De bus heeft nog lang niet afgedaan
Terug naar de
warme Belgische kus
TOERISME
Gek van een mongolentent
ANDERS KAMPEREN
vrijdag 7 januari 2005
door Gerard Chel
Wat 25 jaar geleden in was, is nu uit. Naar vakantiebe
stemmingen waar we ooit alleen maar van konden dro
men, gaan we inmiddels twee keer per jaar. Maar ook: bij
na alles werd duurder, behalve de vakantie.
Ach ja, die goeie ouwe tijd. Als dr. L. van Egeraat in de ja
ren zestig op de televisie de 'Romantische Strasse' aan
prijst, vertrekt alles in Nederland wat een auto heeft het
weekeinde daarop richting Koblenz, 't Ziet er direct zwart
van de Hollanders. De echte rijken lachen in hun vuistje:
zij betalen grif 10 mille de man, oftewel een goede mid
denklasser, voor een vliegtripje naar Amerika, Zuid-Afrika
of Bali. En ze zijn met weinigen. Ouwe tijden, inderdaad.
Maar ook goede tijden?
Vandaag de dag hebben we geen Van Egeraat meer nodig
om ons attent te maken op mooie vakantiebestemmin
gen. Nederland kent honderden grote en kleine reisorga
nisatoren die ons naar de meest exotische oorden bren
gen. Zelfs het aantal aanbieders voor tochten naar noord
of zuidpool is niet meer op de vingers van één hand te tel
len. En het eerste 'maanarrangement' heeft ook al in de
krant gestaan.
Vliegen naar Brazilië of Sri Lanka voor een korte vakantie
is de gewoonste zaak van de wereld. Dat lag zo'n 25 jaar
geleden wel even iets anders. „Toen kostte een reisje naar
Indonesië al snel 6.000 gulden", zegt Hans Bommer, di
recteur van Kras. „Dat was alleen weggelegd voor de hap
py few. De inkomens zijn sindsdien fors gestegen, de prij
zen van reizen daarentegen even fors gedaald. Een vakan
tie nu is vele malen goedkoper dan 25 jaar ge
leden."
En nieuwe landen dienden zich aan, meest
recent de voormalige landen van het oostblok.
„Een land als Bulgarije was nog geen tien jaar
geleden min of meer onbereikbaar", zegt Co-
by van Dongen, commercieel directeur van
De Jong Intra Vakanties. „Nu wordt dat als het
ware herontdekt."
Hoe die veranderingen tot stand zijn gekomen, legt Ad
Schalekamp, directeur van het Continu Vakantie Onder
zoek uit. „Voor een belangrijk deel is dat te danken aan
echte pioniers als Ferdinand Fransen (Arke), Joop ter
Haar (Oad) en Hans de Jong (De Jong Intra). Zij zijn er
verantwoordelijk voor dat na de Tweede Wereldoorlog de
busreizen immens populair werden. Zij zijn de grondleg
gers van het naoorlogs toerisme in ons land. Zij zorgden
ervoor dat ook de minder rijken op vakantie konden.
Met de komst van vliegtuigen als de DC-3 en de DC-7 was
het niet zo verwonderlijk dat iemand als Martin Schroder
met Martinair startte en goedkope vliegtuigcharters aan
bood. Waarmee een ander stukje Europa dichterbij
kwam, dat niet per bus bereikt kon worden. Zoals Mallor-
ca, in de jaren zeventig ongekend populair.
Toen Boeing in de tweede helft van de jaren tachtig de
767 en later 757 lanceerde, betekende dat een aanzienlijke
toename van intercontinentale vluchten. Schalekamp: „In
de wintermaanden ontstond bovendien een overcapaci
teit aan vliegtuigstoelen. Daar moest wel een economi
sche bestemming voor gevonden worden. En zo konden
1 uiteindelijk goedkope vluchten worden ge-
V cLKBIltlC realiseerd naar landen als de Dominicaanse
j i Republiek en Thailand. Die verre bestem-
ffOCQKOper mingen namen helemaal een vlucht toen
1 «p bedrijven als Oad en Q Internationaal met
QSIl ZD JSST eigen charters begonnen."
j 1 n Een ontwikkeling waarvan het einde nog
gClcGCn niet in zicht is. Ook voor komende zomer
voorspellen grote toeroperators als TUI en
Oad aanzienlijke prijsdalingen die kunnen oplopen tot 25
procent van hetgeen vorig jaar voor eenzelfde reis moest
worden betaald.
De komst van prijsvechters in de lucht leidt ertoe dat
vliegtuigstoelen nóg voordeliger zijn geworden. Tel daar
de goedkope dollar bij op - en toenemende concurrentie
tussen reisorganisaties - en de gewone reiziger kan voor
rond de 500 euro tien dagen naar paradijselijke bestem
mingen in het verre oosten.
Door al dat vlieggeweld lijkt het alsof de bus heeft afge
daan. Temeer daar buspionier Oad bekend maakte hele
maal te stoppen met de buspendel. En daar zit 'm de
kneep, want waar de pendel (non stop naar Spanje bij
voorbeeld) door het goedkope vliegtuigticket z'n beste tijd
gehad lijkt te hebben, worden busrondreizen in het bui
tenland juist elk jaar populairder.
„De bus afgedaan? Hoe kom je daarbij", reageert Bom
mer dan ook. „Kras kan niet zonder." In de landelijke sta
tistieken is dat niet terug te vinden, omdat de toerist er
naartoe vliegt waardoor zijn tripje onder 'vliegtuig' wordt
geregistreerd.
„De vlieg/busrondreizen en de busexcursie- en thei
zen doen het erg goed", vertelt Van Dongen. Omdal
rondreizen in lokale bussen worden gemaakt is zow
De Jong als Kras het aantal eigen bussen behoorlijk
minderd ten opzichte van zo'n 25 jaar geleden. Van
tot 140 bij De Jong en van 100 tot 65 bij Kras.
En de trein. Doet die nog mee? Procentueel gezien e
lijk niet echt meer, met die schamele 4 tot 6 procent
het aantal reizigers dat voor het spoor kiest. Maar R<
Heeren, directeur van NS Travel, wil dit beeld toch
nuanceren.
„Trek een cirkel van 600 km rond ons land en je mo
vaststellen dat de trein daarbinnen een ideaal vervoi
middel is. Zeker wanneer je als toerist je vakantie al
de reis zelf wilt beginnen."
Echt populair is de trein nooit geweest en dat zal hij
de massa ook nooit worden, geeft Heeren toe. „De t
spreekt een ander soort publiek aan. Voor korte trip
met name voor stedenbezoeken binnen die 600 kilo:
zie ik wel degelijk toekomst, zeker als we straks ook 1
verse hoge snelheidstreinen kunnen aanbieden.
Aan de auto lijken alle trends voorbij te gaan. Al jare
schommelt het aantal reizigers dat met de eigen aut
vakantie gaat rond de 50 procent, al gebiedt de eerlij
te melden dat dat in de jaren zestig wel zo'n 10 proc
hoger lag dan nu.
Nog steeds gaat bijna 40 procent van de Nederlande
de bonnefooi' op vakantie en juist deze groep pakt 1
blik. Maar ook georganiseerde autovakanties wordei
lijks populairder. Goedkope verre bestemmingen of
De Vakantiebeurs wordt
van woensdag 12 t/m
zondag 16 Januari ge
houden in de Utrechtse
jaarbeurs. Open: 10-18
uur, vrijdag de 14de tot
22.00 uur. Info:
0900 5227 2387
0,45 p.m.).
Kaarten kunnen van te
voren - en met één euro
korting - gekocht en
thuis uitgeprint worden
via www.vakantie-
beurs.nl. Aan de kassa
kost een ticket 12 euro.
De Belgische Noordzeekust. Een
snoer van badplaatsen, nog geen
70 kilometer lang, opgehangen
aan twee groene steunen; 't
Zwin en De Panne. Het strand
met kleurige cabines raakt de
appartementen bijna aan. Elke
gast vindt er zijn rust en vertier
want Belgen weten hoe je de
mens moet behagen.
door Thom Olink
100.000 soldaten stierven bij
het beleg.
De volgende dag komt het
beeld van de oorlog weer terug,
We zijn tot Nieuwpoort geraakt,
waarvan de naam bij elk kind
erin is geramd. Raversijde en
Middelkerke liggen achter ons.
Middelkerke met zijn Dronken-
put, omhooggeduwd door het
grondwater. Hij wedijvert met
de toren van Pisa als schuine
bak. Daar bij halte 27 van de
Kusttram moesten we wel stop
pen voor de ijzeren Caterpillar
van Delvoye, kunst langs de
vloedlijn. Bij het casino zien we
vroege gokkers naar binnen lo
pen.
Jachthaven
Na Lombardsijde voert de weg
en de tram landinwaarts. Hier
ontdoet de Ijzer zich van zijn
zoete water in de zoute zee. Het
Koning Albert 1-monument
drukt zijn stempel wel erg op
het landschap en verwijst naar
de velden van afgrijzen uit de
Eerste Wereldoorlog die verder
op liggen. Nieuwpoort heeft
een nieuwe trots: de jachtha
ven. Volop in de groei, al heel
groot, druk bezet en een topper
in Europa voor zeegaande zei
lers.
Na de koffie tussen windjacks
in harde kleuren gaat het terug
naar de kust, naar de vertrouw
de boulevard met manden vol
strandballen, lekkere bistro's,
kleine vaak witte honden en
warme genoeglijkheid. Voor de
vismijn hier moet je vroeg op,
toch is het er altijd druk.
Oostduinkerke; ho, stoppen bij
het Nationaal Visserijmuseum.
De gamalenvissers met hun
paarden waren gekend in heel
Vlaanderen. Op de boulevard
van Koksijde genieten we in alle
rust tot het licht van de dag is
verdwenen. Weer veel jonge
kinderen en ook hier valt de
enorme variëteit aan trapfietsen
en -karren op. De wind heeft de
kop opgestoken en achter
glazen schotten van het tei
kruipt de clientèle dicht op
Warme chocola is plotselii
niet gek meer en boven he
ten meubilair hangt een st
ming vol mildheid en avor
rood. De jonge gezinnen zi
weg, al om vijf uur als snee
onder de hoogtezon verdv\
nen.
Terug in het hotel vinden v
het restaurant boordevol g
ters van het goede Belgiscl
ven. We keren de volgende
morgen terug op onze schi
en vinden in het nietige St
Idesbal, halte 8 dus, het mi
um van de surrealist Paul I
vaux. Dan sluiten we de bij
zeventig kilometer af in De
Panne, kijken rond in het
staatsnatuurreservaat De V
hoek. In bezoekerscentrun
Nachtegaal vertelt een me
vrouw honderduit over de
unieke trekken van dit duii
landschap.
Even rijden we op de D60
de grens met Frankrijk een
dere, verlopen en verschra
wereld in. Weg chic, weg vt
te. Gauw terug en bij een
strandopgang, bijna aan hi
einde van België praten wc
wat strandzeilers. Zoals de
ste kop koffie nabij Lekkerl
was zo zal de laatste zijn.
eerste zomer hier", vertelt
uitbater van het bistrootje
het einde van de boulevarc
België. „Ik ben zeer conten
is hier goed, heel goed." Di
tweede kop schenkt hij gral
en met liefde in.
„Om het seizoen mooi af tl
sluiten." 1
Voor uitgebreide gegevens d
alle kustplaatsen, activiteit
temperatuur etc.: www.deli
.org. Voor algemene inform
over Vlaanderen en Brussea
Toerisme Vlaanderen&Brm
Koninginnegracht 86, 25141
Den Haag, tel. 070 4168 1H
Het begin van de tocht langs de
overzichtelijkste kust van Euro
pa heet Lekkerbek, een strand
opgang. De eerste kop koffie
daar geurt meteen naar België,
zeer verzorgd en vol aandacht
voor de gast. Hier in 't Zoute,
bovenin Knokke-Heist ligt over
de fraaie villa's een dundoek
van chic. In de sliert van kust
stadjes en -dorpen dragen
Knokke en het aangekoppelde
Heist een goudgerand etiket.
Veel festivals, veel galeries, het
lange strand en het casino heb
ben de faam verspreid.
Toch ligt het begin van de kust
nog iets noordelijker, in het
particuliere natuurreservaat 't
Zwin. Als we na de kassa langs
de voormalige villa van de ko
ninklijke familie zijn gelopen,
ligt op de dijk de beloning klaar.
Een panorama boordevol rust
met slikken en schorren in alle
tinten. In de verte de duinen,
voor ons het ondiepe brakke
water waarin als gegoten een
ooievaar met opgetrokken poot
staat. Dit is een internationale
luchthaven voor bekende en
zeldzame trekvogels.
Vlakbij hebben we ook de eer
ste halte van de Kusttram. Dat
hebben ze handig gedaan aan
de Vlaamse zeekant; van trendy
Knokke tot aan het zilte De
Panne, één lang bijna recht
spoor met zeventig haltes, op
elke kilometer één. In de zomer
vertrekt De Lijn om de tien mi
nuten, daarbuiten om het
kwartier.
De Noordzeekust van onze zui-
geld niet altijd toereikend is om
de glorie op te houden. Op en
naast de boulevard lopen nu
ouderen en gezinnen met jonge
kinderen. Er gebeurt niet veel.
We rijden langs de steile en ho
ge duinenrij van de Kijkuit. Wie
de trappen op gaat naar de vijf
tien meter hoge toppen, hapt
boven gekomen naar adem.
Aan de andere kant van de weg
natuurdomein D'Heye vol
duinweiden. En dan komt Bre-
dene met dat prachtige strand
tussen 'De Droge Opgang' en
'Turkyen'. Hier vind je de kam
peerders, die woelen in het
duinzand.
De contour van 'busy" Oosten
de groeit al aan de horizon, een
wereldstad in zakformaat. Op
de markt valt weer die liefde
voor goed eten van de Belgen
op. Tussen de glimmende wa
gens geurt al het uitgestalde
door elkaar. Bij de haven naast
het majestueuze station vallen
lege etalages op. Tot voor kort
lagen daarin drank en sigaret
ten hoog opgetast, voor de En
gelsen die even over kwamen
om de boodschappenkar en
zichzelf vol te laden.
We proberen aldoor over de
boulevard te rijden, soms moe
ten we eraf door bouwputten
en hijskranen. Oostende is een
echte zeemansstad. Druk, druk,
met kunst en vertier diep in de
voegen, ook de stad van schil
der James Ensor. En de stad
waar 400 jaar geleden ruim
De yurt: acht meter in doorsnee, een nok van vier meter en een fraaie houten vloer.
Foto: GPD/Roland de Bruin
door Mirjam van Twisk
Een paar geleden zag Texelaar Piet Laan een
Mongoolse jourte (yurt) op een beurs en hij werd
op slag verliefd. Zo'n nomadentent wilde hij ook,
maar dan groter en comfortabeler. Dus sloeg hij
aan het tekenen, rekenen en timmeren. Het eind
resultaat is nu te huur op Texel.
Even buiten Den Burg in een biologische boom
gaard kreeg de tent een plekje.
Hoewel, tentDe enige overeenkomst met het
vakantieverblijf zoals wij dat 's zomers meene
men naar de camping, is dat de yurt ook van ka
toendoek is gemaakt. Maar deze Mongoolse tent
stop je niet zo maar even in je kofferbak. De ron
de yurt heeft een doorsnede van ruim acht me
ter, wanden van 2.20 meter hoog, een nok die
reikt tot 4 meter en een fraaie houten vloer. Tim
merman Laan legde al zijn vakmanschap in een
imposant houten geraamte waarop het doek in
twee lagen gespannen is. Tussen beide lagen ka
toen zit schapenwol ter isolatie. De yurt is der
halve niet alleen een vakantieverblijf voor mooi
weer; ook bij kou en regen is het er aangenaam
toeven.
De inrichting is smaakvol eenvoudig en warm.
Laan maakte alles zelf; de bedden laag bij de
grond en de tafel waar je omheen zit of ligt op
vachten. Eten kun je op normale hoogte rond
een houten tafel of buiten aan de picknicktafel.
Bewoners van de yurt gaan stijlvol en ecologisch
verantwoord terug in de tijd. Ze koken op een
gietijzeren houtformuis, dat ook zorgt voor warm
water in de keuken en douche (in een santaire
unit buiten). De kachel werkt eveneens op hout
en voor de verlichting wordt gebruik gemaakt
van olielampen. Slechts twee concessies aan he
dendaags comfort heeft Laan gedaan: de yurt is
uitgerust met een ijskast (op gas) en een stereo
installatie die werkt op een accu.
De Texelse yurt is geschikt voor maximaal vier
personen en kost per week 695 euro. Voor een
midweek (4 nachten) bedraagt de huur 475 euro
en voor een weekend (3 nachten) 325 euro. In de
wintermaanden is de yurt niet te huur. De tent
moet dan op last van de gemeente een paar
maanden de opslag in. Voor meer informatie: P.
Laan, tel. 0222 322100, internet: www.texelyurt-
s.nl
Altijd wat te beleven aan de Belgische kust. Van de karretjes op de vele boulevards, de havenhoofden
van Oostende en het prachtige 't Zwin dat Knokke met Zeeuws-Vlaanderen deelt, tot de gamalenvissers
in Oostduinkerke (grote foto). Foto's: Toerisme Vlaanderen
derburen is door een heldere
planologie zeer bereikbaar.
Eerst komen zeebranding en
strand, vervolgens de boulevard
met de appartementen en win
kels onderin. Over de hele leng
te loopt dan de trambaan, maar
ook een brede weg, die regel
matig met de rails van stuivertje
en met zichzelf van naam ver
wisseld. Vaak heet hij naar een
lid van de koninklijke familie,
van Leopold tot Albert, en ook
wel simpel Koninklijkebaan. In
elke badplaats moet de autorij
der wel even de zijstraten inglu-
ren of hij weer de boulevard
kan 'pikken'. In drukke tijden
gaan de slagbomen op de pro
menades dicht.
Zeebrugge maakt zijn naam he
lemaal waar: vis, ferryboten en
nog meer vis. Tussen de diep in
zee stekende havenhoofden en
strekdammen is veel varend
verkeer, alles werkt, iedereen is
druk. Hoe anders is Blanken-
berge. Op de vernieuwde pier
met een treintje en bioscoop
onder water, zien we een bord
je: 'We zijn vandaag uitzonder
lijk gesloten'. Jammer, maar
eten en drinken is verderop in
overvloed, overal langs de kust.
Achter een heerlijk potje vis kij
ken we naar de zee van strand
huisjes en -cabines, in mooie
kleuren. Net achter 'Ons Tent
je-te koop' zien we een klein
houten velodroom. De jeugd
heeft Blankenberge ontdekt en
deze kustplaats swingt en
stampt tot in de smalste uur
tjes. We dromen wat bij de ha
ven waar de paravang, een lang
en sprookjesachtig windscherm
uit de Belle Epoque als een sie
raad opschept met zijn kleuren.
Jugendstil
Elke stad langs de 67 kilometer
kust heeft zijn eigen signatuur.
En wat we in Blankenberge al
zagen, komt in veelvoud terug
in De Haan en deelgemeente
Wenduine; huizen als gedich
ten. Met de mooiste fratsen en
friemels, Anglo-Normandische
bouw, stijlvol onder hun rode
daken die het licht van de zee
weerkaatsen. In De Haan ook
veel Jugendstilpanden, een
openluchtmuseum, waar het
