Bodem nog steeds
grotendeels smerig
BINNENLAND 2
Koraal op het strand
van Schiermonnikoog
sswr
Vader heeft spijt van naam 'Jihad'
Op de Noordpool was het ooit aangenaam warm
Koevarken en kip zijn kasplantjes geworden
Therapieën voor kinderen
zijn meestal overbodig'
SGP: Zwarte en witte scholen prima
Een beetje vuil in de grond is niet ongezond
s
terdam laat
busje rijden
dam - De - voor de ge-
i-peperdure opstapbus
jachtengordel in Amster-
ijft rijden. De gemeente
an het busje af omdat er
iemand gebruik van
En dat is niet zo gek,
nd de grachtengordel
dicht netwerk van
n buslijnen. Het dage-
indje rijden van de Op-
kost. zo heeft de ge-
becijferd, 6500 euro per
ële passagier. Maar de
iteraad meende woens-
id dat het busje het enige
Ivan openbaar vervoer is
ensen in de Jordaan en
htengordel, en daarom
as nog een jaar moet
rijden. Kosten: 1,2 mil-
mvliezen
[weggegooid
Hoornvliezen van
enen worden te vaak af-
tl en weggegooid. Dat
iet bedrijf Bio Implant
(BIS) deze week in het
ift Medisch Contact,
s het bedrijf keurt de
liesbank in Amsterdam
:er hoornvliezen voor
antatie af dan die in Rot-
Met goedgekeurde
liezen verbeteren artsen
het zicht van ruim dui-
idënten. Onafhankelijke
igen gaan zich over de
in buigen.
rland laks
vrijdag 17 december 2004
richtlijn
- Het Europese Hof
heeft Nederland
•ld omdat het de Eu-
Irichtlijn voor veiligheid
ichepen nog steeds
ingevoerd. Daarom
Ie Europese Commissie
|thof. Dat heeft het be
de commissie gegrond
Als Nederland nog
n gebreke blijft, kan de
ssie een tweede proce-
iginnen. Dan zijn een
iom en een boete moge-
Nederlandse regering
it hof echter toegezegd
nvoering spoedig vol-
zijn.
tame ouderen
en kerstdiner
|r Meer dan duizend ou-
eenzaam de kerstda
rten doorbrengen, krij-
het Nationaal Fons Ou-
Ip een kerstdiner aan-
Ze gaan eten bij een
alk-restaurant in de
lat heeft het fonds - dat
rrmeer toelegt op de
l van armoede en
leid onder ouderen -
rmaakt Volgens het
er in Nederland een
[ouderen die zich af en
zaam voelen. Eenvijfde
aantal is extreem een-
a krijgt weinig of geen
Bovendien heeft een
rotere groep ouderen
het NFO moeite om de
aan elkaar te knopen.
ntse huizen
:T| onveilig
;eni
Cl tón
L 'ers wijzen op
iren vuurwerk
- Tien bekende en
rkende Nederlandse
rrs gaan jongeren wij
le gevaren van vuur-
hebben een nummer
leoclip opgenomen
le titel 'Vingers in de
3e rappers werken sa-
de gelegenheidsforma-
ipei Da Project. Dat
stichting Consument
eid gisteren bekend-
Het hiphopproject is
'el van de jaarlijkse
"^campagne van Con-
en Veiligheid. De stich-
':t met het nummer en
'clip jongeren beter te
bereiken. Zestig pro-
1 de vuurwerkongeval-
fkomt jongeren van tien
itien jaar.
Met een hogere natuurlijke weerstand kunnen koeien gemakkelijker in de wei worden gehouden. Archieffoto: Hielco Kuipers
Vee heeft te weinig weerstand tegen gewone ziekten
den haag/anp - De Nederland
se koe, varken en kip kunnen
steeds minder hebben als het
om 'gewone' ziekten gaat. Met
een hogere natuurlijke weer
stand moet de veestapel vol
gens het InnovatieNetwerk
Groene Ruimte en Agrocluster
beter opgewassen zijn tegen
bacteriën en virussen. De die
ren kunnen dan gemakkelijker
in de wei gehouden worden zo
als de maatschappij graag wil.
Veel koeien, varkens en kippen
zijn min of meer kasplantjes ge
worden. Ze leven in een afge
schermde kunstmatige omge
ving om te voorkomen dat ze
met infecties in aanraking ko
men. Zo blijven bijvoorbeeld
veel leghennen hun hele kip-
penleventje binnen. Ze hebben
dan geen contact met wilde vo
gels waardoor de kans op be
smetting met het vogelpestvirus
aanzienlijk verkleind wordt.
Dat een koe geen koudje meer
mag oplopen, is volgens de on
derzoekers niet goed voor het
vee zelf en de sector. Door de
str enge hygiëne en gebruik van
antibiotica verzwakken de vee
houders de weerstand van de
dieren. Het netwerk waar
schuwt zelfs dat het vee straks
zo weinig natuurlijke weerstand
zal hebben dat het niet meer
opgewassen is tegen normale
'alledaagse' ziekten.
In het rapport 'Naar een veesta
pel met meer natuurlijke weer
stand', dat gisteren aan minis
ter Veerman van landbouw is
overhandigd, pleit het innova
tienetwerk daarom voor een
„robuuster" veestapel die tegen
een stootje kan. Met meer
weerstand zullen ze minder ge
voelig zijn voor ziekten. Ook
kunnen de dieren dan beter ge-'
houden worden onder natuur
lijke omstandigheden „hetgeen
de maatschappelijke acceptatie
van de veehouderij ten goede
komt".
De veestapel kan in stappen be
ter bewapend worden tegen re
latief onschuldige virussen en
bacteriën. Via genetische selec
tie en minder kunstmatige leef
omstandigheden moet het af
weersysteem van de dieren
krachtiger worden. De onder
zoekers vinden dat daarbij
vooral de natuur zijn werk moet
doen. „Hygiëne moet dus niet
altijd en overal. Ziek zijn moet
mogen wanneer dit afweerver-
sterkend werkt en niet gepaard
gaat met onaanvaardbaar lij
den."
Minister Veerman vindt ook dat
boeren niet al tt? krampachtig
met hun dieren moeten om
springen. De komende jaren wil
hij onderzoeken hoe het vee
„een klein beetje kan wennen"
aan ziektekiemen zodat het ei
gen afweersysteem een „eerste
golf van belagers het hoofd kan
bieden". Versterking van de
veestapel zal naar verwachting
gevolgen hebben voor de sec
tor. „Het zal consequenties
hebben voor de productiviteit,
vermoed ik", aldus Veerman.
Hygiëne van bijvoorbeeld vee
wagens of bij contact tussen
verschillende veehouderijen
blijft voor de bewindsman es
sentieel om besmetting te voor
komen.
de - In circa de helft van
woningen in Twente zijn
triciteitsvoorzieningen
ikelaars, stopcontacten
ngen beschadigd. Dat
t een onderzoek van
bedrijf Inhome Geas. De
digde voorzieningen
1 leiden tot kortsluiting
et ergste geval tot brand,
gasvoorzieningen in de
jen deugt niet altijd. In
:ent van de huizen is de
tussen fornuis en gas-
vervanging toe. In 3
t is de slang zelfs lek.
ensiadief
gt Drents dorp
Onbekenden heb-
afgelopen week in min
eertien tuinen in het
e Witteveen hortensia's
id. Vorige week deden
en inwoners van Ruinen
[eving al aangifte van
lijke praktijken. Volgens
ordvoerder van de poli-
het vermoedelijk om
eker die aan gratis stek-
RA< komen.
Noordzeekoraal, gevonden op het strand van Schiermonnikoog.
Foto: CPD/Schelpenmuseum
texel/gpd - Op het strand van
Schiermonnikoog spoelde op
24 november een emmer aan
met daarop twee stukjes koraal.
En niet afkomstig uit tropische
wateren: ook in onze koude wa
teren groeit koraal. Het koraal
van Schiermonnikoog was de
caryophyllia smithii (devonshi-
re cupcoral) die voorkomt ten
zuidwesten van Groot-Brittan-
nië.
De bodem van de Noordzee en
de Atlantische Oceaan is verre
van doods. Koraalriffen komen
niet alleen voor in tropische
wateren. De laatste jaren ont
dekken onderzoekers meer en
meer riffen in het koude, soms
erg diepe en 'grijze' water langs
de westkust van Europa.
Ook dichter bij Nederland is
koraal te vinden. Zo'n 160 kilo
meter ten noordwesten van
Den Helder groeit op de Klaver-
bank de zachte koraalsoort do-
demansduim. Het bestaat uit
een kolonie poliepjes en is wit,
geel of oranje. Dodemansduim
groeit op een diepte tot 100 me
ter en komt ook voor in de Oos-
terschelde. In de Noordzee zijn
de gebieden met koraal relatief
klein. Maar ten westen van
Schotland groeit op zeker veer
tig onderwaterheuvels van en
kele kilometers lang en - breed
de soort Lophelia pertusa, ver
telt Furu Mienis, onderzoekster
van het Koninklijk Nederlands
Instituut voor Onderzoek der
Zee (NIOZ).
Ieder jaar gaat Mienis een
maand naar de Rockall-trog toe
om metingen te verrichten.
„Eerst werd het onderzoek naar
zee vooral vanaf land gedaan.
Dan vind je geen koraal. Nu zijn
onderzoekers meer op zee te
vinden en treffen we meer rif
fen aan." Ook voor de Noorse
kust zijn de afgelopen jaren ko
raalriffen gevonden. De koud-
waterkoralen zijn vleeseters,
zegt Mienis. Met hun tentakel-
tjes grijpen ze minuscule beest
jes uit het stromende water.
Tropische koralen krijgen ener
gie om te groeien van algen en
die hebben daar zonlicht voor
nodig. Koudwaterkoralen kun
nen in volstrekte duisternis le
ven. Als ze maar een harde on
dergrond hebben om op te
groeien. Stenen, rotsen, een
harde kalkbodem of de poten
van een boorplatform. De stuk
jes koraal die op Schiermonnik
oog zijn gevonden, zijn wellicht
van het rif losgeraakt en meege
komen met vissersschepen, gist
Mienis. De grote trawlers die
met sleepnetten diepzeevissen
vangen, zijn funest voor het ko
raal, weet de onderzoekster.
Koraaldiertjes herstellen slecht.
Zo groeit de Lophelia pertusa 6
millimeter per jaar.
Hoewel koraalriffen minder
dan 0,25 procent van de zee be
slaan, is een kwart van alle vis
soorten er direct of indirect af
hankelijk van, stelt het Wereld-
natumfonds.
groningen/gpd - Ouders roe
pen steeds vaker de hulp in bij
de opvoeding van hun kinde
ren. Het aantal kinderen met
gedragsproblemen dat in de
hulpverlening terecht komt,
stijgt.
Onterecht, vinden orthopeda
goge Margriet Boer en psycho
therapeut Arno in 't Veld uit
Groningen. „Het voorbeeldge
drag van de ouders is meestal
het probleem."
„Therapie bij kinderen met ge
dragsproblemen is vaak over
bodig. Hulp werkt alleen als er
kritisch naar het gedrag van de
opvoeders wordt gekeken, om
dat een kind altijd na-aapt",
zegt Margriet Boer. „Kinderen
laten in hun gedrag de proble
men van de ouders zien. Als
ouders agressief gedrag verto
nen, zal een kind dat overne
men. Daarom moet je een kind
niet in therapie doen zonder de
omgeving van het kind centraal
te stellen."
Boer heeft om die reden Kin
derwijs opgericht, samen met
haar partner en psychothera
peut Arno in 't Veld. Zij bezoe
ken de ouders thuis om te hel
pen bij de gedragsproblemen
van hun kind. „Wij willen eerst
zien hoe iedereen in huis met
elkaar omgaat.
We zetten de problemen op een
rijtje en maken een plan."
De therapeuten komen vervol
gens nog vijf keer langs om de
opvoeders te confronteren met
hun eigen houding en gedrag.
„Opvoedingsproblemen lijken
heel ingewikkeld, maar meestal
valt dat mee. Iemand die een
kind opvoedt, moet zichzelf
aanpakken. Opvoeden is voor
doen: regels stellen is regels
voorleven."
Het duo is erg sceptisch over de
werkwijze van veel collega
hulpverleners: „Ze behandelen
vier kinderen op een ochtend
en het duurt vaak jaren. De bu
reaucratie viert hoogtij.
En als een therapie toevallig wel
werkt komt dat niet door de
fantastische technieken, maar
omdat kind en opvoeders het
gevoel hebben dat er geluisterd
wordt.
Die aandacht helpt ouders om
boven de strijd te gaan staan en
om alsnog het goede voorbeeld
te geven."
Info: www.kinderwijs.nl
den haag/anp - De SGP heeft geen enkele moeite
met segregatie van onderwijs. Daarom voelt de
kleine christelijke partij niets voor maatregelen
om de vorming van witte en zwarte scholen te
gen te gaan.
Dit stelt de Guido de Brès-Stichting, het studie
centrum van de Staatkundige Gereformeerde
Partij in een nota, die gisteren is aangeboden aan
minister Van der Hoeven (onderwijs). Naar de
opvatting van de SGP zijn 'zwarte' scholen on
ontkoombaar als ouders gebruik maken van hun
keuzerecht. De partij is voor scholen met een
sterke levensbeschouwelijke identiteit. Die staan
steviger in het proces van integratie, meent de
SGP.
Voor de SGP is artikel 23 van de Grondwet nog
steeds uitgangspunt van beleid. Dat omstreden
artikel regelt de vrijheid van onderwijs. De partij
vindt het uit 1917 daterende artikel voldoende
'flexibel en vitaal' om hedendaagse problemen
aan te pakken. Het ideaal van de SGP blijft dat al
le kinderen bij de geopende Bijbel onderwijs krij
gen.
De partij meent dat ouders de eindverantwoor
delijkheid voor de opvoeding van hun kinderen
dragen. Ze hebben wegens cüe verantwoordelijk
heid initiatieven genomen tot het oprichten van
scholen waaraan ze hun kinderen toevertrou
wen, en dienen daar hun consequenties uit te
trekken.
Ouders kunnen hun verantwoordelijkheid niet
afwentelen op de school, de kerk of de overheid.
De SGP noemt dat een leidend beginsel en ze er
kent het grondwettelijk recht van 'verenigde' ou
ders om te beslissen over de aard en de richting
van het onderwijs dat op school wordt gegeven.
M
i° I
o3
'H I
ib3
_ü>3
oV
*8
door Alex Bogers
Vijfentwintig jaar na het vervui
lingsschandaal in Lekkerkerk
heeft Nederland nog steeds veel
verontreinigde bodems. Zeker
60.000 tuinen en industrieter
reinen zijn te vuil. Echt schoon
wordt het nooit meer. Dat hoeft
ook niet, want een beetje vuil in
de grond is niet ongezond. „Vol
gens medisch milieukundigen is
er nog nooit iemand ziek gewor
den van bodemvervuiling."
den haag - Waar werd de ko
lenkit tachtig jaar geleden gere
geld geleegd? In de achtertuin.
Waar bleef het bouwafval na
ccn verbouwing van de keuken?
Onder het gazon. Waar stond
die oude koelkast eerst nog een
half jaar te lekken voordat hij
naar de sloop werd gebracht?
Nederland heeft veel vervuilde
grond. Landelijk wordt mo
menteel in kaart gebracht welke
grond verontreinigd is. Maar
liefst 600.000 plekken zijn ver
dacht. Ongeveer 60.000 van die
locaties zijn naar verwachting
zo vervuild dat ze van de over
heid de komende 25 jaar moe
ten worden schoongemaakt.
Dat lijkt heel wat, maar al met
al zal de soep niet zo heet wor
den gegeten als ze wordt opge
diend. Twintig jaar geleden was
de regel dat alle vervuiling
moest worden verwijderd, nu
geldt dat de verontreinigde
grond kan blijven liggen als de
bodem geschikt is voor de
functie die hij vervult. Met an
dere woorden: onder een par
keerplaats kan veel, in een
moestuin of speeltuin een stuk
minder. Veel vervuiling ver
plaatst zich niet en kan al aan
gepakt worden met een laag
schone grond erboven.
Taferelen als in Lekkerkerk,
waar 25 jaar geleden een com
plete wijk er als een slagveld
uitzag, zullen in de sanerings
ronde niet veel te zien zijn. „De
afgelopen vijfentwintig jaar is
veel geleerd", zegt bodemdes-
kundige Jos Verheul. „We we
ten beter hoe stoffen zich in de
bodem gedragen en dus ook
over de risico's. We weten meer
over ecosystemen en sanerings
technologie."
Landelijk wordt in kaart gebracht welke grond verontreinigd is.
Foto: GPD
Een grote stap is volgens Ver
heul gezet in het biologisch af
breken van vervuiling. „Je kunt
wel gaan pompen en graven,
maar het is een stuk verstandi
ger om gebruik te maken van
de natuur. In de natuur breekt
de ene stof de andere af en
houd je uiteindelijk een schoon
eindproduct over. Dankzij Lek
kerkerk is Nederland ver met
het gebruik van de natuur, ver
der dan welk land ook."
De rol van de eigenaren van de
grond, bedrijven en huiseige
naren, wordt bij de huidige sa
neringen groter dan in het ver
leden. De overheid heeft geen
zin in discussies over het oprui
men en komt met een wetswij
ziging die duidelijk moet ma
ken wie verantwoordelijk is
voor de rommel. Waar nu geldt
'de vervuiler betaalt', is de eige
naar van een terrein in de toe
komst altijd verantwoordelijk
voor het 'saneren'.
Als tegemoetkoming is een
subsidieregeling in de maak.
Voor bedrijven geldt: hoe min
der de eigenaar verantwoorde
lijk is voor de vervuiling, hoe
meer subsidie hij krijgt. Bij
huiseigenaren ruimt de over
heid de vervuiling op als zij
kunnen aantonen dat zij de
vervuiling niet hebben veroor
zaakt. Meestal komt de sane
ring op rekening van de over
heid. Alleen als onder het huis q
een oude olietank wordt gevon- r
den, moet de eigenaar zelf zor
gen voor de schoonmaak.
Met de kennis over vuile grond
en de oplossingen die worden
bedacht, lijkt vervuiling tegen
woordig vooral een imagopro
bleem. „Mensen en de media T
spreken al snel over een gifwijk
terwijl er helemaal geen sprake
is van gif', zegt Bas van de H
Griendt, specialist op het ge
bied van vastgoed en bodem- 1
vervuiling bij ingenieursbureau
Royal Haskoning.
Van de Griendt heeft veel on-
derzoek gedaan naar het effect
van vervuiling op de huizen- 3
markt. „Dat is een probleem n
dat al lang bestaat, maar waar m
eigenlijk nog nooit goed naar 0
was gekeken." Hij heeft ontdekt
dat kopers banger zijn voor bo
demvervuiling dan voor lpg-
tanks, een chloortrein of een D
snelweg. Hij heeft ook ontdekt
dat vervuiling nauwelijks effect
heeft op de prijs. Vaak wordt j
gedacht dat de prijs daalt als er
ongezonde vervuiling is gecon
stateerd, zeker als de vervuiling
in het nieuws komt. Zodra de
grond gesaneerd is, kruipt de
prijs weer omhoog.
amsterdam/gpd - De vader van het pasgeboren
Marokkaanse meisje 'Jihad' heeft spijt gekregen
en wil de naam veranderen. Het Amsterdamse
stadsdeel De Baarsjes wil eventueel de kosten
van de juridische procedure vergoeden. Het is
een sneu verhaal. De man wilde zijn op 27 no
vember geboren dochter een andere naam ge
ven, maar die stond niet op de lijst van officiële
namen bij het Marokkaanse consulaat, en werd
daarom geweigerd. 'Jihad' stond er wel op. en ge
lovig moslim als hij is, besloot hij zijn kind zo te
nomen. Jihad, ofwel de strijd voor de islam, heeft
in Nederland vooral de betekenis van de gewa
pende heilige oorlog tegen alles wat niet islami
tisch is. Toen er commotie ontstond over naam
van zijn dochter, raakte de vader van de kook en
meldde hij zich deze week - met tolk - bij het
stadsdeel. „De man is helemaal ontdaan. Hij wist
niet dat de naam zo beladen is in Nederland en
wil zijn dochter deze naam niet meer geven," al
dus een woordvoerder van stadsdeel De Baarsjes
gisteren.
Nederlandse onderzoekers boeken doorbraak in klimaatonderzoek
texel/gpd - Publicatie van je onder
zoeksgegevens in een toonaangevend
wetenschappelijk blad als Nature.
Een mooier kerstcadeautje kun je een
geleerde niet geven. Deze week publi
ceert Nature een lijvig artikel over een
doorbraak in het klimaatsonderzoele de
oerthermometer, ontwikkeld bij het Ko
ninklijk Instituut voor Onderzoek der
Zee (Nioz) op Texel.
De regisseurs van de nieuwe onder
zoeksmethode zijn Jaap Sinninghe
Damsté, Stefan Schouten en Astrid For-
ster. Zij verfijnden een door Schouten
ontwikkelde onderzoekswijze, die de
overblijfselen van oerbacteriën gebruikt
om temperatuurinformatie te geven die
tot 140 miljoen jaar terug kan gaan.
Het blijft priegelwerk onder de micro
scopen. Ga maar na: de thermometer
loopt op speciale vetten uit de celwan-
den v^n oerbacteriën. De Nioz-weten-
schappers hebben namelijk aangetoond
dat deze bacteriën - die til tientallen mil
joenen jaren geleden bestonden - hun
celwand chemisch aanpasten aan de
omgevingstemperatuur.
Dat gebeurde gewoon aan de hand van
onderzoeken die recent zijn uitgevoerd
met dergelijke bacteriën uit de Wadden
zee. Schouten publiceerde al eerder over
zijn onderzoeken in het blad Geology en
wekte daarmee de belangstelling van de
Britse collega Hugh Jenkyns van de uni
versiteit in Oxford. Jenkyns is al tiental
len jaren bezig met onderzoeken om de
watertemperaturen uit het verleden te
bepalen om zo een indruk te krijgen van
invloeden die klimaatveranderingen op
het milieu hebben.
De Britse geleerde vroeg Schouten en
zijn baas Sinninghe Damsté onderzoek
te doen naar een stukje modder dat
door een Canadese expeditie in de jaren
zestig omhoog was gehaald van bijna
twee kilometer diepte in het Noordpool
gebied. De bacteriën erin bleken goed
geconserveerd.
De gangbare onderzoeksmethoden, die
uitgaan van verschillende vormen van
zuurstof, konden niet gebruikt worden
omdat de opgehoorde fossielen geen
kalk van organismen bevatten.
Er bleken echter wel oerbacteriën in te
zitten. Dus kon Schouten, geassisteerd
door Forster, zijn oerthermometer erop
loslaten.
In jèugdjournaaltaal: Forster droogde de
prut, centrifugeerde de moleculen van
de oerbacterie, crenarchaeol, eruit en
filterde net zo lang door totdat ze, aan
de hand van koolstofatomen, kon bepa
len hoe dik het vetjasje van de bacterie
was.
Zo ontdekte ze dat de Noordpool zeven
tig miljoen jaar geleden een watertem
peratuur had van vijftien graden. Niks ijs
dus in die tijd. Sterker: aan de hand van
de gegevens konden de onderzoekers op
Texel nog 23 miljoen jaar verder terug.
Ze berekenden dat de zeewatertempera
tuur rond de noordpool 93 miljoen jaar
terug hoger dan twintig graden was. De
waterspiegel toen stond 100 meter hoger
dan nu, grote delen van Europa stonden
onder water.
De nieuwe onderzoeksmethode is
TEX86 genoemd. „Een beetje gefor
ceerd, maar het was toch onze bedoe
ling om Texel in de afkorting te kunnen
herkennen," zegt onderzoekster Forster.
„Wil je echt weten waar de afkorting
voor staat?
Voor Tetra-Etherlipid index with 86 car
bon atoms." Ze wil met liefde uitleggen
waar dat op gebaseerd is. Maar dat is
voor de fijnproevers. Het staat allemaal
uitgelegd in Nature.
