Seksgolf overspoelt jongeren
Chatsites,
videoclips,
magazines en
soaps
doordrenkt
met seks
ZATERDAG
27 NOVEMBER
2004
Achtergrond
'Nog steeds
denken we
dat Maja
weer binnen
komt lopen'
Extreemrechts
wil 'hand in
hand terug naar
eigen land'
Tulpenfonds
Novacap:
Het faillissement
dat niemand
wilde
Jongeren worden via tv en internet
overspoeld met seks. Wie heeft de
meeste of beste seks, is de rode
draad. Zien jongeren het
onderscheid tussen fantasie en
werkelijkheid?
door Wilma de Cort
Zomaar wat onderwerpen op een popu
laire jongerenwebsite op internet. Mijn
vriendin heeft vaak een blaasontste
king. Komt dat door anaal likken?, Dilemma,
mijn vriendin wil een DP (dubbele penetratie
met twee mannen). Of: Onbelastende standjes
voor de vrouwelijke heupen. En: Partner ge
dumpt want die wilde geen orale seks.
Of ze het nu willen of niet, jongeren worden
via de media en internet overspoeld met seks.
In jongerensoaps, videoclips op de muziek
zenders MTV en TMF, chatsites op internet en
ook in tijdschriften. Toponderwerp in de
nieuwste Elle Girl: Wereldseks, wat willen Su
rf's, Indo's, Marokkanen en Hollanders in bed?
met tot in detail de seksuele wensen en fanta
sieën van multi-culti's.
Wat is de invloed van al die informatie? In
hoeverre beïnvloeden de boodschappen het
seksueel gedrag van jongeren? Toen in augus
tus in Rotterdam meerdere jongens werden
aangehouden op verdenking van groepsver
krachting van een meisje, voerde een van de
advocaten op dat zijn cliënt was geïnspireerd
door drie letters: MTV.
Of de invloed van met seks overgoten video
clips inderdaad zover strekt, is niet met gege
vens te toetsen, zegt seksuologe en pyschologe
Sanderijn van der Doef, werkzaam bij het Na
tionaal Instituut voor Gezondheidsbevorde
ring. Dat media en internet een effect hebben
op opvattingen over seks bij jongeren, is evi
dent.
Media hebben volgens Van der Doef te zeer de
rol van opvoeder overgenomen van ouders en
school. „Ouders denken: er is al zoveel op de
televisie en er staat al zoveel in tijdschriften,
dat weten ze wel. Daar hoef ik niet nog een ge
sprek aan te spenderen." Aangezien ook veel
scholen minimaal voorlichten over seks, halen
jongeren hun informatie elders. „Op televisie
en internet zien de seksuele normen en waar
den er heel anders uit", zegt Van der Doef.
Kijkgedrag
Ouders hebben nauwelijks zicht meer op het
kijk- en chatgedrag van hun kinderen. Zo over
zichtelijk als weleer, toen een vriend of vrien
dinnetje thuis werd geïntroduceerd, gaat het
er lang niet meer altijd aan toe. Ouders heb
ben hun rol van poortwachter verloren: jonge
ren zoeken hun eigen weg in het virtuele en di
gitale labyrint.
Toch zou enig tegenwicht van de ouders wen
selijk zijn. „Ze zouden hun kinderen kunnen
vertellen dat seks iets prettigs is dat je met een
bijzonder persoon kunt delen", meent Van der
Doef. Het seksueel gedrag van jongeren heeft
volgens Van der Doef volwassen trekken ge
kregen.
In 1990 gaven de meeste jongeren bij een on
derzoek aan dat je toch wel verliefd moest zijn
om seks met iemand te hebben. In 1995 daal
de dat percentage van 52
naar 24 procent. Van der
Doef denkt dat affectie nu
nog minder een voorwaar
de is voor seks.
„Seks heeft een andere
waarde gekregen. Het is
niet langer iets bijzonders
dat je bewaart voor het mo
ment dat je je grote liefde
ontdekt. Seks voor de lust
mag."
Die opvatting, zegt Van der
Doef, paste tot dusver meer
bij volwassenen. „Op zich
is er niks mis met seks voor
de lust. Daar horen wel
spelregels bij, zoals reke
ning houden met de ander,
niet dwingen en niet over
grenzen heengaan."
Verschillende jongeren ge
ven - anoniem - aan dat zij
seks wel degelijk iets in
tiems vinden en niet zo
maar met iemand naar bed
gaan. „Zomaar seks... nee,
niks voor mij. Ik denk dat
er een hele hoop jongens
zijn die wel van one night
stands houden of met een
hoop drank op sneller seks
met iemand hebben, maar
ik zou me eerlijk gezegd
een beetje gebruikt voe
len", zegt een meisje.
Een jongen: „Ik moet echt
wel iets sterks voelen voor
een meisje. Natuurlijk kan
zich de situatie voordoen
dat ik een meisje tegenkom
en we allebei zo'n aantrek
kingskracht voelen dat we
met elkaar naar bed willen,
maar verder niets. Het is
hypothetisch", zegt de 17-
jarige, „want het is nog niet
voorgekomen."
Vrijpartij
Bij jongeren is de seksuele
mores minder uitgerijpt.
Daardoor kan een vrijpartij
makkelijker uit de hand lo
pen. Als je seks hebt met
iemand die je aardig vindt,
zul je eerder rekening hou
den met de wensen en
grenzen van de ander en
zul je ook eerder veilig vrij
en", zegt Van der Doef.
Ondanks de overvloed aan
seksuele boodschappen en voorlichting over
veilig vrijen, gaat de seksuele gezondheid van
jongeren gestaag achteruit. „Vanaf 2000 zit er
een stijgende lijn in het aantal geslachtsziek
ten", zegt Margot Mulder van Soa Aids Neder
land. De eerste cijfers voor dit jaar tonen een
iets gunstiger beeld, maar meer dan een stabi
lisatie zit er niet in.
Per jaar worden 60.000 Nederlanders besmet
met chlamydia, de meest voorkomende ge
slachtsziekte op dit moment. Bij 63 procent
gaat het om vrouwen tussen de 15 en 24 jaar.
Ook het aantal abortussen neemt toe.
„Vorig jaar was er sprake van een daling. Dat
komt mede doordat er minder asielzoekers
naar Nederland komen, zij vormen een extra
risicogroep. Dit jaar zou je verwachten dat die
Beelden op MTV zijn van invloed
op het beeld dat jongeren heb
ben van seks. Foto's: Reuters
trend doorzet. We zien juist
een lichte stijging in de cate
gorie 20-25 jaar", aldus direc
teur Olga Loeber van de Arn
hemse abortuskliniek Mildred-
huis.
Jongeren mogen dan ruim
schoots worden voorzien van
seksuele informatie, bij velen
ontbreekt de meest elementai
re kennis van het menselijk li
chaam. Dat blijkt uit vragen
die binnenkomen bij de Kin
dertelefoon en bij JTP's, centra
voor jongereninformatie.
Sandra van der Doef: „Uit een
TNO-onderzoek in 2002 bleek
dat jongeren, als de voorlich
tingslessen beginnen, weinig
basale kennis hebben over het
lichaam: de menstruatiecy-
clus, wanneer je vruchtbaar
bent of hoe een zwangerschap
verloopt. We denken: er is een
gigantisch aanbod aan infor
matie, dat zit wel goed. Ook al
kun je ieder uur van de dag
iets met seks op televisie zien,
die basale informatie haal je er
niet vandaan."
Strelen
Jongeren beginnen gemiddeld
op hun vijftiende met seksueel
gedrag (naakt naast elkaar lig
gen en elkaar strelen). Dat be
tekent, aldus Van der Doef, dat
je ze voor die tijd moet voor
lichten en daarmee moet
doorgaan als ze eenmaal gaan
experimenteren.
De leeftijd waarop jongeren
voor het eerst geslachtsge
meenschap hebben, daalt ge
staag. Bij het laatste groot
schalige onderzoek naar sek
sualiteit bij Nederlandse jon
geren (1995) bleek dat de
meesten tussen him 16 en 17e
jaar voor het eerst geslachtsge
meenschap hadden. Dat was
op dat moment een daling
met drie tot zes maanden ten
opzichte van 1990. Gezien de
korte tijdspanne, vonden des
kundigen het toen hard gaan.
Van der Doef verwacht dat de
seksuele carrière nu weer eer
der start. „Ik denk toch niet
vroeger dan gemiddeld zestien
jaar." Ze constateert ook dat
jongeren steeds meer partners
hebben en dat andere vormen van seks in zijn.
„Zoals orale en anale seks en misschien zelfs
ook wel groepsseks. Met orale seks wordt
steeds makkelijker meteen begonnen."
Volgens Amerikaans onderzoek zijn tieners die
vaak kijken naar programma's met een seksu
ele gevoelswaarde eerder geneigd een seksuele
verhouding aan te gaan dan jongeren die min
der bloot zien op tv. Het maakt daarbij niet uit,
aldus de onderzoekers, of er alleen over seks
wordt gepraat of dat er expliciete seksuele
handelingen te zien zijn.
Ook jongeren zelf zien wel een verband. De
16-jarige Vera uit Nijmegen: „Ik denk dat TMF
en MTV in bepaalde mate wel van invloed zijn.
Dan vooral TMF. Daar komen jongeren op die
het zelf over niks anders hebben. Als er iets op
televisie is, wordt het sneller normaal gevon
den."
Aan de andere kant heeft iedereen ook nog
zijn eigen opvattingen over seks. Dus het is
niet zo dat je denkt: oh die mensen op tv vin
den het normaal dat je op je dertiende al met
iemand naar bed bent geweest dus dan moet
ik dat ook."
Fictie
Martine Bouman, betrokken bij een onderzoek
in Engeland naar het effect van seks in de me
dia op jongeren, relativeert die uitwerking
eveneens. „Jongeren zien heel goed dat het
fictie is. Ze voelen zich verbonden met een
dramalijn, maar het is echt niet zo dat ze met
een nadoen wat ze op televisie zien."
Bouman geeft wel cursussen aan jongeren om
ze door soaps of jongerenrubrieken heen te la
ten kijken. „Dat leert ze om het niet al te seri
eus te nemen. In tijdschriften worden allerlei
vragen over seks opgeworpen, die eigenlijk
door de redactie worden bedacht. Maar dat
weten veel jongeren niet. Daardoor kun je al
gauw denken dat alle meisjes tobbend in bed
liggen omdat ze te grote schaamlippen heb
ben."
Media zijn machtig in het seksualiseren van
jongerenculturen. „Vanaf het moment dat vir
tuele media hun intrede deden, zijn jongeren
van de ene in de andere subcultuur gerold.
Voor die tijd had je gewoon geen idee wat er
aan de andere kant van de oceaan hip was",
zegt René uit Nijmegen.
Een voorbeeld van zo'n subcultuur is de bree-
zah-generatie, ofwel, in de schrijftaal die erbij
past, bReEzaH. De naam verwijst onder meer
naar het favoriete mixdrankje, de breezer.
Breezah-meisjes zijn jonge meisjes die veelal
uitdagend gekleed gaan. Ze hebben zich laten
inspireren door popiconen als Britney Spears
en Christina Aguilera. Ze hebben de naam
vroeg aan seks te beginnen en veel partners te
verslijten.
Tegenculturen op scholengemeenschappen
(zoals alto's, punkers en goths) noemen hen
breezah-sletjes met bijpassend karikatuur:
blond, tussen de veertien en zeventien jaar,
gebruiken fructis shampoo, beginnen een ge
sprek met 'weet je nog, gisteren op MSN'
(chatsite), dansen overdreven, vinden Bradd
Pit een lekker ding en ze zijn op hun elfde ont
maagd.
„Er zijn echt breezah-meisjes die t'fn hun der
tiende tot hun twintigste geen moment vrijge
zel zijn geweest", zegt René, zelf student aan
de Radboud Universiteit Nijmegen. Het is vol
gens hem niet uitzonderlijk om via de TMF-
chat te beslissen of je verkering krijgt of niet,
zonder de ander in levende lijve te ontmoeten.
Breezah-meisjes horen meer bij het vmbo dan
het vwo. Hoger opgeleide meisjes gaan vol
gens René minder makkelijk van bil. „Dat
komt omdat ze vaker omgaan met jongens in
dezelfde leeftijdscategorie. Een breezah-meisje
van 16 jaar met een jongen van 24 jaar zorgt
automatisch voor seksuele spanning. Zij is er
misschien geestelijk niet aan toe, hij des te
meer, dus komt het er toch wel van."
Seksuologe /psychologe Van der Doef consta
teert grote verschillen tussen laag en hoger op
geleide scholieren. „Jongeren met een lage op
leiding beginnen met alles eerder, met roken,
met drugs en ook met seks. Daar tegenover
staan de kinderen die zo lief en zoet zijn, dat je
denkt: al die verhalen over jongeren die steeds
vroeger met seks beginnen, zijn overdreven."
De 'onschuldige' types geven evenmin een re-
eel beeld.
Illustratie: GPD/Ruben L Oppenheimer
