I
'Bernhard was
een vrijbuiter'
1
a
w C
Neef Armin volgde de prins vanuit Detmold
1F*I*E
ZATERDAG
4 DECEMBER
2004
IKENDBIJLAGE
Dagblad
Achtergrond
Afwerken en
wegwezen: de
laatste loodjes
van HSL-tunnel
Als volle neef volgde dr. Armin,
Prinz zur Lippe, vanuit het
voorvaderlijke slot in het
Westfaalse Detmold het leven
van prins Bernhard met interesse.
Bernhard en Juliana bezochten
hun familie vooral op latere
leeftijd ook regelmatig.
„Bernhard was een vrijbuiter. Hij
wist precies wat hij wilde en hij
liet zich niets voorschrijven."
door Wierd Duk
Voorschotense
Bart heeft
Asperger,
maar zit op een
gewone schooi
Prins Bernhard als
peuter op Recken
walde, circa 1913.
Archieffoto: ANP
De vorst resideert in het centrum
van de stad. Dr. Armin, Prinz zur
Lippe (80), woont op een sfeer
vol slot, gelegen op een schiereiland in
Detmold, Westfalen, niet ver van Biele
feld. Sinds de 16de eeuw is dit slot de ze
tel van het Huis Lippe, waartoe ook prins
Bernhard behoorde. Als Prins der Neder
landen werd Bernhard de - tot nog toe -
bekendste telg uit dit Duitse vorstenge
slacht, waarvan de stamboom teruggaat
tot de twaalfde eeuw.
Prins Bernhard kwam op latere leeftijd re
gelmatig op Slot Detmold, samen met
zijn echtgenote Juliana. Vooral om er in
de wouden van het vorstendom te jagen.
Bernhard mag dan dankzij zijn huwelijk
met een kroonprinses van Oranje inter
nationaal bekend zijn geworden, prins
Armin, een bioloog, is de erfprins en
daarmee Hoofd van het Huis. Hij waakt
sinds zijn 25ste over het erfgoed van de
familie.
„Al achthonderd jaar is onze familie met
Detmold en omgeving verbonden", zegt
de prins in een kleine ontvangstkamer
van het kasteel. „Ik heb officieel geen
functie in het bestuur van de stad, maar
onze familie speelt wel degelijk een rol
hier. Voor veel inwoners van Detmold be
tekent het toch iets dat het slot nog altijd
wordt bewoond. Wij zijn de dragers van
een 800 jaar oude traditie."
Deze regio in Westfalen ademt inderdaad
de geschiedenis van het vorstendomme
tje. Zo zijn de grenzen van de huidige
Landkreis Lippe, waar de auto's met de
letters LIP op het kenteken rijden, nog
dezelfde als die van het vorstendom. Tus
sen de lelijke moderne architectuur van
Detmold valt een aantal statige histori
sche gebouwen op, waaronder het Fürst-
liches Residensschloss.
„Daaraan kun je zien dat dit eeuwenlang
een residentiestad is geweest", vertelt een
medewerkster van Slot Detmold, die voor
het publiek rondleidingen verzorgt. Vijf
endertigduizend bezoekers trekt het slot
jaarlijks. Dat is niets in vergelijking met
andere toeristenattracties, maar prins Ar
min hoeft niet te leven van de opbrengst
van de rondleidingen. „Ze zijn ooit bij
wet verplicht gesteld, en ik doe het
graag."
De prins, slank en fit, grijze haren boven
een grijs pak, draagt als teken van rouw
een zwarte stropdas. Op sommige mo
menten vertoont Armins gezicht overeen
komsten met de gelaatstrekken van Bern
hard. Prins Bernhard was een volle neef.
„Weliswaar was hij dertien jaar ouder en
kende ik hem als kind niet zo goed, maar
we konden altijd uitstekend met elkaar
opschieten. Hoewel Bernhard, toen ik
nog klein was, meer interesse had voor
mijn oudere zusters dan voor mij."
Gouvernante
Bovendien verbleef de kleine prins Armin
tijdens familiebijeenkomsten voorname
lijk in de boven gelegen vertrekken van
het slot. „Daar was mijn rijk, bij de gou
vernante. Daar at ik ook. Bij haar, niet bij
mijn ouders. Soms, als ik weer eens erge
honger had, at ik met het personeel." Be
neden heerste vader Leopold IV, die als
Doorluchtige Hoogheid werd aangespro
ken. Een streng man, die volgens de over
levering in familiezaken als een potentaat
optrad.
Armins eerste herinnering aan Bernhard
stamt uit 1936. „Hij kwam toen met
kroonprinses Juliana op bezoek bij
mijn ouders om haar voor te stellen.
Ik was 12 en maakte foto's. Ik herin
ner me hoe Juliana een jonge poes op
haar arm nam. Dat vond ik een mooi
tafereel. Ik vergat Juliana's gezicht te
fotograferen! Dat vond mijn moeder
helemaal niet leuk."
Een jaar later zou Armin in Neder
ig land als een van de bruidsjonkers
bij haar huwelijk de sleep van prin
ses Juliana dragen. Omdat er geen
geschikt schoeisel voor hem was,
ïp moest Armin zich in de kleine witte
pumps van zijn tante wurmen. Dat
was niet het enige angstige moment.
Bij de Nederlands-Duitse grens hield de
familie uit Detmold nog even het hart
vast. „Vader had een salonwagen ge
huurd om naar Nederland te reizen,
maar Hitler had ons verboden om bij
het huwelijk aanwezig te zijn. Die man
was immers een volslagen gek. Geluk
kig lieten ze ons toch de grens passe
ren."
Prins Bernhard werd op 29 juni 1911 in
Jena geboren en groeide op in Wojn-
owo, in Oost-Pruisen, op het landgoed
Reckenwalde in het tegenwoordige Po
len. Wojnowo ligt ver weg van het wes
telijke Detmold. Dat de jonge Bern
hard en diens ouders - prins Bernhard
zur Lippe-Biesterfeld en Barones Arm-
Het sfeervolle slot in Detmold trekt jaarlijks 35.000 bezoekers. Foto: GPD/Phil Nijhuis
gard von Sierstorpff-Cramm - niet regel
matiger in Detmold kwamen, had meer
redenen dan louter de geografische af
stand.
Oom Bemi, zoals prins Armin de vader
van Bernhard junior noemde, was met
een foute vrouw getrouwd. Moeder Arm
gard was gescheiden en als barones niet
van gelijke stand als de voorname telgen
uit het Huis Lippe. Dit vond althans de
strenge Leopold: Berni's broer en Armins
vader.
De geëmancipeerde Armgard, modieuze
vrouw van de wereld, had bovendien in
haar jeugd in het bruisende Berlijn een
reputatie opgebouwd als Tolle Lola. Vol
doende argumenten voor de preutse Leo
pold om zijn stem als pater familias te
verheffen. Hij onthield de kinderen uit
het gewraakte huwelijk van Bemi en Arm
gard dan ook de titel prins.
Bernhard junior, of Bemilo zoals hij werd
genoemd, droeg weliswaar een hele reeks
namen en titels, maar hij was aanvanke
lijk slechts graaf. Pas in 1916 werd de fa
milieruzie bijgelegd. Armgard kreeg als
nog de titel prinses en Bernhard junior en
diens jongere broer Aschwin, in 1914 ge
boren, mochten zich vanaf nu prinsen
Ziekelijk
Bernhard was als kind ziekelijk. Amper
twee jaar oud stikte hij bijna omdat ont
stoken stembanden hem het ademen on
mogelijk maakten. Op een geïmproviseer
de operatietafel in de eetvertrekken van
Reckenwalde moest een dokter in allerijl
een tracheotomie op het kind uitvoeren.
Een pijpje in de open gelegde luchtpijp
redde de kleine Bernilo het leven. Een
jaar lang moest Bernhard door het buisje
ademen. De prins zou in zijn leven nog
tientallen operaties ondergaan. Niet voor
niets droeg hij op zijn linker onderarm de
tatoeage van een esculaap.
Armin herinnert zich Bernhard, die we
gens zijn ziektes werd verwend door zijn
aanhankelijke Chinees-Britse kindermeis
je, niet als zwak maar als opgewekt en
energiek. Met respect praat hij ook over
Bernhards oorlogsjaren. „De nazi-pers
ging enorm tegen hem te keer. Bernhard
was een landverrader, schreven ze. Mijn
vader was boos. Wat denken die wel, zei
hij: Bernhard heeft de eed op de Neder
landse koningin gezworen. Hij kan niet
anders."
Het nazi-verleden spleet het Huis Lippe.
„Mijn boers waren nazi's. Mijn vader wil
de niet dat iemand met een belast verle
den het erfgoed zou overnemen. Dan lie
pen we het risico dat onze bezittingen
door de geallieerden zouden worden ge
confisqueerd. Daarom viel de keuze op
mij, de jongste, en dat terwijl ik weten
schapper wilde worden."
Bloed
Armin had zich als 17-jarige bij de Luft
waffe aangemeld. „Daarmee voorkwam ik
dat ik op mijn 18de lid van de NSDAP
moest worden. Soldaten werden geen
partijlid. Ook kon ik leren vliegen. Ja, dat
zit ons kennelijk in het bloed. Hoewel, zo
goed als Bernhard ben ik nooit geworden,
want toen ik in 1944 de vliegcursus volg
de, was na een tijdje de brandstof op. Dat
heeft trouwens misschien wel mijn leven
gered, als je bedenkt wat er daarna in die
oorlog allemaal nog is gebeurd."
Terwijl de prins vertelt, wordt het buiten
langzaam donker. Hier in Detmold wer
den ook de ouders van prins Bernhard
begraven. „Oom Bemi stierf jong. Hij
vroeg mijn vader om hem bij te zetten in
de kerk, die door mijn vader was ge
bouwd, zolang zijn vrouw Armgard nog
leefde. Laat mij niet in een donker graf op
mijn vrouw wachten, schijnt hij te heb
ben gezegd. Zo is het ook gebeurd. Toen
Armgard overleed, zijn de twee gezamen
lijk begraven."
Vanuit Slot Detmold keek Armin naar het
avontuurlijke leven van zijn neef. „Soms
kon hij niet komen wegens gezondheids
klachten, en dan zag je hem een paar da
gen later ineens in Namibië. Ja, zo was
neef Bernhard, een vrijbuiter. Hij wist
precies wat hij wilde en hij liet zich niets
voorschrijven."
„Toch heeft hij ook veel voor Nederland
betekend, geloof ik. Bernhard heeft het
Nederlandse koningshuis dichter bij het
volk gebracht." Over de schaduwzijde
van het leven van de prins, diens om-
Prins Armin Lippe, de neef van prins Bernhard.
Foto: GPD/Phil Nijhuis
koopbaarheid bijvoorbeeld, wil prins Ar
min niets zeggen. „Daar weet ik niets
van", lacht hij.
Contact
De familie uit Detmold wilde zich na de
oorlog „als Duitsers niet bij de Oranjes
opdringen, na alles wat er was gebeurd."
Na de zilveren bruiloft van Bernhard en
Juliana, begin jaren '60, werd het contact
intensiever. Bernhard werd peetoom van
erfprins Stephan Leopold, de enige zoon
van Armin en diens echtgenote, prinses
Traute. Het eerste kleinkind van de Det-
moldse familie werd Bemi genoemd,
naar Bernhards vader.
Daarmee was de cirkel rond.
