.
Het devies was gordijnen dicht, niet te
veel lampen aan en je huis isoleren. Wie
zijn twijfels had, werd schrik aangejaagd
door het angstaanjagende tv-spotje van
de halfvergane aarde met het kaarsje erop
en de oproep om vooral zuinig met ener
gie te zijn. Het was ook de tijd waarin ie
mand die het waagde een afwasmachine
of droogtrommel in huis te halen, binnen
de vriendenkring verantwoording
moest afleggen.
Mink de Bruin merkt hoe sub
tiel het energieverbuik in het
huishouden toeneemt en geen
halt wordt toegeroepen. „Kopers
zeggen eerst dat een wasdroger duur
is en daar hebben ze gelijk in, maar
als ze het gemak hebben ervaren,
willen ze niet meer terug. Ze
zeggen: Die handdoeken krijg
ik nooit meer droog zonder
mijn droger. Mensen bezwijken
voor het gebruiksgemak."
Klanten worden wel milieu
bewust als er geld kan wor
den verdiend. Tot drie jaar 4
geleden was een koper
van een wasmachine
met A-label goedkoper
uit. Bij drie A'tjes - onder
meer voor besparing op
water en stroom - 50 euro
korting op de aanschaf,
daar gingen de klanten
wel voor.
„Dat is verleden tijd, dus
de prikkel om een A-ma
chine te kopen, is verdwe
nen," zegt de handelaar.
Volgens hem is de wasma
chine echter niet het pro
bleem als het gaat om
energieverbruik „Veel zui
niger dan ze nu zijn, kan
bijna niet."
„Vroeger gebruikte zo'n ap
paraat 120 liter per wasbeurt,
nu is dat 40 liter. Als je nog meer
bezuinigt, krijg je de was van z'n
leven niet meer schoon. Het pro
bleem zijn de wasdrogers. Die zijn
vier keer zo duur als een wasmachi
ne. Dat hakt erin."
Groei
„Uit gegevens van het Centraal
Bureau voor de Statistiek blijkt
dat het elektriciteitsverbruik de
laatste jaren fors is toegenomen.
Zo steeg het verbruik in de pe
riode 1990-2000 met bijna 20 pro
cent van ruim 2835 kWh naar 3380
kWh. Vooral audio- en video-appara-
tuur, vaatwassers en drogers blijken
energievreters. Wie ligt daar nog wakker
van? Doet milieu er nog wel toe?
Staatssecretaris Van Geel van Milieu
meent van niet. Hij constateerde al eerder
dat het milieu uit is. „Op dat gebied is
veel bereikt, dus het is niet verwonderlijk
dat burgers andere vraagstukken belang
rijker vinden," zei Van Geel een paar jaar
geleden.
Wouter van Dieren, lid van de Club van
Rome die in 1973 al de alarmbel luidde
over de wereldwijde aantasting van het
milieu, vindt echter niet dat de burger
geen boodschap meer heeft aan het mi
lieu. Dat is te pessimistisch en bovendien
onwaar.
„Uit onderzoeken die we houden, blijkt
dat het milieu nog steeds scoort bij de
kiezer. Het is nooit weg en zal ook nooit
weg zijn, maar de consument speelt geen
grote rol. Hij heeft weinig keuzes. Wat
kan de consument als de overheid geen
beleid maakt?"
Toch zijn er kritische consumenten die
hun huishouden regelen zonder de grote
gemakken als wasdrogers en afwasmachi
nes. Jan Juffermans (59) uit Boxtel bewijst
dat het kan. In zijn keuken ontbreekt een
afwasmachine. Wel staat er een koelkast
en er liggen ook wat spulletjes in, maar
het apparaat staat uit. Al een paar maan
den. Van oktober tot maart gaat de stek
ker uit de koelkast en verhuizen de melk,
de groenten en andere ingrediënten naar
de bijkeuken. In de wintermaanden een
prima alternatief. In de smalle, koude
ruimte staan twee grote houten kisten
waarin de pompoenen en de melkpro
ducten liggen.
„Het is hier negen graden, iets warmer
dan een gewone koelkast, dus waarom
zouden we de koelkast gebruiken?" zegt
Juffermans, werkzaam als adviseur duur
zaamheid en lokaal beleid bij educatief
centrum De Kleine Aarde in Boxtel. Zijn
rijtjeshuis kent als enige woning negen
zonnepanelen die voor stroom zorgen. In
het huis zijn meer verrassingen te vinden
die allemaal bijdragen aan energiebespa
ring.
Het gemiddeld elektriciteitsgebruik per
huishouden is de laatste 25 jaar gestegen
van 2740 kWh in 1980 tot ruim 3400 kWh
in 2002. Het verbruik van aardgas en ver
warming is daarentegen gedaald.
Huishoudens kunnen gemakkelijke maat
regelen nemen om onnodig energiever
bruik te beperken.
Als een toestel een echte uit-knop heeft,
gebruik die dan in plaats van de stand-by
mogelijkheid.
In plaats van pc en toebehoren aan te la
ten staan, is het gebruik van een contact
doos met een aan-/uitschakelaar een be
ter alternatief dan de apparaten stand-by
aan te laten.
Laat laders niet in het stopconcact zitten.
Ook het gebruik van zuinige douchekop
pen, gordijnen en deuren dicht doen en
een graadje lager stoken, helpen mee het
energieverbruik te verminderen.
De tien grootste
sluipverbruikers:
1: Waterbed (496 kWh/76 p.j.)
2: Pc/monitor (93 kWh/14 P-j-)
3: Satelliet (72 kWh/11 p.j.)
4: Video (68 kWh/10 p.j.)
5: Tv (64 kWh/9 P-j-)
6: Dvd-speier (61 kWh/9 P-j-)
7: Cv-ketel (52 kWh/8 p.j.)
8: Scanner (45 kWh/ 7 p.j.)
9: Modem (43 kWh/6 p.j.)
10: Versterker (41 kWh/6 p.j.)
Geert Maks
recept voor de
multiculturele
samenleving
Mobieltje
Een mobieltje ontbreekt, want een vaste
lijn telefoon - waar vind je die nog? - vol
doet net zo goed. Afstandsbedieningen
voor tv, video, dvd of tunerversterker zijn
in geen velden of wegen te bekennen. De
energiezuinige tv wordt weinig bekeken
en als er een programma op de buis is,
wordt het desbetreffende knopje inge
drukt. De tuner/versterker en de boxen
doen het al dertig jaar en de sleet zit er
nog steeds niet in.
Hij overhandigt een lijst met daarop 61
maatregelen die zijn genomen om het
stroomverbruik drastisch terug te bren
gen. In de tuin wordt gecomposteerd, de
hele woning werd al jaren geleden voor
zien van dubbel glas en in de stortbak is
een waterbesparende voorziening aange
bracht. Natuurlijk ontbreekt de grootste
energieverkwister: de auto.
Alles doet Juffermans met de vouwfiets
en de trein. Hij noemt zijn energiebespa
rende woning het verduurzaamde huis.
Met dank aan zijn zonnepanelen gebruikt
Juffermans slechts 88 kWh elektriciteit
van het net. Het landelijke verbruik voor
een gemiddeld huishouden ligt op 3380
kWh.
Gasverbruik en drinkwater zijn ook be
duidend lager dan het landelijk gemiddel
de: 1108 versus 2300 kuub gas voor een
normaal gezin. Aan water verbruikt Juf
fermans 24 kuub per persoon. Dat is twee
keer zo weinig als gemiddeld.
Juffermans volgt met kritische blik het
milieubeleid in Nederland. Terwijl in
1992 op de milieuconferentie van Rio de
Janeiro Nederland nog van alle kanten
werd geroemd, is het dertien jaarTater
treurnis troef, vindt hij. „Eerlijk is eerlijk,
we doen het niet zo heel slecht. Denk aan
het gescheiden afvalbeleid, de zuinige
lampen en auto's."
Rebound
„We hebben te maken met een rebound
effect. We hebben één stap vooruit ge
daan, maar gaan er door de technieken
weer twee achteruit. Het is wrang om te
constateren, maar juist de lof die Neder
land internationaal kreeg, leidde tot een
houding van: we zijn zo goed, nu kunnen
we andere zaken prioriteiten geven. Het
milieu telt nauwelijks mee."
Ook Wouter van Dieren wijst met de vin
ger naar de overheid die te weinig aan
dacht aan het milieu besteedt. Hij somt
op: het klimaatbeleid loopt achter, het
emissiebeleid loopt tegen zijn grenzen
aan en de uitstoot van stikstof is bijna
overal te hoog. „Er wordt ontkend dat
Nederland vol is. Terwijl je slechts op 1
procent van ons landoppervlak geen ver-
keershinder hoort. Ook is er geen plek
waar geen luchtvervuiling is."
Als mensen echt frisse lucht zouden rui
ken, schrikken ze zich kapot. Hoezo is
Nederland niet vol?" Van Dieren signa
leert een gebrek aan politiek leiderschap
waardoor van beleidsvoornemens niets
terecht komt. „Er is alleen maar politiek
gekrakeel. Terwijl we een geweldige
sprong kunnen maken naar bijvoorbeeld
duurzame energie. Het Platform Innova
tie schiet tekort omdat men zich niet rea
liseert dat alle innovatie vraaggestuurd
wordt."
Jan Juffermans neemt de term Mondiale
Voetafdruk in de mond om niensen be-
lllustratie: GPD/ De Kleine Aarde, Centrum
voor een Duurzame Leefstijl
wust te maken. Deze voetafdruk houdt in
hoeveel ruimte en energie nodig is voor
iemands leefstijl afgezet tegen het aantal
bewoners. Het eerlijke aandeel is 1,7 hec
tare groot. De gewone Nederlander, met
al zijn elektrische apparaten, auto's en
vliegkilometers, verbruikt 4,7 hectare.
Amerikanen zijn koplopers met 9,5 hecta
re.
Knal
„De capaciteit van de aarde is sinds 1985
overbenut. We zijn door een barrière ge
gaan, maar niemand heeft een knal ge
hoord zoals die klinkt wanneer de ge
luidsbarrière wordt doorbroken. Wel zien
we de achteruitgang van ecologische
soorten, de opwarming van de aarde door
de C02-uitstoot en de overbevissing."
„We verbruiken zoveel van de aarde dat
zij uitgeput raakt. Als iedereen zo zou le
ven als de gemiddelde Amerikaan, zou
den we drie wereldbollen nodig hebben.
We hollen achteruit."
Ondanks de sombere vooruitzichten blijft
Juffermans zijn steentje bijdragen om zo
zuinig mogelijk te leven. Maar is het nog
wel leuk wanneer je je zoveel moet ont
zeggen? Een brede grijns verschijnt op
zijn gezicht. „We zijn net een paar maan
den terug van een jaar sabbatical. We zijn
via Polen, Kirgizië en Oezbekistan in Chi
na terechtgekomen en uiteindelijk via
Mongolië en Rusland weer teruggeko
men."
Dat allemaal met het vliegtuig? Nee, haast
Juffermans te zeggen, „alles per trein en
met de vouwfiets. Geen probleem, als je
maar genoeg tijd hebt."
