kano
in een
Limbodansers
TOERISME
Belgrado bij nacht is 'fantastisch'
m
de aangepaste LAW-
islandpad
ieuwd
fee jaar geleden het veer
gen-Perkpolder uit de
jrd genomen, had dat
fijpende gevolgen voor
hdpad, een van de vele
Wandelingen
Nederland rijk is.
van de tocht moest
aangepast en
werd begonnen met
voor een
routewijziging. In-
de nieuwe route ge-
s ook de nieuwe gids
jen. De route is ver-
363 kilometer, loopt
n Sluis en Thorn en
aantal keren even de
:t België over. De nieu-
igids. met routebe-
g en topografische
schaal 1:25.000), prak-
formatie over open-
roer en overnachtings
heden is verkrijgbaar
ekhandel, VW- en
antoren of te bestellen
andelplatform-LAW
■71068-62-5).
>r in Istanbul.
door Cees van Zweeden
Wie in Boedapest na twaalven
nog wil eten, heeft een ernstig
probleem. In Belgrado daaren
tegen begint het leven pas na
middernacht. Volgens de fa
meuze reisgids Lonely Planet
behoort de Servische hoofdstad
nu tot de beste uitgaanssteden
van Europa.
Op de meeste reizigers maakt
Belgrado een vieze en chaoti
sche indruk. Groezelige gebou
wen brokkelen af, aftandse au
tomobielen vervuilen de lucht,
rokende taxichauffeurs halen in
over het trottoir. Mooi is niet
een kwalificatie die nieuwko
mers door het hoofd schiet bij
het binnenrijden van Belgrado,
wat misschien niet verwonder
lijk is voor een stad die 150 keer
het toneel was van een veldslag.
Maar Belgrado heeft andere
kwaliteiten. Bij de laatste jaar
wisseling reisden alleen al uit
Slovenië tienduizend mensen
naar de Servische hoofdstad,
omdat het feest daar uitbundi
ger was. En een decennium na
de oorlog puilen sommige
clubs uit van de Kroaten, die
het nachtleven van Belgrado
verkiezen boven dat van Za-
greb.
..Wij vieren hier alle jaarwisse
lingen ter wereld", grijnst Ivan
Vanja Dobra, die in 1998 Am
sterdam voor zijn geboortestad
Belgrado verruilde om er een
nachtclub te beginnen. ,,We
vieren het gewone oudjaar, het
Servisch-orthodoxe, het Japan
se, het Chinese. In totaal zeven
tien keer."
Dobra's club is slechts één van
de vele honderden uitspannin
gen in Belgrado. Alleen al op de
Donau liggen zeventig boten
die dienst doen als restaurant,
een term die in Belgrado overi
gens misleidend is. Dat een res
taurant voor Serviërs meer is
dan een eethuis ervoer de voor
malige Amerikaanse ambassa
deur Bill Montgomery. In een
van de boot restaurants werd
zijn vrouw Lynne zo opge
zweept door de zigeunerklan
ken dat ze in haar strakke lede
ren jurk op tafel begon te dan
sen, een incident dat de inlei
ding vomide tot zijn ontslag.
Lynne keek later zonder spijt
terug op haar nacht in de Zwar
te Panter.Het was geweldig",
zei ze tegen een rioolkrant. „Ik
toonde mijn repertoire van
plaatselijke dansen, mijn li
chaam wulps bewegend, han
den in de lucht. Bill speelde
met de band mee en sloeg met
zijn bestek de maat op mijn bil
len. We dronken zondige, rode
wijn. De boot deinde, de rook
werd steeds dikker, en het leek
wel of met elk nummer een
nieuw instrument werd toege
voegd."
Mooi en slim
Langzaam wordt Belgrado ont
dekt door buitenlandse toeris
ten, die vooral gecharmeerd
zijn door de menselijke sfeer.
Onder 'Elementaire Gegevens'
vermeldt de brochure van het
toeristenbureau: „Belgrado is
een stad van twee miljoen in
woners. Gelukkig bestaat meer
dan de helft van hen uit mooie,
slimme en grillige vrouwen."
Deljan Veselinov, baas van het
toeristenbureau, enthousiast:
„We hebben in Belgrado een
straat die we Silicon Valley noe
men. Hier vind je de aantrekke
lijkste exemplaren."
Precieze cijfers van het aantal
bezoekers heeft Veselinov niet,
maar alleen al de cruiseschepen
brachten vorig jaar 40.000 bui
tenlanders aan wal, drie keer zo
veel als in 2002. „Daarnaast
trekken we steeds meer jonge
ren", zegt hij. „Vorig jaar heb
ben we er vier hotels bij gekre
gen, maar het aantal bedden is
nog altijd niet voldoende."
Tot de trekpleisters behoren
deze zomer het popconcert van
Ceca op de oever van de Do
nau, het bootcarnaval eind juli
en het vierdaagse bierfestival in
augustus. Belgrado kan zinde
rend heet zijn in de zomer,
maar het beschikt over een
meer dat op een eiland in de
Donau ligt.Het meer zelf wordt
omzoomd door strandclubs.
Helemaal nieuw is dit alles niet,
want Belgrado was voor de ont
binding van Joegoslavië al de
plek om gezien te worden. Het
gastenboek in 'De Drie Hoeden'
bevat de namen van Josip Broz
Tito, koning Carlos, koning
Aleksandar Karadjordjevic, Jim
my Carter, Aristoteles Onassis
en anderen. Allen waren ver
rukt door het voedsel en de
band, die ook daar het begrip
restaurant een nieuwe beteke
nis geeft.
„Dit was een van de beste
avonden in mijn hele leven",
noteerde de Russische ambas
sadeur bij de Verenigde Naties
In Belgrado begint het leven pas na middernacht. Volgens de gerenommeerde reisgids Lonely Planet be
hoort de Servische hoofdstad nu tot de beste uitgaanssteden van Europa. Foto: GPD/Cees van Zweeden
in het boek. „Een geweldige er- PvdA-parlementariër Relus ter woord voor de stad die zijn op
varing om hier te zijn", meende Beek in 1985. En George Bush, volger in 1999 zou bombarde-
ook de toenmalige Nederlandse de oude, had in 1983 maar één ren: „Fantastisch".
ilreis in
ng 't leukst
inaal Schoolreis Maga-
t de Efteling uitgeroe-
opulairste schoolreis-
ing van het jaar 2004.
gaat de prijs voor de
;r naar het attractie-
aatsheuvel. Ook in
jaar waarin de prijs in
werd geroepen, en
mocht de Efteling
olreisbestemming van
oemen. Eind vorig
;en enquête gehouden
basisscholen in Ne-
ïet de vraag welke
ibestemming men het
d. In het onderzoek
agen gesteld over de
waliteitverhouding,
:it, kindvriendelijk-
:atie en vermaak,
tgen en veiligheid en
rheid. Op al deze
oorde het sprookjes-
ddeld een 8.1.
De bijna onnatuurlijke rust die hier tussen de meren Szelag Wielki en Pauzenskie
het leven beheerst, doet de druipende gevoelens verdampen.
Polen presenteert in het noord
oosten water- en bosrijke stre
ken: Warmië-Mazurië. Met char-
mant-drukke havenstadjes,
strenge bossen, glooiende verge
zichten, bunkers en vooral actief
watertoerisme,
door Gerard Chel
Limbodansers in een kano. De
boot past nog net onder de om
gevallen boom. Wij buigen het
fijf plat achterover en schrapen
met de neus langs de mossige
bast. Daar kon geen houtworm
meer tussen.
Een tochtje per kano over het
riviertje Szelaznica vereist een
apart soort lenigheid, waar ver
moedelijk alleen limbodansers
bedreven in zijn. Maar we moe
ten wel, anders raken we niet
onder de vele boomstammen
door die de laatste weken na
tuurlijke bruggetjes hebben ge
vormd. Gids Kris Kowalczyk is
er niet gelukkig mee. Net voor
het seizoen maakte hij met zaag
en bijl de vaarroute vrij en kijk
nu eens. De natuur heeft geen
erbarmen.
Soms liggen de stammen zo
dicht op het water dat ons niets
anders rest de kano uit het wa
ter te tillen en haar door dichte
varens voort te slepen naar een
plek waar de kronkelige stroom
weer bevaarbaar is. Dat instap
pen vanaf een zompige oever in
een wankele kano heeft ook zo
z'n charme. Zowel Kris als ik
klappen in de beek. Dat wordt
zeiknat verder manoeuvreren.
De bijna onnatuurlijke rust die
hier tussen de meren Szelag
Wielki en Pauzenskie het leven
beheerst, doet de druipende ge
voelens verdampen. Alleen op
aarde. Slechts een enkele maal
passeren we een soort week-
eindhuis waar een visser vanaf
een steiger z'n avondmaal bij
elkaar tracht te hengelen. Op
een paar peddelslagen verwij
derd van het charmant-levendi-
ge watersportstadje Ostroda is
het leven hier in Warmië-Mazu
rië ongecompliceerd.
Havenstadjes
Een tunnel van stokoude eiken,
krom en hol. Beschadigd soms
en in de berm een kruis en wat
bloemen. Niet iedere Pool
houdt het stuur recht. Langs de
meren zijn niet alle wegen
breed. Zeker niet wanneer je
nog niet in de buurt bent van al
die vriendelijk drukke haven
stadjes.
We verkennen de oevers van de
meren Mamry, Dargin, Dobskie
en het grote Sniardwy. Fikse
watervlaktes omringd door na
tuurgebieden en vogelreserva
ten. Met hier en daar gehucht
jes op de oever, maar vaak zon
der echte haven.
Met als uitzondering Sztynort.
waar het vervallen paleis van de
Lehndorffs als een vals decor
afsteekt tegen de moderne
jachthaven waar gegoede Polen
afmeren. Er wordt druk gezeild.
Vanaf de nabijgelegen brug,
waarvoor de masten moeten
worden gestreken, hebben we
een fraai uitzicht over de weid
se meren.
De grotere watersportcentra
zijn geconcentreerd in stadjes
als Wegorzewo, Gizycko, Miko-
lajki. En Ruciane-Nida natuur
lijk, waar de drukte bij de sluis
als een hakmes op ons neervalt
nadat we tevoorschijn komen
uit het mensloze natuurpark bij
Popielno. Hier, in dit dorpje lig
gen verwaaid enkele boerderij
en en landerijen met als mid
delpunt de fokkerij van de be
faamde Tarpanpaardjes.
In Gierloz had het Derde Duitse Rijk in buitenproportionele bunkers
zijn oostelijk hoofdkwartier met onder meer een grote bunker voor
Hitier.
keg naar
Istanbul
a Vakantieparken (De
j: nkeloord en Beekse
ïbben sterallures,
iet nieuwe seizoen
campings zo zijn
t dat zij voldoen aan
eisen die de ANWB
at stellen aan vijf-
j npings. Er wordt fors
;rd in de kwaliteit van
ide voorzieningen
tair), in de sfeer en
van de parken en in
antie-extra's, zoals
ang voor gasten tot
Jractieparken van Li-
ede site en de bro
de parken zijn onder
nomen, het resultaat
te vinden op inter-
ibema.nl.
tjes naar de diverse dorpjes toe
ren: houten huisjes en houten
kerkjes, soms kunstig gedeco
reerd en beschilderd. En overal
ooievaars. Op daken, telefoon
palen, op masten, lantaarns en
hoge palen. Midden in het
dorp, langs de straat, in de
boomgaard, op het erf.
Bunkers
Het vroegere vissersdorp Mikolajki, met een fonkelnieuw winkelcentrum aan Drukte bij de sluis van Ruciane-Nida.
het haventje.
Niet voor niets is in dit heuvel
achtige land, waar sinds het
verdwijnen van staatsboerderij
en eindeloze velden ongebruikt
blijven, het logeren bij de boer
in opkomst. Agrotoerisme.
Dat gevoel van 'levendige histo
rie' krijgen we opnieuw wan
neer we over smalle landwegge-
s hot. De belangstel-
We Turkse stad op
van Oost en West
Holland Interna-
jkomende zomer een
L?chure over Istanbul
nrjigesteld. In deze
lejijgt de Instanbulrei-
,[euze uit dertig ho-
"excursies en vier
"Maatschappijen
iteld, als ingrediën-
U je hij zijn stedentrip
Vellen. Een uitstapje
;en Istanbul is bij
imatonal te boeken
iro. De brochure is
r bij alle ANVR-reis-
De boten varen in een soort dok dat over rails de heuvel op wordt getrokken naar het andere stuk van het kanaal. Foto's: GPD
Vakantietripjes naar het Poolse merengebied vereisen enige voor
bereiding, omdat bij voorbeeld niet overal even goede (watersport)
voorzieningen zijn en ook niet in alle havenstadjes zeilscholen zijn
of boten en surfplanken gehuurd kunnen worden.
Goede start is de Poolse Organisatie voor Toerisme, Leidsestraat
64, PD 1017 Amsterdam, tel. 020 6253 570, e-mail: poleninfo@pla-
net.nl, website:
http://poleninfo.tripod.com.
In Nederland promoot de Stichting Wolka kleinschalige ecoland-
bouw en agrotoerisme in Noordoost Polen. Info: 0317 415 205, e-
mail:
info@wolka.org, internet:
www.wolka.org.
De Poolse toeristenorganisatie PTTK biedt diverse activiteiten,
waaronder de 103 km lange kanotocht over de Krutynia en 17 me
ren. Zie www.pttk.pl.
Even daarvoor met de kleine
veerboot het meer overgesto
ken vanuit het vroegere vissers
dorp Mikolajki, met een fonkel
nieuw winkelcentrum aan het
haventje, 't Is een bezig stadje
met rondvaartboten, zeilsche
pen en motorjachten. Bij de
VW halen we een lijstje met
bootverhuurders.
Soms heeft het Poolse platte
land met zijn glooiende verge
zichten wel iets van een open
luchtmuseum. Ergens in een
weiland knijpt een stokoud
baasje z'n knuisten in de uiers
van z'n koeien. Even later fietst
hij weg, volle emmers klotsend
aan de bagagedrager. Een boer
is met de zeis op zijn land be
zig, een eind verderop gooien
besnorde en gebruinde man
nen gedroogd gras op de wa
gen. Een man ploegt een akker
en stapt zwijgend achter z'n
grijze bles door de zwarte vo
ren.
's Ochtends worden we gewekt
door onbekende geluiden die
het raam binnen waaien. Klep-
In Polen kun je terecht voor
meerdere soorten toerisme.
Ook oorlogstoerisme om maar
eens wat te noemen. De restan
ten van Duitse vernietigings
kampen in Treblinka en Ausch
witz zijn populaire beziens
waardigheden. En voor wie in
het noordelijk merengebied
rondtoert, blijven ook andere
strapatsen van booswicht Hitier
niet onopgemerkt. Zo kun je
niet om Gierloz heen, plek in
het bos waar in de Tweede We
reldoorlog het Derde Duitse
Rijk in buitenproportionele
bunkers zijn oostelijk hoofd
kwartier had. Grootheidswaan
zin en angst speelden er krijger
tje. En juist hier werd de mis
lukte aanslag op Hitier ge
pleegd. Wel vermakelijk eigen
lijk. Bij hun aftocht bliezen de
Duiters het omvangrijke com
plex op, de giga betonblokken
liggen als de menhirs van Obe-
lix tussen de bomen verspreid.
Niet alles viel ten prooi aan dy
namiet. Zo staan delen van Hit
ler's bunker nog overeind, maar
enige fantasie heb je wel nodig
om je er ook nog iets bij te kun
nen voorstellen. Geen bordjes
met uitleg, daarvoor moet je
met een gids het bunkerpark
door. Wel staan er grote platte
gronden en kun je 'n over
zichtskaart kopen zodat je toch
enig inzicht in dat donkere ver
leden krijgt.
Onbeschadigd gebleven is het
hotel van de wrede soldaten
van SS en SD. Waar je nu, hoe
smaakvol, pizza's kunt eten.
Terwijl de schoorsteen net als
toen zwartgrijze rook uitbraakt.
perende hoeven op het plavei
sel. Op de kar groenten voor de
markt. Hier wordt nog ouder
wets gewerkt.
Ze doen het alleen niet uit his
torisch besef of om toeristen te
vermaken, deze Poolse boeren-
mannen. Geld voor tractor en
melkmachine is er niet. De jon
geren zijn al lang weggetrokken
naar de grote stad en in de
langzaam vergrijzende dorpjes
hebben de oudjes zich met hun
lot verzoend. Voor hen komt
Europa sowieso te laat. Voor de
Westerse toerist is het nostalgie:
zo deden we dat vroeger bij ons
ook. Achterstandstoerisme.
Met gids Kris Kowalczyk in de kano: allebei een nat pak.
