Stemlokalen Uitgelekte getuigenissen: Bouterse bij moordpartij 1982
Irak doelwit
van rebellen
BUITENLAND
Hoogleraar: Alarm
tsunami's 'zinloos'
Doden en vermisten na
bootongeluk Thailand
Auschwitz: luguber symbool van holocaust
Rapport: Leger en politie
Irak martelen stelselmatig
Rampzalig feest
jchtoffertal op
natra 228.000
woensdag 26 januari 2005
ha - Het aantal doden en
isten op het eiland Suma-
s gevolg van de zeebeving
reede kerstdag is inmid-
jecijferd op ruim 228.000.
aat om 96.232 geregi-
de doden en 132.197 ver
in. Het ministerie van
gezondheid stelde het offi-
dodental op Sumatra zon-
,og op bijna 174.000 ge-
Volgens de autoriteiten is
eeds onwaarschijnlijker
nog vermisten levend
en teruggevonden na de
irramp.
itersporters bij
rines gedood
Ïery - Lawines in de Fran-
en hebben aan zeker vier
sporters het leven gekost.
Ie slachtoffers zijn twee
nen die buiten de piste
in Val Thorens en Les
In de omgeving van La
éwerd een langlaufer
te losgekomen sneeuw-
1 verrast. Ook in Val d'Isè-
een groep winterspor-
èegesleurd door een la-
Een van hem liep ernstige
"ingen op, waaraan hij
>uren later bezweek. De
zijn veroorzaakt door
[sneeuwval.
iterweer eist
in Turkije
Vrieskou en hevige
al hebben in Turkije
;er twee mensen het le-
ist. Belangrijke wegen
i„ Twije zijn als gevolg van
™5v en gladheid afgesloten,
rkeer in Turkije onder-
yote hinder van de win-
politie maakte melding
ijke aanrijdingen.
lanse politie
maffia aan
10 - De politie op het Ita-
eiland Sicilië heeft zeker
van de maffia opge-
ij zouden de afgelopen
jescherming hebben ge-
aan Cosa Nostra-top-
.lernardo Provenzano, die
lar uit handen a
en,
ids
a van justitie
Ie 71-jarige Provenzano
tijd op Sicilië. Hij zou ook
:hand hebben in groot-
;e drugshandel en kun-
r irugvallen op een groot
m rk van sympathisanten.
delord moet
eel n
bezuinigen
n :rder n
>p'erg
d- De gerenommeerde
iiteit van Oxford moet
iigen. Er komt niet ge-
l eld binnen en er is niet
nde in kas. De universi-
daarom minder Britse
:en aannemen en meer
^landse studenten wer-
moeten studenten
gaan lesgeven, zodat
ichappers zich op onder-
unnen concentreren.
n bewijs voor
elijke' rosbief
«pen- De salmonellaver-
g in een Belgisch bejaar-
luis eind 1998 heeft ge-
je ijl voorwaardelijke cel-
e 1 tegen vijf mensen on
een Nederlander, we-
vering van besmet vlees.
n n 1 de besmetting zijn acht
m len overleden, maar er is
d aterdicht bewijs dat hun
enets te maken heeft met
n van besmette rosbief-
efj derlander J. de K., gespe-
orli ird in noodslachtingen
1 ke dieren, zou het vlees
1 geleverd aan een
ie groothandel in vlees.
e njvier Belgen zijn veroor-
ot een maand voorwaar-
ft 1 n een voorwaardelijke
'an 2500 euro.
dot
schau krijgt
bagdad/anp - Opstandelingen
in Irak hebben binnen een et
maal in meerdere steden zeker
dertien stemlokalen aangeval
len. De rebellen willen verhinde
ren dat de Irakezen zondag een
parlement kunnen kiezen.
Volgens de Iraakse politie zijn de
stembureau's bestookt met mor
tieren en raketten of opgeblazen
met dynamiet. De materiële
schade is groot. Bij de gebouwen
gaat het meestal om scholen die
dienstdoen als stemlokaal.
De groep van topterrorist Al-
Zarqawi, een fanatiek tegen
stander van de stembusgang,
eiste de verantwoordelijkheid
voor de acties op. Al-Zarqawi
zelf had zondag de verkiezingen
de oorlog verklaard. Door de
aanslagen hoopt hij dat kiezers
besluiten niet te gaan stemmen,
zodat de verkiezingen misluk
ken.
Bij de volksraadpleging op 30
januari wordt een Nationale As
semblee gekozen, die een rege
ring kiest en een nieuwe grond
wet opstelt. De huidige regering
is feitelijk aangesteld door de
Amerikanen.
Volgens de Iraakse kiescommis
sie zullen de uitslagen van de
parlementsverkiezingen binnen
tien dagen bekend zijn. Minder
dan een kwart van de Irakezen
die in het buitenland wonen,
liet zich als kiezer registeren. In
totaal hebben tot dusver iets
meer dan 255.000 Irakezen in
veertien landen zich ingeschre
ven. Irak gaat niet alleen ge
bukt onder aanslagen om de
verkiezingen te dwarsbomen.
Ook het geweld tegen mede
standers van de huidige macht
hebbers houdt aan. In en om
de hoofdstad Bagdad vielen
dinsdag zeker dertien slachtof
fers.
In het oosten van Bagdad wer
den een rechter en diens zoon
doodgeschoten. De aanslag op
de rechter, tevens voorzitter
van de nationale raad van ma
gistraten, past in een reeks aan
vallen op hoge Iraakse functio
narissen in Bagdad. Eerder wer
den al de provinciaal gouver
neur en de plaatsvervangend
politiechef vermoord.
De functionarissen worden be
schuldigd van verraad, omdat
ze met de interim-regering sa
menwerken. Veel opstandige
moslims zien die regering als
een marionet van de „ongelovi
ge" buitenlandse coalitietroe
pen.
Kort na de moord op de rechter
kwam het tot rellen in de bui
tenwijk van Bagdad waar het
slachtoffer woonde. Gewapen
de mannen raakten er slaags
met Iraakse ordetroepen. Extre
misten dreigden verder een
ontvoerde Amerikaanse staats
burger te doden. Op een dins
dag verspreide videoband is
een man te zien die zegt de
Amerikaan Roy Hallums te zijn.
„Mijn leven is in gevaar, omdat
bewezen is dat ik voor de Ame
rikaanse troepen werkt", aldus
de man, die in beeld een wapen
tegen zijn hoofd krijgt gedrukt.
den haag/gpd - Leger en politie
van Irak gaan zich stelselmatig
te buiten aan het martelen van
gevangenen. Zij worden met
kabels, ijzeren pijpen en staal
draad geslagen, krijgen electri-
sche schokken toegediend en
hun handen worden vaak lange
tijd op de rug gebonden. Ze
verblijven dagenlang geblind
doekt en geboeid in kleine cel
len, waarin je vaak alleen kunt
staan en moeten het regelmatig
zonder eten en drinken stellen.
Ook kinderen moeten dit lot
ondergaan.
Die beschuldigingen uit Hu-
man Rights Watch in een van
daag verschenen rapport. De
mensenrechtenorganisatie ba
seert zich op interviews met 90
Irakezen, van wie 72 zeiden
slachtoffer te zijn van martelp
raktijken. Het betreft het eerste
onafhankelijke onderzoek naar
misdragingen door Iraakse vei
ligheidsdiensten, nadat eerder
al de wandaden van Ameri
kaanse en Britse militairen in
Iraakse gevangenissen aan het
licht waren gekomen.
De mensen die zijn onder
vraagd zijn sinds 2003 opgepakt
op verdenking van terroristi
sche activiteiten of 'gewone'
misdaden. Halverwege vorig
jaar werden ook leden van poli
tieke partijen die als een be
dreiging voor de regering wer
den gezien zonder aanklacht
gearresteerd. Directeur Sarah
Leah Whitson van Human
Rights Watch meent dat het
Iraakse volk na Saddam Hoes
sein beter verdiende. „De Iraak-
door onze correspondente
Nina Jurna
Paramaribo - De Surinaamse
legerleider Desi Bouterse was in
het Fort Zeelandia aanwezig tij
dens de moordpartij die daar in
december 1982 plaatsvond,
maar bewijzen dat hij zelf ge
schoten heeft, zijn er niet. De
bewering van Bouterse dat er
sprake was van een staatsgreep
tegen het militaire regime door
de slachtoffers, is onjuist.
Dit blijkt uit getuigenissen van
ex-militairen en lijfwachten
over de gebeurtenissen. Zij leg
den af in het kader van een jus
titieel onderzoek naar de gang
van zaken.
De geheime informatie is uitge
lekt. Ook de namen van dege
nen die de belastende verkla
ringen tegen de ex-legerleider
hebben afgelegd, zijn nu naar
buiten gekomen. De Surinaam
se minister van justitie, Sieg
fried Gilds, heeft nieuwe veilig
heidsmaatregelen aangekon
digd om te voorkomen dat ge
tuigen geïntimideerd worden.
Gilds bleek niet verrast over
hetgeen nu bekend is gewor
den. Volgens hem bevestigen
de verklaringen de informatie
die al eerder is gegeven door
vakbondsleider Fred Derby,
kroongetuige en enige overle
vende van de moordpartij uit
1982. Volgens Derby, die in
2001 overleed aan een hartstil
stand, moesten de vijftien
slachtoffers voordat ze werden
vermoord verschijnen voor een
'tribunaal' waar ze ondervraagd
werden door Bouterse en diens
rechterhand Roy Horb.
Het feit dat geen enkele getuige
tot nu toe heeft verklaard dat
Bouterse zelf direct aan de
moordpartij heeft deelgeno
men, doet geen afbreuk aan de
zaak tegen hem, zo meent de
Surinaamse justitie. „Het gaat
er vooral om of er sprake is van
voorbedachte rade en wie de
opdracht heeft gegeven tot de
moorden. In die zin zijn er zeer
sterke verklaringen tegen de ex-
legerleider", aldus een betrok
kene.
Minister Gilds, zelf een per
soonlijke vriend van Derby en
onlangs ook in die hoedanig
heid verhoord bij de rechter
commissaris, werd onlangs nog
bedreigd door Bouterse tijdens
de bijeenkomst van de Natio
naal Democratische Partij
(NDP).
In een toespraak riep Bouterse
Gilds op zich twee keer te be-
se interimregering van premier
Allawi is aan de internationale
gemeenschap gepresenteerd als
een teken dat het in Irak voor
goed gedaan was met het ge
weld en de martelingen zoals
onder Saddam Hoessein. Maar
deze regering komt z'n beloften
niet na en lijkt actief deel te ne
men, of in ieder geval mede
plichtig te zijn aan deze grove
mensenrechtenschendingen.
"Whitson noemde het „heel
triest om te zien dat het Iraakse
volk blijvend lijdt onder straffe
loosheid en slechte behande
ling van gevangenen".
Zij bekritiseert bovendien de
Amerikaanse en Britse troepen
in Irak die niets doen aan de
wandaden van de Iraakse vei
ligheidsdiensten, onder het
mom van 'het brengen van vei
ligheid in het land'. Whitson
zegt er begrip voor te hebben
dat politie en leger onder zeer
moeilijke omstandigheden
moeten werken en vaak zelf het
doelwit van aanslagen zijn.
„Maar volgens het internatio
naal recht is het nooit en te
nimmer gerechtvaardigd om in
naam van de veiligheid gevan
gen te martelen."
Het Iraakse ministerie van bin
nenlandse zaken zegt nooit iets
gehoord te hebben over klach
ten over de politie, maar belooft
de aantijgingen over martelin
gen nader te zullen onderzoe
ken. Een woordvoerder zei ech
ter sceptisch te staan tegenover
'een rapport dat zo vlak voor de
verkiezingen wordt gepresen
teerd'.
bombay - Nabestaanden in India rouwen om de
dood van een familielid dat omkwam bij een
hindoefeest. Tijdens het festijn in het westen van
India zijn gisteren tientallen, mogelijk honderden
mensen om het leven gekomen. Volgens de lokale
politie werden de slachtoffers verdrukt toen pa
niek uitbrak tijdens de hindoeceremonie. Duizen
den mensen waren naar deze ceremonie gekomen
Onduidelijk is waardoor de pelgrims in paniek zijn
geraakt. De politie vermoedt dat de mensen brand
roken. Het precieze dodental is niet bekend. Er zijn
minstens 150 lichamen geborgen, andere bronnen
spreken van 300 doden. Foto: EPA
denken voordat hij hem liet ar
resteren. „Want als je mij uit de
samenleving haalt, haal je meer
rottigheid naar je toe dan je
kunt overzien", dreigde Bouter
se.
„Natuurlijk zit me dat niet lek
ker en zijn dit intimiderende
woorden, maar echt bedreigd
voel ik me niet", reageert Güds.
„We leven nu in een democra
tie. Er is geen dictatuur meer
zoals indertijd toen Bouterse
aan de macht was. Nu gebrui
ken we de rechtbank, niet meer
de wapens."
Gezien de nu uitgelekte getui
genissen, inclusief de namen
van de betrokkenen, zal Gilds
de nodige extra veiligheids
maatregelen afkondigen. Dit
ook gezien de verkiezingen in
mei en het naderende proces
over de gebeurtenissen in 1982.
„We kunnen niets uitsluiten
want het blijft een zaak waar
een bepaalde groep mensen erg
veel belang bij heeft dat het
geen proces komt.
Maar het proces komt er en als
Bouterse schuldig wordt be
vonden komt hij achter de tra
lies ook al kunnen veel mensen
zich in Suriname dat zich niet
voorstellen. Als Saddam Hoes
sein kan worden opgepakt, kan
dat bij Desi Bouterse ook."
Degenen van wie nu de getui
genissen zijn uitgelekt krijgen
so wie so extra bescherming, al
dus de bewindsman. „Dat in
formatie uitlekt, kan je nooit
voorkomen maar dat nu de na
men naar buiten zijn gekomen
is erg ongelukkig. Zeker in een
kleine samenleving zoals de Su
rinaamse kan dat gevolgen heb
ben."
door onze correspondent
Esther Cotink
londen - Een centraal alarme
ringssysteem voor tsunami's in
de Indische Oceaan is een kost
baar project dat weinig zin
heeft. Dat zegt professor David
Jones van de prestigieuze Lon
don School of Economics Vol
gens de hoogleraar fysische
geografie is het opzetten van
zo'n alarmsystem vooral inge
geven door politieke overwe
gingen.
Op een VN-conferentie over
rampenbestrijding werd vorige
week in het Japanse Kobe over
eengekomen dat de op 26 de
cember getroffen landen bin
nen twee jaar een permanent
tsunami-alarm moeten krijgen.
De komende zes maanden zal
een provisorisch alarm vanuit
het waarschuwingscentrum van
Hawaii opereren.
„Een politiek zoethoudertje",
reageert Jones. „Regeringen
brengen zich er op die manier
gemakkelijk vanaf. De ware op
lossing zit in de aanpak van ar
moede, ofwel de aanpak van
dictatoriale regimes. Maar daar
wil de internationale gemeen
schap zich niet aan branden.
Als een tsunami-waarschu-
wingssysteem is geïnstalleerd,
kan ze zeggen: wij hebben ge
daan wat we konden."
Volgens de hoogleraar is een
alarm zinloos omdat tsunami's
veelal plaatsvinden in de Grote
Oceaan en vrijwel nooit in de
Indische. Daarom is een waar
schuwingscentrum op Hawiii
wel effectief, maar zal een an
dere geldverspilling zijn. „De
laatste tsunami in het Indische-
Oceaangebied vond plaats |n
1883, en dat was door een vul
kaanuitbarsting nabij Sumati&.
De volgende kan weer opge
wekt worden door een heel an
der natuurgebeuren, bijvoor
beeld een cycloon, en wellicht
pas over honderden jaren.
Geen enkel alarmsysteem kii
tegen zoveel onvoorspelbaarhe
den op."
Amerikaanse deskundigen ble
ken wel degelijk in staat de zee
beving van 26 december te de
tecteren. „Maar ze konden op
voorhand niet voorspellen of de
golven één of twintig meter
hoog zouden zijn en in welke
vaart ze zouden binnenrollen;"
Het nieuwe uiterst moderqe
waarschuwingssysteem gaat
zo'n twintig miljoen euro kos
ten.
„In plaats van alleen geld te ste
ken in dure apparatuur, moét
worden geïnvesteerd in com
municatiestructuren, educatje
over vluchtmethoden en evacu
atieroutes, sterkere huizen of
huizen op heuvels zoals de
oud-Hollandse terpen, én
schuilhutten op palen."
bangkok/anp - Door een boot
ongeluk voor de Thaise kust
zijn dinsdag zeker acht mensen
om het leven gekomen en wor
den dertien opvarenden ver
mist. De meeste slachtoffers
zijn buitenlandse toeristen. Dat
meldden reddingswerkers en
de Thaise politie. De boot is
omgeslagen.
Volgens de plaatselijke politie
zijn onder de vermisten Zwe
den, Hongaren en mensen uit
Zwitserland, Duitsland, Oos
tenrijk, Noorwegen en Groot-
Brittannië. De grote speedboot
met ongeveer veertig buiten
landse toeristen was op weg
van het eiland Phangan, waar 's
nachts een groot feest tijdens
volle maan was gehouden, naar
het eiland Samui. Beide eilan
den ten oosten van het Thaise
vasteland zijn populaire vakan
tieoorden.
De boot verging drie kilometer
voor de kust van Samui, ver
moedelijk doordat er te ve.el
mensen aan boord waren en de
zee onstuimig was. Reddings
werkers hebben circa twintig
mensen uit het water weten te
vissen en zijn nog druk op zoek
naar de andere opvarenden. De
doden zijn vier buitenlandse
toeristen (onder wie een Ameri
kaan), drie Thailanders en een
persoon waarvan de nationali
teit nog niet bekend is. Volgens
de politie hadden veel toeristen
geen identiteitsbewijzen bij
zich.
De vollemaansfeesten op
Phangan trekken jaarlijks dui
zenden vooral jonge toeristen.
Phangan, Samui en andere ei
landen aan de oostkant van
Thailand worden nog drukker
bezocht na de zeebeving en de
tsunami's op tweede kerstdag.
Het natuurgeweld, waardoor
ook veel toeristen omkwamen,
trof de westkust en de westelij
ke eilanden van Thailand.
de,
isls museum
ge
de lAu- Polen bouwt een
Sge ïistorisch museum in het
hu n het voormalige getto
hvi tschau. Het akkoord
3r bouw van het museum,
nkele jaren op de teken-
epeft gelegen, komt twee
peVoor de herdenking van
nlc ijding van het concen-
nip Auschwitz. Het mu-
oppoet verrijzen tegenover
mument voor de helden
a g( opstand in het getto van
int au in 1943. In de oorlog
irdden de nazi's 3 mil-
olse joden.
rs 1
aanse bergtop
t'drt naam paus
ibe
ite Een van de hoogste
)pen in de Italiaanse
rstJen wordt naar paus Jo-
Paulus II genoemd. De
1S ite L'Aquila, die over de
n :ving gaat, moet nog be-
ii welke top in het Gran
lassief de naam van de
ek^1 gaat dragen.De paus
einPeger vaak skiën en wan-
ig 11 de Abruzzen.
Gevangenen in een barak in Auschwitz, kort na de bevrijding van het vernietigingskamp op 27 januari
1945. Foto: Reuters
oswiecim/rijswijk/anp - Morgens is het
precies vijftig jaar geleden dat het concen
tratiekamp Auschwitz/Birkenau werd be
vrijd. Auschwitz staat synoniem voor de
massale uitroeiing van de joden door de
nazi's. Deze holocaust roept nog altijd vra
gen op. Hoe konden de nazi's zo ver gaan
en waarom traden de gealieerden niet op?
Waarom onduidelijkheid over het aantal
slachtoffers?
Het aantal mensen dat in en rond Ausch
witz is vermoord, wordt tegenwoordig door
historici op 1,1 miljoen geschat. Naar
schatting 90 procent van de slachtoffers in
Auschwitz waren joden. Het precieze do
dental is niet bekend. De nazi's hielden
niet bij wie er na aankomst werden vergast.
Onderzoek is na de oorlog mede bemoei
lijkt door de tweedeling van Europa in Oost
en West. Met name de geheimzinnigheid
van de Sovjet-Russische autoriteiten heeft
veel historisch of gerechtelijk onderzoek
belemmerd.
Waarom geen verzet in de kampen?
De massamoorden verliepen relatief rim
pelloos, vooral door het brute optreden
van de nazi's. De slachtoffers waren
meestal na een lange treinreis, gepropt in
wagons zonder eten en drinken, lichame
lijk uitgeput en geestelijk vrijwel in een
shocktoestand. Volgens een lid van het zo
genoemde Sonderkommando (joodse ge
vangenen die de lijken moesten verbran
den) wisten de slachtoffers na aankomst bij
de gaskamers wel dat ze zouden worden
vermoord. De meesten waren volgens hem
enkel nog geïnteresseerd in het lot van hun
familieleden. Hun levenslust werd gebro
ken als ze zich realiseerden dat ook die snel
zouden worden vermoord of reeds om het
leven waren gebracht.
Toch zijn er in kampen en getto's verbeten
opstanden geweest. In Auschwitz gebeurde
dat in oktober 1944. Alle opstandelingen
zijn door de Duitsers gedood, maar de aan
gerichte schade was één van de redenen
die Himmler ertoe bracht de gaskamers
een maand later te sluiten.
Wanneer werden de gruwelen bekend en
waarom waren er geen bombardementen?
Het lot van de gedeporteerden was lange
tijd onbekend. Vanaf 1942 waren er tal van
meldingen en waarschuwingendat de weg
gevoerden werden afgeslacht. Hoe en waar
precies was aanvankelijk moeilijk te achter
halen. Details lekten later uit via ontsnapte
gevangenen. Slechts circa honderd mensen
ontsnapten uit Auschwitz. Eén van hen was
een Poolse verzetsstrijder, Jerzy Tabeau,
Na zijn ontsnapping in november 1943
schreef Tabeau dat er anderhalf miljoen
mensen zouden worden vermoord in Bir-
kenau. Het rapport kwam halverwege 1944
in Londen terecht waar premier Churchill
het zou hebben gelezen. Het werd in no
vember 1944 in de Verenigde Staten gepu
bliceerd. Bombardementen op de kampen
werden overwogen, maarftet uitgevoerd.
Wie zijn er berecht?
De misdaden van Auschwitz zijn nauwe
lijks vervolgd. Kampcommandant Höss
werd na de processen van Neurenberg ge-
executeerd, maar over het algemeen is er
weinig ondernomen om de beulen te ver-
volgen.Veel overlevenden en getuigen bij
eventuele processen, leefden achter het
IJzeren Gordijn en de rivaliteit tussen Oost
en West hinderde het onderzoek. In West-
Duitsland bleef de rechterlijke macht vrij
wel ongeschonden na de ineenstorting van
het nationaal-socialisme. Zo was bijvoor
beeld nazi-magistraat Weinkauff in de ja
ren vijftig nog voorzitter van het (West-)
Duitse federale hof. Pas begin jaren zestig
slaagde de magistraat Fritz Bauer erin 22
misdigers uit Auschwitz in Frankfurt voor
de rechter te slepen. Onder de beklaagden
was Höss' plaatsveranger Robert Mulka.
Zes kregen levenslang, elf anderen straffen
tot veertien jaar en drie werden vrijgespro
ken. De joodse staat slaagde er voorts in
een van de grote organisatietalenten van de
genocide, Adolf Eichmann, in Argentinië te
achterhalen en na een proces in Israël in
1962 te executeren.
