'Roem is slechts een bijkomstigheid
Valdo Bertazzo: 'Culturele diffusie bevordert sociale mobiliteit'
KUNST CULTUUR
Theatraal radioprogramma gaat het theater in
Dansen als
verslaafde
insecten
iziliaanse choreograaf krijgt Prins Clausprijs voor werk met kansarmen
donderdag 9 DECEMBER 20Q4_
R4
9'
theater recensie
Maarten Baanders
Voorstelling: 'Drink me' door
anoukvandijk dc Gezien: 8/12 LAKtheater
Leiden. Aldaar nog te zien: 9/12 1
Een felle lichtcirkel op een lege
vloer. Iets simpelers valt bijna
niet te bedenken. Toch krijgen
choreografe Anouk van Dijk en
haar drie dansers het voor el-
kaar er een steeds fascineren
der en mysterieuzer brandpunt
van te maken. Een dansefes
staat erbij en kijkt erin alsof die
lichtvlek een gat is waardoor je
kunt afdalen. Het licht is be
toverend, maar ook ontrege
lend. De danser en de twee 1
danseressen maken ongedwon
gen looppasbewegingen bij de
lichtcirkels, alsof ze aan het op-
warmen zijn. Maar ineens
schieten hun lichamen vol met
extreme bewegingsimpulsen.
Het heeft iets van een versla-
ving, net als bij insecten dié 's
nachts rondom een lamp dan
sen. Armen worden wijd uitge
strekt, het lichaam draait, of
rolt zich op in een kromming
die diep en dwingend is, maar
altijd sierlijk blijft. Het lijkt of de
dansers geen rust meer krijgen
en keer op keer overvallen wor
den door de bewegingen die ze
zelf maken.
'Drink me' van anoukvandijk dc
gaat over verlies aan houvast.
Dit thema wordt indringend
uitgewerkt. Voortdurend stralen'
de bewegingen een gevoel van
desoriëntatie uit. De dansérs
verschijnen nooit zomaar. Ze
vallen of wankelen de dansvloer
op of kruipen geheimzinnig on-'
der het gordijn door en dat gor
dijn beweegt dan ook nog eens,
wat in combinatie met de
fraaie, sfeervolle belichting voor
een sterk effect zorgt. Armstrek-
kingen, kniebuigingen en draai
ingen worden zo gemaakt, dat
ze de nawerking van een diepe
schok lijken. Vaak hebben ze
een onderwatertempo en gaat
er een ijl soort extase van uit.
Zelfs als ze vallen en een tijdje
op de vertrouwde bodem lig
gen, lijkt dat niet vanzelfspre-
kend en zou de vloer bij wijze
van spreken net zo goed een
wand kunnen zijn waar ze te
genaan blijven kleven.
De stijl van Van Dijk toont in
deze voorstelling een bijzonde
re kracht. Elk gebaar verstop^ o
een evenwicht en roept eep^tp-,
gengebaar op aan de andere
kant van dat evenwicht. Qbk-aft
de bewegingen teruggebracht -
worden tot minimaal getril of
schokjes houden ze hun^r-.
vreemdend effect. SomstjdefK
de dans een naïef tintje, als de
dansers met z'n drieën verrei
delijk voor het publiek bewe
gen. Het lijkt wel showdans,
maar dankzij de ongewone mo
toriek van de dansers wordt ook
deze pose van zijn vanzelfspre
kendheid beroofd.
'Drink me' is een zorgvuldige
voorstelling, waarin alle midde
len op elkaar afgestemd zijn om
de kijker mee te slepen in een
abstracte ontregelde wereld Ep
om ook dat abstracte te ontre
gelen, verschijnt er een konijn
op het toneel, dat ervoor zorgt
dat zelfs de belichting (een
knipperende, beweegbare
schijnwerper) de dansers ach
tervolgt met het gevoel dat niets
normaal en rustig is.
Frans Lindenkamp
'aulo - De vreugdekreet
Mayara de Souza (13)
de de climax van de klas-
n ballettraining, die ze vanaf
zevende krijgt dankzij een
irganisatie in de arme bui-
jken van Sao Paulo. Bij
komst kon ze de tranen
r bedwingen. Mayara en
2 dere sloppenwijkjongeren
i de twaalf tot achttien
werden eerverleden jaar
icteerd voor het nieuwste
(l pektakel van de vermaar-
a Braziliaanse choreograaf
1 Bertazzo: Samwaad, de
van de Ontmoeting,
jaar geleden vroeg Bertaz-
-jjjf Indiase componist Mad-
|a; Mudgal een partituur te
t van Indiase sitarmuziek
Braziliaanse dansritmes,
oe stuurde hij zijn vriend
lhi een grote hoeveelheid
op. De muziek, die
schreef, vormt de ach-
'nd voor een moderne
uitvoering waarin Bertaz-
•raziliaanse en Indiase
b tewegingen in elkaar laat
loeien. Het schouwspel
maanden volle zalen.
ZZO is niet de minste in
ië. Al jaren staat hij aan de
zijn land. De choreograaf
ml.
wordt geprezen om de 'fusion',
die hij tot stand brengt tussen
culturen. Zo liet hij indianen uit
de Amazone ooit een opera op
voeren en vermengde hij de
zang van wasvrouwen uit
noordoostelijk Brazilië met eru
diete muziek uit Sao Paulo.
Voor zijn verdiensten op cul-
tuurvlak krijgt hij vandaag de
Prins Clausprijs overhandigd
door onze consul te Sao Paulo.
Het is zijn eerste internationale
onderscheiding.
Opvallend is dat Bertazzo zijn
dansen vrijwel altijd door kans
arme jongeren laat uitvoeren.
Ook dat laatste woog zwaar
mee voor de jury. Wat beweegt
Bertazzo voor sloppenjeugd te
kiezen? Is het niet makkelijker
werken met gestructureerde
jongeren, dan met slechtopge-
leide onwetende favelados
(krottenbuurtbewoners)? Bert
azzo schudt gedecideerd het
hoofd. „Deze jongeren weten
precies wat ze willen. Denk je
dat ze zo'n buitenkans laten
glippen? De jeugd uit de betere
wijken is verwend en heeft het
hoog in de bol. Kinderen van
rijkelui hebben veel minder
doorzettingsvermogen.
Op de repetitie in het Sesc Pin-
heiros-theater van Sao Paulo
valt te zien wat Bertazzo be
doelt. De jonge nog school
gaande dansers zijn zojuist
vanuit de straatarme periferie
gebracht in minibusjes. Wan
neer Bertazzo zijn kennis over
draagt, is iedereen een en al
aandacht. „Zet die kont vast.
Jullie zitten veel te los in de
heupen. Dat komt door de
samba", gilt Bertazzo. Zijn dis
cipelen voeren de danspassen
nauwgezet uit. Sawini Mudgal,
dochter van de Indiase compo
nist die Samwaad op muziek
zette, beaamt Bertazzo's state
ment. In India studeert ze dans
en muziek. Ze loopt een half
jaar stage bij Bertazzo. Sawini:
„Wij Indiërs dansen geome
trisch. In lijnen. Mijn Brazili
aanse collega's heupwiegen
meer. Het is hun Afrikaanse af
komst."
Bertazzo is van Italiaans-Liba-
nese afkomst. Als kind droom
de hij ervan balletdanser te
worden totdat de fascinatie
voor het dansonderwijs het
won. Hij studeerde en doceerde
tussen 1980 en 1996 in Brussel
aan het Dansinstituut Godelie-
ve Struiff Dennin. Ook werkte
hij jaren in Parijs en reisde ruim
dertigmaal naar India en Indo
nesië om er impressies voor
zijn werk op te doen. Binnen
kort gaat hij met hetzelfde doel
naar Vietnam. De walm van
oosterse parfum om hem heen
verraadt zijn passie voor deze
culturen. Bertazzo is choreo
graaf, maar hij ziet zichzelf
vooral als bewegingstherapeut.
Hij gelooft rotsvast, dat de in
troductie psychomotoriek in
het lespakket van scholen kin
deren gezonder en vooral ge
lukkiger maakt. Bertazzo: „Ik
rust niet, voordat die droom
werkelijkheid is." Dat er bewe
ging in zit, toont de toezegging
van het onderwijssecretariaat
van de deelstaat Sao Paulo aan.
Bertazzo gaat een cursus psy
chomotoriek geven aan zes
honderd onderwijzers. Ook ge
looft hij dat Europese landen
heel wat kunnen opsteken van
zijn 'culturele fusion'. „In Bra
zilië leeft wit, geel, rood en
zwart vreedzaam naast elkaar.
Bij ons bestaat cultuuruitwisse
ling. Bij jullie niet. Iedereen zit
op zijn eiland." Bertazzo zag
zijn overtuiging bevestigd in de
Arabische getto's rondom Pa
rijs. „Het is huiveringwekkend.
Er wordt niet naar elkaar geluis
terd, niet van elkaar geleerd. De
culturele diffusie die Brazilië
kenmerkt zouden we moeten
exporteren. Het ft een recept,
dat de sociale mobiliteit bevor
dert", stelt hij.
Choreograaf Ivaldo Bertazzo: „De jeugd uit de betere wijken is verwend en heeft het hoog in de bol. Kinderen van rijkelui hebben veel min
der doorzettingsvermogen." Foto: GPD
ni r l Xe
West. Foto: Reuters
West:
nominaties
- Rapper Kanye
de ster te worden van
van de Grammy
februari. De orga-
achter deze prestigieuze
caanse muziekprijzen
ekendgemaakt dat de ar-
Chicago tienmaal geno-
is, onder meer in de
beste album. R&B-di-
Keys en haar collega
ieder goed voor acht
Opvallend zijn ook
nominaties voor de in
verleden soullegende Ray
die met zijn laatste
album (Genius Lo-
kans maakt op
Norah Jones en
kunnen vijf nominaties
hun naam schrijven.
vrijwilligers
t Naturalis
go
Wat de vrijwilligers van
:alis doen, is aanstaande
te zien in het museum
e Darwinweg. Zij verzor-
aar rondleidingen, geven
nstraties, vertellen verha-
geven workshops. Vijf
nb eleden deed Naturalis in
crant een oproep om zich
melden als vrijwilliger,
antal reacties was groot,
eei menwerking werpt tot de
lenian vandaag vruchten af.
1.00 tot 16.00 uur vertel-
vrijwilligers over hun
istèaamheden.
J breiding van
^ermitage
ela erdam - Hermitage Am-
im heeft het architecten-
30t, u Hans van Heeswijk ge-
i zi eerd voor de uitbreiding
entjet museum. Het Amster-
e bureau wordt verant-
n tfldelijk voor de inrichting
et 17de eeuwse gebouw
em|elhof aan de Amstel. In fe-
iis het eerste deel van de
litage in een klein onder -
an Amstelhof al geopend,
ening van de complete
zing is eind 2007. Hermi-
\msterdam zal dan een
rvlakte hebben van 15.000
inte meter.
icert Marianne
:hfull verzet
irdam - Het concert van
nne Faithfull, morgen in
iso in Amsterdam, is uit-
d. De zangeres is overver-
en moet op doktersbevel
naanden rusten. Concer-
ders in Europa zijn ook af-
De Engelse zakte vorige
net voor ze zou optreden
aan in elkaar. Waarschijn-
rvolgt ze haar tour in het
lar van 2005. Het optre-
Paradiso is verplaatst
mei volgend jaar. Kaartjes
et uitgestelde concert zijn
door Theo de With
leiden - Het radioprogramma
'Theater van het Sentiment'
gaat eenmalig 'live' het theater
in. Op dinsdag 21 december
strijkt het programma neer in
de Leidse Schouwburg. Met
gasten als Simon Vinkenoog,
Armand, The Shoes en The Mo
tions wordt live radio gemaakt.
Vier avonden per week zendt de
KRO 's avonds tussen acht en
elf uur op Radio 2 'Theater van
het Sentiment' uit. In dat pro
gramma wordt een sfeer ge
schapen alsof de luisteraar
daadwerkelijk op bezoek is in
een theater. In elke uitzending
staat een andere dag centraal
tussen pakweg 1965 en 1990.
Voor de uitzending vanuit de
Leidse Schouwburg is gekozen
voor 21 december 1967.
„Eind jaren zestig scoort altijd
erg goed", zegt programmama
ker Axel van der Ende, die zich
zelf in theaterterminologie
'tekstschrijver en toneelmees
ter' noemt. „Het zijn mooie ja
ren waarin veel gebeurde."
Bij het jaar 1967 zijn artiesten
gezocht die live in de schouw
burg kunnen optreden. Op het
podium staan Armand ('Ben ik
te min'), de Leidse band The
Shoes en The Motions (met Ru
dy Bennett). Andere gasten zijn
Simon Vinkenoog, Willem de
Ridder, Ada Kok en Heintje.
Zij vertellen over de gebeurte
nissen waarmee zij in decem
ber 1967 in het nieuws waren.
Zwemster Ada Kok kreeg bij
voorbeeld in de toptien van de
beste sportvrouwen ter wereld
een vierde plaats toebeeeld. Si
mon Vinkenoog had net een lp
uitgebracht waarop hij onder
muzikale begeleiding gedichten
voordraagt. Hejfttje was ook hot
op 21 deceitiber 1967. Met zijn
tranentrekker 'Mama' voerde
hij de Nederlandse hitlijsten
aan. jq
Het is yplgens Van der Ende de
eersteneer dat het programma
bezit neemt van een echt thea
ter. „De Leidse Schouwburg
past perfect bij de sfeer die wij
met 'Theater van het Senti
ment' willen oproepen. Met die
rondingen en dat pluche is er
sprake van echte ouderwetse
gezelligheid."
Presentator Stefan Stasse ver
heugt zich enorm op de live
uitzending. „Normaal speel ik
altijd dat ik in een theater sta.
En straks sta ik echt in de cou
lissen, terwijl het publiek een
plekje in de zaal zoekt. Fictie en
werkelijkheid lopen dan opeens
in elkaar over."
Theater van het Sentiment,
dinsdag 21 december, 20.00
uur, Leidse Schouwburg, re
serveren: tel. 071-5163888.
Simon Vinkenoog.
Foto: GPD
Oleta Adams met kerstconcert in Leidse Stadsgehoorzaal
door Niels Guns
leiden - Wie 'Oleta Adams' zegt,
zegt hits. Met nummers als
'Rhythm of Life', 'Get Here' en
'Window of Hope' belandde ze in
de jaren negentig in de hoogste
regionen van de hitparades. Te
genwoordig hebben deze songs
een vaste plek in de speellijsten
van programma's als Arbeidsvi
taminen. Maar wie 'Oleta
Adams' zegt, zou ook 'harde
werker' moeten zeggen. Want
de hits kwamen de zangeres uit
de Amerikaanse staat Washing
ton niet aangewaaid.
Het talent van de dochter van
een predikant kwam al vroeg
tot uiting toen ze in de kerk de
sterren van de hemel zong in
een gospelkoor. Maar haar ta
lent hield niet op bij het zingen.
Als kind stond Adams vooral
ook te boek als een wonderkind
achter de piano. Het stond toen
al vast dat de jonge zangeres
een leven in de muziek zou
gaan nastreven, ook al wees ze
een studiebeurs af waarmee ze
als klassiek sopraan opgeleid
had kunnen worden.
In plaats van het conservatori
um koos Adams meteen voor
het podium. Maar omdat haar
stem in de jaren zeventig niet
echt paste in de discorage, wa
ren het vooral kleine concerten
waar de gospelzangeres het
mee moest doen. Ze begeleidde
zichzelf vanachter haar piano
in restaurants, bars en hotel
lounges in Kansas City. Hier
trok ze ook de aandacht van de
meest veelzijdige artiesten die
haar allemaal in meer of min
dere mate in het zadel probeer
den te helpen. Maar zelfs groot
heden Yes en Billy Joel kregen
de doorstoot naar de top niet
echt voor elkaar. Pas toen Ro
land Orzabal en Curt Smith
(beter bekend als Tears for
Fears) Adams opmerkten, be
gon het balletje echt te rollen.
Op het succesalbum 'The Seeds
of Love' zong Adams zich als
veredelde achtergrondzangeres
flink in de kijker. Als recht
streeks gevolg kon Adams ein
delijk haar solodebuut opne
men. In 1990 verscheen 'Circle
of Life', waarop meteen een
aantal hits stond (waaronder
'Rhythm of Life'). Adams was
toen 28 jaar.
Terugkijkend op die periode,
prijst Adams zich gelukkig dat
Oleta Adams: „Ik voel me in de decembermaand altijd erg fijn in Nederland." Publiciteitsfoto
de aanloop naar haar debuut
een lange was. „Gelukkig was ik
al volwassen toen ik hits kreeg",
vertelt Adams. „Tegenwoordig
zijn er zoveel jonge artiesten die
plotsklaps bekend worden. Ze
weten haast niet wat hen over
komt en verwachten toch een
leven lang een ster te zijn. Als
het dan even wat minder gaat,
kan een grote klap volgen."
„Toen ik mijn eerste album op
nam, stond ik met beide benen
op de grond. Ik had mijn eigen
stijl al kunnen ontwikkelen en
wist waar ik aan toe was. En ik
had er ook hard voor gewerkt
om dit alles te bereiken. Maar
toch was ik stiekem ook wel blij
dat 'the pay" en 'the pain' res
pectievelijk wat meer en min
der werden toen ik eenmaal
een eigen plaat had.
„Toch is het voor mij nooit een
doel geweest om ster te zijn",
vervolgt de zangeres. „Het is
een bijkomstigheid die zowel
voordelig als nadelig kan uit
pakken. Hoe je het ook wendt
of keert, het zijn juist de hits en
niet je beroemdheid die bepa
len of een platenmaatschappij
het in je ziet zitten of niet."
Adams doelt onder andere op
het feit dat haar laatste album
'All the Love' alweer uit 2001
dateert. Een album waarop niet
echt succesvolle singles ston
den. De officiële voorganger
van dat album nam ze vijfjaar
daarvoor op. Geen hoog tempo
dus voor een vrouw die te boek
staat als een actief en talentvol
schrijfster. Met een diepe zucht:
„Uiteindelijk draait het alle
maal om geld of je weer kunt
opnemen of niet. Hoe talentvol
je ook mag zijn. De jongens van
Tears for Fears kunnen er ook
over meespreken. Hoe groot ze
ook zijn geweest, het heeft heel
wat voeten in aarde gehad eer
ze dit jaar hun comebackalbum
konden uitbrengen."
De ambities van Adams zullen
er desalniettemin niet minder
om worden. Gevraagd naar
haar wensen, somt de 42-jarige
een behoorlijke reeks plannen
op. „Eigenlijk wil ik nog vier
soorten albums opnemen, te
beginnen met een reguliere r
&b-plaat waarop lekkere pop
songs staan. Een kerstplaat uit
brengen is ook een wens van
me, net als het voltooien van
een gospelalbum. Daar liggen
mijn roots. En eigenlijk wü ik
ook eens een echte jazzplaat
maken waarop mijn pianospel
centraal staat. De toetsen vor
men een groot deel van mijn
persoonlijkheid en ik zou het
zonde vinden als ik daar niks
meer mee zou doen. Ik weet dat
het beter zou zijn om me op
één ding te concentreren, maar
al die muziekstijlen zijn me
even dierbaar."
Daarnaast heeft Adams ook
nooit onder stoelen of banken
gestoken dat ze ooit eens een
Broadway-musical wil compo
neren en erin wil spelen. „Dat
heb ik een aantal jaren geleden
ook geprobeerd. Maar dat is
toen niet gelukt, hoewel het
veel tijd kostte en het een grote
gok was. Maar diep in mijn hart
koester ik die wens nog steeds."
In al die grootse ambitie lijkt
een kersttournee door Neder
land echter niet echt te passen.
Adams: „Ik vind dit gewoon
leuk om te doen. Kerstmuziek is
voor mij altijd erg belangrijk ge
weest. Niet dat ik elk jaar met
die muziek hoef te toeren, maar
het heeft gewoon iets aparts.
Daarnaast voel ik me trouwens
in de decembermaand altijd erg
fijn in Nederland."
Oleta Adams: 'Christmas in
Holland Tour' o.a.: 10/12
Stadsgehoorzaal, Leiden:
14/12 Stadstheater, Zoeter-
meer; 18/12 De Meervaart,
Amsterdam.
