Nederland loopt niet warm
voor zelfdovep.de sigaret
GESPREK VAN DE DAG
Begraafplaatsen bomvol in Suriname
Nieuw onderzoek naar
dood lijfwacht Diana
'We begraven zelfs al op de voetpaden, het wordt hier een zooitje'
Heidi in de grote stad
vrijdag ÏO DECEMBER 20C
DAGELIJKS LEVEN
ZUL'MlA' fc'Zk/UV-C V^ljL/WL-M
MENSELIJK
PETRA BAKKER SCHUT gaat op 1 maart aan de slag als hoofdredacteur van het
weekblad STORY. Ze is op dit moment hoofdredacteur van het maandblad van
de Vereniging Eigen Huis en is daarvoor drie jaar hoofdredacteur geweest van
het blad Vriendin. Ook werkte ze zeven jaar lang bij Marie Claire. Dat meldde
Story-uitgever Sanoma gisteren.
BEAU VAN ERVEN DORENS stopt
komend voorjaar met de presentatie
van RTL Boulevard. De presentator
wil wat meer tijd aan zijn GEZIN be
steden. Jk wil voorlopig 's avonds
mijn kinderen in bed kunnen stop
pen", aldus Van Erven Dorens, die
overigens al heel lang wist dat hij ko
mend voorjaar zou stoppen. „Volgens
mijn laatste contract zou ik nog 120
afleveringen maken." Vanaf 1 maart
zal Albert Verlinde een andere co-host
naast zich hebben. Wie dat wordt, is
nog niet bekend. Wilfred Genee, Jort
Kelder of Jeroen Kijk in de Vegte wor
den genoemd als mogelijke opvolgers.
De mensenrechtenactiviste BIANCA
JAGGER is gisteravond onderschei
den met de Alternatieve Nobelprijs.
De ex-vrouw van Rolling Stones-zan-
ger MICK Jagger kreeg de prijs in
het Zweedse Stockholm. De Alter
natieve Nobelprijzen worden sinds
1980 uitgereikt aan personen of in
stellingen die zich hebben ingezet
voor het milieu, vrede, armoedebe
strijding en sociale rechtvaardig
heid.
Pale Male, een ROODSTAARTBUI
ZERD die tien jaar heeft gewoond op
een rand van een flatgebouw in New
York, is VERJAAGD. Pale Male was
niet alleen geliefd bij de lokale bevol
king, maar ook wereldberoemd. Aan
de roofvogel zijn diverse documentai
res gewijd en er is een boek over hem
geschreven, 'Redtails in Love'. Drom
men mensen zijn afgekomen op het
gebouw aan Fifth Avenue op Manhat
tan, waar hij op een rand van de
twaalfde etage zijn nest had ge
bouwd met uitzicht op Central Park.
Werklieden hebben nu het nest ver
wijderd en de stalen pennen die het
steunden. De actie, vermoedelijk in
opdracht van de beheerder van het
gebouw, leidde tot hevige veront
waardiging van vogelliefhebbers. Zij
maken zich zorgen over Pale Male,
die zijn naam dankt aan zijn wittige
veren, en zijn vrouwtje Lola. De twee
waren niet in zicht toen hun nest
werd weggehaald.
RAPPER ALI B krijgt een wassen
beeld in Madame TUSSAUDS in
Amsterdam. Dat bevestigde zijn pla
tenmaatschappij Spec gisteren. Ali
B is de eerste rapper ter wereld die
in het wassenbeeldenmuseum komt
te staan. Het is nog niet bekend
wanneer het beeld wordt onthuld.
Ali B scoorde hits met 'Ik ben je zat'
en 'Wat zou je doen'. Hij kreeg daar
naast landelijke bekendheid door
zijn vele gastoptredens op televisie.
Foto: ANP
Over tien jaar zal bijna de helft van
de wereldbevolking ENGELS kun
nen SPREKEN. Dat blijkt uit een
Britse studie die gisteren in Edin
burgh is gepubliceerd. Tegen 2015
zullen drie miljard mensen zich in
het Engels kunnen uitdrukken.
Twee miljard van hen zullen de taal
dan actief hebben geleerd, staat in
het een rapport van de Britse Raad,
die zich bezighoudt met de promo
tie van de Engelse taal en de Britse
cultuur in de wereld.
Uitlatingen van prinses Diana leiden
waarschijnlijk tot nieuw onderzoek
naar de dood van haar voormalige
lijfwacht Barry Mannakee. Die kwam
in 1987 om het leven bij een moto
rongeluk. Volgens Diana was daarbij
sprake van vuil spéï. Ze zei dat op vi
deo-opnamen uit 1992, die deze
week zijn vertoond op de Ameri
kaanse televisie.
Bernard Seulsten
Als een vrouw een
aureool om het hoofd van
haar echtgenoot plaatst,
dient dit meestal om zijn
horens te verbergen
Mannakee was volgens Diana 'de
beste vriend' die ze ooit heeft gehad,
en ze was 'heel erg verliefd' op hem,
zo vertrouwde ze haar spraakcoach
Peter Settelen in 1992 toe. Hij hielp
haar zelfvertrouwen te krijgen voor
het geven van toespraken. Daarbij
maakte Settelen opnamen van ge
sprekken met de prinses. Die waren
alleen bestemd voor hun werksessies,
maar nu heeft Settelen ze verkocht
aan de televisiemaatschappij NBC.
Mannakee werd overgeplaatst toen
duidelijk was dat hij te nauw betrok
ken was bij Diana, die was uitgeke
ken op echtgenoot prins Charles. Die
had immers zijn eigen minnares, Ca
milla Parker-Bowles. De Britse auto
riteiten hebben altijd gezegd dat de
dood van Mannakee een ongeluk
was. De opmerking van Diana dat hij
uit de weg is geruimd ('bumped off)
is reden om de omstandigheden van
dat ongeval nog eens te bekijken, gpd
De begraafplaatsen in Suriname zijn overvol. Als de Suri
naamse overheid niet snel grond toewijst aan de 23 kerkho
ven in Paramaribo, dan is er binnen afzienbare tijd helemaal
geen plek meer om overledenen te begraven.
Een van de grootste obstakels is het verbod op het ruimen
van graven dat in Suriname geldt. Daardoor kan na een be
paalde tijd geen ruimte worden gecreëerd, zoals in Neder
land waar het ruimen van graven na tien jaar gebruikelijk
is.
Om in de toekomst verzekerd te zijn van een plekje reser
veren steeds meer Surinamers nu al een graf, of kiezen er
voor zich te laten begraven op de hindoestaanse begraaf
plaats waar nog wel ruimte is. De meeste hindoestanen la
ten zich volgens hun traditie cremeren op de Weg naar
Zee, een speciale plaats hiervoor aan de rand van Parama
ribo. Pater van Kempen, van oorsprong een Nederlander
maar al sinds 1963 actief als priester bij het bisdom van Su
riname, vindt het geen probleem dat katholieken op een
hindoestaans kerkhof terecht komen.Als wij de mensen
geen waardige plek kunnen bieden op een RK-begraaf-
plaats, heb je weinig keus. Alles is vol bij ons. Graven wor
den dicht op elkaar gemaakt, ieder stukje gras is wel bezet.
Bij de hindoestanen en ook Chinezen is nog genoeg plek.
Ook daar wordt de grond ingewijd en het graf gezegend.
En uiteindelijk lig je op Surinaamse grond, en dat is toch
het belangrijkste."
Veel katholieke Surinamers vinden het in tegenstelling tot
pater Van Kempen wel belangrijk om uiteindelijk terecht te
komen op een katholieke begraafplaats, vooral die aan de
Tourtonnelaan is populair. Dit oudste en bekendste kerk
hofvan Suriname stamt uit 1917 en telt bijna 30.000 gra
ven. Om te voorkomen dat er straks geen plek meer is heeft
Dina Grootfaam al een graf laten maken voor haar moeder.
Het is net een huisje. „Het ziet er qua vorm precies zo uit
als het ouderlijk huis van mijn moeder", lacht Grootfaam.
„De twee pilaren voor de deur wil ik roze verven. Ook wil
ik de oude tuinbank waar mijn moeder altijd op zit hier
neerzetten. Ze moet zich een beetje thuis voelen."
Deze middag heeft Grootfaam haar broer begraven in een
van de laatste graven waar hier nog plaats voor is. Grafdel
ver Stefanus die al twintig jaar werkt voor het Heilig Ver
bond, de begrafenisvereniging die aan het katholieke kerk
hof is verbonden, heeft de begraafplaats zien dichtslibben.
„We begraven nu zelfs al op de voetpaden. Het wordt hier
een zooitje, alle graven liggen kriskras door elkaar. En in de
regentijd staat alles onderwater!"
Protesten van begrafenisverenigingen, het bisdom en de
religieuze leiders van de katholieke en protestante kerken
hebben tot nu toe niets opgeleverd. Pater van Kempen:
„Het beste is als ze ons extra grond geven. Er is genoeg
plek in Suriname. Anders moet de wet versoepeld worden,
zodat graven na tien of twintig jaar geruimd kunnen wor
den".
Voor veel Surinamers is de ruiming echter geen optie. Dina
Het oudste en bekendste kerkhof van Suriname zal naar verwachting nog voor de kerst vol zijn. Foto: GPD
Grootfaam: „Ik weet dat ze al stiekem mensen bij elkaar
begraven vanwege ruimtegebrek, maar binnen onze Cre
oolse cultuur doe je zoiets niet. Het is respectloos naar je
overleden voorouders toe. Die worden bij ons zeer hoog
gehouden. Doe je het toch, dan roep je het kwaad over je
af'. Cremeren is wel toegestaan. „Gewoon de oven in, dan
hoeven ze niet al die moeite te doen om een graf voor me
te vinden", zegt Grootfaam.
Vanuit de verte klinken de opzwepende tonen van trom
petten en drums. Het is de brassband van de Sherman
Brothers, een van de populairste groepen van afleggers en
kistendragers van dit moment. Bij veel creoolse begrafenis
sen is het begraven een feestelijke gebeurtenis. Er wordt
gezongen en rondom de kist gedanst. De kistendragers zijn
meestal oudere mannen, prachtig uitgedost in driedel
zwart-witte pakken met hoge hoeden. Met hun grote
te zonnebrillen doen ze denken aan Amerikaanse sou
tiesten uit de jaren zestig.
Als de stoet dichterbij komt wordt het ritme sterker. V
wen in het wit gekleed -de officiële rouwkleur in Suriii
dansen voor het orkest uit. Pater van Kempen bekijkt!
van een afstandje en mompelt dat hij zich uit de voete
moet maken omdat zijn collega klaar staat voor een vi
gende begrafenis. Gemiddeld drie begrafenissen per d
zijn er op het RK-kerkhof dat naar verwachting voor d
kerst vol is.
In New York zijn de gewone siga
retten niet meer te krijgen. En Ca
nada wil dat vanaf volgend jaar ok
tober alleen nog speciale, zelfdo
vende sigaretten worden opgesto
ken. Die verkleinen de kans op
brand, en sparen zo natuur en
mensenlevens. Maar Nederland zit
er niet op te wachten.
Zelfs de meest oplettende roker
laat weieens een brandende siga
ret vallen. Vaak is 'slechts' een
brandplek op de bank of broek
het gevolg. Maar het kan ook ein
digen met een brandend huis.
Dat hoeft niet meer, want er zijn
zelfdovende sigaretten. Ze lijken
sprekend op de gewone sigaret.
„Zowel het filter als de tabak is te
rug te vinden in de normale vari
ant", zegt Jules Wilhelmus,
woordvoerder van Philip Morris.
Het verschil zit in de bandjes die
in het vloeipapier zijn verwerkt.
Die zijn gemaakt van een speciale
papiersoort en zorgen ervoor dat
de sigaret niet meer kan
doorsmeulen. Om de sigaret
brandend te houden, moet regel
matig een trekje worden geno
men. Dat verkleint de kans dat
een smeulende sigaret brand ver
oorzaakt.
Voor Canada is dit reden de zelf
dovende sigaretten verplicht te
stellen. In dat land zijn er tussen
1995 en 1999 bij
na 400 mensen
bij branden omge
komen die veroor
zaakt waren door een
vergeten, brandende sigaret.
Ook in New York, dat Canada
voorging in het verbod op gewone
sigaretten, vielen er regelmatig
doden door een 'sigarettenbrand'.
In Nederland komen eveneens re
gelmatig branden voor, veroor
zaakt door een smeulende sigaret.
Vorig jaar waren dat er 514, aldus
het Centraal Bureau voor de Sta
tistiek, cijfers over slachtoffers
ontbreken. Aanleiding genoeg om
de zelfdovende sigaret naar Ne
derland te halen. Maar komen ze?
„Nee", zegt Bas Kuijk van het mi
nisterie van volksgezondheid, „al
thans niet dit jaar. We hebben er
namelijk nog nooit over gespro
ken en ook in Europees verband
is er niets gezegd over het invoe
ren van de zelfdovende sigaret".
Maar dat kan veranderen. Want
Jules Maaten, voorzitter van de
VVD in het Europees Parlement,
wil van de Europese Commissie
weten of die het nodig vindt de
zelfdovende sigaret ook in Europa
verplicht te stellen. Hij gaat daar
schriftelijke vragen over stellen,
liet hij gisteren weten.
Zolang de gewone sigaretten niet
worden verboden, gaat Philip
Morris de zelfdovende variant
hier niet op de markt brengen.
Wilhelmus: „In Nederland is er
geen behoefte aan. De sigaretten
zijn hier ook nergens te krijgen.
We kunnen.het wel doen, maar
momenteel is het voor ons niet
interessant". Jane Winsemius, be
stuurslid van Stichting Rokers Be
langen, is er niet rouwig om.
„Zo'n sigaret gaat steeds uit, je
blijft bezig om haar aan te steken.
Dan kun je net zo goed stoppen.
En trouwens, het is echt niet lek
ker om een peuk voor een tweede
of een derde keer op steken. Bij
het eerste trekje proefje alleen
maar as."
Philip Morris bestrijdt dat. „De
smaak blijft hetzelfde, die veran
dert niet. Het vloeipapier is an
ders dan normaal, de overige in
grediënten van de sigaret blijven
ongewijzigd. De zelfdovende vari
ant is dan ook niet schadelijker
dan de normale sigaret."
Hoe lang de sigaret kan blijven
liggen zonder uit te gaan, is on
duidelijk. Philip Morris weet het
ook niet. „De sigaret blijft volgens
mij niet erg lang branden. Het
zullen waarschijnlijk een paar se
conden zijn."
Lex Schruijer van Nibra, het ken
nisinstituut voor brandweer en
rampenbestrijding, zit ook niet op
de zelfdovende sigaret te wach
ten. „Er zullen misschien iets
minder brandjes ontstaan. Maar
het verstandigst is helemaal niet
te roken."
Joris Thomassen
Mijn driewieler had ruim terrein, maar sinds ik op
eigen benen sta, ben ik een gecultiveerd stadsmeisje
geworden. Nog steeds zijn mijn jïets en ik onafschei
delijk, niet langer voor ontdekkingsreizen en speelge
rei in een kindvriendelijke omgeving, maar als mid
del om in een drukke stad zo snel mogelijk van A
naar B te komen. Snelheid en efficiëntie zijn kern
woorden.
De stad is een web waar je al snel zit vastgeplakt, ze
spint zich om me heen en zuigt me langzaam leeg.
Mijn energie is junkfood voor een hongerige alleseter,
die zich voedt met al wat zich beweegt om zeifin be
weging te blijven. De metropool is een parasiet, een
immer groeiend mechanisme. De energie en het voed
sel van de werkbijen, die zich in dienst van haar vei
lig wanen, laat deze veeleisende bijenkoningin zich
welgevallen.
Als een doorgedraaide juffrouw mier tuut-te-re-tuut
ik van hot naar her. Soms inderdaad met drie maal
zoveel geestelijke ballast als mijn lichamelijk ge
wicht. Het hoofd geheven in de lucht, een blik op on
eindig en zo in de loopdraf kom ik mijn metgezellen
tegen.
Gisteren op een verjaardag. Een rondje 'Hallo, hoe
gaat het?' geeft twintig keer de reactie: 'Druk, druk,
druk...Ik druk mee. Kan ook geen origineel ant
woord meer bedenken, terwijl ik weet dat het voor
zich spreekt, voor iedereen. Bovendien is het qua in
formatie weinig interessant en voor niet-gedane za
ken hardly an excuse.
Drie dagen was ik op familiebezoek in Bretagne, op
een Bretonse boerderij veilig weggestopt in groen
heuvellandschap. Net genoeg om de longen te verver
sen, de vrijheid van het platteland te ruiken en te er
varen hoe vrije tijd ook alweer voelt.
Heidi komt thuis, ver van huis. Het groen van het
landschap is zacht voor de ogen. De bomen omarmen
en geven gevoel van ruimte, in plaats van de huizen
aan de grachtengordel die als een muur het centrum
omsluiten. Maar het grootste gevoel van rust krijg ik
binnen voor de haard, omringt door mensen die de
drukte en het gedoe in Nederland ver achter zich heb
ben gelaten en verwonderlijk vragen wie de Tokkies
zijn. Zij horen het belangrijkste nieuws, van al het
andere blijven ze gespaard. Ik zou willen blijven. In
deze oase van rust omgeven door natuur, maar het is
niet mijn tijd. Dit oord bestaat bij de gratie van pen
sioen, na een leven hard werken het eindelijk niet
meer hoeven. Zover ben ik nog lang niet en wil ik ook
nog niet zijn, maar voor nu en voor even is het een
verademing. Mijn studieboeken blijven in de tas,
mijn mailbox ongeopend. Even schrik ik op van ge
weerschoten vlakbij, inmiddels gewend aan een stad
waar geregeld wordt afgerekend, kan ik de angst nu
niet plaatsen. Het is jachtseizoen, zo'n beetje het
enige moment waarbij het leven zich hier als
gejaagd laat omschrijven, maar de vijf grijze
mannen die een vergunning hebben op dit
stuk land te jagen, komen verre van bedrei
gend over.
Terug in mijn eigen huis, in het hartje van
de stad, pak ik vanzelf het ritme weer op. 1
Doe ik weer druk-druk-druk, net als ieder
een. Het verlangen naar rust laat zich in
een hoekje schoppen na één blik op de
planning. Er is echter een lichtpuntje. Er
staat tijdelijk een boom in mijn huis. Een
flinke jongen dit jaar. De geur van dennen
geeft een rustgevend welkom thuis. Een ge
cultiveerd stukje natuur, maar goed genoeg
voor Heidi, want zelfs menselijke wortels
kunnen verstedelijken...
Reageren? Reacties_op_column@hotmail.com
1
