KUNST CULTUUR
Van Gogh's '0605': een alarmerend tijdsbeeld
Art Nouveau in wereld zonder woonboulevard
Brad Pitt en Mat Damon: 'Heimwee naar Amsterdamse koffieshops;
Zlatoust
tot diep
ontroei
in de zit:
Nominaties
Golden Glo
Jamie Foxx
Tygo Gernandt. Publiciteitsfoto
Tygo en Cas in
toneelthriller Tape
Amsterdam - Acteurs Tygo Ger
nandt en Cas Jansen gaan vol
gend jaar het theater in. Samen
met actrice Alwien Tulner voe
ren zij de psychologische thril
ler 'Tape' van auteur Stephen
Belber op. 'Tape' vertelt over
drie oude vrienden die elkaar
tien jaar na hun afstuderen
weer zien: de nooit helemaal in
het leven geslaagde Vince {Tygo
Gernandt), de vleesgeworden
fatsoensrakker Johnny (Cas
Jansen) en de toekomstige offi
cier van justitie Amy (Alwien
Tulner). Het trio komt samen
tijdens een door Vince geënsce
neerde reünie om herinnerin
gen op te halen aan een oud
schoolfeest waarop Johnny
Amy verkracht zou hebben.
Nieuw beeldje
op Visbrug
leiden - Op de Visbrug staat
opnieuw een beeldje. De sokkel
die al enige tijd leeg was, omdat
het oorspronkelijke beeldje van
de marktkoopman door de ge
meente wordt gerestaureerd,
wordt nu bezet door een mo
derne, 's nachts lichtgevende
sculptuur. Die is daar in de
nacht van zondag op maandag
neergezet door het Kunst Uit
schot Team en is getiteld
'What's on a marktkoopmans
mind?' Het Kunst Uitschot
Team, dat uit anonieme kun
stenaars bestaat, deed al eerder
een paar keer van zich spreken
in Leiden en omgeving, door op
openbare plekken beelden neer
te zetten.
Gvetadze wint
pianoconcours
den haag - De 23-jarige pianis
te Nino Gvetadze uit Georgië
heeft de eerste prijs gewonnen
van het concours van de Young
Pianists Foundation. Die prijs
behelst behalve een studie
beurs van tienduizend euro ook
een aantal concerten met onder
meer het Residentie Orkest en
het Rotterdams Philharmonisch
Orkest. Nino Gvetadze won ook
de extra prijs voor de uitvoering
van na 1940 gecomponeerd re
pertoire en werd eerste in de
hoogste van de drie leeftijd-ca
tegorieën waarin het concours
verdeeld is.
dinsdag 14 DECEMBER 20|
;o'
parijs - De film die wereldwijd is
voorbestemd om de grote kerstkra
ker te worden, Ocean's Twelve, be
leefde gisteren in Parijs zijn Europe
se première. Regisseur Steven Soder-
bergh gaf er een persconferentie sa
men met drie van zijn hoofdrolspe
lers: Brad Pitt, Mat Damon en Don
Cheadle. Zoals ze tijdens de opna
men het afgelopen voorjaar Amster
dam grondig hadden weten te ontre
gelen en vervolgens nog Parijs en
Rome, zo deden ze ook bij hun te
rugkeer in Europa hun best vooral
niet te serieus over te komen. Het
enige waar men het achter de tafel
over eens werd, was dat Amsterdam
toch wel de favoriete filmlocatie was
geweest. Brad Pitt: „Die koffieshops!
Die koffie! Doodzonde dat we niets
van die fantastische koffie mee naar
huis konden nemen!"
Zoals Ocean's Eleven, de megahit
van drie jaar geleden, een uitzonder
lijk vrolijke oplichtersfilm was ge
weest die vooral zo aanstekelijk
werkte omdat er een nieuwe 'rat-
pack' leek opgestaan van superster
ren die voor hun gezamenlijk genoe
gen een film maakten, zo komt ook
Ocean's Twelve over. En zo komt
ook hun persconferentie over, als
een gelegenheid om vragenstellers
en meer nog elkaar in de maling te
nemen.
De regisseur blijkt uiteindelijk de
enige die ook nog wel wat echt zake
lijke informatie kwijt wil: „Als je een
vervolg wil maken op een wereldsuc
ces als Ocean's Eleven, moet je wel
heel zeker weten dat je een script
hebt dat voldoende variatie biedt op
de vorige keer. De eerste film had -
met die overval in dat casino in Las
Vegas - de charme dat alles op rolle
tjes liep. Daarom hadden we voor de
tweede film bedacht dat alles nu
juist moest tegenzitten en ook lang
durig mis zou blijven lopen. We wil
den er allemaal méér van maken dan
een herhalingsoefening."
„De meeste 'sequels' plegen al te be
ginnen met de muzikale thema's van
de eerdere succesfilm. Dat is het eer
ste wat we besloten hebben om juist
niet te doen. Ocean's Twelve zou
volledig op zichzelf moeten kunnen
staan. In deze business is het net zo
belangrijk om je successen niet te
herhalen als om je fouten niet te her
halen. Het had me bij de eerste film
nogal wat tijd gekost om mijn visuele
stijl zo aangepast te krijgen dat hij
paste bij dit onderwerp.
Alleen daarom al wilde ik graag een
'sequel' doen, in de zekerheid dat ik
dan met de camerastijl van begin af
aan goed zat. Maar dat is dan een ze
kerheid die net zo goed risico's in
houdt. Ik houd er niet van om een
film eerst helemaal in 'story boards'
te ontwerpen. Ik zie liever eerst wat
er zal gaan gebeuren om daarna pas
te besluiten waar ik mijn camera
hebben wil. Maar vooral als je ver
plicht bent heel snel te werken, op
locaties waarover je slechts een be
perkte tijd kunt beschikken - zoals in
Amsterdam - dan kan dat wel een
zenuwentoestand worden. Maar het
is eigenlijk de enige manier wa h"
ik kan werken." p
Of Ocean's Twelve beter is gev, 'e'
dan Ocean's Eleven, daarover!oV(
men wellicht van mening verst s£
len, volgens Soderbergh. „Maa n.el
ker is dat hij in elk geval ander» 'i^1
En geloof me: Dat is niet simp 'at
voor elkaar te krijgen. Want niese
zal je aanmoedigen het een twi
keer anders aan te pakken. Iedi ||f
zal je juist aanmoedigen om p
hetzelfde te doen. Maar daar d H
ten wij met dit team toch ande
over. Wij wilden het echt overi15
andere boeg gooien."
film recensie
Pieter van Lierop
Film: '0605'. Regie: Theo van Gogh. Met:
Thijs Römer, Tara Elders, Katja
Schuurman, Jack Wouterse, Johnny de
Mol, Georgina Verbaan, Tooske
Breugem, Arian Schlüter. Komende vier
dagen te downloaden via
www.0605defilm.nl. Vanaf januari in de
bioscopen.
Niet de geringste reden om de
dood van Theo van Gogh diep
te betreuren is dat hij als ci
neast - toch zijn stiel bij uitstek
- in een ontwikkeling zat waar
bij elke nieuwe film van hem
interessanter uitpakte dan de
vorige. Met zijn laatste tv-serie,
'Medea' nog in aantocht, mag
voorlopig worden vastgesteld
dat zijn laatste reguliere speel
film tot het beste behoort wat
hij heeft nagelaten. '0605', over
de moord op Pim Fortuyn, is
een politieke thriller van het ty
pe waar Franse regisseurs als
Yves Boisset sterk in waren zo'n
25 jaar geleden.
Vooral in het begin wekt '0605'
dubbele emoties op met bij
voorbeeld de scènes in een
Haags café waar iedereen ge
kluisterd bij de televisie staat
waar de eerste berichten en
beelden binnensijpelen over de
moord op de voorman van de
LPF. Tegenover de sprakeloze
mensen bij wie stille tranen
over de wangen biggelen staan
er ook branieschoppers die
kennelijk aanleiding hebben
om een fles champagne open te
laten trekken. De meesten lij
ken echter wel te beseffen dat
er iets is gebeurd in Nederland
dat de samenleving onherstel
baar zwaar heeft beschadigd.
Het zijn dezelfde tegenstrijdige
reacties die ook een goede
maand geleden vielen waar te
nemen toen de maker van deze
film zelf werd vermoord.
Thijs Römer is, als fotograaf Jim de Booy, getuige van het optakelen van een auto door de politie in de Scheveningse haven.
Publiciteitsfoto: GPD
Toch ebt dat merkwaardige ex
tra-effect snel weg om met vol
doende nuchterheid te kunnen
kijken naar wat Van Gogh ons
postuum te presenteren weet
op basis van de door Thomas
Ross eerder in boekvorm ont
vouwde complot-theorieën. Die
komen er in grote lijnen op
neer dat de BVD op de hoogte
was van hetgeen Volkert van
der G. van plan was. Men heeft
hem bewust zijn gang laten
gaan. Indien Fortuyn zou wor
den vermoord, zou dit gegaran
deerd een reusachtige verkie
zingswinst opleveren voor de
LPF, die dan Mat Herben zou
krijgen als nieuwe roerganger.
En Mat zou wel zorgen dat dan
Nederland zou deelnemen in
het Joint Strike Fighter-project
en dat was dan het belang
waarvoor Fortuyn zou zijn op
geofferd.
Zo min als het Ross met zijn
boek was gelukt om deze theo
rie echt overtuigend te laten
klinken, zo is het ook Theo van
Gogh niet gelukt met zijn film.
Maar wel krijgt '0605' het voor
elkaar om een sfeer te creëren
van paranoia waarin je wel be
reid bent te geloven dat er meer
moet hebben gespeeld dan en
kel een actie van een geflipte
dierenliefhebber. Dat is dus ge
noeg om twee uur met gespan
nen aandacht te willen meerei
zen met fotograaf Jim de Booy
(uitstekende rol van Thijs Rö
mer), een freelancer die op 6
mei 2006 omstreeks zes uur bij
de bouw-uitgang van het Hil-
versumse mediapark druk bezig
was Birgit Maas (Georgina Ver
baan) te fotograferen. Toen hij
schoten hoorde, merkte hij tot
zijn stomme verbazing dat vrij
wel ogenblikkelijk de politie ter
plaatse was en het terrein af
sloot. Hoe kon dat zo snel?
Thuis ging hij zijn kiekjes nog
eens na, merkte verscheidende
wachtende auto's te hebben
meegefotografeerd en besloot
nog maar eens wat nummers
na te trekken. Binnen de kortste
keren was hij iemand op het
spoor die de volgende dag dood
uit een te water geraakte auto
tevoorschijn zou komen, als
mede een Turks-Nederlands
meisje (Tara Elders) met een
strafblad. Maar met zijn na
speuringen had hij op zijn
beurt de aandacht op zich ge
vestigd van vreemde snuiters
die bij nader inzien blijken te
ressorteren onder BVD-baas
Jack Wouterse. En dan beseft
Jim dat er ook op hem wordt
n
Het zou overdreven zijn om te
beweren dat je bij het volgen
van de verdere gebeurtenissen
voortdurend op je nagels zit te
kluiven van opwinding en zeker
de finale verdient het woord
apotheose niet. Maar je krijgt
wel een onbehaaglijk stem
mend Nederland voor ogen ge
toverd, bevolkt door talloze jon
ge cynische en zeer herkenbare
mensen, voornamelijk derti
gers, voor wie de rustige reali
teit van lief tolerant Holland ei
genlijk al lang verdwenen was.
Van Gogh heeft een film afgele
verd die een verontrustend gis
tingsproces in beeld heeft ge
bracht. Zijn eigen dood is een
alarmerend uitroepteken achter
die visie geworden.
den haag/gpd - Actem
Foxx is gisteren driemai 103
mineerd voor een Gold; ;er
be Award, na de Oscar
langrijkste prijs in de
kaanse filmindustrie,
dingt met zijn hoofdrol ijtsjt
mee naar een prijs voo
acteur in een filmmusi
comedy.
Andere genomineerdeni g|
categorie zijn Jim Carrey
vin Kline. Foxx staat ooi mc
shortlist voor zijn bijrol 1 vei
chauffeur naast huurmlsk;
naar Tom Cruise in de
'Collateral' en een rol ij
film 'Redemption'.
'Ray*, over het leven van
overleden Genius of Scien
Charles, is bovendien in ice
in de categorie beste fili 5-j
cal of -comedy. In de
staan ook de animatieijer
Incredibles' en de
'Phantom of the Open et
Aviator' (over miljarda dl
ward Hughes), 'Finding olli
land' (over de geestelijk dp«
van Peter Pan), 'Closer'
nocidedrama 'Hotel
en 'Kinsey' staan op de s
voor beste filmdrama.
De actrices Scarlet Joh
Nicole Kidman, Uma UArd^
en Imelda Staunton zijn co
mineerd voor beste vroupn;
hoofdrol.
In de race voor beste nu in
ke hoofdrol zijn onde:in
Johnny Depp, Liam Net th
Leonardo DiCaprio.
Scorsese, Clint Eastwülm;
Mike Nichols bevinden a ier:
der de kanshebbers op 0 inn
be voor beste regie. 00
De Golden Globes, dieo er
nuari worden uitgereidv
meestal een goede graande
voor de eind februari te
ven Oscars. De Globes
gin dit jaar werden uil
waren wat betreft de
naamste categorieën ee
recte afspiegeling van
demy Awards, die een
later werden toegekend.
Ji
me
|ei
muziek recensie
Lidy van der Spek
Concert: Moskous a cappellakoor
Zlatoust o.l.v. Mikhail Borodyansky.
Gezien: 12/12, Palace Hotel, Noördwijk.
Wat gebeurt er met de ziel van
een volk dat op een kleine bo
venlaag na, eeuwen lang in lijf
eigenschap heeft geleefd, en
daarop in nieuwe knechtschap
een driekwart eeuw zijn gods
dienst niet mag belijden? Die
ziel is gemangeld, uitgeperst.
Maar het overgebleven levens
elixer zit niettemin boordevol
vaderlandsliefde en verborgen
spiritualiteit. Dat vertaalt zich
in het grote Rusland in kunst
tegen de verdrukking in.
Zo trad zondagmiddag een
tiental zangers uit Rusland op
luisterend naar de naam Zla
toust (gouden stem), dat tot
diep in de ziel ontroerde. Voor
de pauze met liederen die door
de jaren heen al of niet achter
gesloten deuren ten Hemel zijn
opgestegen. En na de pauze
een wervelende show van gees
tige, romantische, boertige
volksliedjes overgoten met een
saus van heimwee, nostalgie en
verbondenheid.
Aanvankelijk is het zoeken naar
de goede stembalans. Als je
zeer wel in staat bent solistisch
op te treden, is het een kunst
om 'met elkaar' fraai homogeen
te zingen zonder al te veel (per
soonlijke) vibratie. Alsof er één
tenor of één sopraan staat te
zingen in plaats van twee of
drie. De a cappella koorklank
heeft de neiging om kleurrijk te
flikkeren in vele timbres, wat
enerzijds lichtelijk stoort, an
derzijds verrast om haar eigen
heid. Maar zodra een solist uit
het koor naar voren treedt,
toomt 'Zlatoust' zich diei
in, wordt het coloriet als!
glanzend goud.
Zo stijgt in een stralend 116
slaande klankenrijkdomi
zang op 'In U verheug iki 0
wierook van het altaar, D
belkorigheid functioneen
treffelijk in de evocatieve p
selzangen, in het elkaar 11 1
pen 'Prijs de Heer, o mijc
Engelachtig licht en ijl vei
digt de sopraan Irina Zot)
de blijde boodschap in 1e|
gel cried', gedragen door jjj.'
donker fluwelige koorzan
De Russische ziel, die zie!
de pauze nog wat schuil!
barst uit z'n voegen want
vrouwen van Zlatoust na
pauze in zwierige, bonte 1
dracht de bloemetjes bui
zetten. Als de hartverovei
bariton Andrej Semenov U
soldatenlied zingt, waarii
kistjes hoort marcheren
front richting huiswaarts
z'n liefje in het vooruitzk
dan springt de vonk lines
over naar het publiek. In
lied over de wijdse Stepp 'g
gen we ongewild een vod
proefje op de zoete toegif
le nacht, heilige nacht'. 0
over de steppe hangt iels J
en heiligs als een bariton
sioneerd zijn vaderlands!
prijsgeeft, in nauw contai
een beeldschoon pianissi
zingend koor.
De tenor Vladimir Albata
zingt wonderbaarlijk inn )U
teder, laat z'n stem als 'u
wiegen op de wind in een "I
sisch 'Jingle bells' weena
zijdezachte vocalise op d(
tergrond. In de laatste orr vg
schijnlijk lang aangehowi
toon betovert hij ons doo
stem wel drie maal als eer
meleon van kleur te laten j
anderen. Zlatoust verovet
hart tot slot nogmaals mfj
warmbloedig en geraffinf
ritmisch 'Kafinka'. j
Ruim 400 objecten uit collectie Siegfried Bing in Van Gogh Museum
door Francoise Ledeboer
Amsterdam - Het gebeurt zel
den dat een kunsthandelaar
postuum een grote eigen expo
sitie krijgt. Zo'n uitzondering
was Theo van Gogh, in de eer
ste plaats 'broer van', maar ook
toonaangevend kunsthandelaar
en verzamelaar. In het Van
Gogh Museum valt deze eer nu
te beurt aan Siegfried Bing, ei
genaar van de in 1895 geopen
de Parijse kunsthandel L'Art
Nouveau, al snel de benaming
voor de internationale kunst
stroming die ook bekend werd
als Jugendstil. In ons land werd
de stroming officieel Nieuwe
Kunst genoemd, maar de spot
naam 'slaoliestijl' naar de affi
ches van Jan Toorop voor de
Delftsche Slaolie Fabrieken was
populairder.
Mooi aan de inrichting van de
expositie zijn de opgeblazen fo
to's van het prachtige pand aan
de Rue de Provence waarin
Bing van 1895 tot 1904 zijn Art
Nouveau-handel dreef. De ruim
vierhonderd prachtige objecten
en kunstwerken die daar ooit
werden verhandeld, maken nog
steeds hebberig en dat alleen al
is nu genoeg bewijs voor zijn
voorbeeldige smaakten grote
commerciële talent.
Uitgevoerd in de voor Art Nou
veau kenmerkende vloeiende
lijnen, elegante asymmetrie en
decoratieve natuurmotieven
konden welgestelde Parijze-
naars bij Bing kiezen uit glas
werk van Tiffany en beelden
van Rodin en Camille Claudel,
maar ook uit schilderijen van
kunstenaars als Frank Brang-
wyn, Edouard Vuillard, Félix
Vallotton, Paul Signac en Henri
de Toulouse-Lautrec. Daar
naast verkocht hij stoelen en te
gels naar ontwerpen van Henry
van de Velde, keramiek van
Daum Frères, een inktpot van
een 'promotor' te zijn", conclu
deert Rüdiger Joppien in een
van de uitstekende essays in de
catalogus.
Uit januari 1896 dateert het ci
taat van wat Bing voor ogen
stond: „L'Art Nouveau zal ten
strijde trekken tegen het lelijke
en de pretentieuze luxe van alle
ons omringende zaken, om de
ze dingen te vervullen met een
perfecte smaak en de charme
van een eenvoudige schoon
heid, tot in de nietigste ge
bruiksvoorwerpen." Om zijn
gelijk te bewijzen presenteerde
hij als klap op de vuurpijl op de
Wereldtentoonstelling in Parijs
in 1900 drie Art Nouvau-stijlka-
mers met kamerschermen,
bedden, sofa's, stoelen, porse
lein, glas en textiel naar ontwer
pen van Georges de Feure, Ed
ward Colonna en Eugène Gail-
lard. Er viel in visueel opzicht
inderdaad niets op af te dingen:
de stijl was zó flexibel dat de
dagelijkse leefomgeving er tot
in alle details mee kon worden
vorm gegeven.
Art Nouveau, veelal geprodu
ceerd in de eigen werkplaatsen
van Bing, bleek echter al gauw
te duur voor een rendabele
commerciële exploitatie in een
wereld die de twintigste eeuw
zou beëindigen met woonbou
levards en kunstnijverheid-
voor-een-prikkie. Siegfrieds
zoon Marcel verkocht het
grootste deel van zijn vaders Art
Nouveau-voorraad in 1909 aan
musea en particuliere verzame
laars en zou zich tot zijn dood
in 1920 concentreren op de
handel in Aziatische kunst.
'L'Art Nouveau. La Maison
Bing': t/m 27 februari, Van
Gogh Museum (Paulus Pot
terstraat 7, Amsterdam), dage
lijks van 10.00 tot 18.00 uur,
vrijdag van 10.00 tot 22.00
uur. Gesloten op 1 januari. De
catalogus kost 32,50 euro.
Ruim vierhonderd prachtige objecten en kunstwerken op de tentoonstelling 'L'Art Nouveau. La Maison Bing', die ooit werden verhandeld,
maken nog steeds hebberig. Publiciteitsfoto's: GPD
Georges Morren en allerlei an
dere nuttige of esthetische ge
bruiksvoorwerpen.
Bing (1838-1905), van Duitse
oorsprong, was telg uit een fa
milie die handelde in porselein
en luxegoederen. Vanaf zijn
vestiging in Frankrijk in 1856
verdiende hij eerst de kost met
de productie van nieuw ont
worpen elegant keramiek als
serviezen. Al gauw specialiseer
de hij zich echter ook in de Ja
panse kunst die vanaf 1854, het
jaar van de door de VS afge
dwongen openstelling, de Eu
ropese en Amerikaanse markt
stormenderhand veroverde.
Onder zijn klanten was Vincent
van Gogh, die volgens de heer
sende mode van die dagen ook
diep onder de indruk van de
'zuiverheid' van de Japanse
kunst was geraakt. Het Van
Gogh Museum toont nu tegelijk
een groot aantal bij Bing ge
kochte houtsneden en een
handvol 'Japanse' olieverven
van Vincent. Met hun schitte
rende kleuren horen ze bij de
hoogtepunten van de expositie.
De markt voor Japanse kunst
raakte in de jaren tachtig en ne
gentig geleidelijk overvoerd.
Bing zocht en vond nieuwe cre
atieve uitdagingen in onder
meer de Verenigde Staten, een
land dat hij bewonderde omdat
alle kunsten (schilder- en
beeldhouwkunst én decoratieve
kunsten) er volgens zijn ideaal
in kwalitatief opzicht op gelijke
voet werden behandeld.
Na zijn terugkeer nodigde hij
kunstenaars als Pierre Bonnard,
Maurice Denis en Edouard
Vuillard uit ontwerpen voor
glas-in-loodramen te maken
die hij liet uitvoeren in de glas-
manufactuur van Tiffany in
New York. Aan leden van die
zelfde groep Nabis-kunstenaars
vroeg hij voor zijn nieuwe gale
rie ontwerpen te maken voor
meubilair, textiel, serviezen of
boekbanden. „Dit is belangrijk,
want met zulke opdrachten
week Bing totaal af van wat
toen als kunsthandelaar gebrui
kelijk was en kreeg hij de naam
