'Alles zeggen in het openbaar mag niet'
BINNENLAND 2
'Geduld van groot deel
van Nederlanders is op'
'Praten om elkaar vast te houden'
Ruime meerderheid vindt dat Van Gogh te ver ging met term 'geitenneukers'
Afscheid met een biertje
Spanje zoekt
verdachten
in Nederland
Hoofdverdachte
vrij in Utrechtse
terrorismezaak
Hardere aanpak België
extremistische moslims
Remkes: Donner moet niet
zo snel op de rem trappen
imouders
aken school
Ouders van leerlin-
noslimscholen hebben
lewaking van scholen
genomen. Ze doen dat
surveilleren of zelfs op
te overnachten. Dat
zitter S. Benayad van de
fan islamitische scholen
steren in het tv-pro-
a Nova. De bewaking
icholen is al begonnen
bomaanslag op een is-
he school in Eindho-
e angst is behoorlijk."
1 heeft de scholen gead-
een extra oogje in het
ouden. Hij vindt het een
aak dat ouders zelf het
landen nemen. Aan de
cant is het niet de be-
dat de wakende ouders
recht in handen nemen.
dinsdag 9 november 2004
ogstaal
gaat te ver'
ig - Tweede-Kamerle-
niet gelukkig met de
;en van vice-premier
nit het kabinet 'de oorlog
om moslimextremisme
:alisme te bestrijden'.
[klaarde vrijdag dat het
het terrorisme de oor-
t verklaard. Groen-
ictievoorzitter Halsema
'de oorlogszuchtige
suggereert dat alles is
Ook andere Ka
li vinden de keuze van
rd oorlog onverstandig
ukkig.
Alf a'
™jfd'
tocht
ijmegers
'o KI
"f
P bel
hees
tross
rein in
van jihad'
>am - Een onbekend
W heeft in de nacht van
r 4i >p zaterdag het licht in
n naar Amsterdam uit-
eld en via de intercom
epen: „Deze trein is in
van de jihad!" Na on-
rie minuten reed de
iterdam binnen en
lichten weer aan. De
konden zonder hin-
uitstappen. Volgens
rder Henk Wind van
landse Spoorwegen
leen gebeurd zijn met
spoorwegpersoneel.
den haag/gpd - Veertig procent
van de Nederlanders vindt dat in
het openbaar debat alles gezegd
mag worden, ook als het ande
ren kwetst. Maar de meerder
heid van het Nederlandse volk
vindt dat niet alles mag. Dit
blijkt uit de enquête van deze
krant naar aanleiding van de
moord op Theo van Gogh.
Na de moord kwam een debat
op gang over de vraag of ieder
een in dit land alles mag zeggen
wat hij vindt, zelfs als dat bele
digend is voor anderen. De
helft van de ondervraagden
vindt dat je alleen vrijheid van
meningsuiting hebt als je niet
discrimineert. En maar liefst 84
procent van de ondervraagden
vindt het onaanvaardbaar dat
een imam zegt dat homo's lager
zijn dan varkens. Twee derde
van de mensen vindt ook dat
Van Gogh de moslims geen gei
tenneukers mocht noemen.
WD-Kamerlid Ayaan Hirsi Ali
kan op veel sympathie rekenen.
Hirsi Ali strijdt vooral om de
positie van de vrouw in de isla
mitische cultuur te verbeteren.
„Er is een groot draagvlak voor
haar in de Nederlandse samen
leving", concludeert onder
zoeksbureau Motivaction. De
mensen vinden dat Hirsi Ali de
moslimgemeenschap juist
helpt bij de modernisering die
volgens de helft van de geën
quêteerden hard nodig is. Bijna
zestig procent is van oordeel
dat het fundamentalisme de vij
and is van zowel autochtone
Nederlanders als van gematigde
moslims. Driekwart vindt dan
ook dat alle moslims het funda
mentalisme moeten veroorde
len.
Uit de enquête blijkt dat de
mensen hopen dat de moslims
in Nederland worden wakker
geschud door de gebeurtenis
sen. Twee derde hoopt dat er
meer aandacht zal komen voor
de gematigde islam en dat de
gebeurtenissen zullen bijdragen
aan een modernisering van de
islam.
Of dat ook daadwerkelijk zal ge
beuren, wordt betwijfeld. Vier
op de vijf ondervraagden denkt
niet dat de islam in Nederland
moderner zal worden. Ruim de
helft verwacht niet dat er meer
belangstelling komt voor de ge
matigde islam. Dat zal leiden
tot een verwijdering, is de ver
wachting. Hoewel twee derde
i - Organisaties voor
ten houden vanmid-
[ijmegen een stille tocht
•testeren tegen de
•p filmmaker Theo van
laarnaast nemen verte-
gers van nog zeker
lere organisaties, raads-
wethouders deel aan
instratie, aldus een
rder van organisator
Burgemeester G. ter
Nijmegen spreekt
met vertegenwoordi-
allochtone groeperin-
le banden nog eens
te halen. Daarna
de stille tocht met een
tocht voor
ub'o?idenheid
ham - Met een fietstocht
iderd Marokkaans-Ne-
se jongeren door de
\/\len de Samenwerkende
r,Tnds- Marokkaanse Or-
es Amsterdam (SN-
andaag de verbonden-
[|p Isen de diverse inwo-
'j jlragen. Daarbij gelden
Se en saamhorigheid
|1| tn, aldus de koepelorga-
f| 5NMOA, die hiervoor is
9 klePt.
ct kuj
e tnland wil
Gogh-film
Jt: Sr®am - Buitenlandse dis-
t: Pairs tonen sinds het over-
an Theo van Gogh veel
Ie in zijn films.JDat be-
een zegsvrouw van
t Column Producties
De omstreden film
;ion part I, de aanklacht
Gogh en politica Ayaan
tegen de islam, is de
in week verkocht aan
Japan, Canada,
en Denemarken. Eer-
len Israël, Duitsland,
ittannië, de VS en De
in de film al gekocht.
0 h rouwstoet
■crematorium
- Voor Theo van
er geen rouwstoet zijn
Nieuwe Ooster in de
ise wijk Watergraafs-
wordt hij vanmid-
iloten kring gecre-
'olgens productiemaat-
Column is daarvoor
om geen 'Fortuyn-ach-
irelen te krijgen, met
wstoet en mensen langs
die bloemen op de wa-
ien. Van Gogh zou dat
hebben gevonden, al-
woordvoerster gisteren.
Ie crematie houden
ien van de regisseur en
en moeder een toe
lok voeren Van Gogh's
denden, historicus
van Rossem en oud
en voormalig burge-
Bram Peper het woord,
leel zendt de crematie
erland 2.
Amsterdam - Honderden bekende en minder be
kende Nederlanders namen gisteravond in de Wes
tergasfabriek in Amsterdam-West feestelijk af
scheid van de vorige week vermoorde Theo van
Gogh. De meeste aanwezigen hebben zich gehou
den aan het kledingvoorschrift dat de filmmaker
zelf opstelde: dames in mantelpak met parelket
ting, heren net als Van Gogh, in vrijetijdskleding.
De kist met daarin het lichaam van de overleden
cineast stond midden in de feestruimte. Onder de
bezoekers waren columnist Theodor Holman, mo-
tivatiegoeroe Emile Ratelband, minister Zalm van
financiën, hoofdredacteur Jort Kelder van Ouote en
actrice Georgina Verbaan, Marco en Leontine Bor-
sato, Jan Mulder, hoofdredacteur Cisca Dresselhuys
van Opzij, acteur Jack Wouterse, Heieen en Ton
van Royen, schrijver Ronald Giphart, actrice Katja
Schuurman (op de foto met haar vriend Thijs Ro
mer) en regisseur Eddy Terstall. Onder de genodig
den voor het besloten feest verder opvallend veel
politici, zoals Frits Bolkestein, Femke Halsema, Rob
Oudkerk en Bram Peper. Veel politie was zichtbaar
aanwezig. De aanwezigen vonden het geen pro
bleem om feest te vieren. „Theo wil feest, dus dan
rukken we uit. Natuurlijk ben je de ene dag boos
en de andere dag verdrietig, maar nu moeten we
aan de bak", aldus acteur Jack Wouterse in spijker
broek, bretels en met een biertje in de hand. Be
zoekers werden bij binnenkomst besprenkeld met
het parfum van Van Gogh. Van Gogh had de uit
vaart toevallig kort voor zijn dood voorbereid, om
dat hij bang was een geplande vliegreis naar New
York niet te overleven.
Foto: ANP/Marcel Antonisse
Inperken burgerrechten stuit nauwelijks op verzet
Een overgrote meerderheid van de Nederlan
ders heeft geen enkel probleem met streng over
heidsingrijpen.
De burgerrechten kunnen probleemloos wor
den ingeperkt Huiszoekingen, preventief fouil
leren en mensen het land uitzetten is voor 90
procent een geoorloofd middel in de strijd tegen
het moslimextremisme. Bijna twee derde vindt
dat de overheid de eigen wetten mag overtreden
als dat nodig is.
Mensen zijn bereid een deel van hun vrijheid in
te leveren als dat helpt het terrorisme te bestrij
den. Bijna twee van de drie ondervraagden vin
den het geen probleem als de politie htm huis
doorzoekt, de telefoon aftapt of een camera voor
de deur hangt. Ook tegen preventief fouilleren
bestaat weinig bezwaar. Als de politie bij ande
ren binnenvalt steunt zelfs negentig procent de
ze opsporingsacties.
De politie mag een moskee of kerk binnenval
len, oordeelt driekwart van de geënquêteerden.
De burgers vinden sowieso dat de politie veel
meer bevoegdheden moet krijgen.
Volgens de onderzoekers van Motivaction pas
sen de uitkomsten van de enquête in een trend.
„De roep om recht en orde wordt steeds luider.
De beschermers van de privacy hebben de strijd
verloren."
van de ondervraagden hoopt
dat er een verbroedering tussen
moslims en autochtonen tot
stand komt, denkt 80 procent
dat dat niet zal gebeuren. En
die ontwikkeling zal leiden tot
minder verdraagzaamheid,
denkt negentig procent van de
ondervraagden.
barcelona/gpd - De Spaanse
politie zoekt nog ongeveer tien
verdachten van de aanslagen
van 11 maart in Madrid. Twee
van hen zijn volgens onder
zoeksrechter Juan del Olmo on
dergedoken in Nederland of
België.
De politie gaat ervan uit dat ze
praktisch alle radicale islamiti
sche cellen in Spanje heeft op
gerold.
Dat wil nog niet zeggen dat het
gevaar voor nieuwe aanslagen
is geweken, zegt een woord
voerder.
De afgelopen weken heeft
Spanje 35 Algerijnen en Marok
kanen opgepakt die worden
verdacht van betrokkenheid bij
de aanslagen van 11 maart. Een
aantal van hen was van plan
nieuwe aanslagen te plegen op
onder meer het gerechtsge
bouw in Madrid.
Motivaction schrikt van uitkomsten eigen onderzoek
den haag/gpd Even twijfelde
Frits Spangenberg, directeur
van Motivaction, of het wel
zo'n goed idee was geweest om
zo vlak na de moord de stem
ming in het land te peilen. „Je
weet dat dan de waan van de
dag regeert." Datzelfde argu
ment gaf de doorslag om tóch
te meten. De gemoederen lo
pen hoog op. Naar welke kant
slaan ze door? „Mensen vliegen
elkaar letterlijk en verbaal aan.
Het is van belang voor politici
en beleidsmakers om te weten
wat gevoeld wordt." De direc
teur van het onderzoeksbureau
dat de enquête voor de regiona
le dagbladen uitvoerde is ge
schrokken van zijn eigen uit
komsten. „Het harde standpunt
van zo'n grote groep mensen.
De machteloze woede die nu
alle kanten opslaat en zich heel
sterk richt op moslims en Ma
rokkanen deden me schrik
ken." Hij betwijfelt of de gevoe
lens van een groot deel van de
Nederlanders in politiek Den
Haag zijn doorgedrongen. „Een
deel van de politici onderschat
dit, hoopt dat het overgaat. In
een democratische rechtstaat
zijn bovendien veel beperkin
gen aan wat ze nu kunnen
doen, aan de opsporing en ver
volging. In de mening van de
bevolking daarover is een dras
tische omslag te zien. Een
meerderheid wenst dat die be
perkingen worden opgeheven.
In de commentaren die we bij
het afnemen van de enquête
kregen zoemt 'de Diamant
buurt' na. Buurtbewoners die
klagen over lastige straatjonge
ren kregen van de politie te ho
ren dat de politie niet wist wie
die jongens waren. Dat soort
dingen vinden mensen echt
niet geloofwaardig. Dan zet je
toch een paar agenten in het
huis er tegenover om een paar
foto's te nemen?" Uit de ant
woorden blijkt een overweldi
gende steun voor venregaande
bevoegdheden voor politie en
justitie. .Alsjeblieft overheid,
doe alles om dit te voorkomen.
Het mag allemaal sneller, korter
door de bocht," vat Spangen
berg het gevoel samen. Het ge
duld van een groot deel van de
Nederlanders met aanpassings
problemen van nieuwkomers is
op, constateert Spangenberg.
„Dat is opgeraakt door een aan
tal schokkende gebeurtenissen
waaromheen door de overheid
niet goed is opgetreden.
Cohen is een voorbeeld van dat
type bestuurder. Een baby
boomer die eigenlijk niet kan
volgen wat er gebeurt. De me
thoden en keuzes van de jaren
zestig werken niet meer. De
boel bij elkaar houden lukt nu
even niet meer." Spangenberg
noemt het een positieve ont
wikkeling dat de moslimorgani
saties zich en block van de
moord gedistantieerd hebben.
„Dat is bijzonder omdat het in
deze culturen niet gebruikelijk
is je sterk geëngageerd op te
stellen. Marokkanen zijn sterk
gericht op de persoonlijke le
venssfeer, gastvrijheid en fami
lie zijn belangrijk. De afstand
tot de overheid is traditioneel
groter."
De onderzoeker vergelijkt de
huidige oorlogsstemming tus
sen een deel van de moslims en
een deel van de autochtone Ne
derlanders met de spanningen
tussen protestanten en katho
lieken in Ierland.
„Een deel van de mensen is zo
razend en gefrustreerd dat het
eruit moet. De kans bestaat dat
op geweld met geweld wordt
gereageerd. Daar komt nooit
een winnaar uit De overheid
moet dat zien te temperen.
Mensen moeten het hoofd koel
houden." De vergelijking met
de stemming na de moord op
Pim Fortuyn dringt zich op.
„Ook toen was iedereen aange
slagen en razend.
Ook toen was er een groep die
hoopte op een harde confron
tatie. De woede richtte zich
naar links, maar dat is een
amorfe, moeilijk te identifice
ren beweging. Veel minder her
kenbaar dan de moslims. Dat
maakt de huidige woede acuter,
prominenter en ernstiger."
utrecht/gpd - Hassan O., de 38-
jarige hoofdverdachte in de
Utrechtse terrorismezaak is gis
termiddag vrijgelaten.
Hij werd mede op grond van af
geluisterde telefoongesprekken -i
verdacht van het bezit en ver
voer van explosieven.
Maar het OM kan niet bewijzen
dat de uitlatingen op meer be
trekking hebben dan 'groot
spraak'.
De Utrechter van Marokkaanse
afkomst gold als de spil in een
grootschalig Utrechts terreur
onderzoek
Hij werd aangehouden op 26
september, dezelfde avond
waarop een politiemacht een
bovenwoning binnenviel en
drie leden van één gezin arres
teerde. Deze werden twee da
gen later al vrijgelaten.
In het onderzoek zijn nooit ex
plosieven aangetroffen. Volgens
justitie zijn er ook geen aanwij
zingen dat O. of het al eerder
vrijgelaten gezin explosieven in
hun bezit hebben gehad.
Hassan O. wordt wel vervolgd
voor het bezit van staatsgehei
men, maar daarvoor houdt het
openbaar ministerie hem niet i
langer vast. Bij zijn aanhouding
in de wijk Kanaleneiland was de
man in het bezit van documen
ten waaruit zou blijken dat hij
en anderen uit zijn Utrechtse
moslim-kermissenkring door de
veiligheidsdienst werden ge-
volgd.
Die AIVD-observaties zouden
afkomstig zijn geweest van een
34-jarige medewerker van de
veiligheidsdienst. Die zit ook
nog steeds vast.
brussel/gpd - België gaat hard
optreden tegen extremistische
moslims. De Belgische minister
van binnenlandse zaken, Pa
trick Dewael, wil radicale
imams de toegang tot het land
weigeren. Arabische radiozen
ders en websites die haatdra
gende en antisemitische tek
sten verspreiden, wil Dewael
opdoeken.
De maatregelen staan in een
'verscherpt actieplan' dat deze
week door de regering wordt
besproken.
Dewael spreekt tegen dat de
maatregelen zijn ingegeven
door de moord op de Neder
landse cineast Theo van Gogh.
Directe aanleiding voor het on
derzoek naar het moslimfunda
mentalisme in België vormden
volgens hem de terroristische
aanslagen in Madrid. Toch
klinkt na de moord op Van
Gogh ook in België steeds lui
der de roep om een harde aan
pak van moslimfundamentalis
me.
Bart Somers, waarnemend
voorzitter van de Vlaamse Libe
ralen en Democraten (VLD)
pleitte afgelopen weekend voor
strenge maatregelen naar aan
leiding van de oorlogsverklaring
van de Nederlandse regering
aan het moslimterrorisme. De
nieuwe terrorismewet, die eer
der dit jaar door het Belgische
parlement werd aangenomen
en het mogelijk maakt moslim
terrorisme zwaar te bestraffen,
gaat volgens hem niet ver ge
noeg.
den haag/anp - D66-leider Dit-
trich heeft zich ernstig gestoord
aan uitlatingen van minister
Remkes (binnenlandse zaken)
over zijn collega Donner van
justitie. Remkes zei in NRC
Handelsblad van gisteren dat
Donner niet ver genoeg wil
gaan bij het aanpassen van wet
ten aan de terreurdreiging. Vol
gens Dittrich „geeft dat geen
pas". „Nederland is in de pro
blemen en dat gaat de minister
die verantwoordelijk is voor de
AIVD, zitten zwartepieten. De
bevolking zit te wachten op
maatregelen, niet op ministers
die rollebollend over straat
gaan. Dit is typisch Haags
spel." Premier Balkenende
noemde de kwestie in het NOS
Journaal „Haags gedoe over wie
nu wat zegt". Én zijn ogen moet
de aanpak van geweld voorop
staan.
In NRC Handelsblad zei WD'er
Remkes onder meer dat CDA'er
Donner (coördinerend be
windspersoon voor terreurbe
strijding) „sneller de neiging"
heeft grenzen van bestaande
wetten te onderstrepen. „Ik zeg
dan: maar die kun je toch ver
anderen als je een probleem
moet oplossen", aldus Remkes.
Kringen rond het kabinet ont
kennen overigens dat Remkes
en Donner een conflict zouden
hebben over de wenselijkheid
van stappen tegen de omstre
den El-Tawheed-moskee in
Amsterdam. Binnen het kabinet
bestaat hierover overeenstem
ming, maar het gaat erom dat
de maatregelen ook juridisch
haalbaar zijn, aldus een bron.
Eindhoven gist naar achtergrond aanslag basisschool
eindhoven/anp - Het onderzoek naar de
bomaanslag gisteren op de islamitische
school Tarieq Ibnoe Ziyad in Eindhoven
heeft nog geen resultaat opgeleverd. Het
onderzoeksteam heeft nog geen specifieke
verdachten op het oog. Officier van justitie
C. van der Voort wilde niet zeggen of de
verantwoordelijkheid voor de aanslag is
opgeëist.
Bij de school aan de Frankrijkstraat was
rond drie uur in de ochtend een enorme
explosie, waardoor de ingang van de school
werd vernield. De school raakte ook van
binnen beschadigd, net als de onderkant
van een betonnen staander. In de omge
ving sneuvelden de ruiten van woningen.
Niemand raakte gewond.
Premier Balkenende veroordeelde de aan
slag in het NOS-Journaal. Hij riep iedereen
op om met elkaar de spiraal van het geweld
van de afgelopen dagen terug te dringen,
maar tegelijkertijd begrip op te brengen
voor eikaars standpunten. Het afgelopen
weekeinde waren meerdere moskeeën in
het land het doelwit van aanslagen. Het ka
binet heeft gemeenten gevraagd om na de
moord op Van Gogh zeer alert te zijn op in
cidenten bij islamitische gebedshuizen.
Volgens burgemeester Sakkers is het nog
volstrekt onduidelijk of het om een inci
dent gaat, of dat er veel meer achter steekt.
Het onderzoeksteam houdt zich bezig met
de opsporing van de dader(s) en maakt ook
een dreigingsanalyse voor de komende da
gen. Sakkers ziet wel een verband tussen de
explosie en de moord op Theo van Gogh.
Sinds de moord op Van Gogh is in Eindho
ven sprake van verscherpt toezicht op isla
mitische gebouwen in de stad. Na de aan
slag bewaakt de politie in Eindhoven in
middels zes islamitische objecten, waaron
der enkele moskeeën.
De islamitische basisschool is vaker doelwit
geweest van aanslagen. In 1989 werd er
brand gesticht. Op 15 juni 2003 gooiden
drie jongens een brandbom bij de school
naar binnen. In juni van dit jaar werd er
een molotovcocktail naar het gebouw ge
gooid. Sindsdien heeft de school maatrege
len getroffen om de school beter te beveili
gen.
Sakkers benadrukt dat alle gesprekken die
de gemeente momenteel voert met ouders
van de school kinderen en mensen uit de
buurt erop zijn gericht om „elkaar vast te
houden". Jos van der Looy, de directeur
van de school, is zeer verontrust door de
aanslag. „Dit is te gek voor woorden. Wij
zijn op school helemaal niet met politiek
bezig." Wanneer de school weer opengaat,
is niet duidelijk. „Eerst moet het onderwijs-
team weer op de rails worden gezet.
Iedereen is emotioneel geraakt. Hopelijk
kunnen de kinderen woensdag of donder
dag weer gewoon naar school." De basis
school telt 201 leerlingen en heeft 21 leer
krachten in dienst.
Tarieq Ibnoe Ziyad opende vijftien jaar ge
leden haar deuren.
Omwonenden praten over de aanslag op de islamitische basisschool in Eindhoven. Door de explosie werd
de ingang van de school ernstig beschadigd. Foto: ANP/Robert Vos
