KUNST CULTUUR
Na 21 jaar
weer roman
Jan Wolkers
'Met dat dodo-botje is hij echt
i
Anton Corbijn toont 22 jaar U2
Ensemble Contour?'
indrukwekkend mol'
Nachtmerrie oir
drie uur 's middai
'Zomerhitte' Boekenweekgeschenk
Conservator Bert Sliggers maakt expositie over Boudewijn Büch
Muziekindustrie
kiest Mojo tot
'beste promotor'
N MEMORIAM
Onderhoudsmonteur werd galeriehoil
dinsdag 8 februari 2005 ]m
londen/gpd - De Michael
Hoppen Gallery in Londen ex
poseert van 23 februari tot 31
maart foto's die Anton Corbijn
heeft gemaakt van de Ierse
rockband U2. De Nederlander
is al sinds 22 jaar 'hoffotograaf
van de rockgroep uit Dublin.
Zo verzorgt hij steevast de co
vers van de U2-albums. Be
roemd is de coveifoto op U2's
doorbraakalbum 'The Joshua
Tree' uit 1987: vier verstilde fi
guren in een dor, verlaten
landschap. Corbijn maakte
kennis met de band in 1982.
„Toen ik Anton voor het eerst
ontmoette, had ik slechts één
verzoek: laat me er lang, slank,
intelligent en geestig uitzien",
aldus zanger Bono zondag in
de Britse krant The Observer.
„Dus je wilt op mij lijken, was
zijn antwoord." Bono be
schouwt Corbijn als het vijfde
lid van zijn band. „Ik zie als
Anton als onze visuele mede
werker."
De expositie '22:U2' valt samen
met de publicatie van Corbijns
elfde fotoboek 'U28J' waarin
hij in beelden het verhaal ver
telt van zijn samenwerking met
de groep. Het boek laat zijn
ontwikkeling als fotograaf zien
en de verschillende manieren
waarop U2 zich in de loop der
jaren heeft gepresenteerd.
Behalve voor U2 maakte Cor
bijn ook coverfoto's voor De-
peche Mode, Nick Cave,
R.E.M. en de Rolling Stones.
Dit jaar begint hij met de op
namen van een film over de
Britse post-punkband Joy Divi
sion, waarvan zanger Ian Cur
tis in mei 1980 op 23-jarige
leeftijd zelfmoord pleegde.
Nigella Lawson. Foto: AP
Nigella kookt
voor Contact
amsterdam - De Britse televi
siekok en schrijfster van kook
boeken Nigella Lawson komt
over voor het verzelfstandi
gingsfeestje van Uitgeverij Con
tact. Op 10 februari viert Con
tact in De Rode Hoed in Am
sterdam haar op 1 september
2004 verworven zelfstandige
positie binnen de Veen, Bosch
en Keuning Groep. Op het feest
treden auteurs op van het eer
ste uur van de uitgeverij, onder
wie Renate Dorrestein en Yvon
ne Kroonenberg. Nigella Law
son, auteur van 'Hoe Te Eten'
en 'Feest', bedacht de recepten
voor het feestmaal.
Cursus literatuur
in de bibliotheek
oegstgeest - De openbare bi
bliotheek in Oegstgeest begint
binnenkort met een cursus lite
ratuur. Neerlandicus J. van Kui
lenburg vertelt in vier bijeen
komsten over de achtergronden
van verschillende auteurs en
hun manier van schrijven. De
cursusbijeenkomsten zijn op 15
en 22 februari en op 1 en 15
maart, van 20.15 tot 22.00 uur.
Voor meer informatie: 071-
5237351.
Kleurboek voor
volwassenen
Groningen - Wie vroeger als
kind graag met kleurpotloden
en stiften aan de gang was, kan
zijn hart ophalen. Academie
Minerva in Groningen presen
teert deze week het eerste
kleurboek voor volwassenen.
Dertig tweede- en derdejaars
studenten van de kunstacade
mie maakten in het kader van
tekenlessen 275 zwart-witteke-
ningen. Het kleurboek/kunst
werk wacht nu op voltooiing
door inkleurders. In totaal zijn
er vijfhonderd exemplaren ge
maakt van het kleurboek.
amsterdam/gpd - Na ruim twin
tig jaar windstilte 'debuteert'
Jan Wolkers opnieuw met een
roman, 'Zomerhitte', die dit jaar
als Boekenweekgeschenk ver
schijnt. Wie in de Boekenweek,
van 9 tot en met 19 maart, voor
11,50 euro aan boeken besteedt,
krijgt 'Zomerhitte cadeau'.
Alle typische Wolkers-attribu
ten zijn in deze roman verte
genwoordigd: liefde, dood,
kunst, religie, natuur, noodlot,
geweld, suspense en intrige.
Het verhaal speelt zich af op
een van de Waddeneilanden,
waar de ik-figuur plotseling oog
in oog komt te staan met een
jonge, naakte vrouw. 'Zomer
hitte' wordt in een oplage van
750.000 stuks verspreid, iets
minder dan het Boekenweekge
schenk van vorig jaar. Bij de
presentatie van het programma
van de Boekenweek 2005 ver
klapte directeur Henk Kraima
van de CPNB gisteren alvast dat
'de vitaliteit van deze roman af
spat'.
In dit jubileumjaar - het is de
zeventigste keer dat de Boeken
week wordt gehouden - is het
thema 'Spiegel van de Lage
Landen', en wordt speciaal
aandacht gevraagd voor biogra
fieën, dagboeken, historische
romans en monografieën over
belangrijke tijdvakken. Volgens
de CPNB zijn boeken onmis
baar voor een scherpe blik op
onze geschiedenis: 'Schrijvers
zijn de mensen die bij uitstek
de geschiedenis bijschaven,
ontleden, bediscussiëren, prij
zen of hekelen. Een goed boek
is daarom altijd een verrijking
van onze kijk op de geschiede
nis.'
Oud-directeur Henk van Os van
het Rijksmuseum schreef het
Boekenweekessay onder de titel
'Moederlandse geschiedenis',
dat voor 2,50 euro verkrijgbaar
is. In dit geïllustreerde essay zet
Van Os het eenmalige feno
meen van de 'historische sensa
tie' - bijvoorbeeld het zien van
de bureaustoel van Willem
Drees - af tegen kunstwerken,
die 'bij uitstek het verlangen
oproepen ze opnieuw te zien'.
Het essay verschijnt in een op
lage van 85.000 stuks.
Voor de inmiddels vierde editie
van de Boekenweektest, die
door ruim 1000 bibliotheken in
Nederland wordt verspreid, te
kende dit jaar Joost Swarte elf
.fragmenten uit boeken over de
vaderlandse geschiedenis.
Swarte lichtte zelf gisteren al
een van zijn tekeningen toe:
„Daarin heb ik een schilderij
ontleed dat je 'Slager Hyacinth
die vleeswaren snijdt' zou kun
nen noemen." In het literaire
tijdschrift Armada tenslotte be
kijken buitenlandse schrijvers
en dichters de Nederlandse ge-
muziek recensie
Lidy van der Spek
Concert: Ensemble Contours o.l.v.
Stephan Pas, m.m.v. Mizuka Endo (piano)
en Karin van Arkel (sopraan). Gehoord:
6/2, De Burcht, Leiden.
Was dirigent Stephan Pas in het
verleden een letterlijk meesle
pende 'alleszwaaier', van liever
lee is hij kleiner en intenser
gaan dirigeren. En zondagmid
dag in De Burcht is zijn directie
geminimaliseerd tot louter
functionele bewegingen, snaar-
strak; pas als de muziek bóven-
werkelijk wordt, komt hij tot in
tens betekenisvolle gebaren die
het orkest optillen naar schone
vergezichten.
Pas wil met zijn professionele
Ensemble Contours jonge, of
nog vrij onbekende componis
ten een kans geven. Deze keer
is zijn keus gevallen op Hans
Riphagen, Martijn Hooning en
de in 1991 overleden Ernst
Krenek. Riphagen zelf vertelt
iets over zijn compositie
'Maannacht', gecomponeerd
naar aanleiding van het gelijk
namige gedicht van Hendrik
Marsman dat hij in 1933
schreef. Zeven jaar voor zijn
dood op een getorpedeerd
schip dat naar Engeland voer.
'Maannacht' lijkt een angstaan
jagend voorspellende droom
waarin hij met z'n geliefde on
derin in een boot ligt die dreigt
te vergaan op een woeste
stormachtige zee. De sopM
Karin van Arkel zingt hef.
dicht met een stem die H'
gewoon aansluit bij de n1
Want evenals Van Arkel 1
het orkest een zeer direcj!
genaam harde klankkleur^
der enige troebelheid. Ii1
wekkend mooi. ,vv
Béla Bartöks 'Microkosni
deel 6 in een bewerkingjr'
ensemble van Hans Ripr
waarmee Contours hetija
opent, houdt Pas meest01
de hand'. Even denk je (S
de West Side Story belaF
zwart amerikaans jazzy.F
gauw herken je Bartok if?1
korte hoekige frasen die.
misch verrassend in el'n'
ken. Die scherpe felheid
orkestklank doet het fc
tisch.
In Kreneks sonatine vc
net en fluit kleurt het lii
ver fraai met het schei
van de klarinet. Als de
lange zwierende lijnen j
stookt de klarinet in hi
stoten onrust, of omgell
de klarinet zijn zachthf
prikt de fluit er doorhi
der en overtuigend gei
Na de pauze krijgen wt
op ons bord; én een d(
Hoonings Klaviersonat
twee sonates van Br;
dan nog eens de Kindt
lieder van Mahler, wat
kels stem veel minder 1
schikt blijkt. Het oude:
woord dringt zich weei
van de overdaad.
Jan Wolkers presenteert het Boekenweekgeschenk 2005, de roman, 'Zomerhitte'.
Foto: ANP/Toussaint Kluiters
schiedenis vanuit hun eigen
optiek.
Ook de themadagen keren dit
jaar, het lijkt al een traditie ge
worden, weer terug met op
woensdag 9 maart 'De Dag van
de Historische romans', ge
volgd door onder meer 'De Dag
van de Biografieën', 'De Dag
van Politiek en burger', 'De Dag
van Kunst en architectuur', 'De
Dag van Ode aan de doden',
'De Dag van De Oranjes', 'De
Dag van Nederlands-Indië' en
'De Dag van de Vaderlandse
verzen'. Wie op zondag 13
maart in de trein het Boeken
weekgeschenk kan laten zien,
door Cees van Hoore
haarlem - Bert Sliggers, conser
vator van Teylers Museum in
Haarlem, heeft enkele dagen in
het huis van Boudewijn Büch
aan de Amsterdamse Keizers
gracht mogen vertoeven om
daar voor het museum een
dwarsdoorsnede samen te stel
len uit diens nalatenschap. De
verzameling wordt samen met
nauw verwante stukken uit Tey
lers Museum getoond op de ex
positie 'Herkomst: Boudewijn
Büch'.
Sliggers: „Ik mocht overal ko
men in dat huis, behalve in de
slaapkamer. Maar dat heb ik
stiekem toch gedaan. Het do-
do-botje lag daar, er hing een
groot portret van Goethe. Maar
nergens een foto van zijn vader
of moeder. Geen spoor te be
kennen van familie of gelief
den."
Het dodo-botje, de buste van
Goethe en diens Farbenlehre,
Andy Warhols zeefdruk van
Marilyn Monroe en natuurlijk
de vele lederen folianten over
wetenschappers, ontdekkings
reizen en natuurlijke historie
zullen eilandsgewijs, geheel in
de geest van hun bezitter, over
de tentoonstellingszaal in Tey
lers Museum worden verdeeld.
Conservator Bert Sliggers heeft
daarvoor speciaal zes bakken
laten maken, die los van elkaar
zijn opgesteld. „Ik heb ze laten
bespannen met groen vilt, zoals
je dat op een ouderwets bureau
aantreft. En aan de buitenkant
hebben ze die eerbiedwaardige,
donkere bibliotheekkleur, zoals
jè die hier ook aantreft. Zes ei
landen zijn het, die elk een
apart gebied van Büchs belang
stellingssfeer vertegenwoordi
gen. We laten hem over zijn
passies en vondsten zelf aan
het woord door videofragmen
ten van hem te vertonen."
Büch lijkt in zijn hartstocht
voor het verzamelen van mooie
dingen wel wat op de hoofdper
soon in Huysmans' beroemde
roman 'Au Rebours', door Jan
Siebelink vertaald als 'Tegen De
reist dankzij sponsor NS gratis.
Op die dag zal Jan Wolkers in
het Koninklijk Theater Carré in
Amsterdam voorlezen, waarna
hij 's middags signeert bij Athe
neumboekhandel op het Spui,
dat voor die gelegenheid wordt
omgedoopt tot Jan Wolkers
plein.
delft - Concertorganisator Mo
jo is in Los Angeles uitgeroepen
tot International Promotor of
the Year. Tijdens de jaarlijkse
Pollstar Concert Industry
Awards koos de internationale
muziekindustrie (artiesten, ma
nagers, agentschappen en boe
kingskantoren) Mojo Concerts
als beste promotor wereldwijd.
De prijs werd voor de zestiende
keer uitgereikt. Oud-directeur
en mede-oprichter Leon Rama
kers nam de prijs in ontvangst.
jeugdtheater recensie
Paulien Koopmans
Voorstelling: 'De Filmfabriek'. Door:
Wiersma en Smeets. Spel: Bram
Wiersma en Moniek Smeets. Gezien: 6/2,
LAKtheater, Leiden.
Sommige mensen zijn in hun
dromen geniale uitvinders.
Overdag kunnen al die verzin
sels (voor een roman, filmscript
of revolutionair apparaat: het
maakt niet uit wét) meestal zo
de prullenbak in. Niet iedereen
heet tenslotte Leonardo da Vin
ei. Maar zelfs deze kunstenaar
die zijn tijd ver vooruit was met
vroege vliegtuigen en automati
sche wapens heeft wel eens een
misbaksel afgeleverd. Zijn
schetsboeken bewijzen dat hij
lang niet elk ontwerp voltooide.
Hij besefte kennelijk al: niet elk
idee is het waard om uitgevoerd
te worden.
Wie 'De filmfabriek' van Wiers
ma en Smeets ziet weet: dit is
een 'wet' van alle tijden. Wat op
papier een bijzondere voorstel
ling lijkt, pakt in de praktijk
minder gelukkig uit. In een Ti-
ta-tovenaar-achtig laboratori
um dat is volgestouwd met
snoeren, projectieschermen en
vreemde apparaten werkt dit
duo aan een film die live wordt
Di
vertoond. De vrijwel té
voorstelling begint meg
kijkje in de keuken. Wjh
Smeets treffen hun vojj«
dingen. Met behulp vfc
en toverlantarentechnk
zien we een lopende bf
losse onderdelen waa^r
twee mensfiguurtjes ofe
wen. Benen, ogen en
mond, kledingstukke^
in allerlei vormen enije
Net als papieren aanlch
petjes waaraan je kartj
kleertjes hangt. n,
Tot dat moment is er
erg veel mis. Wat volg
weinig sympathiek, si
tiek stuk. Volkomen c
voor kinderen van 5 j
zien associatieve beel
vaak onbegrijpelijk zi
ger nog: ook wreed ei
merrieachtig. Filmpje
een vloedgolf die de
bol blank zet. Alleen'
blijft drijven als een 1
Sommige passagiers
getuige de groenige
uit hun mond komt.
dobberen drenkel
dood zijn of dood
gasten ruziën. En 1
pieren figuurtjes lach
In de zeldzame tekst"
gesproken over 'gent
kenmoord en etnisi
gen'. 'De filmfabriekl
mee élles behalve ea
zondagmiddagvoorsl
)-
Keer'. De hoofdpersoon in deze
roman richt zijn huis zo in dat
hij al het goede en voortreffelij
ke dat zich in de wereld bevindt
om zich heen heeft en eigenlijk
niet meer naar buiten hoeft. Hij
reist en geniet in zijn leunstoel.
Sliggers: „Büch had daar wel
wat van weg, ja. Hij wilde wo
nen in een museum. En ik kan
me daarbij wel iets voorstellen.
Het is toch fantastisch dat je de
hele wereld, de wetenschap en
alles waar je van houdt zomaar
binnen handbereik hebt. Hij
kon reizen in zijn eigen kamers.
Maar toen ik in zijn huis rond
liep, zag ik wel dat het einde
van de ruimte om dingen in op
te slaan in zicht was. Er was ook
niets gerubriceerd of op de
computer gezet. Maar alles was
kraakhelder, brandschoon.
Keurig bijgehouden door de
huismeester."
„Büch had een onstilbare hon
ger naar de wereld om hem
heen. Naar verre landen, naar
eilanden. Maar altijd had dat
ook met mensen te maken, of
het nu een bibliothecaris op
een eiland, een dictator, een
onderzoeker of een ontdek
kingsreiziger was, dat maakte
niet uit. Altijd was er die men
selijke toets. En toch was hij
mensenschuw. Hij ontving
maar heel weinig mensen in
zijn huis."
„Dat is een tic die meer verza
melaars hebben. Ze leven so
ber, gaan niet uit in dure res
taurants, schaffen geen dure
kleding aan, ze leven helemaal
voor hun verzameling. Toen ik
in het huis was, kwamen er nog
steeds bestellingen van boeken
binnen. Ongelooflijk. Büch be
stelde in één keer waar wij in
het museum een jaar over
doen. Hij moet ongelooflijk veel
geld hebben verdiend. Hij was
daar handig in. Voor zo'n Las
sie-reclame kr eeg hij misschien
wel een miljoen. En af en toe
maakten kleine drukkertjes een
boekje met een gedicht of een
verhaal van hem erin en dat
signeerde hij dan. Dat bracht
veel geld op. En hij had natuur
lijk her en der columns."
„Ik heb hem hier geregeld ont
moet. Je viel al snel stil als hij
begon te vertellen. Op het laatst
had hij zoveel verzameld dat hij
niet meer wist wat hij had. En
dan bestelde hij bepaalde din
gen gewoon opnieuw. Aanteke
ningen maakte hij niet in boe
ken. Er komt zelfs geen ex-libris
in voor. Wel hebben we uitge
zocht uit wat voor verzamelin
gen de boeken kwamen."
„Het zoeken ging me een beetje
tegenstaan. Maar toen ik later
zo'n achttien uur videoband
aan het bekijken was, kreeg ik
weer zo'n sympathie en bewon
dering voor hem. Hij had een
ongerepte charme. Kinderlijk
enthousiast kon hij zijn. Büch
in een oud, doorzweet T-shirt,
in de zinderende hitte van een
tropisch eiland. Büch met zijn
ondeugende, jongensachtige
blik, die de kijker een mede
plichtige maakt bij zijn intellec
tuele kwajongensstreken. Büch,
de jongen die glimmend van
trots Mick Jagger interviewt.
Sliggers: „We hebben dus hier
ook dat dodo-botje. En de band
van die opname op Mauritius,
waarop hij het van iemand
krijgt aangeboden. Toen al had
ik zo mijn twijfels."
„Ik heb het er met kenners over
gehad en zij bevestigden mijn
twijfel: dat botje kon nooit van
een dodo zijn geweest, het was
veel te groot. Achteraf hebben
we kunnen vaststellen dat het
een elleboogbotje was van een
grote schildpad die op Mauriti
us voorkwam. Hij is daar dus
gewoon geflest. Maar dat geeft
allemaal niets. Hij was een
mens die kon bewonderen, on
voorwaardelijk. Meestal verlie
zen wij dat als we groter wor
den. Büch niet."
'Herkomst: Boudewijn Büch',
t/m 8 mei 2005. Teylers Muse
um, Spaarne 16 Haarlem; di
t/m za 10-17 uur, zon- en
feestdagen: 12-17 uur. Boek
Herkomst: Boudewijn Büch,
auteur Bert Sliggers, uitgeverij
De Arbeiderspers.
Na een kortstondige ziekte is
vorige week de Warmondse ga
leriehouder Hendrik Johannes
Pruijsen overleden. Sinds 1998
bestierde Henk J. Pruijsen een
naar zichzelf genoemde galerie
voor moderne kunst in de
Dorpsstraat van Warmond.
Twee jaar geleden verhuisde hij
na veel politiek gekrakeel zijn
kunsthandel naar de voormali
ge gymnastiekzaal.
Een eigen galerie beginnen was
voor Pruijsen een droom die in
vervulling ging. Hij werkte 38
jaar als onderhoudsmonteur bij
een staalkabelfabriek. Zijn vrije
tijd besteedde hij aan het be
zoeken van musea en veilingen.
In eerste instantie was hij voor
al gericht op romantische schil
ders en impressionisten. Gaan
deweg raakte hij ook steeds
meer geïnteresseerd in de he
dendaagse kunst. „Ik kan
enorm genieten van de land
schappen van Weissenbruch,
maar evenzeer van de manier
waarop de schaduwen zich af
tekenen op een abstract werk
van Schoonhoven", zei hij in ja
nuari 1998 aan de vooravond
van de opening van zijn galerie
aan de Dorpsstraat 46a.
Dankzij kunstbemiddelaar Len
ny van der Munnik streek hij
met zijn galerie neer in War
mond. Op deze plek werkte hij
met een groot bestand aan kun
stenaars vijf jaar lang aan zijn
naamsbekendheid. „Kunstko-
Henk J. Pruijsen
1943 - 2005
pers vallen voor mijn enthousi
asme. Ze hoeven heus niet met
een te kopen. Ik bied ze een
kop koffie aan en iedereen mag
rustig rondkijken. Voor mijn
part komen ze zes keer terug
om naar een schilderij te kij
ken", analyseerde Pruijsen in
2003 zijn succes. Op dat mo
ment moest hij wegens het ver
lopen van het huurcontract zijn
pand uit.
Hij vestigde zich vervolgens in
de oude gymzaal aan het plein
tje met de dorpspomp. Dat ge
bouw was jarenlang onderwerp
van een politieke str
mond. Guus Ponsiot
graag een theater irf
Ook waren er plannj
grand café. Uiteinde
slechtte Pruijsen hei
zijn voordeel. Hij mi
galerie er in onderb:
een kunstcafé begin»
enthousiasme gingf
slag. Hij kreeg de ga;l(
Pomp en Het Oudej
als buren. „Warmoii
nu profileren als gaf
vond hij. Bij de ope|e
hij groot uit met eeih<
steling van de 65 ku:
die geregeld of ongr
hem exposeerden^
Daniel Tavernier, if
Hans Innemee, Elk-;
jam Bentvelzen enj
kunstenaars hebbei
pen jaren hun werf
toond. Ook voor mie
als 'Tussen Koe en,
de galeriehouder v|
Daarnaast bracht 1
stenaars onder de?
kunstbeurzen als d
Alt Fair in Den Haij
vember was hij nol
woordigd op de Le,
Antiques Fair in dej
hallen. j>
Henk J. Pruijsen isl
geworden. Hij woi(r
begraven in zijn w,g
blasserdam.
Theo de With ,e
