Alles weten over iconen Collectie Luns levert 170 000 euro op
yDe zenuwen bij elke voorstellingy
KUNST CULTUUR
Jostiband repeteert voor Beatrix
Tenenkrommende tenoren
=)X speelt
eesterlijk
et echte
voelens
Boijmans koopt Bugatti-collectie
Qua Draad
in Leidse
galeries
Verbroederen op het Museumplein
beeves. Foto: AP
yes in nieuwe
Spike Lee
ood - De acteur Keanu
speelt de hoofdrol in de
ie film van Spike Lee,
>ht Watchman. De op-
met de ster van de Ma
ks beginnen in januari,
ght Watchman is een
dthriller naar een boek
ies Ellroy. Regisseur Lee
vooral bekend door zijn
ilcolm X uit 1992 met
Washington als activist
mensenrechten.
tbroek in
heater
it Henk Westbroek gaat
iktober volgend jaar met
laretprogramma de Ne-
Ise theaters in. De radio
zanger, columnist en
icus is daarmee een
weg ingeslagen. West-
aat tot en met februari
kleine theaters. Zijn
lloze show moet in die
tot wasdom komen. In
2005 staan de grote
s op het programma.
nuziek trok
joen mensen
dam - Ongeveer 9 mil-
Kv snsen hebben vorig jaar
nf irland een popconcert of
Y I bezocht. Dat blijkt uit
tr\ ran het Nationaal Pop
it, dat onlangs gegevens
r binnenkreeg van circa
ivals, kleine en grote po-
ran Mojo Concerts. Om-
registreren van deze ge-
zo bewerkelijk is, komt
ituut nu pas met de cij-
r2003. En jaar daarvoor
6,8 miljoen mensen de
ir de diverse poppodia.
theater recensie
Maarten Baanders
slling 'Marathon' door DOX.
n: 17/11 Leidse Schouwburg.
is een spel. Maar als je
van afhangt? In de jaren
len in Amerika de be-
lansmarathons gehou-
11 een beetje geld te ver
dansten mensen dagen-
t ze erbij neervielen,
n was dansen ernst. Al-
J ervan af.
ntheatergroep DOX
een hedendaagse 'Ma-
Ook in onze tijd zijn er
die zichzelf totaal uitle-
an iets wat eigenlijk
en spel is. In reality-batt-
v geven mensen zich
J? >t vermaak van de kij-
marathon van DOX is
terii ity-battle. Tien jonge-
eden de ring. In een
2QQ, mdes' dagen ze elkaar
ggen wat ze echt voe-
irvan ze dromen, waar-
rinnaar willen zijn, waar
voor zijn, wat ze mooi
rernjaan zichzelf of aan een
iden. Eerlijkheid en het
van een show zijn de
Alphense kunsthistorica Karin Braamhorst schrijft lexicon
ijkste spelregels. Wie
ienv
?n vj
p.v.
door Annelies Karman
alphen aan den rijn - Karin
Braamhorst had haar lexicon
over ikonen al bijna af, toen ze
aan publicatie dacht. In eerste
instantie maakte de kunsthisto
rica uit Alphen aan den Rijn het
overzicht voor haar cursisten.
„Ik vond het zonde om alles in
mijn computer te laten staan.
Het verbaasde me dat de eerste
uitgever die ik benaderde inte
resse had. Dezelfde week praat
ten we over hoe het boek eruit
ging zien. Ik was opeens schrijf
ster."
Inmiddels ligt 'Ikonen Lexicon'
in de winkel. Het boek telt bijna
vierhonderd pagina's met be
grippen, legenden, heiligenle
vens, gedichten, theologische
verhandelingen, citaten en af
beeldingen. „Het voorziet in
een behoefte", vindt de schrijf
ster. „Over ikonen zijn veel
boeken geschreven, maar geen
verzameling van begrippen. Dit
boek is compleet en toeganke
lijk."
„Ikonen zijn religieuze beelden
die hun oorsprong hebben in
de vroegchristelijke en Byzan
tijnse wereld", schrijft Braam
horst in het voorwoord van
haar boek. „Ik ben niet eens re
ligieus opgevoed", zegt de Al
phense. „Dat heeft het voordeel
dat ik een neutrale houding
heb. Tijdens mijn studie kunst
geschiedenis in Leiden heb ik
veel over religie en de bijbel ge
leerd. Ik verwonder me nog
steeds over de schoonheid van
kunst in het algemeen en die
van ikonen in het bijzonder.
Het is fascinerend hoe mensen
iets abstracts als religie om
kunnen zetten in iets tast
baars."
Braamhorst begon vier jaar ge
leden met het bestuderen van
ikonen. Ze werd gevraagd om
een cursus te geven over dat
onderwerp. Ze stemde in en
schreef het materiaal zelf. „Ik
ben in het verhaal gedoken en
dat heeft me gegrepen. Ikonen
zijn bijzonder omdat het een
gelaagde kunstvorm is: je moet
er in doordringen om het te be
grijpen."
Braamhorst is twee jaar bezig
geweest met het schrijven van
'Ikonen Lexicon'. Ze deed dit
naast haar werk als kunstena
res. Voor haar bedrijf Tekens
aan de Wand ontwerpt en
maakt Braamhorst muurschil
deringen die geïnspireerd zijn
door de Oudheid. „Ik werk
daarbij traditioneel, met pig
menten waar ikonen ook mee
zijn gemaakt. Ik maak mijn verf
zelf', legt Braamhorst uit.
„Ikonen hebben een hele rijke
geschiedenis", vertelt de
schrijfster. In haar boek zijn vijf
bladzijden gewijd aan dit on
derwerp. Opmerkelijk is de pas
sage over het tweede gebod uit
het Oude Testament, waarin
staat dat het afbeelden van God
verboden is. De discussie over
dit punt duurde eeuwen. Som
migen beweerden dat het niet
mogelijk was om God af te
beelden, omdat het ging om het
'Woord'.
De theoloog Johannes van Da
mascus vond in de achtste
eeuw dat afbeelden wel mocht.
„In het Nieuwe Testament staat
dat Jezus op aarde was geweest
als belichaming van God", legt
Braamhorst uit. „Mensen kon
den hem toen aanraken en na
tekenen, als ze dat wilden. Deze
stroming vond dat je Jezus
mocht afbeelden, omdat hij li
chamelijk aanwezig was ge
weest." De schrijfster bena
drukt dat gelovigen ikonen niet
aanbidden, maar ze gebruiken
Amsterdam - De veiling bij Sot
heby's van een verzameling van
schilderijen, meubelen, porse
lein, zilver, kunst en memorabi
lia van oud-minister Joseph
Luns van Buitenlandse Zaken
heeft 170.000 euro opgebracht.
De topstukken waren twee ce
remoniële dolken.
Een gouden dolk, bezet met
smaragd en diamant geschon
ken door koning Hassan II van
Marokko werd voor drie keer de
richtprijs (9000 euro) gekocht
door een Nederlandse verza
melaar. Een andere verzame
laar kocht voor 4560 euro een
dolk die de koning van Saudi-
Arabië ooit schonk aan de voor
malige secretaris-generaal van
de NAVO.
als hulpmiddel om in contact te
treden met de essentie van hun
geloof. „Dus als je het zo doet,
kun je Christus afbeelden",
concludeert Braamhorst.
Ze geeft cursussen, schrijft en is
beeldend kunstenaar. „Het is
druk, maar op een prettige ma
nier. Ik houd er van om meer
dingen tegelijk te doen en het is
fijn dat ik daar de kans voor
krijg."
Braamhorst is bezig met een
nieuw lexicon. Uitgeverij Terra
Lannoo wilde vanaf het begin
een serie maken van het werk
van de Alphense schrijfster.
„Mijn volgende boek gaat over
kunst uit de negentiende eeuw
in Nederland. Nederlandse
Karin
Braamhorst:
„Ik ben niet
eens religi
eus opge
voed."
Foto:
Mark Lamers
schilderkunst was toen erg be
langrijk, alleen zagen de men
sen hier het toen zelf niet. Ber-
lage noemde het de eeuw van
de lelijkheid." Braamhorst is
het niet met de architect eens:
„De negentiende eeuw is boei
end en divers. Het is onterecht
dat sommige mensen negatief
zijn over de kunst van deze
eeuw."
Het tweede lexicon van Braam
horst ligt waarschijnlijk in het
voorjaar van 2006 in de boek
handel.
'Ikonen Lexicon' - Karin
Braamhorst. Uitgeverij Lan
noo. Prijs 35 euro
door Theo de With
zwammerdam - „Ja, ik begin
nu toch wel een beetje zenuw
achtig te worden. De Alphense
Teunie Hoogendijk, gepokt en
gemazeld als keyboardspeelster
in de Jostiband, geeft het
schoorvoetend toe. Ze heeft net
gerepeteerd met René Froger
en Miranda van Kralingen en is
op weg naar de koffie. Het ge
sprek wordt ruw onderbroken.
„Hallo, ik ben Monique en ik
mag vrijdag helaas niet mee."
Het is de Jostiband in een not
endop. Altijd onverwachte
wendingen. De boog kan nooit
lang gespannen zijn. Dirigent
Wim Brussen, ook een Alphe-
naar, weet dat. En dus heeft hij
een vast repertoire aan grapjes
dat hij afwerkt en dus is er op
tijd koffie. Voor de verstandelijk
gehandicapte orkestleden zijn
zulke veiligheden bakens op de
repetitieavond in het dorpshuis
op het terrein van Hooge Burch
in Zwammerdam. Daarnaast
wordt keihard gewerkt. Zeker
vanavond, want het is de laatste
repetitie voordat vrijdag een
concert voor koningin Beatrix
wordt gegeven.
Omdat orkestleider Brussen eist
dat de artiesten met wie wordt
opgetreden minstens één keer
naar een repetitie komen, is het
een drukte van belang: volks
zanger René Froger, sopraan
Miranda van Kralingen en gos
pelzangeres Berget Lewis zijn
van de partij. Froger mag als
eerste repeteren. Hij voert de
klassieker Ach Margrietje van
Louis Neefs met de Josti's uit.
Het moet een paar keer over.
„Wim, mijn vader ligt in het
ziekenhuis", roept één van de
muzikanten tussendoor. „Doe
hem de groeten van ons alle
maal als je op bezoek gaat",
antwoordt Brussen voordat hij
Froger het sein geeft dat hij op
nieuw mag inzetten.
Na een haJf uur houdt de volks
zanger het voor gezien. „Ik
moet om half negen in de Are
na zijn", meldt hij met een blik
op zijn horloge. Froger sluit de
verstandelijk gehandicapte mu
sici duidelijk niet in zijn hart op
de manier waarop bijvoorbeeld
Frans Bauer dat doet. Hij trad
twee jaar geleden met het or
kest op in Ahoy' en werd zo'n
beetje doodgeknuffeld door de
orkesüeden. Bauer sprak hun
taal. Ook Jochem van Gelder,
presentator van een aantal kin
derprogramma's op NCRV-tele-
visie, bezit die gave. Hij presen
teert morgenavond het Oranje
Concert in de Grote Kerk van
Den Haag.
„Donderdag allemaal om acht
uur naar bed", roept Van Gel
der ter afscheid als hij naar buis
gaat. Het levert hem hoonge
lach op, maar ook de smeekbe
de om nog een sinterklaasliedje
te zingen. Natuurlijk laat hij
zich verleiden en de presenta
tor zet 'O kom er eeps kijken'
in. In een mum varrujd is het
een dolle boel in het dorpshuis.
„Zullen we die vrijdag ook maar
doen?" Hij beseft ook wel dat
het niet kan, want het concert
wordt op 1 januari door de
NCRV als nieuwjaarsconcert
uitgezonden. Het is de slotafle
vering van de serie die de chris
telijke omroep in december op
de buis brengt: 'De mensen van
de Jostiband'.
Amsterdam - Museum Boij-
mans van Beuningen heeft een
vijfdelige meubelcollectie van
de hand van Carlo Bugatti, de
vader van de beroemde auto
constructeur, voor 50.000 euro
gekocht tijdens een veiling in
Amsterdam. De in Moorse stijl
uitgevoerde meubels zijn rond
1900 gemaakt en zijn exempla
risch voor de werken van de
Italiaan. Het Rotterdamse mu
seum had ook succes met een
bod van 13.145 euro op de zo
geheten Mondial-stoel die Ger-
rit Rietveld in 1957 met zijn
zoon ontwierp. Het topstuk van
de veiling, het ook door Riet
veld ontworpen Brugmantafel
tje. ging voor 69.130 euro over
in Amerikaanse handen.
muziek recensie
Susanne Lammers
Concert: Larger than Life door The Ten
Tenors. M.m.v Steven Baker en Michael
Manikus. Gehoord: 17/11,
Stadsgehoorzaal, Leiden.
'Larger than Life' van de Au
stralische groep 'The Ten Te
nors' beantwoordt aan alle Ne
derlandse vooroordelen van
een Duitse televisie-show. Het
zit gelikt in elkaar en alle num
mers worden van hun eigen
heid ontdaan. Of ze zich nu be
zig houden met totaal suf ge
zongen pophits of een uitstapje
maken naar het ultra-light klas
sieke repertoire, de heren laten
zich telkens kennen als man
nen die eerst commercieel den
ken en pas in een heel, heel laat
stadium zich bezig houden met
muziek. Het moet vooral mak
kelijk zijn en daarom klinkt al
les vet, klef of lomp. Meer ver
want aan Boney M dan aan de
drie tenoren.
Echt mooie stemmen lijken er
niet tussen te ritten; de groep
laat zich splitsen in mannen
met een hoogst vibrateuze klas-
siekerige aanpak en mannen
die een wat poppiger stijl han
teren, maar alle tien hebben ze
een voorkeur voor hard en on
genuanceerd. De arrangemen
ten vallen weg door de overda
dige versterking; meerstemmig
heid is alleen te horen als je je
oren dicht houdt.
Swingen doet het niet. 'Blame it
on the boogie', van de Duitser
Mick Jackson vóór het beroemd
werd door The Jacksons, is van
zijn elastieken ritme ontdaan, is
plomp en dof geworden. 'Bohe
mian Rhapsody' klinkt als een
blinde imitatie, met teveel snik
jes en kitscherig pathos. Maar
het minst smaakt mij hun aan
pak van de opera-tophits. The
Ten Tenors begonnen al slecht
met een totaal onverstaanbaar
en nogal ingeblikt klinkend 'Fu
niculi Funicula', maar ronduit
stuitend is hun 'Opera without
the boring bits'. De vijf 'hoogte
punten', waaronder stukjes uit
de Faust, de Parelvissers en de
Fledermaus, verworden tot ka
rikaturale deuntjes, waarin al
leen maar wordt uitgedrukt:
'kijk mij eens leuk doen'. lief
deloos gebrul, geen idee van
frasering, timing of tempo,
knerpende stemmen in een on
gelijke puinhoop.
Na de pauze bakken ze er niet
veel meer van. Het Beach-boe-
ketje kan er net mee door, de
Australische 'folksongs' worden
veel te zwaar aangezet en mis
sen dus authenticiteit. Alleen
de 'Saturday Night Fever'-hits
lijken ze echt te snappen.
leiden - Textielkunst. Het klipkt
truttig, maar acht kunstenaars
laten komend weekeinde in
Leiden zien dat er met textiel de
meest uiteenlopende kunstwer
ken rijn te maken. Zij doen dat
vrijdag, zaterdag en zondag in
galerie Sidac Studio aan de Ho-
gewoerd. Omdat ook twee an
dere galeries aandacht beste
den aan deze kunstvorm, kan
worden gesproken van een
Leidse Textielkunstroute.
Het initiatief voor deze route is
genomen door kunstenaaxsfrii-
tiatief Qua Draad. Dit bestaat
uit acht kunstenaars uit dt? re
gio's Leiden en Rotterdam (fiq
op enigerlei wijze textiel in hun
kunst verwerken. Een van hen
is de Leidse buitenkunstenares
Ludy Feyen, die eerder dit jaar
opzien baarde met een grote
installatie van wilgentenen bij
de molens van Kinderdijk.
De opening van het textielkuns-
tweekeinde is vrijdag om 19.00
uur met een performance van
kunstenaar en dichter Gerard
Huisintveld in Sidac Studio. Op
zaterdag rijn er verder nog een
drietal lezingen.
Zo vertelt Herbert van Hoogda-
lem om 16.30 uur over de
voortgang van de plannen voor
restauratie van het Leidse We
vershuis. Op zondag zijn er op
nieuw lezingen en workshops.
Kitty Zijlmans, hoogleraar mo
derne beeldende kunst aan de
Universiteit Leiden, sluit de
manifestatie om 16.30 uur af.
De twee andere exposities in
het kader van de textielroute
rijn bij Ars Aemula Naturae en
galerie Zóne. De tentoonstelling,
bij kunstgenootschap Ars Ae
mula Naturae aan de Pieters
kerkgracht heeft de toepasselij
ke titel 'Stof tot nadenken' mee
gekregen en omvat werk van
Tïlleke Schwarz, Ria van Dijk en
Hetty Arens. In Zóne presente
ren Hetty Arens. Els van Baarle,
Brigit Daamen, Marcella Tessari
en Hanke Wiegand hun werk.
Wilbert Gieske moet boven zichzelf uitstijgen in kindermusical
Wilbert Gies
ke en Menno
Bentveld spe
len vanavond
een thuiswed
strijd in de
Leidse
Schouwburg.
Foto: GPD
overtuigen. Kinderen komen
meestal rumoerig binnen, maar
na tien minuten rijn ze stil. Dat
is een goede graadmeter. Ik ge
niet ervan als die kinderen je na
afloop bij het uitdelen van de
handtekeningen met stralende
ogen staan aan te kijken."
Familiemusical De Zeven
sprong - vanavond Leidse
Schouwburg 19.00 uur.
amsterdam/anp - Onder het
motto Stay Close! geeft een keur
aan popartiesten zondagmid
dag een verbroederingsconcert
op het Museumplein in Am
sterdam. Het gaat om onder
anderen Blof, Ali B, Kane, K-Li-
ber, Lange Frans en Baas B.
De moord op filmmaker Theo
van Gogh en de gebeurtenissen
en spanningen die daardoor
werden opgeroepen, vormen de
aanleiding voor het gratis toe
gankelijke minifestival. Tussen
15.00 uur en 17.00 uur geven de
artiesten korte optredens.
„Het initiatief hiervoor is geko
men vanuit de muziekwereld.
Het zou goed kunnen dat zich
de komende dagen nog een
flink aantal artiesten aansluit",
aldus de zegsman van Mojo.
Dolf Jansen en Howard Komp-
roe presenteren het evenement.
De initiatiefnemers roepen met
name de jongeren uit alle ge
meenschappen in Amsterdam
op om vooral bij elkaar te blij
ven.
De organisatie van het concert
is in handen van Mojo. Deze
organisatie werd door diverse
artiesten benaderd omdat rij
recent ook de organisatie van
het afscheid van André Hazes
en het benefietconcert van
Warchild organiseerde. De ge
meente Amsterdam onder
steunt het initiatief van de ar
tiesten.
Blof. Foto: GPD
door Els Boer
leiden - Binnen de overwegend
piepjonge cast van familievoor
stelling De Zevensprong is Wil
bert Gieske (57) met zijn grijze
haren een opvallende verschij
ning. Hij is weliswaar de oudste,
maar weet zijn ruime toneeler
varing heel goed te benutten.
Vanavond staat hij op de plan
ken in zijn geboortestad Leiden.
In De Zevensprong, naar het
boek van Tonke Dragt, worden
fantasie en werkelijkheid in een
aangename mix met elkaar ver
weven. Schoolmeester Frans -
een rol voor Menno Bentveld,
bekend van VARA-program-
ma's als Jules Unlimited, Her
examen en het Jongeren Lager
huis - gaat met rijn schoolklas
op zoek naar een schat. Zij be
landen in Het Trappenhuis, de
woning van de graaf, waar zij in
een ingenieus decor van ontel
bare traptreden de schat uit
handen van de enge graaf moe
ten redden.
Een aansprekende musical ma
ken voor een doelgroep van 7+
is niet eenvoudig. Voor Wilbert
Gieske is het bovendien de eer
ste keer dat hij een zangrol
heeft. Met name het nummer
'Welkom in het Trappenhuis'
vindt hij erg moeilijk. „Bij elke
voorstelling heb ik de zenuwen,
een soort wedstrijdspanning,
denk ik. Ik ben nu eenmaal
geen Henk Poort. Als acteur
hoef ik me niet meer te bewij
zen, maar als zanger moet ik
steeds proberen boven mijn ei
gen minimum uit te komen. Ik
had al wel in Chorus Line ge
staan, maar niet zingend én
dansend. Maar dit geeft me wel
veel plezier, van zingen krijg je
een goed humeur."
,Als Grisenstijn speel ik de
slechterik, een etter. Daarbij sta
ik tegenover spelers tussen de
20 en 25 jaar oud die erg stevig
in hun schoenen staan. Ik heb
dan wel meer speelervaring,
maar in zingen en muzikaliteit
rijn zij mijn meerderen. Het
werken met jonge mensen kan
ik iedereen aanraden. Er rijn
misschien best eigenwijze types
bij, maar ze hebben ontzettend
veel energie waarin je vanzelf
meegaat."
De opnamen voor Gieskes rol
als Robert Alberts in de soapse
rie Goede Tijden, Slechte Tijden
gaan naast deze voorstelling ge
woon door. „Ze werken daar
erg mee. Soms mag ik eerder
weg en op woensdag en in het
weekeinde ben ik vrij. Ze zijn er
zelfs trots op dat ik De Zeven
sprong erbij doe. Ik sta nu al
vijftien jaar in GTST en toch
verveelt dat nooit. De verhaal
lijn verandert voortdurend en
dus ook mijn personage, zowel
in uiterlijk als in karakter. De
productie werkt fantastisch, het
is een goed geoliede machine
met een resultaat waar twee
miljoen mensen per dag naar
kijken."
Leidenaar Menno Bentveld
speelt vanavond eveneens een
thuiswedstrijd. Zijn rol als
meester Frans vraagt heel veel
energie, vertelt hij, terwijl hij
zijn pruik begint schoon te ma
ken. „Fantasie en werkelijkheid
switchen snel. Ik heb veel to
neel gespeeld, maar nooit ge
zongen. Nu doe ik meerdere
liedjes, ook vijf- en zesstemmig.
In de finale zingt ieder zijn ei
gen lied. Het heeft weken ge
kost eer dat er allemaal in zat.
Voor mij en eigenlijk voor ie
dereen is dit een marathon,
want wij staan met z'n negenen
bijna constant op het toneel."
Wilbert Gieske: „Deze musical
is leuk, origineel en spannend.
Juist ook in een kindervoorstel
ling moet je je publiek kunnen
