'Tsunami's
vernietigen
stammen'
ZEEBEVING 2
I
Krakatau zaaide in 1883 dood en verderf
Risico epidemieën niet overschatten
Alarmsysteem tegen tsunami's
Volkenkundige ramp op eilandjes
Waar zijn de dode
dieren op Sri Lanka?
Vloedgolf verzwelgt Koningin van de Zee
Beving nationaal trauma in Zweden
Trawler belandt op brug
aleisië schrapt
euwjaarsfeesten
Lla lumpur - De regering
Maleisië heeft besloten alle
ciële festiviteiten rond
uwjaar te schrappen. Pre-
fr Abdullah Ahmad Badawi
gisteren dat het vuurwerk en
leesten beter plaats kunnen
|cen voor gebedsbijeenkom-
i. Met zeker 65 doden kwam
lland relatief goed weg bij de
Irme ramp van afgelopen
dag.
[ie Srilankaanse
spitaals kapot
DMbo - In de kuststreken
J0)jSri Lanka zijn drie zieken
den volledig van de kaart ge-
gd. Op het eiland worden
;r 45 artsen vermist, die
en rschijnlijk dood zijn. Artsen
indere streken zijn naar het
ipgebied gevlogen.
ichtoffers prooi
n Thaise dieven
ckok - Dieven in Thailand,
nomd als politie en als red-
jswerkers, maken het leven
de overlevenden van de
p extra zuur. Ze roven de
age van toeristen leeg, ste-
waardevolle spullen uit ho-
luisjes, en beroven dorpe
en op het strand van het
ar getroffen Khao Lak.
ld is uit heuptasjes van toe-
in gehaald en hun bagage
d open achtergelaten zon-
iets erin", zegt een hoteluit-
ir.
r dia: Geen hulp
buitenland
delhi - India weigert voor-
buitenlandse hulp voor de
itoffers van de vloedgolven
lat het land over voldoende
middelen beschikt, aldus
regeringsfunctionaris. India
dt overspoeld met 'gene-
:e aanbiedingen voor hulp'
onder meer Rusland, de
inigde Staten en Japan.
donderdag 30 december 2004
Bi
ihcr biedt hulp
n Atjeh
ij (sel - De VN-vluchtelingen-
Rnisatie Unhcr gaat vanuit
■^ai en Kopenhagen hulp
leren overbrengen naar de
ar getroffen Indonesische
- ancie Atjeh. Het gaat onder
r om 3500 grote tenten,
300 keukensets en 100.000
j ins. Zeker 100.000 ont-
- nden op Atjeh kunnen
mee worden geholpen, ver-
rde de organisatie.
en Australië
it India samen
vford - De Verenigde Sta-
P Australië, Japan en India
m in het voortouw nemen in
g| iternationale hulpoperaties
ïodig zijn in de rampgebie-
f Volgens president Bush
L j t zijn minister van buiten-
11 se zaken Powell contact ge-
Imet de drie andere naties
1|1 ïen „kernteam" te vormen
j"de hulpverlening.
'aldiven melden
jger dodental
ben - De metershoge vloed-
jen hebben op de Maldiven
Br 67 mensenlevens geëist,
pilandjes zijn volledig ver-
fct. De Maldiven meldden
■er een dodental van 55.
Jens de ambassadeur in
den worden 75 mensen ver-
I. De archipel bestaat uit
ïveer 1200 eilanden waar-
Jer tweehonderd bewoond
ebsite voor
arlevenden
Ihaag - Het Internationale
p Kruis (ICRC) heeft giste-
jen website gelanceerd die
levenden van de zeebeving
pië moet gaan helpen in
[act te komen met hun fa-
Volgens de hulporgani-
K wordt de pagina (www.fa-
ninks.icrc.org) al druk be
lt. Mensen kunnen op de
hun familieleden registre-
feogeheten tracingteams
i die informatie vervol-
i in de getroffen gebieden
breiden.
nedgolven
rwoesten Hafun
lobi - De enorme vloedgol-
die na de zeebeving ook de
taanse oostkust teisterden,
-ben de Somalische stad Ha-
Cgeheel verwoest. 5000 men-
jpijn dakloos geworden. Ha-
I Jligt op een schiereiland in
f oordoosten van Somalië.
jnami's ramp
^or milieu
^ls - De enorme vloedgolven
*»4)en waarschijnlijk ook na-
en milieu ernstige schade
0febracht. Vooral klimaatge-
Ige koraalriffen en mangro-
issen zullen jaren nodig
Njen om zich te herstellen,
'spelde de Franse weten-
pper Jacques Merle.
door Theo Haerkens
De vloedgolf die op tweede
kerstdag dood en verderf zaaide
aan de boorden van de Indische
Oceaan behoort dank zij filmen
de vakantiegangers tot de best
gedocumenteerde natuurram
pen uit de geschiedenis. De ont
ploffing van de vulkaan de Kra
katau, die in 1883 eveneens ver
nietigende vloedgolven veroor
zaakte en ruim 35.000 levens
eiste, kon worden gereconstru
eerd dank zij de barometer.
'Als het verre gebulder van zwa
re kanonnen.' Met die aanteke
ning in zijn dagrapport verover
de James Wallis, politiechef op
het onaanzienlijke eilandje Ro-
driquez, midden in de Indische
Oceaan een plekje in alle boe
ken over records. Het gebulder
dat hij hoorde werd 4386 kilo
meter verderop veroorzaakt
door de ontploffing van de Kra
katau, een vulkaan in de zee
straat tussen Java en Sumatra in
Indonesië, het toenmalig Ne-
derlands-Indië. Deze afstand is
de grootste ooit gemeten tussen
de plaats waar een natuurlijk
geluid werd opgevangen en
waar het ontstond.
De uitbarsting op maandagoch
tend 27 augustus 1883 was zo
heftig dat de vulkaan zichzelf
opblies in een eruptie van 24
uur en 56 minuten. Vloedgol
ven van tientallen meters ver
pletterden de kust van Java en
Sumatra, 165 dorpen werden
vernietigd en 36.417 mensen
verloren het leven. De golven
tilden het Nederlandse marine
stoomschip 'Berouw' dwars
over de Koeripan-rivier - op 18
meter boven zeeniveau - en
smeten het drie kilometer land
inwaarts neer. De deining werd
geregistreerd tot in het Kanaal
tussen Frankrijk en Engeland.
De uitbarsting deed de trom
melvliezen springen van zeelui
in de buurt en was hoorbaar tot
in Australië en op Rodrigues,
het eilandje van politiechef
Wallis. Geluidsgolven gingen
zeven keer de aarde rond. De
negen kubieke kilometer steen
waar de vulkaan uit bestond,
werd verpulverd. Stof en puin
werden dertig kilometer de
lucht in geslingerd en zorgden
voor zonsverduisteringen, ex
treme koude en fantastische
zonsondergangen.
Britse onderzoekers reconstru
eerden met behulp van weten
schappers van de Universiteit
Leiden het verloop van de ge
beurtenissen aan de hand van
barometerstanden. De barome
ter was een nieuwe uitvinding
en hing in deftige herenclubs.
Nooit eerder werd het effect
van natuurgeweld zo nauwkeu
rig geregistreerd. Het gasbedrijf
in Batavia - tegenwoordig Ja
karta - droeg bij aan die kennis.
De stand van zijn drijvende
gascontainers werd nauwgezet
geregistreerd en gaf een goed
inzicht in de extreme schom
melingen van de luchtdruk.
De Krakatau werd de parel ge
noemd aan de 'ring van vuur'
die het Indonesische eilanden
rijk omgeeft. Die loopt vanaf
Noord-Sumatra, waar de vloed
golf van Tweede Kerstdag be
gon, via Java, Bali en Lombok
naar Sumbawa. Vulkanen mar
keren hier de breukvlakken van
aardplaten. Onderlinge fricties
zorgen er voor aardbevingen. In
Oost-Indonesië, waar drie aard
schollen tegen elkaar aan schu
ren, beeft de aarde vrijwel dage
lijks.
Op de plek waar de Krakatau
explodeerde, braken vanaf 1927
met groot kabaal bellen aan de
oppervlakte, ze spoten water, as
en zwavel de lucht in. Ze mar
keren de geboorte van Anak
Krakatau, het Kind van de Kra
katau. Deze actieve vulkaan
groeit een halve meter per jaar
en meet alweer 250 meter.
new delhi/anp - Indiase media
reppen al van een volkenkundi
ge ramp die zich ontvouwt op de
Andamanen en Nicobaren. Deze
tot India behorende eilanden
groepen zijn zwaar getroffen
door de zeebeving van zondag.
Het aantal doden op het afgele
gen cluster van ruim 550 eilan
den in de Indische Oceaan loopt
in de vele duizenden. De grote
vrees bestaat dat de tsunami's
een definitief einde hebben ge
maakt aan het voortbestaan van
unieke inheemse stammen.
Volgens The Times of India
dreigt er „een wereld voorgoed
te verdwijnen". Op de eilanden
leven zes unieke stammen, die
tot aan de ramp al bestonden
uit nog maar een klein aantal
leden. De vijf meest bedreigde
stammen, die mogelijk nu
voorgoed zijn verdwenen, zijn
de Grote Andamanezen (circa
veertig leden), de Onges (hon
derd), de Jarawa (266), de Senti-
nelezen (honderd) en de Shom-
pen (250).
Het gaat om uiterst primitieve
stammen die niet of nauwelijks
in contact staan met de buiten
wereld. Het zijn veelal jagers
verzamelaars die gebruikmaken
van pijl en boog. De Sentinele-
zen gelden als een van de pri
mitiefste stammen ter wereld.
Zij verlaten zelden of nooit hun
eiland. Ze staan zeer vijandig
tegenover indringers.
De ondergang van de stammen,
van Afrikaanse of Mongoloïde
afkomst, begon eigenlijk in de
negentiende eeuw met de
komst van de Britten in hun
leefgebied. De kolonisatoren
doodden veel stamleden. De
Britten brachten ook besmette
lijke ziekten mee die hele ge
meenschappen op de eilanden
velden. De komst van een onaf-"
hankelijk India in 1947 bood de
inheemsen geen bescherming.
Tienduizenden Indiërs kwamen
van het vasteland om zich op
de eilanden te vestigen. Op
nieuw braken er epidemieën uit
die de stammen nog altijd be
dreigen.
Het lot van de stammen is nu-i
onbekend, maar de vrees is ge-
rechtvaardigd dat er unieke ge
meenschappen zijn wegge
vaagd. De grootste en zesde
stam, de Nicobarezen (26.000
leden), zal veel slachtoffers in
eigen gelederen tellen, maar
mogelijk niet zijn verdwenen.
Voor de Jarawa, de Shompen
en de Groot Andamanezen is er
nog enige hoop, omdat deze
stammen in wat hoger geleden
gebieden leven.
madras - Deze foto laat duidelijk zien hoe groot de kracht van een tsunami kan zijn. Hier in de Indiase stad Nagapattinam is een vissersboot ondersteboven op een brug neerge
kwakt. De stad ligt zo'n 350 kilometer ten zuiden van Madras. In Nagapattinam kwamen zo'n 3500 mensen om het leven. Foto: EPA
Sri Lankaanse wildbeheerders
zijn met stomheid geslagen.
Waar zijn de dode dieren, vra
gen ze zich af. Meer dan twin
tig duizend mensen op het ei
land in de Indische Oceaan
zijn omgekomen als gevolg
van de vloedgolf van zondag.
En hoewel gigantische water
massa's het grootste Sri Lan
kaanse natuurpark Yale Natio
nal Park, waar honderden oli
fanten en enkele luipaarden
leven, overspoelde, liggen ner
gens dode dieren. „Het is raar,
maar we zijn gewoon nog ner
gens kadavers tegengeko
men", vertelt H. Ratnayake,
onderdirecteur van het park.
„Geen enkele olifant is dood.
Zelfs geen haas of konijn. Ik
denk dat dieren rampspoed
kunnen ruiken. Ze hebben
een zesde zintuig en zijn dus
kennelijk op tijd landinwaarts
getrokken."
door Harm Harkema
den haag - Hulpverleners wezen in de
rampgebieden uitbraken van geelzucht, ty
fus, cholera en andersoortige darminfec
ties. Hoewel het risico op epidemieën zeker
aanwezig is, moet het blijkens gegevens
van de Wereld Gezondheids Organisatie
(WHO) ook niet worden overdreven. Na de
veertien grote overstromingen die plaats
vonden tussen 1970 en 1994 ontstond
slechts één keer een massale uitbraak (van
diarree) in Sudan in 1980. Daarna, in 1998,
leidden overstromingen in het westen van
Bangladesh nog tot een cholera-epidemie,
terwijl overstromingen in Mozambique
vlak na de millenniumwisseling tot een ver
hoogd aantal diarreegevallen tot gevolg
hadden.
Het belangrijkste gezondheidsrisico na
overstromingen is vermenging van drink
en rioolwater. Drinkwater raakt dan besmet
met schadelijke virussen, bacteriën en pa
rasieten uit vooral menselijke ontlasting.
„Het risico van uitbraken kan echter wor
den beperkt als dit risico wordt herkend, en
als aanvoer van schoon water tot prioriteit
wordt verklaard",aldus de WHO. Door wa
ter te koken of door toevoeging van chloor
(tabletten) aan het water, worden nage
noeg alle schadelijke bacteriën en virussen
gedood.
Belangrijkste complicatie van de meeste
darminfecties is uitdroging als gevolg van
diarree. Vooral bij kinderen en ouderen
moet daarbij worden uitgekeken, want de
dood ligt bij hen al snel op de loer. Het is
daarom van groot belang dat er voldoende
anti-uitdrogingsvloeistof (een oplossing
van bepaalde suikers en zouten in water)
beschikbaar is.
Dezelfde vloeistof is ook de belangrijkste
remedie tegen cholera, een bacteriële in
fectie die gepaard gaat met heftige diarree
en overgeven. Van de cholerapatiënten die
tijdig anti-uitdrogingsvloeistof krijgen te
drinken, herstelt vrijwel iedereen. Zo niet,
dan volgt vaak zeer snel de dood door uit-
droging.
Tyfus, ook al een ziekte die door bacteriën
in vervuild drinkwater of voedsel wordt
veroorzaakt, kenmerkt zich eveneens door
diarree, alsmede door hoge koorts, sufheid
en huiduitslag. Na besmetting duurt het
ongeveer twee weken voordat de ziekte
zich openbaart. Antibiotica kunnen de pa
tiënt weer op de been brengen.
Behalve ziekten die via besmet drinkwater -
en voedsel worden verspreid, is er het ge
vaar van longontstekingen, als gevolg van
het inslikken van zeewater of door een
combinatie van regenval en het ontbreken
van onderdak.
En dan zijn er nog de tijgervliegen (die
knokkelkoorts overbrengen) en vooral ook
malariamuggen. Volgens de WHO zijn 300
tot 400 miljoen mensen na een steek van
een zo'n mug geïnfecteerd met de malaria-
parasiet, en overlijden er jaarlijks 2 a 3 mil
joen patiënten. Eenmaal in het lichaam
vermenigvuldigt de parasiet zich eerst in de
lever en daarna in het bloed. Malaria kan
koorts en rillingen veroorzaken en is er in
verschillende vormen. De ernstigste vorm
kan leiden tot jarenlang aanhoudende
koortsaanvallen. Mensen met een zwak ge
stel kunnen er aan sterven.
Veelvuldig ontstaan na overstromingen
malaria-epidemieën. De muggen leggen
namelijk hun eitjes in stilstaand water, bij
voorkeur zelfs in brak water, waaraan het
in de overstroomde gebieden niet ont
breekt. Na een overstroming duurt het zo'n
zes tot acht weken voordat er sprake is van
een epidemie. Remedie: het spuiten van in-
sekticiden, het gebruik van muskietennet
ten en medicijnen.
door onze correspondente
Windy Kester
Stockholm - 'Kent u iemand die
wordt vermist in Zuid-Oost
Azië? Publiceer hier uw oproep
en foto'. 'Weet u waar deze per
sonen zijn?' 'Charlie Werkelin, 6
en Max Werkelin, 4, beiden
hebben blond haar en blauwe
ogen...'
Vrijwel alle Zweedse en Noorse
kranten hebben de afgelopen
dagen ruimte ingericht voor dit
soort oproepen. In de laatste
hoop dat iemand een glimp van
vermiste familieleden heeft op
gevangen, plaatsen vertwijfelde
nabestaanden advertenties. Ge
vraagd wordt contact op te ne
men met het ministerie van
buitenlandse zaken, het Rode
Kruis of direct met de familiele
den.
De vloedgolf is in Scandinavië -
meer nog dan in Nederland -
het gesprek van de dag. De hele
dag zijn er extra nieuwsuitzen
dingen. Telefoonnummers van
psychologen en hulpdiensten
en de gironummers van hulp
organisaties komen prominent
in beeld en worden in alle grote
kranten afgedrukt. Mobiele te
lefoons piepen vanwege een
sms-kettingoproep die dinsdag
in gang werd gezet. 'Sla het
vuurwerk dit jaar over. Geef het
geld liever aan het Rode Kruis.
Stuur dit bericht door!'
De meesten van de Europese
toeristen die in Thailand en op
Sri Lanka worden vermist zijn
Scandinaviërs. Er bevinden zich
ongeveer 22.000 Zweden in het
getroffen gebied en gevreesd
wordt voor het leven van in ie
der geval duizend. Noorwegen
twijfelt nog over het lot van bij
na 500 burgers. Zo'n 200 Denen
worden vermist.
Met name het gebied rond
Phuket in Thailand is al enkele
decennia een populaire vakan
tiebestemming voor Scandina
viërs. Reisorganisaties bieden in
de donkere maanden goedkope
vluchten aan. De toeristen ver
zamelen zich meestal in hele
kolonies rond Scandinavische
bars en hotels, zoals de Neder
landers in bijvoorbeeld Lloret
de Mar.
De Zweedse minister van bui
tenlandse zaken Laila Freivald
reisde gisteren naar dit 'little
Sweden' om ter plaatse een
overzicht van de ramp te krij
gen. „Er zijn weinig mensen in
Zweden die niet een persoonlij
ke link hebben met deze trage
die. We vrezen dat we veel
Zweedse burgers nooit zullen
terugvinden", zei ze bij haar
vertrek.
Freivald spreekt van een natio
naal trauma. Er is veel kritiek
op de manier waarop de autori
teiten de hulpverlening hebben
aangepakt. Volgens veel slacht
offers werden zij de eerste da
gen aan hun lot overgelaten. De
ambassades zouden onbereik
baar zijn en de reisorganisaties
kwamen ook nauwelijks met in
formatie. „De Italianen, de Fin
nen, iedereen is naar huis. Er
zijn hier alleen nog maar Zwe
den en Noren", vertelt een
vrouw over de telefoon vanuit
het ziekenhuis in Phuket.
„Waarom zijn wij nog niet op
gehaald?"
Dit gaat de komende dagen wel
gebeuren. De Scandinavische
vliegmaatschappij SAS heeft
gisteren een luchtbrug opgezet
met het getroffen gebied. Een
operatie, die een samenwerking
is tussen SAS en de Zweedse,
Deense en Noorse regeringen,
moet medicijnen en hulpgoe
deren naar het gebied brengen
en op de terugweg gestrande
Scandinaviërs oppikken.
Op de luchthavens van Stock
holm, Oslo en Kopenhagen zijn
crisiscentra ingericht waar de
slachtoffers psychische hulp
krijgen. Veel van hen komen
aan in de vrieskou in een korte
broek en T-shirt. Onder hen
zijn ouderloze kinderen, die te
klein zijn om te vertellen hoe ze
heten en waar ze eigenlijk van
daan komen.
telwatta - De trein van de Srilankaanse hoofdstad
Colombo naar de zuidelijke kustplaats Galle ver
trok zondag iets na negenen. Twee uur later waren
bijna alle 1700 inzittenden dood. Weggespoeld
door de metershoge vloedgolf die het paradijselij
ke eiland trof. Slechts een handvol passagiers ont
snapte. De trein luisterde naar de naam Samudra-
devi, Koningin van de Zee. Het spoortraject tussen
Colombo en Galle loopt namelijk grotendeels langs
de westkust van Sri Lanka, soms slechts tweehon
derd meter verwijderd van de oceaan. De trein zat
volgens de autoriteiten bomvol, zelfs voor Srilan
kaanse begrippen. Op grond van het aantal ver
kochte kaartjes en het gemiddelde aantal zwartrij
ders op het traject, schatten lokale functionarissen
het aantal passagiers op ongeveer 1700. Zij hadden
geen schijn van kans toen de metershoge golf de
trein in één klap van de rails veegde. Gelet op de
schade aan gebouwen in de omgeving, moet het
zeewater een hoogte van zeker zes meter hebben
bereikt. De wagons vulden zich snel met zeewater.
Vrijwel alle passagiers verdronken. Slechts tien tot
twintig mensen brachten het er levend vanaf.
Foto: EPA
genève/gpd - Het kalf is ver
dronken en de put wordt ge
dempt. Op 18 januari organise
ren de Verenigde Naties in de
Japanse stad Kobe een interna
tionale conferentie over een
waarschuwingssysteem tegen
natuurrampen, zoals de tsuna
mi van de Tweede Kerstdag.
Aardbevingen zijn niet te voor
spellen, maar door zeebevingen
veroorzaakte vloedgolven wel,
zeggen deskundigen van de af
deling rampenbestrijding van
de VN. Maar dat vergt wel een
razendsnelle reactie van de
waarschuwere en vooral de ge-
waarschuwden. Een alarmsys
teem zoals dat bestaat in Japan
en aan de Amerikaanse West
kust had bij deze ramp tiendui
zenden mensenlevens kunnen
redden.
„Technisch is het niet zo moei
lijk, want een zeebeving van dit
formaat wordt door seismologi
sche diensten onmiddellijk ge
registreerd", zegt Sülvano Bri-
ceno, directeur van het VN-bu-
reau voor rampenbestrijding.
De tsunami van afgelopen
weekeinde raasde met een snel
heid van een verkeersvliegtuig
door de Indische Oceaan. Dat
betekent dat er voor Sri Lanka,
Thailand en Zuid-India twee tot
drie uur tijd was om de kustlijn
te evacueren, mits de bevolking
onmiddellijk was gealarmeerd.
Voor het vlakbij het epicentrum
gelegen Noord-Sumatra gaat dit
niet op, omdat de vloedgolf
daar vrijwel onmiddellijk toe
sloeg.
Niet alle zeebevingen veroorza
ken een tsunami. „Dat gebeurt
alleen bij een zogeheten sub-
ductie, als een aardschol onder
een andere schuift, zoals zon
dag", aldus Briceno. „Daardoor
wordt de zeebodem langs de
breuklijn omhoog gedrukt en
dat zet tientallen kubieke kilo
meters oceaanwater in bewe
ging in concentrische cirkels.
Maar als bij een zeebeving twee
aardschollen alleen maar langs
elkaar schuren, maakt dat geen
tsunami los."
1
