Nog één keer met z'n allen
GESPREK VAN DE DAG
Randstedeling spreekt
5,42 lettergreep per seconde
Slaapkamerdoden
Ontslag dreigt voor personeel Soestdijk na overlijden prins Bernhard
Driekleur bij
jarige Amalia
hangt halfstok
Lieke en Michon winnen
tv-programma Het Blok
maandag 6 DECEMBER 20L
DAGELIJKS LEVEN
"OEll- ZO'AJ Mpjo p
MENSELIJK
Bewoners van de Randstad spre
ken sneller dan mensen elders in
Nederland. Sprekers uit de Rand
stad produceren gemiddeld 5,42
lettergrepen per seconde. In ande
re regio's gaat het een stuk langza
mer. In Groningen /Drenthe be
draagt het aantal lettergrepen per
seconde 4,96, in Zuid-Gelderland
4,96 en in Limburg 4,89.
Dat hebben taalwetenschappers
van de Universiteit van Antwerpen
vastgesteld. Hun bevindingen
staan in de jongste editie van het
maandblad Onze Taal. De weten
schappers onderzochten de ge
sprekken van 160 leraren uit Ne
derland en Vlaanderen. In het ge
zelschap bevonden zich evenveel
vrouwen als mannen. De helft van
de sprekers was jonger dan 40 jaar,
de andere helft ouder dan 45.
De spreeksnelheden, verschillen
niet alleen in Nederland. Zo spre
ken de inwoners van Oost-Vlaan-
deren met 4,43 lettergrepen het
Marnix Gijsen
Men kondigt nooit
verhogingen van
belastingen aan, wel
aanpassingen
snelst, terwijl de Belgisch Limbur
gers niet verder komen dan 4,14
lettergrepen per seconde.
Het onderzoek wees ook uit dat
sekse en leeftijd eveneens van in
vloed zijn op de snelheid waarmee
mensen spreken. Zo zijn mannen
rapper van tong (gemiddeld 4,79
lettergrepen) dan vrouwen (4,50).
Ook is gemeten dat de jonge gene
ratie sneller spreekt dan de oudere:
4,78 lettergrepen per seconden te
gen 4,52.
Een duidelijke verklaring voor de
regionale verschillen in spreek-
snelheid hebben de wetenschap
pers niet. Het zou kunnen liggen
aan het drukkere levensritme van
de Randstedeling of aan een betere
beheersing van het Standaardne
derlands bij de snelle sprekers, die
niet worden gehinderd door dia
lect. Dialect zou de snelheid van
spreken kunnen verlagen. Zo
spreekt een Groninger de eind-n
van bijvoorbeeld nemen nadruk
kelijk uit, maar laat hij de laatste
klinker onuitgesproken, aldus de
onderzoekers.
Het verschil in spreeksnelheid in
leeftijdsklassen is makkelijker te
verklaren, zeggen de wetenschap
pers. Ouderen hebben een 'minde
re neurologische controle over hun
spraakorganen, waardoor ze trager
gaan spreken'. Voor het verschil bij
de seksen is voorlopig geen andere
verklaring voorhanden dan dat bij
andere onderzoeken het verschil
ook is gebleken, anp
De Amerikaanse actrice LAURA
DERN (37) en haar man, de 35-jari-
ge muzikant Ben Harper, hebben
een dochter gekregen. Het meisje is
geboren in Los Angeles. Het Ameri
kaanse tijdschrift People heeft dat
gemeld, op gezag van een woord
voerster van Dern. Hoe het meisje
heet is nog niet bekend. Het stel
heeft al een zoon, Ellery Walker. Het
gaat prima met het hele gezin, aldus
de woordvoerster. Laura Dern is de
dochter van het acteursechtpaar
Diane Ladd en Bruce Dern. Ze werd
in de jaren '90 vooral bekend door
de films Wild at Heart, Blue Velvet
en Perfect World. Ook speelde ze in
Jurassic Park.
De ouders van een tienermeisje heb
ben de Amerikaanse acteur NICK
NOLTE voor het gerecht gedaagd.
Volgens hen werd hun dochter twee
jaar geleden gedrogeerd en seksueel
misbruikt op een feestje in zijn huis
in Malibu. Dat meldden Amerikaan
se media. Nolte was zelf niet op het
feestje. Hem wordt echter nalatig
heid verweten, omdat zijn huis
meester zich aan het meisje zou
hebben vergrepen. Nolte wist vol
gens de beschuldiging dat die de
neiging had minderjarigen drugs te
geven met de bedoeling ze seksueel
te misbruiken. Deze man werd in
maart veroordeeld voor seks met het
toen 15-jarige meisje.
Toen bekend werd dat ze de jaarlijk
se, internationale modellenwed-
strijd van ELITE MODELS had ge
wonnen, kon ze alleen maar huilen.
Een dag later is de 15-jarige SOFIE
OOSTERWAAL uit Harderwijk al
weer nuchter over haar nieuw ver
worven modellenstatus. In die Chi
nese stad vond de finale plaats van
de zoektocht naar nieuw talent door
het modellenbureau. In oktober won
Sofie de Nederlandse finale van de
internationale Elite Model Look
2004, die dit jaar voor de elfde keer
werd gehouden. Tijdens de wereldfi
nale in Shanghai streden tachtig
meiden uit vijftig verschillende lan
den om de eerste plaats. Uiteinde
lijk koos de jury, onder wie Victoria
Beckham, Sofie uit als Elite's aan
komend topmodel. Of haar leven
daardoor heel erg zal veranderen? ,,lk denk het niet", zegt Sofie. ,,lk voel wel
een beetje druk op me, maar in feite ben ik nog dezelfde Sofie als voor de wed
strijd. Ik ga gewoon mijn school afmaken, in de vakanties en weekenden kan ik
dan als model werken. De catwalk vind ik het allerleukst." Foto: ANP
De dood door onderkoeling schijnt een
hele milde te zijn. Als de temperatuur
van je lichaam daalt tot een graad of
33, stopt het rillen vanzelf en glijd je
weg in een sluimerige toestand. Nog
weer een paar graden lager verlies je
het bewustzijn, zodat je niet meer
merkt dat er nóg vijf graden lager har
tritmestoornissen optreden en dat je
motortje er bij een graad of 20 hele
maal mee stopt. Het vredige gevoel dat
drenkelingen van de Titanic in de
Noordelijke IJszee aan deze weten
schap hebben ontleend, probeer ik op
te wekken als ik in bed de steenkoude
voeten van mijn vrouw tegen me krijg
aangeduwd. Ik voel hoe langzaam alle
warmte uit mijn lijf wordt gezogen.
De slaapkamer is de gevaarlijkste plek
in het huis. Ik wist dat al, maar afge
lopen week stond het ook nog eens in
de krant. Alleen de reden verbaasde
me een beetje. Niet onderkoeling blijkt
jaarlijks honderden doden te veroor
zaken, maar ongezonde lucht. Door
dat de meeste slaapkamers slecht wor
den geventileerd en te warm zijn, ont
staat gedurende de nacht een bijna gif
tige atmosfeer. Ene Evert Hasselaar
i
door Willemien Schenkeveld
soESTDiJK - Met z'n allen stonden ze voor Paleis Soestdijk in
een lange rij opgesteld: de koks, de tuinlieden, de telefonis
tes en de onderhoudsmannen. Even kon heel Nederland zien
wie er de afgelopen jaren zorg hebben gedragen voor Bern
hard, Juliana en het paleis. Tegelijk werd dit weekeinde be
kend dat de personeelsleden hun baan dreigen te verliezen.
„Prins Bernhard was iemand voor wie je honderd procent
werkte. Natuurlijk grijpt zijn overlijden je aan", zegt kok
René Griffioen, die vijfjaar geleden op Soestdijk kwam
werken en met zijn gezin in een van de witte huisjes tegen
over het paleis woont. Hij en zijn collega's hebben de afge
lopen dagen vele overuren gedraaid en tegelijk afscheid
moeten nemen van de man voor wie sommigen van hen al
dertig, veertig jaar werkten. Een enkeling is zelfs nog bij
Bemhards moeder Armgard in Overijssel in dienst ge
weest, alvorens na haar overlijden bij haar zoon in Baam
te komen.
In maart deed het personeel Juliana aan de achterzijde van
het paleis uitgeleide. Maar op verzoek van de koninklijke
familie waren zij dit keer aanwezig bij de plechtige cere
monie in de voortuin. Zaterdag hadden de personeelsle
den al persoonlijk afscheid kunnen nemen. Iedereen kon
dat individueel doen. Wie wilde, kon een avondwake hou
den. Ook was er een informeel samenzijn met de konink
lijke familie. Griffioen:Je drinkt een sapje, je praat wat.
Normaal heb je natuurlijk de afstand tot de familie, maar
dan valt dat eventjes weg."
Ongeveer zestig mensen werken nog op Soestdijk. De
meesten zijn rijksambtenaren, een enkeling was persoon
lijk in dienst van Bernhard of Juliana. Na het overlijden
van koningin Juliana is al een paar- mensen vertrokken.
Van de personeelsleden zijn sommigen zo oud dat zij geen
ander werk meer zullen zoeken, anderen zijn niet in vaste
dienst of gedetacheerd.
Volgens de rijksvoorlichtingsdienst blijven er ongeveer
dertig personeelsleden over voor wie een sociaal beleL
plan geldt. Dat is in mei vastgesteld na overleg van ve^
genwoordigers van de hofhouding en de vakbond. Mq
krijgt maximaal achttien maanden de tijd om ander v\je
te vinden en krijgt zo lang doorbetaald. Ook wordt hqe,
geboden bij het vinden van ander werk. S(
Na de bijzetting van prins Bernhard zal het personeel^
der worden ingelicht over de toekomst van het paleis^
Staat - sinds 1974 eigenaar van Paleis Soestdijk - was i
verantwoordelijk voor het groot onderhoud. Maar vet^
mensen vragen zich af wat er over de tuinen is afgespP
ken. y.
De rijksvoorlichtingsdienst kon hier gisteren niets ove
zeggen. „Vanzelfsprekend blijven er mensen nodig vo0i
tuin en ook voor het paleis. Het is heus niet zo dat m(kt
de sleutel aan de Staat kan worden overhandigd. Allee0,
omdat er vele persoonlijke bezittingen van de konink} v
familie in het paleis staan.Cg
De marechaussee blijft voorlopig nog de wacht houd^cj
Soestdijk. Vermoedelijk duurt dat in elk geval nog een,e
IP
je
van de TU Delft heeft tijdens zijn pro-
motie-onderzoek vastgesteld dat dit
met name voor astmapatiënten fataal
kan zijn.
Bij slechte ventilatie kan ik me wel
wat voorstellen. In onze slaapkamer
zijn geen ramen die open kunnen, al
leen de deur naar het balkon laat de
frisse lucht met kubieke meters tegelijk
naar binnen. Als die niet stevig op slot
zou zijn, tenminste. De roosters boven
de ramen draait mijn echtgenote her
metisch dicht, op het moment dat zij
de rolgordijnen laat zakken, 's Zomers
doet ze dat bij het naar bed gaan. In
de wintermaanden al om een uur of
zes in de avond. Een gebrek aan venti
latie - gecombineerd met de fijne stof
van huismijt uit de matrassen en door
langdurig in- en uitademen van kool
dioxide door twee echtelieden die de
slaap der rechtvaardigen slapen - cre-
eert het klimaat dat volgens Hasselaar
uiteindelijk tot chronische ziekten
lijdt.
Onder de lakens schijnt het allemaal
nog erger gesteld. Daar neemt de ver
vuilingsgraad - al naargelang water
die avond op tafel heeft gestaan - vol
gens Hasselaar toe tot het vijftigvoudi-
ge van de luchtverontreiniging in de
rest van de ruimte.
Bij een te warme slaapkamer kan ik
me niks voorstellen. Net als de Grotten
van Han hebben de lichaamsuitein
den van mijn eega 's zomers en 's win
ters een constante temperatuur van
een graad of acht. Voorde weten
schappers onder u die - met verwijzing
naar de hierboven weergegeven feiten
over de dood door onderkoeling - wil
len opmerken dat dit niet kan, wil ik
benadrukken dat het hier gaat om ge
voelstemperatuur. Mijn gevoelstempe
ratuur. 's Zomers is in de slaapkamer
goed te leven meteen aangetrouwde
neus, twee handen en twee voeten die
aanvoelen als colablikjes die net uit de
vriezer komen. Maar 's winters - als
mijn eigen doorbloeding net voldoen
de is om mijn 1.95 meter lange lijf tot
in alle uithoeken te verwarmen - kan
de langdurige confrontatie met mense
lijke koelelementen ernstige gevolgen
hebben. Voor huismijt - die optimaal
gedijt bij temperaturen van 17 tot 25
graden - is zij in elk geval dodelijk.
Bij het voorlezen van het huwelijksreg
ie
ei
li
d
IC
De personeelsleden van Paleis Soestdijk doen prins Bernhard uitgeleide. Foto: GPD/Marc van der Kort
De vlaginstructie voor de eer
ste verjaardag van prinses
Amalia, morgen, was nog nau
welijks uitgevaardigd of pre
mier Balkenende moest hem
alweer intrekken. De driekleur
gaat niet in top, maar blijft
vanwege het overlijden van
prins Bernhard halfstok han
gen. De verjaardag wordt al
leen in familiekring gevierd.
Het was de bedoeling om
nieuwe beelden van Amalia
vrij te geven of een fotosessie
te organiseren, zoals dat afge
lopen zomer bij haar eerste va
kantie in het Italiaanse Taver-
nelle. Ook dat gaat niet door,
al was Amalia gisteren wel te
zien op het bordes van paleis
Soestdijk. Op de arm van va
der Willem-Alexander zwaaide
ze naar de rouwstoet voor haar
overgrootvader.
Het was meteen een van de
weinige keren dat Amalia in
het openbaar kwam.
lement door de ambtenaar van de bur
gerlijke stand moet ik éénentwintig
jaar geleden even zijn weggesuft.
Want mijn eega is de enige die
zich alles kan herinneren van de
mij bij die gelegenheid opgeleg
de plicht om haar bevroren li
chaamsdelen tegen mijn blote
lijf te ontdooien. Alleen bij
temperaturen ver onder nul is
zij bereid bedsokken aan te
trekken, maar tot handschoe
nen en neuswarmers heb ik
haar nog niet weten te bewe
gen.
Hasselaar benadrukt dat het
een beetje nattevingerwerk is,
maar hij schat in zijn promotie
onderzoek het aantal doden in
slecht geventileerde en te
warme slaapkamers op vier
honderd tot zevenhonderd
per jaar.
Ik vraag me af of hij ge
trouwd is.
Reageren? column@dickvan-
derplas.nl
Prinses Amalia op de arm van
vader Willem-Alexander.
Foto: EPA
Het paar Lieke en Michon heeft
gisteren het televisieprogramma
Het Blok gewonnen en daarmee
ruim 96.000 euro. Het door hen
verbouwde appartement in Am
sterdam bracht tijdens een veiling
gisteren 45.000 euro meer op dan
de taxatie van 220.000 euro. Daar
bovenop ontvingen ze de hoofd
prijs van vijftig mille.
Voor het paar Nanet en Elmer wa
ren de druiven zuur. Het door hen
opgeknapte appartement werd
niet verkocht, waardoor zij na we
ken van hard klussen met niets
achterbleven. Het duo Brett en
Tobias zag zijn appartement gis
teren voor 235.000 euro van de
hand gaan (taxatie 225.000) en
Wina en Jochem voor 249.000 eu
ro (taxatie 235.000). Het gezamen
lijk opgeknapte appartement
werd voor negentigduizend euro
verkocht (taxatie 85.000). De vijf
duizend euro winst werd onder
de vier stellen verdeeld, zodat Na
net en Elmer toch nog 1250 euro
wonnen.
In het tv-programma Het Blok
(Net 5) was de afgelopen weken te
zien hoe vier stellen elk een ruw
opgeleverd appartement in Am
sterdam opknapten plus geza
menlijk een vijfde appartement
met als doel de woningen na af
loop te veilen. Voor elke verbou
wing was een budget van 35.000
euro beschikbaar.
Voorafgaand aan de start van het
programma zijn de woningen ge
taxeerd door een makelaar. De
meeropbrengst tijdens de veiling
zou voor de deelnemers zijn. Voer
degenen met de hoogste winst lag
nog eens vijftig mille klaar.
Dat lukte dus niet bij Nanet en El
mer. Hun woning was getaxeerd
op 235.000 euro. Nadat zij er voor
35.000 euro plus vele eigen uren
aan vertimmerd hadden, werd er
gisteren niet meer dan 235.000
euro voor geboden. Daarop is het
appartement van de veiling geno
men en wordt nu in de vrije ver
koop gebracht. Gisteren boden
per woning ongeveer vijftien
mensen.
gpd
De winnende klussers Lieke en Michon. Foto: Jean Pierre Heijmans
