OVERLEDEN IN 2004
I
p
vrijdag 31 december 2004
APRIL
Albéric ('Briek') Schotte (84), Vlaams oer
beeld van de lijdende wielrenner, een
'slijkmens', 'de laatste der Flandriens'; hij
fietste niet, maar stampte op zijn pedalen,
schots en scheef op het zadel; nam vanaf
1940 twintig achtereenvolgende jaren deel
aan de Ronde van Vlaanderen, die hij won
in 1942 en '48, werd tweemaal wereld
kampioen op de weg, 1948 en '50, en 2e in
Tour de France, achter Bartali (1948).
Timi Yuro (63), Amerikaanse zangeres die
in 1961 wereldfaam verwierf met het
nummer 'Hurt'; daarna scoorde ze hits
met nummers als 'I Apologize' en 'What's
the Matter Baby'.
Frans Schoofs (65), tafeltennisser met
spectaculaire speelstijl die tweemaal na
tionale titel in enkelspel won (1958 en '64)
in het mannendubbel vijf titels verover
de en in gemengd dubbel twee; speelde
158 keer voor Nederlands team; was als
bondscoach onder meer actief op Euro
pese titelstrijd in 1976.
Abdel Aziz Rantisi (57), werd vorige
maand de nieuwe leider van extremisti
sche Palestijnse verzetsbeweging Harnas,
nadat sjeik Yassin door Israëlisch leger
was gedood; Rantisi, die gold als nog radi
caler en zich vernietiging van joodse staat
ten doel had gesteld, werd eveneens van
uit Israëlische helikopter met raketten be
schoten.
Erik de Vries (91), de Vader van de Ne
derlandse televisie'; al in 1930 trad hij in
dienst bij Philips, waar hij na de oorlog
aan het hoofd stond van een Philipskara-
vaan die door Europa trok om tv-demon
straties te geven; terwijl Nederland zijn
eerste tv-uitzending op 2 oktober 1951
beleefde, leidde hij de eerste generatie te
levisiemakers op.
Huib Drion (86), werd bekend van 'de Pil
van Drion'; al heeft de jurist het zelf nooit
over een pil gehad, hij vond dat naast
doodzieken ook oude, vereenzaamde
mensen legaal, zonder bemiddeling van
artsen, een einde aan hun leven mochten
maken; naast pleitbezorger van euthana
sie was hij hoogleraar burgerlijk recht en
rechter bij de Hoge Raad.
Estée Lauder (97), oprichtster van het ge
lijknamige cosmetica-imperium in 1946;
met het verkopen van 'potjes hoop',
waaronder merken als Clinique en Ara
mis, bouwde zij een bedrijf op met 21.500
werknemers en een geschatte waarde van
10 miljard dollar; haar boodschap luidde:
Lelijke vrouwen bestaan niet, en al staat
de tijd niet aan jullie kant, ik wel.
FEBRUARI
Fiep Westendorp (87), tekenares/il-
lustratrice, die vooral bekend werd
door haar inktzwarte silhouetteke
ningen van het duo Jip en Janneke
en hun hondje Takkie, voor de boe
ken van haar vriendin Annie M.G.
Schmidt; kreeg in 1997 de Gouden
Oeuvre-penseel.
Marco Pantani (34), in zijn glorieja
ren de beste klimmer van het wieler-
peloton, die in 1998 de Tour de
France en Ronde van Italië won; het
kale Italiaanse 'Olifantje' (vanwege
zijn flaporen) raakte hierna verstrikt
in dopingaffaires en ging lijden aan
depressies; zou drugsverslaafd zijn
en volgens het autopsierapport in
een hotelkamer in Rimini zijn over
leden aan een overdosis cocaïne.
José López Portillo (83), president
van Mexico (1976-'82) wiens bewind
was doordrenkt met corruptie, ver
spilling en nepotisme; 'Mexico gaat
rijk worden', jubelde hij toen olie
velden werden aangeboord, maar
toen hij opstapte, verkeerde het land
door zijn wanbeleid in een diepe
economische crisis met een staats
schuld van 59 miljard dollar.
Les Gray (57), vierde in de jaren '70
als zanger van de Britse hitgroep
Mud triomfen in het genre van de
glitterrock; herkenbaar aan zijn ge
dragen, licht dramatische stem; de
groep werd wereldberoemd door
hits als Dynamite, Tiger feet, Oh
Boy, en de kerstkraker Lonely this
Christmas.
Hans Kiviet (56), bijna twintig jaar
verslaggever en commentator bij
NOS Studio Sport; zijn karakteristie
ke stemgeluid begeleidde de beel
den van motor- en autosport en ijs
hockey.
„Bij mijn cremette hoeven jullie niet te hui
len, maar het mag wel", zei acteur, danser,
cabaretier en schrijver Albert Mol over zijn
eigen verscheiden. Dat kwam twee jaar te
vroeg. De in 1917 in het Huis voor gevallen
vrouwen in de Amsterdamse Vondellaan ge
boren Mol verheugde zich op de première
van zijn tot musical omgeschreven boek
Haar van boven in 2006. Maar bij het ma
ken van de plannen, dit voorjaar, wist hij
zelf al wel dat het kantje boord zou worden,
getuige zijn woorden: „Als het niet lukt kijk
ik wel met haar van boven."
Mols eerste liefde was het ballet. Tussen
1937 en 1939 deed hij een balletopleiding in
Parijs bij Olga Preobrajenskaya. Hij reisde
met het Zweeds ballet, danste in de shows
van zijn vriend Wim Sonneveld, maar ook in
een Commedia Dell'Arte in Venetië en in het
Scala in Milaan. Maar hij schreef ook boeken
- waarvan 'Wat zien ik' uit 1971 een beststel
ler werd - en speelde in de films Fanfare en
Lieve Jongens en in de televisieserie Ja zus
ter, nee zuster. Echt bekend werd hij in de
jaren zeventig als het leukste panellid van
het populaire spelletjesprogramma Wie van
de die, waarin hij twaalf jaar optrad.
Albert Mol was de eerste artiest in Neder
land die openlijk uitkwam voor zijn homo
seksualiteit. Hij schreef columns voor de
Gaykrant en trad gratis op voor het COC.
Dat zijn werk voor emancipatie van homo
seksualiteit hem nooit een onderscheiding
van de homobeweging opleverde verbaasde
hem. In 1998 trouwde hij met zijn grote lief
de Guerdon Bill, met wie hij toen al dertig
jaar samenwoonde. Bill overleed in augus
tus 2003 en zakte Albert Mol weg in een de
pressie. Hij overleefde zijn vriend nog geen
halfjaar.
JANUARI
MEI
Thea Beekman, geb. Petie (80), Neder
lands belangrijkste schrijfster van het
historische kinderboek; zal voor altijd
verbonden blijven aan de klassieker
'Kruistocht in spijkerbroek', waarvoor ze
in 1974 een Gouden Griffel kreeg en dat
momenteel wordt verfilmd; gaf meisjes
wel de boodschap mee voor zichzelf op
te komen, maar verder wilde zij de jeugd
niet instrueren.
Pieter de Geus (75), minister van defen
sie in het eerste kabinet-Van Agt, in de
periode 1980-'81; de CDA-politicus van
CHU-huize werd minister in de tijd
waarin de discussie over de plaatsing van
kruisraketten volop werd gevoerd; toon
zich fervent tegenstander van eenzijdige
stappen tot wapenvermindering; schreef
hierover in 1998 een boek.
Barney Kessel (80), Amerikaanse jazzgi-
tarist die in de jaren vijftig wereldfaam
verwierf als begeleider van pianist Oscar
Petersen; vormde later een gitaartrio met
Herb Ellis en Charlie Byrd; werd be
noemd tot muzikaal ambassadeur van de
Verenigde Staten, de derde na Louis
Armstrong en Dizzie Gillespie.
Achmad Kadirov (52), president van
Tsjetsjenië; kwam om het leven bij bom
aanslag in het Dynamo-stadion in hoofd
stad Grozny tijdens viering van de over
winning van Sovjet-Unie op nazi-Duits-
land in 1945; was enkele jaren rebellen
leider maar koos in 1999 dé kant van
Rusland, waardoor de Tsjetsjeense rebel
len hem zagen als grootste landverrader
die er rondliep; president Poetin noemde
Kadirov een held, die zijn volk wilde be
schermen tegen het terrorisme.
Gerard Timmermans (107), oudste man
van Nederland, die tot zijn 103e zelfstan
dig woonde en daarna verhuisde naar
een verzorgingshuis in Ermelo; oudste
man werd nu de 106-jarige Joop Rosbach
uit Haarlem, die echter op 21 juli over
leed; de oudste Nederlandse (én - vanaf
29 mei - oudste mens van de wereld) is
En als ik doodgahuil dan niet/
dood ben ik pas/ als jij mij bent vergeten/
dood ben ik pas/ als jij mij bent vergeten
Bram Vermeulen zal niet snel vergeten worden. Al was het maar
door zijn doorleefd raspende, hese stem, en door zijn gevoelige
en spirituele teksten. Maar de 6 september, op 57-jarige leeftijd,
overleden theater- en televisiemaker, componist, schrijver en
schilder zal alleen in kleine kring voortleven. Het grote publiek
kan hem niet vergeten, want het heeft hem nooit gekend.
De verfijnde artiest Vermeulen ging zo ongeveer in stilte, verge
leken met de ophef die het overlijden van volksartiest André Ha-
zes enkele weken later losmaakte. Ouderen kennen Bram Ver
meulen wellicht nog als de getalenteerde volleyballer, die op zijn
zestiende doordrong tot het nationale team. Dezelfde generatie
herinnert zich hem wellicht ook nog vaag als de meer beschei
den helft van het baanbrekende duo Neerlands Hoop in Bange
Dagen, waarin hij met Freek de Jonge tot een vernieuwende
aanpak van cabaret kwam. Als sportfanaten en maatschappijkri
tische types riepen Vermeulen en De Jonge in 1978 bij de aan
loop van het WK-voetbal de toorn van het volk over zich af, toen
ze opriepen tot een boycot in het door dictator generaal Videla
geleide Argentinië. Het duo viel uiteen en waar Freek de Jonge in
de schijnwerpers verder ging, verdween Bram Vermeulen als het
ware achter de coulissen. Hij ging zijn eigen weg, die hem via de
rockband De Toekomst, muziektheater en solovoorstellingen
naar een steeds ingetogener repertoire voerde. Voor andere mu
sici was hij een inspirator; voor zichzelf was hij een zoeker die
steeds meditatiever werd. Hij geloofde in reïncarnatie en was er
van overtuigd dat hij in een nieuwe gedaante terug zou keren.
Zijn liederen zullen in ieder geval voortleven. Want:
dood ben ik pas/ als jij mij bent vergeten/
zong hij tenslotte onnavolgbaar in zijn lied Testament'.
Hans van der Werf (76), eerste echte politiek redacteur
voor NOS-televisie; werkte hierna jarenlang voor de NOS
in Brussel; versloeg geregeld koninklijke gebeurtenissen;
schreef boeken, onder meer over oud-premiers Den Uyl
en Van Agt.
Harold Shipman (57), Engelse seriemoordenaar die als
huisarts minimaal 215 mensen om het leven bracht; de
slachtoffers van Dr. Death', vooral oudere alleenstaande
vrouwen, werd in 2000 veroordeeld tot 15 keer levenslang
voor de moord op 15 patiënten; hing zich in cel op met
behulp van lakens van zijn bed.
Hans van Wieren (49), leraar van het Terra College in Den
Haag, die in een volle kantine door zijn leerling Murat D.
van dichtbij door het hoofd werd geschoten; omdat de 16-
jarige dader van Turkse afkomst is, en bovendien een gro
te groep leerlingen de schutter steunt, barst een nationale
discussie los over onze multiculturele samenleving en het
vele wapenbezit.
Leonidas da Sihra (90), Braziliaanse voetballer die be
roemd werd vanwege zijn acrobatische hoogstandjes,
waarvan één hem wereldfaam bezorgde omdat hij te boek
staat als uitvinder van de bicicleta, de in de lucht uitge
voerde omhaal; eerste profvoetballer van Brazilië; was top
scorer op het WK in 1938 met acht doelpunten en scoorde
25 keer in 26 interlands.
Fanny Blankers-Koen (85), grootste atlete ter wereld ooit
('de Vliegende Huisvrouw') die tijdens Olympische Spelen
van Londen (1948) vier gouden medailles won op 100 en
200 meter, 80 meter horden en nationale estafetteploeg 4 x
100 m; had zes keer goud kunnen zijn als zij had deelgeno
men aan ver- en hoogspringen, waarvan zij de wereldre
cords bezat; won voorts vijf Europese en 58 nationale ti
tels.
Harry Verbeke (81), tenorsaxofonist die voor Nederlandse
jazz van groot belang is geweest; werd bekend als lid van
The Diamond Five en The Millers en had vanaf 1967 een
eigen kwartet; de boomlange blazer met bolle wangen
werd onderscheiden met de Wessel Ilcken Prijs (1968) en
twee Edisons; maakte meer dan zestig platen en cd's.
Guusje Nederhorst (34)
de inmiddels 114-jarige Hendrikje van
Andel-Schipper uit Hoogeveen.
Jesus Gil y Gil (71), excentrieke eigenaar
voorzitter van de Spaanse voetbalclub
Atletico Madrid; stond bekend als cor
rupte bouwondernemer, schaamteloos
en met een grote mond, die zich tot
burgmeester van Marbella liet kiezen; de
'Grootste Bek van Spanje' ontsloeg meer
trainers dan wie ook, beledigde scheids
rechters en eigen spelers en sloeg een
collega-voorzitter tegen de grond; kort
om een schurk, maar wel een met allure.
Marika Rökk (90), Hongaarse operette
ster die haar grootste successen vierde in
Oostenrijk en (nazi-)Duitsland; zong en
speelde in talloze operettes en musicals
en was te zien in films als Gaspargone
(1937) en Die Csardasfürstin (1951).
Mary Dressel-
huys (97), actrice
met onblusbare
passie voor het
theater die op
toneel magneti
serende per
soonlijkheid was
en met superieur
gemak het komi
sche genre be
heerste; was met
haar overbe
schaafde stem
geluid altijd een dame die nooit een
volksvrouw wilde spelen; kreeg in 1978
hoogste theateronderscheiding, de Theo
d'Or, voor Herfst in Riga.
Ethel Portnoy (77), in de Verenigde Sta
ten geboren scherp observerende schrijf
ster die vanaf 1970 in Nederland woon
de; haar naam is verbonden aan de uit
drukking 'broodje aap' (een spectaculair
onzin-verhaal), zoals een van haar verha
lenbundels heet; lovende kritieken kre
gen ook haar boeken De brandende
bruid, en Het ontwaken van de zee.
MAART
Jorginho Guinle (88), beroemdste playboy van Brazilië
en versierder van vrouwen als Marilyn Monroe, Romy
Schneider, Jane Mansfield en Rita Hayworth; weigerde
zich te laten opereren aan buikaorta om te kunnen
sterven in luxueus hotel Copacabana Palace, dat zijn
familie in 1923 bouwde; erfde op zijn 20e als afstam
meling van Franse zakenfamilie honderden miljoenen
dollars, die hij er allemaal doorheen heeft gejaagd.
Juan Riudavets Moll (114), oudste man ter wereld; de
Spanjaard nam het record in oktober 2003 over van
een Japanner; de op 15 december 1889 geboren
schoenmaker verklaarde zijn hoge leeftijd door een so
ber leven, met 15 uren slaap per dag.
Abu Abbas (55), Palestijnse guerrillaleider die bekend
heid kreeg door spectaculaire middelen die hij inzette
om de Israëlische defensie te ontwijken; was het brein
achter de kaping van het cruiseschip Achille Lauro in
1985, waarbij de joodse Amerikaan Klinghoffer in rol
stoel werd gedood; bij verstek tot levenslang veroor
deeld, maar pas vorig jaar april in Irak gearresteerd.
Adrie van Oorschot (83), kreeg landelijke bekendheid
doordat hij vanaf 1965 bijna 25 jaar lang de televisie-
Sinterklaas was; een tv-pionier, vooral op het gebied
van kinderprogramma's; werkte voor KRO en later
VARA, waar hij jarenlang productiewerk voorbereidde
voor o.a. Rudi Carrell, Dorus en De Mounties.
Ralph Inbar (65), zal voor altijd vereenzelvigd worden
met de verborgen camera, via het veelbekeken tv-pro-
gramma Bananasplit, waarin Nederlanders voor de gek
werden gehouden; begon carrière in 1964 als regisseur
van de Rudi Carrell Show en maakte later programma's
als Music All In, de Martine Bijl Show, TV-Privé; kreeg
als enige Nederlandse tv-maker hoogste onderschei
ding: de Gouden Roos op televisiefestival Montreux
voor TV-Masqué (1992).
Erna Spoorenberg (78), stralende sopraan die op 24-
jarige leeftijd gevierd zangeres werd aan de Wiener
Staatsoper; zong bij Nederlandsche Opera veel Mozart-
opera's; als concertzangeres fameus door haar optre
dens in Bachs Matthaus Passion.
Lily Petersen (90), presentatrice van het legendarische
radioprogramma 'Kleutertje luister' ('Hallo kindertjes
van het hele land!'), waarmee zij in 1946 begon en 29
jaar doorging; Herman Broekhuizen componeerde en
verzorgde de liedjes, totdat hij werd afgelost door Joop
Stokkermans.
Ahmed Yassin (66), leider en oprichter van de Pales
tijnse moslim-fundamentalistische Hamasbeweging,
die veel zelfmoordaanslagen opeiste; de blinde en ver
lamde sjeik met hoge, krakende stem werd door Israë
lische gevechtshelikopter geliquideerd „omdat hij per
soonlijk verantwoordelijk is voor de dood van talrijke
Israëliërs en de staat Israël wilde vernietigen".
Max Dendermonde, geb. Hendrik Hazelhoff (84), in
Winschoten geboren schrijver-dichter die wilde den
deren en in 1954 doorbrak met 'De wereld gaat aan
vlijt ten onder', een ode aan de luiheid, geschreven in
een periode van drankzucht; schreef gedichten, verha
len, gedenkboeken en romans; in 1979 emigreerde hij
naar Florida.
De laatste elf jaar van zijn le
ven woonde Willem Augustin
naast het schaatsmuseum in
het Friese Hindeloopen. En als
het effe kon ging hij er 's och
tends én 's middags even een
bakkie doen.
„Mijn hele leven heeft met
schaatsen te maken", zei de op
7 februari 1923 in Amsterdam
geboren Augustin weieens.
Dat was niet helemaal waar.
Hij fietste ook, speelde rugby,
en hij bokste. Maar schaatsen
was zonder enige twijfel het
belangrijkste in zijn leven.
Augustin schaatste alle negen
Elfstedentochten vanaf 1941. In
dat jaar miste de 17-jarige
sportfanaat op 5 februari de
trein naar Leeuwarden. Omdat
hij koste wat het kost de Tocht
der Tochten wilde schaatsen
reed hij in de barre vrieskou
over onverlichte en besneeuw
de wegen van Noord-Holland
en over de Afsluitdijk naar
Leeuwarden. Onderweg werd
hij ook nog aangehouden, om
dat hij tijdens spertijd op
straat was.
Op 73-jarige leeftijd reed hij in
1997 zijn laatste Elfsteden
tocht. Vier jaar eerder was hij
van Amsterdam, waar hij sinds
jaar en dag op de Jaap Eden-
baan de jeugd leerde schaat
sen, naar Friesland verhuisd.
Van de negen tochten waarin
hij aan de start kwam reed hij
er acht uit. Hij was erbij in ja
nuari 1963, bij de meest barre
van alle tochten, en figureert
dus in het boek dat Jurryt van
de Vooren en Marnix Koolhaas
schreven over de 'helletocht':
De mannen van '63.
Lodewijk de Boer (67), toneelschrijver
en regisseur, die tussen 1961 en '68
altviolist was bij Concertgebouwor
kest; zijn bekendste werk is het neo
realistische The Family (1973), een
theaterstuk vol tragikomische verwik
kelingen rondom figuren in een kraak
pand; schreef ook opera's en toneel
muziekcomposities; zijn werk is wel
omschreven als eigenzinnig, humoris
tisch, pervers en alles en iedereen on
dergravend.
Ronald
Reagan 1
pre-
sident van
de Ver- ^HL
enigde Mf*"1"
Staten
van 1981
tot 1989; MM
de Repu-
blikein I
onge-
po-
pulair als
depresi- l* WMÊI/^ÊMê MÊtÊ
dent die
de VS het zelfvertrouwen teruggaf;
voormalig Sovjet-leider Gorbatsjov
prees de ex-filmacteur als man die veel
heeft bijgedragen aan het beëindigen
van de Koude Oorlog; werd door critici
wel omschreven als leeghoofd, fanta
sieloos en cultureel onwetend; bio
graaf Edmund Morris bewonderde
Reagan als 'innemend, gevat en de
moedigste en minst corrupte persoon
die ik ooit heb bestudeerd'.
Ray Charles (Robinson) (73), Ameri
kaanse blinde rhythm and blueszan
ger/pianist, die 'the genius of soul'
werd genoemd; won twaalf Grammy's,
de meest prestigieuze Amerikaanse
muziekprijs, en werd wereldberoemd
met hits als Georgia on my Mind, I
can't Stop Loving You en Hit the Road
Jack.
John de Slegte (77), boekhandelaar die
directeur-eigenaar werd van de beken
de keten van winkels in tweedehands
boeken; zijn vader Jan de Slegte, een
Rotterdamse lantaarnopsteker, begon
in zijn vrije uren met de handel in
boeken; samen reisden ze direct na de
oorlog naar Frankfurt om op de Buch-
messe tientallen tonnen uitgeversres
tanten op te kopen; boekhandel J. de
Slegte wordt nu geleid door Johns
zoon Jan Bernard.
Robbert van Zinnicq Bergmann (87),
dikwijls onderscheiden oorlogsheld als
Engelandvaarder en RAF-piloot; de
commodore werd in 1947 hofmaar
schalk van koningin Wilhelmina en
bleef dat onder koningin Juliana tot
het aantreden van Beatrix, wat leidde
tot zijn boek 'In dienst van drie vorst
innen'; het vak leerde hij van Wilhel
mina, die hem eens toevoegde: „Tij
dens de lunch alleen zilver op tafel,
meneer Bergmann. Geen goud!"
Hilda Verwey-Jonker (96), sociologe
en als strijdbaar feministe voorvecht
ster van de vrouwenemancipatie; een
van de oprichters van PvdA (1946)
waarvoor zij in 1953 Eerste-Kamerlid
werd; kwam als eerste vrouw in de So
ciaal-Economische Raad (1957-'72) en
vervulde veel bestuursfuncties in vrou
wenorganisaties.
Kort na zijn dood, op 31 okto
ber, werd in het Schaatsmuse
um een herinneringsteken aan
Augustin onthuld. 'Het graf
van Augustin', noemde de di
recteurvan het museum d.
Want een echt graf kreeg
schaatslegende niet. Hij slf
zijn stoffelijk overschot ten
schikking aan de wetenscf.1
t
r
