'We zijn geen wonderdokters'
REGIO
Uit het Nieuws
'Reizen, dat is pas echt leven1
Feest
ntidepressiva nauwelijks risico op zeif-
geslikt door jongeren g^HetT""
„Nederland is rijk, maar wij zijn schatrijk met onze leefwijze." Foto: Hielco Kuipers
Uit: Leidsch Dagblad 23 oktober 1993
Warmond krijgt zijn zeilende huisarts niet meer terug
Ze koersen op de muziek af. Door de
bomen zien ze mannen met penisko
kers dansen. Fons (58) en Louise de
Gijzel (54) stappen van hun zeilboot
om te kijken. Het eiland en de bevol
king fascineert ze. Een week later
neemt het echtpaar midden op de
Stille Zuidzee voor de tweede keer
een beslissing die bepalend is voor
hun leven. In maart 2005 keren ze te
rug naar het eiland Ambrym. Niet zo
maar, ze willen hun medische kennis
gebruiken om in dit bijzondere gebied
de gezondheidszorg op een hoger
plan te brengen. „Wij doen dit, omdat
wij onszelf zondagskinderen vinden.
We willen een jaar van ons leven ge
ven in plaats van steeds maar te ne
men."
De eerste beslissing, die hun leven
veranderde, werd twaalf jaar geleden
reeds genomen. Fons de Gijzel stop
te na 22 jaar met zijn huisartsen
praktijk in Warmond. Zijn vrouw
Louise, verpleegkundige, nam ont
slag als hoofd van de verzorging bij
Huize St. Liduina. Ze gingen varen,
een wereldreis maken en mensen in
andere culturen ontmoeten. „Met
een zeilboot is dat volgens ons de
beste manier. Maar tegelijkertijd ze
ker niet de makkelijkste. Het onder
houd vraagt veel meer dan we had
den verwacht." Gelukkig heeft de
huisarts zich ontwikkeld tot een ech
te boottechneut. Niet als hobby,
maar uit noodzaak. „Het moeilijke
aan zeilen is, dat je je boot moet be
houden. Als een kind dat je niet wil
kwijtraken."
Het besluit van de veertigers toen,
maakte een einde aan hun kabbe
lende welvaartsbestaan in Neder
land. „Je belandt vanuit een luxe in
een uiterst primitieve situatie. Was
sen met de hand, moeite doen om
aan water en eten te komen, het
zoute water dat overal in gaat zitten.
Toch willen we niets anders meer."
Ze hebben inmiddels alle wereldzee-
en bevaren en nog geen minuut spijt
gehad. „We zagen regelmatig dat
mensen om gezondheidsredenen
hun droom niet konden verwezenlij
ken. Dat wilden wij niet meema
ken." De enige afspraak die ze
maakten, was dat als een van de
twee het niet meer leuk vindt, ze
rond de tafel gaan zitten. De twaalf
jaren dat ze nu samen zijn op de
boot bevallen echter heel goed.
Louise: „Je moet elkaar voor 100
procent vertrouwen en op elkaar
kunnen rekenen. Zo niet, dan is de
grootste boot nog te klein. Bij ons is
een vaste regel dat de haven er is om
dingen uit te praten. Voor mij is het
een voorwaarde dat ik de boot alleen
naar de haven
kan brengen als
er iets met Fons
gebeurt. We zijn
een team met ie
der zijn eigen ta
ken waar we ons
prettig bij voe
len."
Van stoppen
met zeilen is dus
geen sprake. De
De Gijzeis lassen
alleen een an
dersoortig jaar
in: medische
hulp bieden op
het eiland Am
brym. Om daarvoor het een en an
der te regelen - zoals geld, spullen
en een goede organisatievorm - zijn
ze een paar maanden bij vrienden in
Leiden neergestreken om hun nieu
we plan te verwezenlijken. Hun zeil
boot de Aju - voor kenners een Rival
41 - ligt tijdelijk in een dok in Au
stralië.
Fons en Louise hebben wel vaker tij
dens het zeilen medische hulp gebo
den. Toen ze op een van de eilanden
voor de kust van Honduras voor an
ker gingen, bleken ze voor een kli
niek te liggen. Automatisch hielden
ze een dagelijks spreekuur voor de
bewoners van de omliggende eilan
den. Een hele ervaring. Als het or
kaanseizoen aanbreekt, verhuizen ze
naar de Rio Dulce in Guatemala,
waar ze ook weer een aantal maan
den in een kliniek werken. „Dat
deed ons goed."
Bij toeval komen ze zo afgelopen ju
ni ook in het plaatsje Olal op Am
brym terecht. De muziek die ze ho
ren op hun boot blijkt voor een feest
voor de chiefs van het eiland te zijn.
Als ze voet aan wal zetten, zien ze bij
de katholieke missiepost een verval
len kliniek. Die kliniek blijft knagen
in hun hoofd, vooral omdat ze na
een paar dagen constateren dat veel
mensen aan tbc en malaria lijden.
Het eiland telt 8000 inwoners en er is
geen arts. De regering heeft slechts
500 vatu (ongeveer 3 euro) per jaar
per inwoner beschikbaar om medi
cijnen te kopen.
Fons: „Takita
betekent dokter
in de taal van
Vanuatu. Een
woord dat veel
mensen van Olal
nog nooit heb
ben kunnen uit
spreken, omdat
er nog nooit een
dokter is ge
weest in het
dorp. Olal ligt in
het noorden van
Ambrym. En
Ambrym is een
van de 80 eilanden die tot Vanuatu
behoren. Vanuatu is een prachtig ei
landenrijk vlakbij Australië en Papua
Nieuw Guinea. Vanuatu is pas sinds
kort een onafhankelijk land. Voor
1980 heette het De Nieuwe Hebri-
den."
„De mensen leven er nog heel tradi
tioneel, familiebanden zijn belang
rijk. Geld speelt geen grote rol. Ba
nen zijn er nauwelijks. Ruilhandel is
heel gewoon. Bijna iedereen heeft
een eigen tuin om voedsel te ver
bouwen. Koeien, varkens en kippen
scharrelen volop tussen de kokosbo
men. Er is voldoende voedsel en de
mensen wonen in zelfgemaakte hut
ten. Ze verstaan nog de kunst om
voor zichzelf te zorgen."
Zo op het oog leek het bestaan op dit
eiland idyllisch. Dat werd anders
toen de De Gijzeis twee mannen van
net in de dertig ontmoetten, die met
een stel kinderen rondliepen. Hun
vrouwen waren overleden na de be
valling. „Dat gebeurt. Veel vrouwen
overlijden tijdens de kraamtijd door
gebrek aan medische hulp. Ook de
zuigelingensterfte is hoog. Driekwart
van de kinderen is niet of nauwelijks
gevaccineerd. Polio, malaria en tbc
zijn grote problemen. Ook lijden erg
veel mensen aan artrose. Omdat er
geen vervoer is, moet iedereen elke
last zelf dragen. Kleine kinderen bij
voorbeeld lopen kilometers met een
enorme bos brandhout."
Als de bewoners een arts willen be
zoeken, moeten zij met een boot
naar de hoofdstad Port Vila, of naar
een noordelijk gelegen eiland. Dat is
een volle dag varen. Dat gebeurt ei
genlijk nooit, want een boot is voor
deze mensen onbetaalbaar."
Als ze dit allemaal horen en zien
gaan Louise en Fons in overleg en
komen tot een besluit. De traditio
nele bevolking is open en vriende
lijk. Ze praten met de chiefs en met
de priester van de missiepost. Dit
onnodige gezondheidsleed moeten
zij gezamenlijk kunnen verzachten.
De huisarts en de verpleegkundige
komen met het plan om de ooit ge
bouwde, inmiddels vervallen kliniek,
weer in gebruik te nemen. Iedereen
in Olal is enthousiast, alleen de rege
ring in Port Vila moet toestemming
geven."
De De Gijzeis hijsen de zeilen en va
ren tegen de wind in, in drie dagen
naar de hoofdstad. Een helse tocht.
„Normaal varen we altijd met de
wind mee, anders kom je nergens",
zegt Louise. Ze praten daar met de
regering en met vertegenwoordigers
van Unicef, die ook hun steun ge
ven. Zelfs de bisschop van Vanuatu
denkt met ze mee. Het licht gaat op
groen, maar ze beseffen dat er geen
geld is.
Op de terugweg vullen ze op de Stille
Zuidzee hun ideeën in. De kliniek
moet een beetje worden verbouwd.
Met een matras en een tafel moet
het lukken om daar ook te kunnen
wonen. Verder zijn medicijnen en
een koelkast voor de vaccinatievloei
stof onontbeerlijk. Ze denken aan
een dagelijks spreekuur, een vacci
natieprogramma, controle van
zwangere vrouwen en baby's, opne
men van ernstige zieken, infusen bij
uitdroging door malaria. Ook willen
ze zieken en ouderen bezoeken in
afgelegen dorpen.
Ze zien zichzelf absoluut niet als
wonderdokters. „Nee", zegt Fons,
„het gaat om het opzetten van een
infrastructuur, waar andere gezond
heidswerkers in de toekomst verder
mee kunnen. We willen daarom ook
veel aandacht geven aan de medi
sche training van lokale mensen. Va
nuatu heeft geen artsenopleiding.
Studenten krijgen hun opleiding in
omringende landen zoals Australië.
Er is dus een tekort aan artsen, maar
er is wel een opleiding voor lokale
'health care workers'." Wij willen dit
werk een jaar doen. In die tijd hopen
we de kliniek zo te hebben ingericht,
dat anderen ons werk kunnen over
nemen."
Louise en Fons de Gijzel hebben
twaalf jaar geleden hun leven zo in
gericht dat ze het met een klein bud
get tot hun pensioen kunnen uitzin
gen. Zelf hebben ze dan ook niets
nodig." Ze vragen geld voor de kli
niek en voor medicijnen. Ze denken
30.000 euro nodig te hebben. Dat
wordt ondergebracht in de stichting
Takita.
Louise: „Op het eiland kun je nog
geen spijker kopen. Dus we moeten
alles invoeren. De tijd van het aan
boren van fondsen is aangebroken.
We hebben de laatste tien jaar veel
geleerd van hoe het niet moet, daar
om zorgen we er persoonlijk voor
dat alles bij de kliniek aankomt."
De bisschop is ingeschakeld voor de
opslag en de belastingvrije invoer.
Hun eigen schip is tijdelijk van alle
franje ontdaan, omdat deze spullen
hard nodig zijn in de kliniek. De
twee mountainbikes, die ze altijd
aan boord hebben, zorgen straks
voor het vervoer op het eiland. „On
ze Nederlandse diploma's zijn om
gezet in Vanuatu diploma's. Bureau
cratie doet ons niets meer. We kijken
niet op een dag wachten. Het is de
bedoeling dat volgend jaar maart
een transportschip ons met alle
spullen op het strand van Ambrym
afeet en dan zien we wel."
Louise zegt eerlijk dat ze af en toe
wakker ligt van het idee om daar te
wonen. Tegelijkertijd voelt ze de zeer
primitieve omstandigheden ook als
een deel van de uitdaging. Medisch
zal het allemaal wel gaan lukken,
denkt ze. „Maar organisatorisch krij
gen we nog een hoop voor onze kie
zen. Toch heb ik geen hoofdpijn en
stress. Dat stopte twaalf jaar gele
den. Nederland is rijk, maar wij zijn
schatrijk met onze leefwijze."
Saskia Stoelinga
Stichting TAKITA
bank: ING Leiden nr. 674071093 tnv stichting TAKITA
email:ajuholland@hotmail.com/ www.takita.nl
tel: Louise en Fons de Gijzel: 06-38501179
LEIDEN, 00.45 UUR
TT et wordt tijd dat we weer eens iemand
X X van de tv op het podium halen. Zullen
we haar roepen? Maja! Maaajaaa!' Ongeveer
drieduizend kelen in de Groenoordhallen
brullen met dj Wipneus mee. „Maja! Ma
aajaaa!" En dan zet dj Pim het plaatje op. 'Er
was een land hier ver vandaan. Daar leefde
eens een kleine bij. En zij beleefde, echt 't is
waar. Een avontuur voor jou en mij. Dat
kleine bijtje had een naam en heette Maja.
M-A-J-A kleine bijtje Maja.' De zaal explo
deert.
Als vervolgens de assistent van het dj-koppel
het podium opstapt met in zijn hand Maja
zelf, niet groter dan 20 centimeter, is de beer
helemaal los. „Maja, Maja!", roept de me
nigte. „Willen jullie Willie er ook nog bij?",
vraagt Wipneus. „Willie, Willie!" Daar komt
zowaar ook Maja's giechelende vriendje het
podium op. „Willie, Willie", joelt de zaal.
Pim laat het decibellen giechelen via de me-
gaboxen aan weerszijden van het podium.
Voor de duizendste keer verkopen Wipneus
en Pim dergelijke onzin aan een zaal vol
feestgangers en dat jubileum wordt in Lei
den gevierd. Toch een beetje de stad waar
het allemaal begon. Inmiddels zijn Wipneus
en Pim er rijk van geworden, maar hun for
mule is nog steeds niet uitgewerkt. Sterker
nog: hun publiek verjongt zelfs. En dat ter
wijl bij dj Wipneus de eerste grijze haren
zich bij de slapen aandienen en er ondanks
zijn gespring en gedraaf op het podium het
begin van een buikje zich onder zijn knalge
le hemd aftekent.
Zijn neus wipt trouwens helemaal niet, eer
der is het een beetje een haakexemplaar,
maar dat dondert niet. Hij is leuk, vindt de
volle Groenoordhal als hij met een smile
van oor tot oor zijn wedstrijdjes luchtgitaar
spelen, of uit de maat dansen aankondigt.
„En de winnaar, dames en heren, krijgt dit
originele Fabeltjeskrant-prikblok, mét prik-
pen. Hoera!"
George Baker, Anita Meyer, Boney M; arties
ten op hun retour of allang passé staan op
uit het graf op het Wipneus en Pim-podium.
En de zaal maar brullen. Vol mensen die ei
genlijk helemaal niet van George Baker, Ani
ta Meyer of Boney M houden. Of in elk geval
hun neus ervoor ophaalden toen de arties
ten hun echte hoogtijdagen beleefden.
Wipneus lacht zich een breuk op het podi
um. Schudt een meisje dat wat al te nadruk
kelijk tegen hem staat aan te rijden van zich
af en gooit nog maar eens hand lolly's de
zaal in.
Mensen, wat een feest!
Paul de Vlieger
ZATERDAG 11 DECEMBER 2004
NAVRAAG
COLOFON
Leidsch Dagblad
Directie: B.M. Essen berg
I-mail: directie hdcuz@hdc.nl
oofdredactie: Jan Geert Majoor,
Adriaan Brandenburg
E-mail: redactie.ld@hdc.nl
INTOOR
(straat 82. Leiden, tel. 071-5 356 356
Postbus 54,2300 AB Leiden
fox 071-5 356415
2e fox 071-5 356 325
richten fax 023-5 '50 5<>7
KTIEVERKOOP
bes m b.t..
P-6813661
nlgoed: 023-5150 543
075-6813677
etailhandel: 071-5 356 300
ureaus kunnen contact opnemen
6813636
"VICE
(gratis)
P-5196800
(ENTEN
betaling (acceptgiro)
W (alleen aut. Inc.)
70 p/j €216,90
die ons een machtiging verstrekken
tomatisch afschrijven van het
entsgeld ontvangen €0,50 korting
V8
VERZENDING PER POST
Voor abonnementen die per post (binnenland)
worden verzonden geldt een toeslag van €0,50
aan portokosten per verschijndag.
Voor zaterdagabonnementen geldt €0,60 per
zaterdag.
GEEN KRANT ONTVANGEN?
Voor nabezorging: 0800-1711 (gratis).
Mobiel: 072 - 5196800.
ma t/m vr: 07.30-17.00 uur; za: 08.00-13.00 uur
(als op zaterdag voor 12.00 uur wordt gebeld,
wordt de krant dezelfde dag nabezorgd. Wie
tussen 12.00 en 13.00 uur belt, ontvangt de
krant op maandag
AUTEURSRECHTEN
Alle auteursrechten en databankrechten ten
aanzien van (de inhoud van) deze uitgave
worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze
rechten berusten bij HDC Uitgeverij Media BV
c q. de betreffende auteur.
HDC Media BV, 2004
De publicatierechten van werken van
beeldende kunstenaars aangesloten bij een
CISAC-organisatie zijn geregeld met Stichting
Beeldrecht te Amstelveen.
HDC Media BV is belast met de verwerking van
gegevens van abonnees van dit dagblad. Deze
gegevens kunnen tevens worden gebruikt om
gerichte Informatie over voordeelaanbieding
en te geven, zowel door onszelf als door
derden Heeft u hier bezwaar tegen, dan kunt
u dat laten weten aan HDC Media BV. Afdeling
Lezersservice, postbus 2,1800 AA Alkmaar
ropese registratieautoriteit EMEA waarschuwt voor het gebruik
itidepressiva door kinderen en jongeren. Zij lopen onder meer
i een verhoogd
een terechte
ichuwing meent KARIN BEUNING apotheker in Noordwijk en
(voerder voor alle apothekers in deze regio. Maar in Nederland
en antidepressiva nauwelijks aan jongeren verstrekt.
ielke antidepressiva gaat het, en wat doen die medicijnen
Ujk?
- »aat om selectieve serotonine heropname remmers als pro-
»roxat, efexor en zo zijn er nog een aantal. De gedachte is
j^nteel dat het gebrek aan het hormoon serotonine depressies
rzaakt. Deze geneesmiddelen zorgen ervoor dat dit hormoon
jersenen blijft zitten zodat de depressie sneller overgaat en
bij jongeren kan dit dus juist averechts werken en zelf-
ineigingen veroorzaken?
at risico is aanwezig. Hoe dat komt weten we niet. Bij genees-
ilenonderzoek wordt een groep gebruikers vergeleken met
oep niet-gebruikers. Waardoor de verschillen precies ont-
wordt niet onderzocht. Het kan zijn dat jongeren anders op
edicijn reageren omdat hun hersenen nog niet zijn vol-
I. Maar een verhoogde kans op zelfmoordneigingen kan ook
- sychische oorzaak hebben. We zien dit verhoogde risico na-
rki ook bij volwassenen. Voordat mensen aan antidepressiva
s er vaak al heel wat gebeurd. Als het dan nog vier tot zes we-
7( ïurt voordat de antidepressiva aanslaan..., dat redden som-
nensen niet."
■•Marijn Kramp foto: ANP
UIT DE ARCHIEVEN
wak worden deze antidepressiva aan kinderen verstrekt?
ïebben het voor Noordwijk
wcht en daar bleken acht-
ingeren een van de antide-
va te slikken waarvoor
gewaarschuwd. Dit is op
itale bevolking van 24.000
en niet veel. We hebben de
nsten van het onderzoek
veer een half jaar geleden
;oken in het reguliere over
eet de huisartsen - dat ge
in bijna alle gemeenten -
hebben de medische dos-
van de betreffende achttien
ens doorgenomen. Zij hebben allemaal een serieuze aandoe-
■n slechts één van de achttien probeert het nu een tijdje zon-
ij de rest wegen de baten tegen de risico's op."
\ppen dus niet.
id En - laat dat duidelijk zijn - dat moet niemand doen naar
iding van dit krantenbericht. Stoppen met antidepressiva of
dicatie afbouwen moet altijd in overleg met de psychiater ge-
,t n. Want huisartsen schrijven dit soort middelen niet voor
inderen of jongeren."
Oud-Warmonders Fons en Louise de Gijzel gaan een jaar op Vanuatu wonen om een kliniek op te zetten
1979, dinsdag 11 december
N-In het kader van de actie 'Leiden tegen apartheid' is er in de
een tentoonstelling met als thema Zuid-Afrika en de apart
er opening namen kunstenaar Albert van der Weide en de
rikaanse dichter Mazisi Kunene plaats in een kooi voor een
meting tussen twee vuisten. Die eindigde onbeslist en de te-
inders schudden elkaar de hand. Foto: archief Leidsch Dagblad
in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na
Ing 2,50 (afdruk van 13 bij 18 in zwart wit) over te maken op gironummer
t.n.v. HDC Media b.v., Postbus 2, 1800 AA Alkmaar, onder vermelding van
i Dagblad, ANNO d.d.(datum van plaatsing) of door contante betaling aan
«lie van het Leidsch Dagblad, Rooseveltstraat 82 te Leiden. U krijgt de foto
binnen drie weken thuisgestuurd.
1954, Zaterdag 11 December
N - Gefluit, getsjilp, gekwinkeleer, dat is hetgeen U hoort als U
,St. Leonardus" aan de Haagweg 14 betreedt. Daar wordt deze
door de club van vogelliefhebbers „Avibus" een vogel-
Deze vereniging bestaat pas anderhalf jaar, maar het
van haar leden is groot. Het resultaat daarvan kan men
zien. Een buitengewoon fraaie collectie vogels in de
teenlopende soorten is tentoongesteld. De prachtigste kleuren
najen bewonderen.
eu end zijn eveneens de mooie vitrines waar de kanaries, de parkie-
blauwfazantjes, de zebravink, de Japanse nachtegaal, en ga zo
zich in bevinden. Ook zijn er vele tropische vogels waarvan
de leden zijn gekweekt. Leiden bezit pioniers op dit ge-
