Schrijven maakt Frank Boeijen gelukkig
KUNST CULTUUR
Groot nieuws in piepklein theater
Imago nekt Japanse animatie in Nederland
R6
Amusante
zoektocht
naar paradijs
re
,sp
Kleinkunst in
De AlkeburchC
vrijdag 31 december 2004
Foto: ANP/Evert Elzinga
Het Kwaad in
vele gedaanten
amsterdam - Het Kwaad is de
naam van de tentoonstelling
die de komende tijd is te zien in
het Tropenmuseum in Amster
dam. De expositie draait om de
worsteling van de mens met het
kwaad in zijn vele vormen. Aan
bod komen onder meer duivels,
demonen en verleidelijke vrou-
Senegalese dans
in Muziektheater
Amsterdam - In het Muziekthe
ater in Amsterdam is vandaag
de dansvoorstelling 'Fagaala' te
zien. In de dansvoorstelling van
de Senegalese dansgroep Com
pagnie Jant-Bi staan de gebeur
tenissen in Rwanda centraal. In
1994 doodden extremistische
Hutu's daar bijna een miljoen
Tutsi's en gematigde Hutu's.
Warme interieurs
in het Mesdag
den haag - In Museum Mesdag
in Den Haag is tot 6 maart de
tentoonstelling 'Binnen is het
warm en gezellig' te zien. De
tentoonstelling bestaat uit
schilderijen van burgerlijke in
terieurs in de periode 1800-
1940.
Crescendo zoekt
nieuwe leden
leiden - Het Leids Operettege
zelschap Crescendo houdt op
11 en 18 januari twee zoge
noemde inlooprepetities, voor
al bedoeld om nieuwe, jonge le
den te trekken. Wie van zingen,
dansen en acteren houdt is van
harte welkom. De aanvang van
beide inlooprepetities is 20.00
uur, in de Maranathakerk aan
de Lage Morsweg (ingang Dijk-
straat 2b). Het is de bedoeling
dat de nieuwe leden meedoen
aan de uitvoering van de ope
rette 'Mikado' van Gilbert en
Sullivan, in november 2005.
'Wansmaak'
jaar uitgesteld
Rotterdam - De vijfde Nacht
van de Wansmaak is uitgesteld
tot 2006. Dat heeft organisator
Jan Doense gisteren bekendge
maakt. De nacht zou voor het
eerst op het Filmfestival Rotter
dam in januari worden gehou
den. „De bronnen beginnen
echter een beetje opgedroogd
te raken", stelt Doense. „We
hebben meer tijd nodig dan
verwacht om een verantwoord
programma samen te stellen."
De vorige editie van de Nacht
van de Wansmaak trok meer
dan 10.000 bezoekers. De nach
ten bestaan uit een compilatie
van bizarre, abjecte en onge
looflijke fragmenten uit films
met titels als 'Excessen in de
folterkelders', 'De gehandicapte
Kungfii-doders' en Ilsa - tijgerin
van de SS'. Wel vindt op vrijdag
14 januari eenmalig The Best of
de Nacht van de Wansmaak
plaats in het Louise Hartlooper
Complex in Utrecht.
door Patrick van den Hurk
Amsterdam - Er zijn nog zeker
heden in onze verwarde wereld:
zodra Nederland naar oliebol
len begin te geuren en de eerste
rotjes stiekem worden afgesto
ken, komen de jaaroverzichten
op de televisie. Voor de vierde
keer is daarbij ook het door de
kijkers zelf samengestelde
Jeugdjournaal Jaaroverzicht,
dat telkens weer in een bijzon
dere vorm terugblikt. Dit jaar is
dat 'het grootste nieuws van
2004 in het kleinste theater van
Nederland', mét de populaire
rapper Ali B.
Klein is het Parooltheater in
Amsterdam inderdaad, zo blijkt
bij de opnames. Het zaaltje past
in een huiskamer, en een beetje
badkamer is al gauw groter dan
het podiumpje. In de piepklei
ne regiekamer kijkt de NOS-
ploeg toe hoe de cameramen
sen en presentator Winfried
Ali B rapt Jeugdjournaal Jaaroverzicht aan elkaar
Baijens zich in bochten wrin
gen om niet te struikelen over
kabels of de dertig aanwezige
kinderen. En dan verschijnt op
het toneel Ali B, die speciaal
voor het jaaroverzicht raps
schreef over nieuws dat kinde
ren in 2004 belangrijk vonden.
In zijn bekende stijl heeft Ali
het over de aanslagen in Ma
drid, het gijzelingsdrama op de
school in het Russische Beslan
en de moord op Theo van
Gogh. Hij heeft het rézend
druk, dus de teksten zijn de
avond voor de opnames ge
maakt, en de muziek zelfs nog
dezelfde ochtend. Voor het
Jeugdjournaal was het dus ook
nog even spannend wat hij had
gemaakt, vertelt Winfried.
„Maar Ali heeft het perfect ge
daan."
Tessa (11) glundert na het op
treden van Ali B. Want ze heeft
hem niet alleen gezien, maar
ook een kaart met handteke
ning bemachtigd. „En één voor
mijn broertje, want die is ziek
en kon niet mee. En ik heb hem
aangeraakt!" Tessa kijkt wel
naar het Jeugdjournaal, maar
geeft eerlijk toe dat ze het gere
geld laat schieten voor Zoop! op
Nickelodeon.
Toch weet ze héél goed wat zij
het belangrijkste nieuws van
2004 vindt: De moord op Theo
van Gogh, en meteen daarna de
gijzeling in Beslan. Bij haar
vriendin Denise (10), die vaak
naar het Jeugdjournaal kijkt, is
het net andersom. Maar ze
moet wel even over de volgorde
nadenken, zó dicht bij elkaar
zitten de onderwerpen. Allebei
vinden ze de ontvoering van
een meisje in Eibergen het op
twee na belangrijkste nieuws.
Ze zijn het ook snel eens over
waarom ze de moord op Van
Gogh zo belangrijk vinden. De
nise: „Het was best wel bij ons
in de buurt. En ik vind dat ie
dereen zijn eigen mening mag
hebben." Tessa: „Dat vind ik
ook! En als je het niet met el
kaar eens bent, dan kun je beter
met elkaar praten." Denise:
„Dat leren wij op school." Tes
sa: „Ik denk dat Mohammed B.
best wel weet dat het niet goed
is wat hij deed. En dat hij ook
wel een beetje spijt heeft."
De nieuwskeuze van Tessa en
Denise laat volgens Winfried
precies zien waar de kinderen
dit jaar vooral voor kozen:
slecht nieuws: „Maar het was
dan ook een jaar waarin veel
ergs is gebeurd. Daarom von
den we dat we het dit jaar an
ders moesten doen dan vorig
jaar, toen we in een vrolijk be
schilderde eend door het land
reden." Winfried ging wel op
stap. Zo was hij in Madrid, waar
veel kinderen nog niet over de
aanslagen van maart heen zijn.
En in Beslan sprak hij met een
tweeling die de gijzeling op
school overleefde.
Maar het is natuurlijk niet alle
maal somberheid wat de klok
slaat. Zo praat Winfried ook
met kinderen over hun helden
daden en bijzondere acties. En
2004 was natuurlijk een topjaar
voor de sport, met het EK voet
bal en de Olympische Spelen
van Athene. Dus praat Winfried
ook met gouden medaille-win
naars Inge de Bruin, Leontien
Zijlaard-van Moorsel en Anky
van Grunsven, en met hun toe
komstige opvolgers. En Beken
de Nederlanders vertellen wat
zij in 2004 nou juist góed
nieuws vonden.
Jeugdjournaal Jaaroverzicht, bij de
NOS op Nederland 3, vandaag om
14.00 uur.
door Sandra Put
arnhem - Als antwoord op de
vraag hoe het met hem gaat,
verschijnt een gelukzalige glim
lach op zijn vriendelijke gezicht.
Verder blijft het stil. De ietwat
dromerige Frank Boeijen denkt
goed na over z'n woordkeuze,
alsof hij ter plekke literatuur aan
het creëren is. Hij zegt uiteinde
lijk dat hij goed in zijn vel zit. De
reden: hij is druk aan het schrij
ven voor de theatertournee
waarmee hij vanaf januari door
Nederland en België trekt. En
schrijven maakt hem gelukkig, al
heel lang.
Zijn oude platenmaatschappij
BMG bracht onlangs ter gele
genheid van zijn 25-jarig arties-
tenbestaan het verzamelalbum
'Toen nu' uit, met daarop
vijftig liedjes van de inmiddels
47-jarige Frank Boeijen. „Gek,
hoor", vindt hij het initiatief
van BMG. „Het is net alsof ik
seks heb met m'n ex."
Zelf had hij geen omkijken naar
het verschijnen van het verza
melalbum, waarbij ook een
mooi boekje met de liedteksten
is uitgebracht. Hij is zeker te
vreden over het resultaat. Ver
rast ook. „Het album is samen
gesteld met behulp van de le
den van boekenclub ECI, dat is
interessant", stelt hij. „Er staan
nu nummers op waar ik zelf
nooit op zou zijn gekomen.
'Kleine blonde prinses' bijvoor
beeld en 'Robert Zimmerman',
of 'Kamer voor twee (februari
'57)' - een lied over mijn ou
ders, over wanneer ik gemaakt
zou zijn. Dat zijn liedjes die ik
nog zelden zing."
Dat 'Toen nu' is verschenen
ter gelegenheid van zijn 25-jari-
ge artiestenbestaan zegt hem
overigens niet veel. Wat hem
betreft begon zijn carrière als
tekstschrijver eerder. Om pre
cies te zijn in de eerste klas van
de middelbare school, in 1970,
toen schreef hij zijn eerste tekst.
„Ik weet nog heel goed waar
het over ging. Over Vietnam. Ik
liet het mijn vader lezen en ho
ren en die zei: "Waarom schrijf
je geen liedje over een mooi
meisje in plaats van over zoiets
akeligs als over de oorlog in
Vietnam?' Maar ja, dat zat nu
eenmaal in me en het is ook al
tijd zo gebleven. Enerzijds
schrijf ik graag over de liefde en
alles wat daar bij komt kijken,
maar anderzijds wil ik het wel
graag plaatsen in het decor van
de wereld waarin wij leven."
Voor Frank Boeijen staat 'Toen
Frank Boeijen: „Enerzijds schrijf ik graag over de liefde en alles wat daar bij komt kijken, maar anderzijds wil ik het wel graag plaatsen in het decor van de wereld waarin wij le
ven." Foto: ANP
Nu' vol herinneringen. „En
trauma's." Ongeveer de helft
van het aantal nummers op
'Toen Nu' bracht hij uit sa
men met zijn toenmalige Frank
Boeijen Groep, waarmee hij in
1980 begon en waarvan hij elf
jaar later scheidde om solo ver
der te gaan.
In totaal vermoedt hij zo'n drie
honderd nummers te hebben
uitgebracht, verdeeld over vijf
entwintig albums. Zijn mooi
ste? „Mijn moeder had tien kin
deren en die zei: Ik ben trots op
al mijn kinderen." Toch wil hij
een keus maken uit zijn reper
toire: 'Zeg me dat het niet zo is'
uit 1989. „Dat nummer heeft
iets onvergankelijks."
Even twijfelt hij, maar vindt dan
dat hij na al die jaren nu wel
kan zeggen waar het over gaat.
Ik heb het geschreven naar
aanleiding van de aangekondig
de dood van een dierbaar ie
mand, mijn toenmalige
schoonmoeder. Ze had borst
kanker. Mijn zus was specialist
in die materie en zij zei dat het
afgelopen zou zijn. Mijn
schoonfamilie en mijn toenma
lige vrouw hadden echter niet
het idee dat het zo ernstig was.
Dat was in '88 ook nog niet zo
duidelijk als nu het geval is. Ik
heb maandenlang rondgelopen
met het idee van dit gaat niet
goed, terwijl die mensen dach
ten dat het wel goed zou ko
men. Ze is maar 49 jaar gewor
den."
Herinneringen kleven er ook
aan zijn commerciële door
braak 'Zwart Wit' uit 1984. Dat
nummer schreef hij naar aan
leiding van de moord op de 15-
jarige Antilliaan Kerwin Duin-
meijer die in 1983 in Amster
dam werd vermoord door een
skinhead. „Dat verontrustte
mij. Openlijke vorm van racis
me was iets nieuws in Neder
land." Boeijen zucht. „Wat dat
nummer allemaal niet teweeg
heeft gebracht. Ik ben bedreigd
van aüe kanten. De moorde
naar schreef brieven aan zijn
kompanen. Daarin stond: 'Snijd
die Boeijen ook maar de strot
af. We hebben toen opgetre
den onder politiebegeleiding."
Ja, toch zou hij ook in de huidi
ge tijd ervoor kiezen een num
mer te schrijven waarin hij zijn
mening naar voren brengt.
„Dat is mijn manier van schrij
ven. Ik heb het over de dingen
zoals ik ze ervaar. Wat mij raakt.
Zo gaat 'Kronenburgerpark'
over prostitutie en dan de
meest vervelende kant ervan,
de verslaafde vrouw. Ik zag
vlakbij het park een meisje
waarmee ik op school had ge
zeten langs de kant van de weg
staan. En niet een keer, maar
elke avond. Tragisch."
Na 11 september, de moord op
Fortuyn en de dood van Van
Gogh is er voor Boeijen ook ge
noeg stof om over te schrijven.
„Vannacht ben ik bezig geweest
met 'Het lied van de doofheid'.
Mijn gedachte is dat je tegen
woordig zoveel informatie krijgt
dat je het allemaal niet meer
kunt opnemen, dat je doof
wordt, letterlijk."
Zijn hoofd maakt op het mo
ment overuren, zegt hij. „Ik heb
veel gedachten." Hij haalt een
zwarte boekje uit zijn tas.
„Kijk", zegt hij en wijst op een
van de pagina's: 'Aan de bezit
ters van een ziel'. Die tekst wil
de hij voorlezen tijdens het ver
broederingsconcert 'Stay Close!
in Amsterdam, een initiatief
van een aantal artiesten dat
vooral jongeren uit alle ge
meenschappen in Nederland
wilde oproepen om 'bij elkaar
te blijven' na de moord op
Theo van Gogh en de spannin
gen die dat opriep. „En daarna
wilde ik 'Zwart Wit' zingen.
Maar ik mocht het niet voorle
zen, want het was niet de be
doeling dat er gesproken zou
worden. De tekst eindigt met:
'dit is niet mijn land, dit land is
van niemand, dit land is nie
mandsland. Dit land behoort
toe aan de gedachten en het
verlangen, het heimwee en het
verdriet, aan het verleden van
de toekomst, aan de cadans van
de muziek, aan de bezitters van
een ziel.' Ik denk dat ik het nog
wel kan gebruiken."
Toen Nu' is verschenen bij BMG.
De nieuwe theatertour van Frank
Boeijen begint 8/1 in Etten-Leur.
Daarna onder meer te zien op 15/1 in
Leiden (Stadsgehoorzaal), 16/4 in-
Den Haag (Danstheater) en 25/5 in
Rotterdam (Nieuwe Luxor Theater).
Voor een complete speellijst:
www.frankboeijen.nl
door Rowald Pruyn
den haag - Grote ogen, inge
wikkelde verhaallijnen en on
verstaanbaar gekwetter. De Ja
panse getekende film met de
verzamelnaam anime is wereld
wijd populair met een markt
waar miljarden euro's in om
gaan, maar kan in Nederland
slechts rekenen op een kleine
groep trouwe fans. Waarom
slaat dit fenomeen hier niet
aan?
Anime [spreek uit A-ni-mee)
heeft een belabberd imago bij
de Nederlandse bevolking. De
Japanse animatiefilm in zijn ve
le verschijningsvormen staat te
boek als gewelddadig en seksu
eel getint. Niels Viveen, voorzit
ter van de Stichting Promotie
Japanse Popcultuur (J-Pop), is
al sinds 1997 bezig om zijn lie
velingsfilms in een fraaier dag
licht te plaatsen.
Hij geeft distributiemaatschap
pij Polygram en de media de
schuld van de stigma's die aan
de films kleven. Polygram be
gon meer dan tien jaar geleden
animefilms te verspreiden on
der de naam Manga. „Dat was
voor het grootste gedeelte
smeerlapperij en dat is het
beeld dat in de media is blijven
hangen. Daar komen we maar
niet vanaf', zegt Viveen.
Anime heeft wel degelijk ge
welddadige en seksueel getinte
aftakkingen, maar die zijn
slechts een klein gedeelte van
het totale aanbod. Bekende se
ries als Pokémon en Yu-Gi-Oh
zijn populaire vormen van ani
me voor de kleintjes, maar er
bestaan ook series die vergelijk
baar zijn met de verwikkelingen
in soapseries. Ze beslaan een
gigantische markt, vergelijkbaar
met Hollywood, en de films zijn
sinds kort ook in de Verenigde
Staten en grote delen van Euro
pa zeer populair.
Van manga tot otaku
DGM Distributies uit Spijkenis-
se, een van de grootste verko
pers van anime in Nederland,
zet de laatste jaren wel steeds
meer films af, maar ziet in ons
land niets terug van de wereld
wijde populariteit. De directeur,
wiens bedrijf jaarlijks zo'n
10.000 films verkoopt, denkt
ook dat de anime pas echt aan
zal aanslaan bij oudere kijkers
als een van de series wordt aan
gekocht door een Nederlandse
omroep.
De zenders staan echter niet te
trappelen om anime in hun
programmering op te nemen.
Terwijl in Frankrijk en de Ver
enigde Staten er al zenders zijn
die het vierentwintig uur per
dag en zeven dagen per week
uitzenden en MTV Italië er ook
mee is begonnen, is er maar
weinig te vinden op de buis in
Nederland. „Men denkt dat te
kenfilms voor volwassenen niet
aanslaan", zegt Dennis Rij
broek, hoofdredacteur van
'Aniway', het grootste tijdschrift
op het gebied van anime.
Door het slechte imago en de
minieme zendtijd is anime nog
steeds de liefhebberij van een
select groepje mensen. Zij slaan
hun voorraad in bij winkels als
de Gameshop in Den Haag. De
achterwand op de eerste ver
dieping van deze winkel is er
De wereld van de anime kent enkele termen die
dikwijls terugkeren. Hieronder de belangrijkste.
Manga: Japanse stripboeken die vaak de bron
zijn van anime series en films
Anime: Soortnaam van alle animatie uit Japan.
Afkomstig uit het Frans
Seiyuu: acteur/actrice die de stemmen in
spreekt bij animeproducties. Zijn vaak be
roemdheden in Japan
Otaku: extreem toegewijde anime-fan op wie
in Japan wordt neergekeken, maar daarentegen
juist een geuzennaam is in de Verenigde Staten
van Amerika
van de grond tot het plafond
voor ingeruimd. Titels als To
kyo Godfather, Ninja scroll en
Inu Yasha vullen het blikveld,
terwijl op de achtergrond zach
te bliepjes en piepjes klinken
van gedemonstreerde compu
terspelletjes. De winkel, die ei
genlijk is gespecialiseerd in
games, heeft de verkoop van
animefilms en series de laatste
tijd wel sterk zien groeien.
„Ik denk dat zo'n dertig procent
van onze klanten dit soort films
koopt", zegt R. Khelifi, werkne
mer van de Gameshop. Khelifi
vindt het moeilijk om te be
schrijven hoe de typische ani-
me-fan er uitziet, maar komt
uiteindelijk uit op 'freak'. „Het
zijn mensen die erg begaan zijn
met hun hobby en daar ook
graag over in discussie gaan."
Zelfs als anime in Nederland
van het slechte imago af komt,
betwijfelt Viveen van J-Pop of
zijn grote liefde in korte tijd een
succes zal worden. Ondanks de
groeiende belangstelling denkt
hij niet dat het de komende ja
ren zal aanslaan bij het grote
publiek. „Er komt wel meer in
teresse, maar de angst voor de
Japanse taal zal een struikelblok
zijn."
recensie theater
Willem Hoogendoorn
voorstelling: Toneelgroep De Appel me
'En God zag dat het goed was'. Gezien ie t
Appeltheater, Den Haag. Daar vanaf 7/jge]
t/m 26 februari
ele
er
idr
Et
zal
all
Steeds opnieuw paraderen ze
over het podium, of over het
schouwtoneel daar hoog bovei
Onveranderlijk dragen ze hun
zwarte koffer, waar de ene keei
een trombone uitkomt en waa
ze de andere keer onder kun
nen schuilen als de regen naar
beneden klettert. En och, wat
zijn ze vrijwel voortdurend al
leen.
Een enkele keer praten ze met
elkaar, maar als vreemden, op
afstand of een soort koeter
waals. Of ze maken ruzie. Of z«
zijn heel even samen, getuigen^
van een heel bijzondere beval- 's[
ling, voordat ze ieder weer hui ,e*
eigen weg gaan. Zelfs als ze eei.
dansje willen maken, wil de
vrouw heel andere passen en
bewegingen maken dan de
man.
Ze - dat zijn in 'En God zag dal
het goed was' van Toneelgroei
De Appel, wij natuurlijk - zijn
zoekers in een door God ge
schapen wereld. Daarover be
staat al snel geen twijfel meer
na de eerste parade waarin
Adam alleen door het paradijs
loopt, vervolgens gezelschap
krijgt van Eva en van hun zo
nen; daarna zien we in hoog
tempo de hele geschiedenis, ii
cluis ergens in de Middeleeu
wen de burka, voorbij komen
tot aan het hedendaagse para
dijs toe: plastic tasjes van de
Lidl en een boordevol gepropt
winkelwagen.
De Appel heeft het zichzelf me
'En God zag...' niet eenvoudig m.
gemaakt. In een reeks van zo'i lt(
twintig korte scènes, al impro- r(
viserend en tastend opgebouvj,
vanuit het niks, wordt een po
ging gewaagd te tonen wat er
van ons terecht is gekomen na'
de verbanning uit het paradijs
in de praktijk een komisch en
mild verslag van onze tekortkc
mingen en gebreken.
Gesproken wordt er nauwelijk
Daarin lijkt 'En God zag...' op
'Dans' van Geert de Jong dat
eerder deze maand bij De Ap
pel in première ging, alsof ze 1
het gezelschap na een jaar
'Tantalus' vooral erg moe wa
ren van al die woorden en inti
ges en grote gebaren. 'En God
zag...' is veel lichter, ondanks
si
i£
Anime in beeld. De Japanse animatiefilm is nog steeds de liefhebbe
rij van slechts een select groepje mensen. Foto: GPD
het venijn dat hier en daar eve t j
oplicht. Dat komt vooral door
dat al die personages emblem g,
tisch blijven en we ze uitslui
tend aan de buitenkant zien.
De sloof, de tobber, de twee
haantjes die met elkaar vecht^ö
zodat ze niet zien dat de derdi lt
met de buit aan de haal gaat,
zwerver. Mensen als iedereen
die net even anders zijn en jui
door die uitvergroting herken^jal
baar, komisch en soms ook
beetje tragisch worden. De
middelen die daarvoor gebrui
worden zijn zeer onderschei
den: hier en daar is het behoof^
lijk cabaretesk, of bijna revue-'
achtig, dan weer een beetje
acrobatiek en circus.
Heel mooi, bijna Brel-achtig, i
de halve circusact van een ma^
die met een ladder eindeloos j c
vergeefs probeert bij de maan n£
te komen. Bovendien is er ookro
muzikaal veel te genieten, van
enkele mooie melodietjes van
Hans Nieuwint tot een stukje
Tsjaikovski en zelfs een hartve
scheurende blues waarin God
zich verveelt.
Zo is 'En God zag...' een uur
lang een weldadig bad waarin
je je geamuseerd laat onder
dompelen. Daarna, het laatsfi j
half uur, loopt de voorstelling
langzaam leeg. Ideeën wordei b
in andere vorm herhaald, de
vondsten zijn minder sterk,
sommige grappen al te gemal
kelijk; hier wreekt zich het ge
brek aan een dramatische ker
en een verrassend, minder ab
rupt slot. Niet helemaal bevre
digend, derhalve, maar als Goj
nooit minder te zien krijgt vaBm
die arme tobbers hier benedejjk
dan is-ie goed af. nn
Pc
Jit
roelofarendsveen - De Allffr
burcht in Roelofarendsve#n
biedt 8 januari drie prograt
ma's en vier kleinkunstena#11
op één avond, onder de n<jdi
mer 'X3 Kleinkunst'. Deze vo$e
stelling, bedoeld om beginnd1^
de, geschoolde kleinkunst
naars te helpen bij het been
van hun carrière, toert d#3
heel Nederland. De drie pini
gramma's zijn 'Kik' (Liekje WP
ten), 'We Are Dutch' (Amb32
Schoop en Godfried Dhonjk
en 'Zware Wimpers' (PauliN
Adriana). 'X3 Kleinkunst' begf
om 20.30. De Alkeburcht is jM
vestigd aan de Noordhoek 19.^n