Schotland
Paul Fentener van Viissingen:
de rijkste man van
ZATERDAG
22 JANUARI
Paul Fentener van
Viissingen, president-
commissaris van SHV,
behoort tot de rijkste
!jjj en van Nederland en is
er geval de rijkste man
Dd in Schotland. Hij houdt
gen simpel. Techniek is
p ompliceerd, een goede
lerneming niet. „Zetje
gedachten over welk
14 irwerp dan ook op een
e| ipiertje - het helpt je je
3hteest helder te krijgen."
door Margriet Hunfeld
Paul Fentener van Viissingen brengt een groot deel van het jaar door in Afrika waar hij enkele nationale parken beheert. Foto's: GPD/Eelco van der Linde
Zigeuner met een missie
I k geloof dat een mens niet zonder
I mystiek kan. In ons leven zie je dat
I bijvoorbeeld in de belevenis van bid
den, de biecht of in het ritueel van een ker
kelijke dienst, maar ik kan me ook voorstel
len dat de native Americans - de indianen -
hun mystiek vinden in de beesten en in de
natuur."
„Daar heb ik nou weer meer affiniteit mee.
Nee, of er meer is tussen hemel en aarde,
weet ik niet, ik heb geen wetenschap over
dat onderwerp. Ik voel wel de mystiek van
het leven aan, maar ik kan het niet rationeel
verklaren. Als ik naar de hemel kijk, dan is
die zo groot, zo ver, zo anders, daar kan ik
niet mee omgaan. Tot het rationeel berede
neren van een godsbeeld ben ik niet in
staat."
Paul Fentener van Viissingen is als presi
dent-commissaris van het Utrechtse familie
bedrijf Steenkolen Handels Vereniging (SHV)
behalve een bevlogen ondernemer vooral
ook dichter, schrijver en filosoof. Vorige
maand ontving hij een eredoctoraat in de
letteren van de Nimbas businesschool in
Utrecht; voor het eerst in de geschiedenis
niet voor succesvol ondernemerschap.
Van Viissingen ontving het doctoraat voor
zijn tien boeken, dichtbundels en verdien
sten op het terrein van maatschappelijk ver
antwoord ondernemen. Omdat hij vroeger
het liefst filosofie was gaan studeren, maar
zijn vader dat als zakenman helemaal niks
vond, is hij, zegt hij, in de valkuil van econo
mie gevallen.
De filosofie heeft hij echter nooit losgelaten
in zijn ondernemerschap.
In een piepklein boekje verwoordde Van
Viissingen twintig jaar geleden zijn SHV Cor
porate Philosophy, dat in dertig talen werd
vertaald en waarmee hij de 30.000 werkne
mers van SHV zeven regels meegaf voor suc
ces. Een daarvan luidt: Luister, Leer en Rea-
geer. Niemand weet alles, we weten allemaal
iets. Luisteren voordat je spreekt, betekent
leren.
Een andere regel: houdt de dingen simpel.
Het leven lijkt vooral gecompliceerd. Tech
niek is gecompliceerd, een goede onderne
ming niet. Zet je gedachten over welk onder
werp dan ook op een papiertje - het helpt je
je geest helder te krijgen.
Zijn levensvisie is gebaseerd, vertelt hij, op
twee essentiële pijlers: de liefde en de dood.
De liefde, omdat hij vindt dat er vele vormen
van zijn en onze taal erin tekort schiet om al
die soorten van liefde te benoemen.
liefde
„De liefde voor mijn kinderen is nu eenmaal
een andere dan die voor mijn ouders. Zo
voel ik ook liefde voor mensen met wie ik
werk, de manier waarop mensen met elkaar
omgaan kan buitengewoon productief en
prettig zijn en vol vertrouwen, als er een
vorm van liefde in verscholen zit, zo van: ik
houd van die mens."
„Dat is wel een andere liefde dan die voor
mijn vrienden, mijn minnares of de dieren
die ik wil beschermen. Liefde heeft vele ver
schillende kleuren en nuances en deze ver
anderen voortdurend. Het is dus geen foto
waarop het beeld voor eeuwig stil blijft
staan. Juist dat aspect vind ik boeiend. Voor
mij is de enig juiste definitie van liefde dat
het bestaat uit geven, niet uit krijgen."
De tweede essentie van het leven is voor u
daarentegen de dood?
„Ja, omdat ik zelf de dood in de ogen heb
gezien toen ik kanker had. Daarnaast heb ik
een goede vriendin én verschillende kennis
sen aan die ziekte verloren en nu onlangs
ook mijn boezemvriend prins Bernhard.
Daarom heb ik al jarenlang over de dood ge
dichten geschreven en er boeken over uitge
geven."
Een van die gedichten staat in zijn bundel
Hoop Op Gratie.
De dood mijn goede vriend
staat tussen ons
- al is 't niet kortgeleden -
dat stille wachten blijft
- ik heb ook niet gebeden -
't is tussen ons mijn goede vriend
dat ergens vriendschap diepste vormen kreeg
maar misschien is het dat ik ziend'
dan toch op 't laatst je dood verzweeg
Behalve dichten en schrijven, fotografeert
Van Viissingen geregeld. In een imposant,
zwart boekwerk met een omslag van schuur
papier dat aanvoelt als de huid van een buf
fel, publiceerde hij foto's van buffels, de
vlakten en landschappen van Afrika en de
kampen in de wildernis. Hij is, zegt hij, een
bevoorrecht mens die 'n enorm pakket aan
talenten heeft meegekregen.
Hoewel hij Londen als zijn woonplaats be
schouwt, brengt Van Viissingen het grootste
deel van het jaar door in Afrika, waar hij een
aantal nationale parken beheert. „Daarin
probeer ik een formule te handhaven," ver
telt hij, „waarbij wij als het ware de musea
op het gebied van de natuur in Afrika probe
ren te behouden."
„Dat vind ik een centraal punt van mijn zijn
in mijn leven. Binnenkort stop ik met mijn
werk bij de SHV, na veertig jaar ga ik daar
voorgoed weg. Het laatste stuk van mijn le
ven wil ik besteden aan het redden van die
musea van de natuur."
Bent u daar optimistisch over?
Gedecideerd: „Het géat lukken als wij over
heden in de rijke landen zover krijgen om
daar een relatief klein geldbedrag voor ter
beschikking te stellen. Tegen een senator uit
Washington heb ik onlangs nog gezegd dat
ik een vijftigtal nationale parken kan runnen
voor de kosten van drie gevechtsvliegtui
gen."
Maarzon man snapt dat niet!
„Nee, en dóar moeten we dus proberen ver
andering in aan te brengen en daar ben ik
dus het grootste deel van het jaar mee be
zig."
Zigeuner
U hebt geen gezin waar u zich aan wijdt?
Nonchalant: „Ik ben een volstrekte zigeuner
en pendel heen en weer tussen Afrika en
mijn landgoed in Schotland. Mijn vrouw en
ik zijn, wat je noemt, een beetje uit elkaar.
Ach, dat is zo gelopen, dat gebeurt in het le
ven. Verder heb ik twee volwassen dochters
uit dat huwelijk en die hebben hun eigen le
ven, de een woont in Amerika, de ander in
België. Ik ben gelukkig geweest altijd fantas
tische partners te hebben, zowel vroeger als
U keert ook geregeld terug naar uw woning
in Langbroek, waar u tevens een kantoor
hebt in het oude koetshuis. Wat bindt u aan
deze plek?
„Nu nog heel weinig. Ik kom hier zes keer
per jaar gemiddeld een week Dan wikkel ik
alle zakelijke dingen af, want ik ben nog
steeds president-commissaris van de SHV,
maar dat houdt dus allemaal op over vier
maanden. Daarna wil ik me volledig gaan
richten op het teruggeven aan de planeet
wat wij hebben weggehaald.
„Het gaat voor mij om bewaking, oprichting
en herstel van Afrika. Daarnaast houd ik me
nog met andere dingen bezig. Ik heb een
kankerfonds opgericht, het Ank van Viissin
gen Kankerfonds, vernoemd naar mijn eer
ste vrouw. Dit fonds looft elke twee jaar een
prijs uit aan wetenschappers die belangrijk
werk verrichten op het gebied van lymfonen
en het organiseert congressen voor topmen
sen uit de hele wereld over het non-hodgkin
lymfoon."
Peinzend: „Toen ik 40 was, heb ik deze ziek
te gehad en ben ervan genezen. Dat be
schouw ik als een wonder, absoluut. Ik ben
geopereerd en daarna kreeg ik een jaar zwa
re chemotherapie. Mijn genezing is dus ei
genlijk een combinatie van een wonder en
de expertise van Nijmeegse specialisten ge
weest. Daar wil ik nu iets voor terugdoen.
Hunger
Voorts zet Van Viissingen zich in voor Am
nesty International en het Hunger Project,
Paspoort:
Paul Fentener van Viissingen (63), schrijver, natuurbe
schermer, ondernemer;
Opleiding: Gymnasium A, Kandidaats economie Gro
ningen, eredoctor Letteren. Carrière: President-direc
teur SHV, thans president-commissaris SHV.
Woont in: Londen en Afrika.
Hekel aan: De Nederlandse uitspraak Doe maar ge
woon, dan doe je al gek genoeg. „Ik vind dat je het
moet omdraaien: Doe maar gek, dan doe je al ge
woon genoeg.
Spijt van: Dat ik ben gestopt met pianospelen, toen
mijn eerste liefde afbrak
Trots op: Mijn dochters Alicia en Tannetta en mijn
werk dat ik met drie mensen voor SHV heb verzet. Wij
werden Klavertje Vier genoemd en hebben in twintig
jaar tijd de hele SHV veranderd.
Bang voor: Overbevolking
dat de ontwikkeling van de Afrikaanse vrouw
stimuleert.
Al deze dingen kunt u doen, omdat u rijk
bent. Door Quote wordt uw vermogen ge
schat op 1,4 miljard, u staat in de top-10 van
rijkste Nederlanders. Gaat dat samen: rijk
dom en leven als een zigeuner?
Glimlachend:Ach, wat is rijk? Kijk, ik ben
op het goede moment in een welvarende tijd
geboren en dat geldt natuurlijk voor alle Ne
derlandse burgers. Iedereen in dit land heeft
recht op een infrastructuur die miljoenen
waard is. Je mag zeggen dat elke Nederlan
der hier in wezen miljonair is. Voor mij geldt
daarbij dat ik ook nog eens ben geboren op
een goede plek in de wereld."
„Niet in Afghanistan of Irak, maar in
Utrecht. Verder kom ik uit een heel goed ge
zin, ik was het vierde kind en ik geloof dat
mijn ouders het krijgen van kinderen toen
vrij zat waren, dus eigenlijk hebben ze mij
nooit opgevoed en me gewoon laten lopen.
Daar heb ik een geweldig voordeel van ge
had, want daardoor had ik een fantastische
jeugd met veel vrijheid."
„Daarna ben ik in Groningen economie
gaan studeren en na mijn kandidaatsexa
men vertrokken naar Amerika om het in
praktijk te brengen. Toch ben ik - hoewel ik
heel actief ben in alles wat ik aanpak - vooral
een beetje een Einzelganger. Ik ben slecht
voor cocktails en partijen, heel slecht. Ik ben
ook slecht voor de massaliteit. Dat alles ver
sterkt mijn drang om op verschillende plek
ken in de wereld te willen leven."
„Natuurlijk houdt dit een aantal fysieke be
perkingen in, omdat ik rijker ben dan de ge
middelde Nederlander. Ja, ik moet bewaakt
worden, omdat ik altijd een groter risico
loop als het gaat om bedreigingen. In meer
algemene zin kun je stellen dat hoge bomen
veel wind vangen en daar moet je dus ver
standig mee omgaan."
„Ik heb er verder weinig last van, ik laat mij
altijd rijden, ik heb een speciale vergunning
om in geval van een ongeluk, door te rijden
naar de dichtstbijzijnde politiepost en verder
heb ik bewakers om mij heen. Ach, het
speelt al dertig jaar en ik ben eraan gewend.
Ik ben en blijf een volstrekte zigeuner die
leeft voor de natuur in Afrika en Europa en
voor de SHV."
