Zuid-Dalmatië: de nieuwe Cóte d'Azur?
F
TOERISME
Maretakken in het Geuldal
ppinggids
Antwerpen
feestdagen in aantocht
Je kleerkast natuurlijk
h aangevuld. Wie eens
iders wil zien dan de
[ee-winkelstraten in Ne
rf kan daarvoor uitwijken
elgië. Antwerpen bijvoor-
fyaar een keur van uit-
jnde winkels en shops te
is. Om het de bezoekers
ijkte maken, is er sinds
jn gratis shoppinggids die
ters in vier talen de weg
p het boekje is de stad in
jnkelzones opgedeeld
jr deelgebied alle infor-
pver parkeren, pinauto-
taxi's en andere nuttige
or shoppers. Het boekje
g op te halen bij het toe-
jureau aan de Grote
en aan de balie van
jjingin Astridplein 26.
name
hortus
irdag 20 november
de Amsterdamse Hor-
ticus brede voorlich-
;even over Suriname. De
itiemiddag begint om
en eindigt om vijf uur.
ie komt steeds meer in
toeristische bestem-
b de mogelijkheden voor
•n en reizigers die rust
avontuur zoeken zijn
dit land vol natuur. Di-
Immink van Surinam
ys zal in de tropische
de recreatieve mogelijk-
van dit stukje Zuid-Ame-
|de doeken doen. De en-
rijf euro.
r kerstmarkt
1 de grens
{vindt het verschrikke-
knder wordt er wild van:
irkten. Ook in Neder-
n oprukkend fenomeen
[or de echte kerstmarkt
toch naar het buiten-
i. NS Travel speelt daar
in met een reeks aan-
en voor een- of meer-
pips naar sfeervolle
jrkten in onder meer
(ld, Engeland en Frank-
tuurlijk gaat dat per
aar wie wil kan ook met
i auto. Prijzen variëren
mro voor een dagje
(één overnachting, ei-
roer) tot 165 euro voor
jen Berlijn (met zo'n
rerschillende kerst-
li. Voor meer informa-
>30-2977 291 en www.n-
VRIJDAG 12 NOVEMBER 2004
jersport
ïland
idair op
irancisco
Nog maar twee jaar geleden was
winkelen in Dubrovnik aardap
pels kopen, nu gaan panden
voor hogere bedragen weg dan
in Amsterdam. De stad is hard
op weg een nieuw Saint-Tropez
te worden en Zuid-Dalmatië een
nieuwe Cöte d'Azur.
door Cees van Zweeden
Net buiten Dubrovnik, aan de
kustweg naar het zuiden, is een
parkeerplaats die geen reiziger
ongeroerd laat. Geliefden vallen
er elkaar in de armen, kinder
hoofdjes steken gebiologeerd
boven de vangrails uit, handen
zoeken wanhopig naar came
ra's. Een ouder echtpaar uit
München staat minutenlang
vastgenageld aan het asfalt,
voordat zij zegt: „Dit is onge
looflijk, toch?"
Beneden baadt de middeleeuw
se stad in het zonlicht, met zijn
kloosters, paleizen en marme
ren straten. Daarachter rijzen
eilanden van smaragd op uit
een zee die blauwer is dan
blauw. Nergens is ook maar een
vierkante meter beton te zien,
of een moderne villa, of zelfs
maar een zwembad. Niemand
verlaat de parkeerplaats zonder
eerst op de knop te hebben ge
drukt. En op de foto staan
slechts drie dingen: rode daken,
groene eilanden, blauwe wate
ren.
Niet ver van de parkeerplaats
wordt deze herfst een begin ge
maakt met de aanleg van een
golfterrein, dat volgend jaar in
gebruik wordt genomen. „Het
zal de mooiste van Europa
zijn", zegt Franjo Marijanovic,
een makelaar, zelfverzekerd.
„Geen enkele golfbaan heeft
zo'n uitzicht."
Saint-Tropez
Nog maar twee jaar geleden
was winkelen in Dubrovnik
aardappels kopen, nu gaan
panden voor hogere bedragen
weg dan in Amsterdam. „Toen
wij in hier een modezaak van
Vanja Strok openden, werden
we voor gek verklaard", zegt
Zrinka Jelavic, die de public re
lations doet voor onder meer
het 5-sterrenhotel Excelsior.
„Nu zijn er al een Escada-bou-
tique, een Baldanini-schoenen-
zaak en een modewinkel van
Brioni."
Dubrovnik is hard op weg een
nieuw Saint-Tropez te worden.
Beroemdheden verruilen in
drommen de Provence en
Toscane voor Zuid-Dalmatië.
Bill Gates houdt van Hvar, Da
vid Beckham wil naar verluidt
een mausoleum in Cavtat ko
pen, prinses Caroline van Mo
naco zou op een privé-eiland
azen.
Het bestemmingsplan wil van
Zuid-Dalmatië een 'upmarket'
bestemming maken, zoals het
in jargon heet. De natuur moet
geconserveerd worden, groot
schalige projecten vermeden,
hotels opgewaardeerd. Behalve
de golfbaan boven de oude stad
moet er nog een ten noorden
van Dubrovnik komen en twee
in Konavle, de ongerepte streek
die aan Montenegro grenst. In
Montenegro is nog een vijfde
baan gepland.
Cavtat, een middeleeuws stadje
aan de Dubrovnik Rivièra, krijgt
een nieuwe haven omdat de
oude te klein is geworden voor
de immense privé-jachten die
er in de zomermaanden aan-
Beneden baadt de middeleeuwse stad in het zonlicht, met zijn kloosters, paleizen en marmeren straten.
meren. Het krijgt ook een zoge
naamd 'boutique-hotel', geves
tigd in een oude school, voor
mensen met uitzonderlijk diepe
zakken.
Geen oorlogsschade
De oude stad Dubrovnik, twaalf
jaar geleden gehavend in de
oorlog, is inmiddels geheel her
steld. Kniesoren vallen over de
nieuwe dakpannen, die iets te
rood zouden zijn. Maar de
meeste bezoekers zijn verbaasd
geen oorlogsschade meer te
zien.
Volgens oudgediende toeristen
ziet de stad er zelfs beter uit
- .-*^1 "i
SSjT-HHAtjUiii IMIA-
[avian Wintersports
peel verzorgde winter-
js aan naar Finland. Een
in maart van dit jaar
groot succes. In de-
moeten de eerste echte
jgasten vertrekken.
/eldig land om een
jortvakantie te houden
(lleen omdat je er zo-
ir kunt doen dan skiën
toarden. De beleving is
en wel tegenovergesteld
(der positieve kanten
(ersport in de Alpenlan-
I promoot het bedrijf,
keer over wil weten is
op een informatie-
'e maandag 6 decem-
ït gehouden in Snow-
Spaarnwoude. Aan-
PO uur. Zie ook
indinavianwinter-
en langs
»ms leven
irschijnt het boek
s Brabant - Lezend
id door mystiek Bra-
dit boek negen verha-
het rijke roomse leven
t in Noord-Brabant kan
•^prvaren. Het boek bevat
Jnetsroutes die langs dè
'In de verhalen voeren,
om drie nieuw ontwik
tsroutes. Deze voeren
kken waar bijzonder
f erfgoed is te vinden,
den variëren van 30
)meter. Het boek is
0 euro verkrijgbaar bij
ntse VW kantoren, de
•ekhandels in Neder-
lok te bestellen via
rismebrabant.nl.
De Pilepoort, hoofdingang tot de oude stad.
Dubrovnik is hard op weg een nieuw Saint-Tropez te worden.
dan voorheen. Er is een oor
logsmuseum bijgekomen, en
sommige gebouwen waren so
wieso toe aan grondige restau
ratie.
Het magnifieke Franciscaner
Klooster, dat 's werelds oudste
werkzame apotheek herbergt,
bleek onder zijn gepleisterde
muren tal van geheimen te be
waren. Bij de restauratie kwa
men fresco's, gotische ramen
en onvermoede bogen te voor
schijn. „Het klooster dateert uit
de 14de eeuw", zegt Padra Si-
kic, de abt. „Maar we kenden
zijn vroegste geschiedenis niet.
Alle gegevens daarover waren
in 1667 verloren gegaan, toen
de stad door een zware aardbe
ving werd getroffen."
De kloosterbibliotheek, die
meer dan 70.000 boeken bevat,
blijft voor toeristen gesloten.
Maar Dubrovnik en de andere
middeleeuwse steden in Zuid-
Dalmatië (Cavtat, Ston, Korcu-
la) hebben genoeg te bieden
om bezoekers van het strand te
houden. En anders dan de Cöte
d'Azur wordt Zuid-Dalmatië in
de zomer niet overlopen door
r^a m
Foto's: Zeljko Tutnjevic
toeristen. De hele streek, die
bijna 200 km lang is, heeft am
per 60.000 bedden, waarvan de
helft bij particulieren.
Maar het is niet alles goud wat
er blinkt. Zuid-Dalmatië ont
beert nog steeds een keur van
goede restaurants. „Onze klan
ten roemen allemaal de prach
tige landschappen, de ongerep
te natuur, de heldere zee, de
oude steden, de vriendelijke
mensen", zegt Tara Hawlrins
van Croatian Villas, een Lon-
dens agentschap dat hoogwaar
dige accommodatie aanbiedt.
„Maar ze beklagen zich over
het voedsel."
Wie niet van vis of pizza houdt,
heeft een probleem. „Veel goe
de koks hebben tijdens de oor
log Kroatië verruild voor Italië,
waar ze meer verdienen", zegt
Zrinka Jelavic van Hotel Excel
sior.
„Wij zijn er al toe overgegaan
buitenlandse chefs te rekrute
ren. We kunnen ons geen slecht
voedsel permitteren. Onlangs
hadden we hier Roger Moore,
die in ons restaurant zijn ver
jaardag vierde. Maar veel gewo
ne restaurants moeten zich be
helpen met onvoldoende ge
kwalificeerd personeel."
Een ander probleem is het ont
breken van goede privé-accom-
modatie. „Veel Kroaten hebben
nog de dwaze gewoonte in één
gebouw vijftig kleine apparte
mentjes te willen proppen",
zegt Tara Hawkins, wier Croati
an Villas in heel Zuid-Dalmatië
slechts enkele tientallen luxu
euze huizen en appartementen
heeft. „Het gevolg van die
schaarste is dat sommige van
die huizen duurder zijn dan in
bijvoorbeeld Frankrijk."
FEITEN CIJFERS
Dubrovnik is per auto in twee dagen te bereiken. Vanaf volgend
jaar is de autoweg naar Makarska klaar, waarna de rit over de fa
meuze Jadranska Magistrala nog twee uur vergt.
Croatia Airlines vliegt ('s zomers) rechtstreeks naar Dubrovnik. 's
Winters alleen via Zagreb. Info: www.croatiaairlines.hr, tel.
020 3164 280.
Er zijn campings op het schiereiland Peljesac, bij Kupari bezuiden
Dubrovnik en bij het vissersdorp Molunat vlak voor de grens met
Montenegro.
Goedkope kamers zijn te boeken via www.adriatica.net, luxueuze
huizen en appartementen bij
www.croatianvillas.com.
Algemeen: Kroatisch Verkeersbureau, Postbus 277, 2800 AG Gou
da, tel. 0900 2022 102, mail:
info@kroatischverkeersbureau.nl, website:
www.kroatischverkeersbureau.nl. Zie ook http://kroatie-dalmatie-
.pagina.nl.
Websites Dubrovnik:
www.dubrovnik-online.com;http://web.tzdubrovnik.hr; http:
/www.dubrovnik4u.com;
Websites Dalmatië: http:www.dalmatianet.com; http:
//dalmacija.net/site/home; http://www.dalmatia.info.
t vliegt met ingang van
J05 van Schiphol naar
isco in Califomië. De-
opt via een stop op
Bn Keflavik op IJsland,
loemde datum wordt
liphol vijf keer per
let naar IJsland gevlo-
jee maal per week
fcd op San Francisco.
Bi wordt dat per week
|op IJsland en vier keer
jnd op San Francisco,
len op San Francisco
litgevoerd met een
|7 met een capaciteit
raelen waarvan 30 in
pss class. Reizigers van
Toord-Amerika hebben
Ijkheid hun reis zon-
jnende kosten te on-
p voor een bezoek aan
door Gerard Chel
Heuvelland, Mergelland, Krijt
land. Verschillende namen voor
het land dat zich Zuid-Limburg
noemt. Met als klaterend mid
delpunt de Geul, die snel en
slingerend stromend een
magnifieke wereld heeft gecre-
eerd. Voorbeeldige vallei voor
een weekeindje-lekker-weg-in-
eigen-land.
Lemiers, Wahlwilier, Camerig
en Cottessen. Heerlijke namen
waarbij je je al snel in 'n
vreemd en ver buitenland
waant. Niets is minder waar, al
zal voor menig Hollander deze
heuvelachtige uithoek altijd
blijven voelen als iets van 'over
de grens'. Dat maakt het voor
ons, van boven de rivieren, na-'
tuurlijk zo aantrekkelijk. Even
een weekeindje weg in eigen
land en toch alle dagen steeds
maar weer denken dat je je pas
poort bent vergeten.
Nu is dat in Zuid-Limburg niet
zo moeilijk, want te voet, per
fiets, op het paard, met de auto,
of in een heteluchtballon als
het moet, zijn de toch al ver
vaagde grenzen snel overgesto
ken. Voordat je er erg in hebt,
zit je in België, de Voerstreek,
Duitsland. We zullen er dit
weekeinde, soms per toeval, di
verse malen geraken.
Maar daar is het ons niet om te
doen. Nee, wij willen een paar
fikse wandelingen op onze con
duitestaat kunnen bijschrijven.
Met na afloop uiteraard een
warm bad en een stevig maal.
En ziedaar, na enig zoeken op
internet biedt het NH Zuid
Limburg Hotel in Epen een ar
rangement dat ons aanspreekt:
wandelen, sauna en lekker eten.
Het hotel kent, zo blijkt bij aan
komst, weliswaar alle stereoty
pe ingrediënten van een keten -
hotel, maar biedt door zijn lig
ging bovenop de 210 meter ho
ge heuvel aan de rand van het
Onderste Bosch een sprookjes
achtig vergezicht. Zelfs vanuit
het restaurant - prima keuken
overigens - blikken wij tot ver in
België.
Eli Heimans
We worden wakker en zien zo
waar de zon, die de glooiende
landerijen in een diffuus licht
zet. Terwijl de rest van Holland
onder een grijs vergiet ligt en
nat wordt, gaat hier in de Lim
burgse heuvelen de jas uit en
overwegen we zelfs even zon
necrème mee te nemen. Het is
dus toch waar: in het zuiden
van het land een paar graden
warmer.
We houden ons netjes aan de
routebeschrijving van het hotel,
al kopen we bij de lokale VW
wel enig ander kaartmateriaal
ter nadere oriëntatie. 'In het
spoor van Eli Heimans' is de 8,5
km lange wandeling gedoopt en
zal ons de komende uren over
heuvelen, in een watermolen,
tussen meidoornheggen, langs
vakwerkhuisjes, over weides
met grazende Schotse Hooglan
ders en door gaarden met
hoogstamfruitbomen leiden.
Hoogstamfruitbomen? Nabij
het gehucht Camerig, met en
kele fraaie vakwerkhuisjes en 'n
-I
Een vakwerkhuisje, zo'n ander typisch Zuid Limburgs accent.
Foto's; GPD
ietwat groot uitgevallen boerde
rijcamping, ligt de Bellet, een
stokoude boomgaard met forse
bomen. De kronen hebben de
vorm van hun vruchten, de bre
dere dragen appels, aan de ho
gere hangen peren. Vrijwilligers
rapen het fruit waarvan het le
venselixer 'Eau de Vie de Lim-
bourg' wordt geperst.
Onderwijzer Heimans, een van
de oprichters van Natuurmo
numenten, deed ooit in het
Geuldal bodemonderzoek en
vond er fossielen. We dalen af
naar de groeve die naar hem is
vernoemd en ook wel wordt ge
zien als het oudste stukje Neer-
lands bovengrondse bodem,
met een leeftijd van zo'n 270
miljoen jaar. Zelfs voor ons le
ken zijn de verschillende lagen
leisteen duidelijk zichtbaar. Er
boven ligt het seismologisch
station van het KNMI, dat ge
wetensvol het beven van de
aarde registreert.
Slechts 'n enkele maal voert de
wandelroute ons over het asfalt,
meestentijds zetten we gelukkig
onze stappen op onverharde
kerkepaden door het land of op
door regen uitgeholde kiezelpa
den. Draaihekjes voorkomen
dat het vee de wei verlaat. De
hond moet aan de lijn, uiter
aard. Wij verbazen ons telkens
weer over het magnifieke uit
zicht. Heuvels, dorpen en kerk
torens ver aan de einder teke
nen zich verrassend scherp af.
Hoge populieren begeleiden
ietsje verderop de meanderen
de Geul, die doorgaat voor 's
lands snelst stromend riviertje.
De Geul vindt zijn bron nabij
Lichtenbusch, tegen de Bel
gisch-Duitse grens en maakt
derhalve een behoorlijke om
weg om bij Bunde in de Maas te
vloeien.
Maretakken
Op sommige plekken zien we
hoe de stroming ongenadig de
oevers slijt. De buitenbochten
steil en grillig en voortdurend
afbrokkelend, de binnenboch-
ten glooiend en aanslibbend.
Nu de bladeren van de bomen
zijn gewaaid is goed te zien hoe
de maretak zich aan de takken
heeft vastgekleefd. De beze
machtige plant, een halfpara-
siet, vormt zich tot een grote
bol en vanuit de verte lijken het
grote, verlaten vogelnesten,
't Zinkviooltje heet de lokale
fietsverhuurder. De Geul voert
vanuit België zink en lood aan
waardoor in het dal kenmer
kende planten zijn ontstaan zo
als de zinkboerenkers en dus
ook het zinkviooltje. Niet dat
we ze zien, maar het is altijd
nuttig te weten.
Over het bruggetje naar water
molen de Volmolen. We heb
ben geluk want de schoepen la
ten zich door de Geul rond
draaien zodat achter de muren
de molensteen de graankorrels
fijnmaalt.
Vlakbij ligt buurtschap Cot
tessen dat terecht wordt om
schreven als een van de mooi
ste stukjes landschap die ons
land rijk is. Bossen, weides,
houtwallen, heggen en beekjes
omsluiten dit reservaat, dat bo
vendien wordt opgesierd door
een fraaie vakwerkboerderij.
Zo'n ander typisch Zuid Lim
burgs accent. Opgetrokken uit
leem, mest, stro, wilgen- en ei
kenhout. Nu wit gekalkt, maar
oorspronkelijk beige van kleur.
Eigenlijk een soort skeletbouw,
die vakwerkhuisjes, en zo zou
den ze ook ooit bedoeld zijn le
zen we ergens: om snel een wo
ninkje te kunnen bouwen.
Carolus Thermen
Het pittige jubileumbiertje van
de Gerardushoeve is de opmaat
voor een activiteit van geheel
andere garnituur: het sauna
landschap van de Carolus Ther
men in Aken, onderdeel van het
door ons gekozen arrangement.
'Het is hier net zo stil als in een
Raststatte langs de Autobahn',
moppert een bezoekster op de
We worden wakker en zien zowaar de zon, die de glooiende landerijen in een diffuus licht zet.
website van Carolus, die wij een
paar dagen eerder thuis hadden
geraadpleegd. Om ons ervan,
ter voorkoming van pijnlijke
misverstanden, te vergewissen
dat het stoomgedeelte zwem-
broekvrij is. Bij de entree krij
gen wij een chip om de pols die
toegang geeft tot de baden en
waarmee we alle extra's kunnen
betalen - het echte afrekenen
geschiedt na afloop.
Inderdaad, rustig is anders deze
zaterdagmiddag maar het
stoort niet en we kunnen alle
sauna's, stoombaden en aarde
en steengrotten nemen die we
willen. Om te voorkomen dat
alle relaxstoelen permanent be
zet zijn, wordt aan de 'Liebe
Gaste' met succes gevraagd
geen handdoeken ter reserve
ring op de ligstoelen te drape
ren. Een beleid dat niet lukt in
de rustruimte met open haard.
Mede-saunagangers lezen er
complete romannetjes uit. Dat
duurt ons, na 3,5 uur zweten, te
lang.
Wanneer we later het bonnetje
controleren, ontdekken we dat
de chip van Carolus een eigen
ritme kent. We blijken de sauna
zowaar een kwartier eerder te
zijn binnengeslipperd dan de
parkeergarage. En de chip be
gint al te tellen als je bij de re
ceptie staat en tikt lekker door
als je eerst even in het winkeltje
handdoeken huurt. Hoezo 'Lie
be Gaste'?
De volgende dag veteren we,
geheel verschoond, opnieuw de
wandelschoenen vast om het
andere deel van Epen te ver
kennen. Na afloop waarvan wij,
veel te laat natuurlijk, voor het
eerst dit weekeinde de vork zet
ten in een stuk verse vlaai.
De Heimansgroeve, het oudste stukje Neerlands bovengrondse bo
dem.
FEITEN CIJFERS
Arrangement: 'Genieten van de herfst in Zuid Limburg'.
Aangeboden door: NH Zuid Limburg Hotel, Julianastraat 23a,
6285 AH Epen, tel. 043-4551818, e-mail nhzuidlimburg@nh-ho-
tels.nl, www.nh-hotels.com.
Thema: Wandelen en/of fietsen door het Zuid-Limburgse Heuvel
landschap plus bezoek aan de Carolus Thermen in Aken.
Inhoudend: 2 overnachtingen, 2x ontbijt, lx diner, 2 wandelrou
tes, voucher voor warme chocolademelk of glühwein en 3,5 uur
opwarmen in de Carolus Thermen in Aken.
Prijs: 129,50 euro p.p., excl. dranken. Extra's: gebruik sauna 12,50
euro, solarium 4,50 euro, dag fietshuur routekaart lunchpakket
10 euro. Huisdieren op aanvraag. Gebruik zwembad is gratis.
Bijzonderheden: Bij de VW's in de diverse dorpen zijn vele auto-,
wandel-, ruiter-, ATB- en fietsroutes te krijgen, alsmede informa
tieve folders van onder meer Staatsbosbeheer, Natuurmonumen
ten en Het Limburgs Landschap.
Info Carolus Thermen:
www.carolus-thermen.de;
Op diverse plaatsen worden de komende herfst- en wintermaan
den begeleide wandeltochten georganiseerd. Informatie daarover
bij de lokale VWs, zie onder meer www.vwzuidlimburg.nl.
