Land van rotsvaste mannen
TOERISME
Kamperen met de luxe van thuis
Een tent op het stille water
ANDERS KAMPEREN
HDC 302
vrijdag 7januari 2005
V»et Crazy Horse, ooit, worden. Op de achtergrond zijn de contouren al
jpj]jk ioed zichtbaar.
k^ans van ^'ebeek
fïbei
th'„nrf
Je vaart denderen de bizons
r®' e prairie. Het groepje wordt
l^agd door een handvol india-
r j hun wilde mustangs. Voor de
0C6en -elk beest weegt dik dui-
het goed en wel in de ga-
Ibben, verdwijnt plotseling de
onder hun hoeven en storten
rjen diep ravijn. Daar wacht de
0 in de Lakota-stam om de hees
te maken. De 'circle of life' is
=tond. Dankzij deze buit kun-
indianen weer maanden le
lt echt alles van deze 'heilige
-van hoef tot hoorn- wordt
|j het oude goudzoekersstadje
(vood in de
[ills heeft
:r Kevin Cost-
it zijn eigen
lortemon-
:n prachtig
rerk en be-
;centrum la-
irzetten
n deze bizon-
centraal staat,
ka, zoals het
4m heet, (La-
por bizon) is
>ee een stil
loon aan de indianen -of 'nati-
pricans' zoals ze nu politiek-
It genoemd worden. Want zo
veel Amerikanen schaamt
;r zich dieprood voor alles wat
iveraars van het Wilde Westen
ianen hebben aangedaan,
icht. Want eerst pikten ze hun
toen roeiden ze de bizons
Itot slot dreven ze de nog over-
ren indianen op steeds Ideinere
land bij elkaar. In South-
ook bekend van Wounded
;n de slachtpartij uit 1890, zijn
log elf van die reservaten over
ijna 70.000 Lakota, Dakota en
i-indianen leven. Samen beter
I onder de foute naam Sioux.
iccesfilm Dances with wolves
schoot Kevin Costner voor
Dot deel in South-Dakota. Dat
zo vreemd, want als je het as-
pick-ups en de wegrestau-
zeggumt, is het Wilde Westen
ig overal te voelen en te rui-
eadwood bijvoorbeeld oogt
ijd als een stadje waar elk mo-
:en vuurgevecht kan uitbre-
ier op het kerkhof ligt Calami-
begraven, ooit in de gelijkna-
ilm -niet al te realistisch- ver
oor Doris Day. Maar de echte
eer op de lange spicht van de
Luke-strips want Calamity Ja-
lelijk als de nacht en ze stonk
bizon.
enorme kerkhof van Dead-
iligt deze eerste echte 'cowgirl'
last Wild Bill Hickok, een in
ter !ka minstens zo beroemde gen-
te1i-cowboy, verkenner, scherp
er en kaartspeler. Hij werd
de saloon tijdens een spelle-
:er door zijn hoofd geschoten
zijn hand twee zwarte azen
zwarte achten. Wereldwijd
die kaarten daarom nog al-
leadman's hand' genoemd,
iquidatie was in 1873 overigens
•arts. In de naburige Black
518
Hills was goud gevonden en in no-ti-
me overspoelden duizenden geluk
zoekers, hoeren en boeven Dead-
wood.
Grappig genoeg is Deadwood sinds
een jaar of vijfden -toen het gokken
weer werd gelegaliseerd- nu op
nieuw een oord waar duizenden hun
geluk komen beproeven. Dit keer
aan de gokkasten die, als een soort
mini-Las Vegas, in elke kroeg en ho
tel kop aan kont staan opgesteld. De
cowboys zijn dood, nu regeren grijze
dametjes aan de eenarmige bandiet.
In de buurt van Deadwood, op iets
meer dan een uur rijden, liggen de
Badlands, een immens natuurpark
van bijna 100.000 hectare groot. Ein
deloze groene vlaktes gaan hier
plotsklaps over in een
uitgestrekt gebied vol
grillige rotsen en klo
ven. Alsof God zelf
met zijn enorme Kar-
cher hoge drukspuit
iets te enthousiast de
bovenlaag heeft aan
gepakt. De prehistorie
ligt hier letterlijk aan
de oppervlakte. Steek
een schop in de grond
en de kans is groot dat
je een T-Rex of andere
bewoner van Jurassic
Pare opgraaft want die liggen er nog
met bosjes.
De indianen noemden dit gebied de
Badlands omdat je er zo makkelijk
verdwaalt en er geen drup water te
vinden is. Nu slingert er gelukkig een
mooi asfaltlint doorheen dat -bij
voorkeur bij het opkomen van de
zon- een adembenemend uitzicht
biedt op de aardse eeuwige jachtvel
den van de indianen. Hier zie je
vlaktes plotsklaps in scherpe berg
kammen overgaan of -net anders
om- in diepe ravijnen
veranderen. Alleen de
jagende indianen en
dravende bizons die
over het randje kuke
len, ontbreken.
Die bizons grazen -
want ze zijn gelukkig
niet helemaal uitge
roeid- een eind ver
derop, in Custer State Park. Samen
met nog ontelbaar veel andere wilde
dieren. Want in South-Dakota zie je
op één middag meer wilde beesten
dan in Nederland in tien jaar. Antilo-
pes, prairiedogs, wilde kalkoenen,
wasbeertjes, hele families Knabbel
en Babbel en Bambi's in alle soorten
en maten. In ons land zie je alleen
maar verkeersborden met hertjes er
op, hier springen ze -zonder al die
waarschuwingen- met tientallen te
gelijk rond. Zou het aan de verkeers
borden liggen?
Custer State Park, vernoemd naar de
beroemde generaal die door india-
nenleider Crazy Horse en zijn stam
in de pan werd gehakt, is South-
Dakota op zijn Madurodams. Ga een
paar uur rijden -in Amerika doe je
dit soort parken altijd per auto- en
de natuur van de hele staat komt
voorbij: oneindige vertes, grillige rot
spieken, afgebrande hellingen, kleu
rige bossen met goudgele berkenbo
men en waterpartijen vol giganti
sche rotsblokken. Spectaculair zijn
de diverse autotunneltjes onder de
bergrotsen door. Honderd jaar gele-
Cowboy en indiaantje spelen is in
South-Dakota geen voltooid verle
den tijd. Hier ruik en proefje het Wil
de Westen nog overal. Op de onein
dige prairie vol bizons tot diep in de
Black Hills met oude en nieuwe
goudzoekers. Dromers en pioniers
zorgden er voor de twee grootste
beeldhouwwerken op aarde: Mount
Rushmore en Crazy Horse.
den uitgehakt op maat 'paard&huif-
kar' dus niet echt geschikt voor he
dendaagse mammoet-campers en -
bussen. Zelfs met een gewone auto
moet je de buitenspiegels en tegen
liggers goed in de gaten houden.
Mount rushmore
Onbetwist klapstuk van South-
Dakota, beter gezegd klapstukken,
zijn echter de twee grootste beeld
houwwerken ter wereld: Mount
Rushmore en Crazy Horse, op nog
geen half uurtje van elkaar gelegen.
Mount Rushmore kent waarschijn
lijk iedereen: de in de rotsen uitge
hakte koppen van de Amerikaanse
presidenten Washington, Jefferson,
Roosevelt en Lincoln.
Gouverneur Michael Rounds van
South-Dakota had het al gezegd: „In
deze staat zijn we dol op beeldhou
wen. En dan niet een klein beetje
maar de hele rots." Oog in oog met
de vier presidenten begrijp je wat hij
bedoelt. Ongelooflijk, wat een hei
dens karwei moet dit geweest zijn.
Het is zo ontzagwekkend dat elke
bezoeker stil wordt bij de aanblik
van dit 'altaar van de democratie'.
Altaar ook van de grote getallen: de
neuzen van de heren bijvoorbeeld
zijn elk zo n zes meter lang, hun
mond dik vijf meter breed en in de
baard van Lincoln past makkelijk
een doorzonwoning.
Beeldhouwer Gutzon Borglum werk
te er, bijgestaan door familie en hon
derden hak- en dynamietspecialis-
ten, vanaf 1927 tot aan zijn dood in
1941 aan. Zijn zoon beitelde daarna
het laatste stukje van Lincoln's
hoofd verder af (die kop maakt ook
nog altijd het meest de indruk dat hij
niet helemaal af is). In 1948 werd
Mount Rushmore feestelijk onthuld.
Elk jaar komen nu zo'n drie miljoen
bezoekers zich
vergapen.
De meest gestelde
vraag, weer actu
eel bij het overlij
den van Ronald
Reagan, is of er
ooit nog een pre
sident bijgehakt
wordt. De direc
teur van het park is daar duidelijk
over: „Nee, nooit niet. Er is simpel
weg geen plaats voor nog een
hoofd", zegt hij. „En bovendien zou
dat ook niet gepast zijn. Bij een
schilderij van Michelangelo ga je ja
ren later toch ook niet een figuurtje
bijschilderen?"
Maar het blijft de droom van velen,
zo majestueus vereeuwigd worden.
In navolging van de popgroep Deep
Purple (van de elpee 'In Rock'), Miss
Piggy en vele andere beroemdheden
komen er nog elke dag nieuwe persi
flages op dit misschien wel be
roemdste standbeeld ter wereld.
Want iedereen wil wel zo'n rotsvaste
nagedachtenis.
chft
St.
ul I
•bi.
De,
ians van Alebeek
^ideeën komen vaak toevallig. Bijvoorbeeld tijdens
™enodern bedrijfsuitje vlotten bouwen -goed voor
^derlinge sfeer en collegialiteit. Plotseling bedenk
ul^enop die drijvende eilandjes ook nog een mooi
Rn Jos Akkermans, een Brabantse akkerbouwer die
edrijf ombouwde tot een multifunctioneel out-
renjentrum, bracht dat idee tot werkëlijkheid.
r^een jaar of vijf liggen zijn kampeervlotten stil te
1 op de Steenbergse Vliet, een JJein riviertje dat
n, jelend door West-Brabantse polders uitmondt in
1 plkerak. Het publiek is vanaf de allereerste dag
Yithousiast over de kampeervlotten. Maar je moet
ejin stilte en rust houden want slapen op zo'n vlot
^eryeel weg van Remy in 'Alleen op de wereld'. Om je
elti
tjei
'ard
ten
'Dt
Iriu weer eens
5 ;Pren. Foto:
wat anders: niet bij maar op het water
CPD/Roland de Bruin
heen is niets anders dan water, riet, eindeloze polders
en het natuurgebied de Dintelse Gorzen.
Om bij hun kampeervlot te komen, moeten avonturiers
eerst een eindje peddelen in de bijgeleverde Canadese
kano. Alleen het broodnodige gaat mee: twee gasbran
ders, een gaslampje, jerrycan met schoon water, jerry
can voor afvalwater, stoeltjes, slaapmatrasjes en een
toiletemmer. Slaapzak, drinken en eten (spaghetti na
tuurlijk, het blijft kamperen) moeten de gasten zelf
meenemen.
Wie houden daar van? Jonge, avontuurlijke stellen, ge
zinnen en opvallend veel vader en zoons die een span
nende weekendje weg willen. In de -manshoge- tent
kunnen maximaal vier mensen slapen. Overdag is zo'n
vlot misschien wat te krap maar dan zijn kanotochtjes
naar het naburige De Heen of fietsen op Tholen een
goed alternatief.
Dit jaar hoopt Akkermans nog een paar extra vlotten in
de Vliet te mogen neerleggen. En er zijn concrete plan
nen om de kampeervlotten ook op andere plaatsen in
Nederland te gaan realiseren. „Want dit is echt uniek",
zegt hij. „Elke camping roept dat ze rust en ruimte bie
den. Maar dat zijn loze kreten. Op zo'n vlot hebben die
begrippen nog echt waarde."
Ongeacht het seizoen bedraagt de prijs voor een drie
daags arrangement (=tivee nachten) 129 euro voor twee
personen. Bij de prijs zijn de kampeeruitrusting, Cana
dese kano en een informatiepakket inbegrepen. Voor
drie personen is de prijs 155 euro; vier man betalen 195
euro. Boeken kan tussen april en oktober.
Meer informatie en boekingen: Akkermans Outdoor
Centre, De Heen; tel. 0167 - 50 26 21 en
www.akkermansoutdoor. nl
Mount Rushmore, groter dan wat
ook ter wereld moet Crazy Horse,
zittend op een paard, daar gaan ver
rijzen.
Voor dit monsterproject vroegen de
indianen de Pool Korczak Ziolkow-
ski. In 1948 begon hij, in zijn uppie,
met het uithakken en opblazen van
de enorme berg. Een project dat
waarschijnlijk nog niet af is als de
kinderen van onze kinderen in Sou
th-Dakota op vakantie gaan. Want
nu, na bijna 60 jaar bikken en beite
len, zijn de contouren zichtbaar
maar is alleen het gezicht van Crazy
Horse echt helemaal af. Maar dat is
wel iets om stil van te worden. Ter il
lustratie: in dat ene hoofd van de in-
dianenleider passen met gemak alle
vier de koppen van Mount Rushmo
re; één oogbal van Crazy Horse is
manshoog.
Na de dood van Korczak besloten
zijn vrouw Ruth Ziolkowski met ze
ven van hun tien kinderen verder te
timmeren aan het levenswerk van
hun vader. Zonder subsidie of steun
van wie dan ook. Alles wordt betaald
uit giften, donaties en de verkoop
van souvenirs. „Waarom we door
gaan? De droom moet blijven le
ven", antwoordt Ruth vriendelijk.
Nog elke dag is ze op het bijbeho
rende bezoekerscentrum te vinden
om tekst en uitleg bij het familiepro
ject te geven. „Wanneer het klaar is?
Dat is niet zo belangrijk", zegt ze.
„Maar het komt er. Ooit."
Bezoekers kunnen met een speciale
bus naar de voet van het monument
rijden. Alleen bij hele speciale gele
genheden en in het eerste weekein
de van juni mag het publiek óp het
beeld. Om precies te zijn: op de uit
gestrekte arm waarmee Crazy Horse
naar zijn land wijst ('Daar waar mijn
mensen begraven liggen'). Crazy
Horse is straks het allergrootste
beeldhouwwerk op aarde: hoger dan
de piramide van Gizeh, breder dan
een voetbalveld.
Sommigen in South-Dakota noemen
de casino's en gokhallen de ultieme
wraak van de indianen op de blan
ken. De indianen mogen deze tem
pels van de nieuwe goud- en geluk
zoekers immers exploiteren. Maar of
dat veel helpt? Ondanks dit extra
De imponerende Badlands in South-Dakota.
geld, subsidies en voorzieningen zit- Maar Crazy Horse herinnert ieder-
ten de oorspronkelijke bewoners van een in South-Dakota voor eeuwig en
Amerika nog altijd in het verdom- altijd aan de enige echte pioniers
hoekje. En daar komen ze waar- van dit prachtige gebied. Want dit
schijnlijk ook nooit meer uit. kan niemand over het hoofd zien.
Crazy Horse
Ook de indianen hadden die droom.
Toen zij Mount Rushmore vorm za
gen krijgen, borrelde bij de oor
spronkelijke bewoners van dit ge
bied het plan op om iets vergelijk
baars te doen voor hun belangrijkste
leider: Crazy Horse. En ook die
droom is in de Black Hills aan het
uitkomen. Groter -véél groter- dan
door Mirjam van Twisk
Een kwart van al onze vakanties brengen wij kam
perend door; over een heel jaar gaat het om maar
liefst 9 miljoen Nederlandse kampeervakanties en
dat aantal groeit nog steeds. We hebben het ken
nelijk naar onze zin op de camping. Steeds meer
mensen laten hun reserves tegen deze vorm van
vakantievieren varen, nu ze ontdekken dat ze zich
ook op de camping kunnen omgeven met alle
luxe van thuis.
Hoe anders was dat een jaar of veertig geleden
toen ons gezin de kampeervakantie ontdekte. Bij
gebrek aan de ware pioniersgeest, werd een staca
ravan gehuurd op een camping in Engeland. Wel
de geneugten van het campingleven, maar zonder
het gestuntel met tentstokken. De caravan, een
soort uit zijn krachten gegroeid ei, was klein, don
ker en dampig.
Stromend water en ijskast ontbraken, koken deed
je op twee pitten, voor de verlichting waren er
gaslampjes en voor de toiletgang, douchen en
tandenpoetsen was je aangewezen op het primi
tieve, niet verwarmde campingsanitair. Maar ge
nieten dat wij kinderen deden. Heerlijk, wat een
vrijheid, wat een speelplezier. Zo wilden we ieder
jaar op vakantie.
En zo gebeurde het. Steeds op een andere cam
ping, maar altijd in Groot-Brittannië en altijd in
een stacaravan. En net als wij zelf, werden onze
'mobiele' vakantieoptrekjes in de loop der jaren
volwassen. De ramen groeiden groter, het leefop-
pervlak ook. Warm- en koudstromend water de
den hun intrede en een decennium later waren er
zelfs een douche en toilet 'aan boord'.
In de afgelopen jaren is de markt van de huurca
ravans in een stroomversnelling terechtgekomen,
zo ontdekken we afgelopen voorjaar in het
Noord-Franse Berny-Rivière. Even er tussenuit op
een tijdstip waarop je nog niet al te veel mag ver
wachten van het weer. Dan biedt een stacaravan
uitkomst. In Eurocamps meest luxe model, de
Monaco de Luxe, blijken kille avonden en regen
achtige dagen best door te komen. Drie slaapka
mers, redelijk mime woonkamer, een gerieflijke
natte cel en een keuken om je vingers bij af te lik
ken. Licht, ruim, modern en van alle gemakken
voorzien.
Als we daar behoefte aan zouden hebben, kunnen
we ons culinair helemaal uitleven. Vierpits gasstel,
met oven en grill, afzuigkap, magnetron, ijskast en
royale diepvriezer. Nee, het ontbreekt ons aan
niets. Tenzij we het als een gemis ervaren dat er
'slechts' een cd-speler voorhanden is, maar geen
tv, geen internetverbinding en geen vaatwasser.
Wij zitten daar in het geheel niet mee, maar daar
in schijnen we tamelijk alleen te staan.
Vanzelfsprekend
„Onze gasten vinden luxe steeds vanzelfspreken
der. De luxe die ze thuis gewend zijn, willen ze
ook op vakantie hebben", vertelt Liesbeth de
Groot, marketingmanager van Eurocamp. Als het
had gelegen aan de verhuurorganisatie, die actief
is in de top van de markt, waren die vaatwasser, tv
en internetverbinding er al lang geweest. Maar de
Een voorbeeld van caravaninnovatie is te vinden op
camping de Wildhoeve in Ernst. Daar staat sinds
een jaar de Astro, die de bewoners behalve een ge
zamenlijke woonkamer, een groot terras en twee
ruime slaapkamers ook twee badkamers biedt.
meeste campings hebben hun voorzieningen nog
niet helemaal aangepast op de groeiende vraag
naar luxe. Derhalve ontbreekt op de meeste plek
ken de afvoer die nodig is voor een vaatwasser en
staat het elektriciteitsnet geen al te zware belas
ting door veel apparaten toe.
Wat in die veertig jaar tijd niet veranderde is het
plezier dat kinderen beleven aan en campingva
kantie. Veel vrijheid en altijd andere kinderen om
mee te spelen. Pa en ma hebben letterlijk geen
kind aan hun kroost en dat maakt ook voor hen
zo'n vakantie begeerlijk. Als je op de camping dan
ook nog eens het gemak en comfort van een ge
woon huis vindt, dan wordt de keuze voor een
kampeervakantie makkelijker.
Zo lijkt de toenemende belangstelling voor de sta
caravans van Eurocamp verklaard. De Groot:
„Een jaar of tien geleden huurde tachtig procent
van onze gasten een tent. Afgelopen jaar was die
verhouding 50% -50%. Komend jaar verwachten
we dat de vraag naar caravans die naar de tent
voor het eerst gaat overtreffen." Gezien die ont
wikkeling ligt het voor de hand dat Eurocamp bij
innovaties primair kijkt naar de caravan.
„De tent is uitontwikkeld. De groei zit in de cara
vans, dus ga je kijken naar meer variatie; groter,
kleiner. Op alle bestemmingen is nu een finnen-
pakket verkrijgbaar dus dat hoeven de gasten niet
meer mee te nemen. En ook airconditioning
Een vierpits gasstel, met oven en grill, een afzuig
kap, magnetron, ijskast en diepvriezer. Alleen de
vaatwasser ontbreekt nog. Foto's: CPD/PR
wordt steeds vanzelfsprekender." Nu bekijken we
de mogelijkheid om caravans met twee badka
mers te gaan aanbieden. „Vooral vanuit de Engel
se markt is daar vraag naar. Ouders met grotere
kinderen vinden dat erg plezierig.
Het ligt voor de hand dat aan zoveel luxe een
prijskaartje hangt. In het hoogseizoen van 2005
kost een nacht in een stacaravan van Eurocamp
voor een gezin met twee kinderen ouder dan vier
jaar, afhankelijk van het model, tussen de 132 en
152 euro per nacht (exclusief eventuele regiotoe
slagen). Circa duizend euro per week is niet niks
voor een campingvakantie. Voor dat bedrag kun
je ook een heel aardig huis huren. Zo'n huis ont
beert echter de vriendjesrijkdom van de camping.
Dus hebben de klanten van Eurocamp het er voor
over.
Sterker nog: bij enquêtes van het bedrijf geeft 95
procent van de gasten aan tevreden te zijn over de
organisatie. „Dat zit 'm in de constante kwaliteit
en alle extra's die wij bieden", zo weet De Groot.
Als wij met een camping in zee gaan, zetten wij
er onze eigen caravans en tenten neer. Wij behe
ren ze zelf en hebben eigen mensen voor het on
derhoud. Zo zijn we niet afhankelijk van cam
pingeigenaren en kunnen we overal dezelfde kwa
liteit bieden."
Grillen
Ook bij het activiteitenaanbod op de camping laat
Eurocamp niets aan het toeval of de grillen van de
eigenaar over. Op alle campings heeft de organi
satie een eigen team van mensen, dat de gasten
met raad en daad terzijde staat. In de zomer
maanden worden aan die teams ook activiteiten
begeleiders toegevoegd. Die bieden de kinderen
van de gasten dagelijks een programma, variërend
van peuteractiviteiten tot sport en^pel voor jon
geren. Zelfs als babysit zijn de tetmleden in te hu
ren.
Als wij begin mei in Bemy-Rivière neerstrijken
zijn deze hulptroepen nog niet in actie. Een pro
bleem is dat niet, want onze kinderen weten zelf
ook best raad met het campingleven. Urenlang
dobberen ze in het fraaie overdekte zwembad of
spelen, eveneens overdekt, tafeltennis. Af en toe
weten ze pa en ma uit hun boeken los te weken
voor een dagje uit, een partijtje tennis of een fiets
tocht in de omgeving. In ons geval hoeft het team
alleen in actie te komen wanneer er aangifte moet
worden gedaan van een in Disney Parijs gerolde
portemonnee. Het tolken kost een paar uur, maar
onze gastheer lijkt daar niet mee te zitten. Juist in
dit soort noodgevallen bewijst zo'n verhuurder in
het topsegment zijn nut.
Natuurlijk, het kost een lieve duit, maar het is best
prettig als je eigen linnengoed niet hoeft mee te
nemen, je je verzekerd weet van een goede en
complete caravaninventaris en je de dag van ver
trek niet zelf aan de slag hoeft met de dweil. En
zeker zo belangrijk is dat je niet geconfronteerd
wordt met een verhuurder die staat op een fikse
borg of voor ieder gebroken kopje kosten in reke
ning brengt en de inventaris controleert voordat
je vertrekt. Dat gemak kost een lieve duit, maar
dan heb je ook wel wat.
Mount Rushmore, met van links naar rechts de presidenten Washington, Jefferson, Roosevelt en Lincoln. Foto's: GPD
