REACTIES OP MOORD VAN GOGH
Discussiëren kan ook
zonder te kwetsen
Nederland is nog steeds»
een mooi en fijn land
Wat moeten moslims denken van onze cultuur? L?en
We moeten
meer liefde en
respect tonen
Moslims
moeten zich
hiervan
distantiëren
Je moet alles kunnen zeggen behalve 'hij heeft het verdiend'
Beledigen was zijn
lust en zijn leven
hier
we de Marokkanen
niet op aankijken
Proces van 'waarheid
en rehabilitatie' nodig
Cultuurshock
Laten we de geest weer
in de fles terugduwen
DINSDAG g NOVEMBER 2004
De (rituele) moord op Theo van
Gogh is een totaal verwerpelijke
daad geweest! En toch tegelijk
een zeer begrijpelijke. Want:
'wie haat zaait, zal ook haat
oogsten'.
De vrijzinnige, intellectuele, he
donistische en atheïstische le
vensinstelling en de uitingen
van de egocentrische mens die
Theo was, zijn blijkbaar niet be
steed aan en worden niet be
grepen en geaccepteerd door
bepaalde vreemdelingen,
vreemden in ons midden, die in
cultuur en levensopvattingen,
onder meer in godsdienst als
concentratiepunt van de hoog
ste normen en waarden, vaak
(nog) mijlenver van de 'verlich
te' westerse mens, in casu de
gemiddeld moderne autochto
ne Nederlander, afstaan.
Als gastheren en -vrouwen van
onze buitenlandse gasten, wij
dus die steeds denken (ook
voor hun) alles beter te weten,
moeten we denk ik toch probe
ren hen in wezenlijke zaken
met meer prudentie, voorzich
tigheid, zeg maar liefde en res
pect, en inlevingsvermogen, te
gemoet te treden.
H. Engel
Waar hebben we het over? De
kranten en televisie staan dage
lijks bol van de onthoofdingen
van onschuldige burgers in
Irak. Het gaat over mensen die
juist dat land mee willen op
bouwen. Deze jonge mensen,
de fundamentalisten, horen en
zien niet anders en voelen zich
verwant met de fundamentalis
ten daar. De Moslimgemeen
schap moet zich echt opwerpen
en roepen dat zij zich hiervan
distantiëren. En merken ze dat
jongeren te radicaal worden,
laat ze in de gaten houden zo
dat er op tijd alarm geslagen
kan worden.
P. van Rijn
Een koelbloedige moord kan nooit veront
schuldigd, laat staan gebillijkt worden. Maar
het is uiteindelijk slechts aan de rechter
daarover te oordelen. Wat wij als samenle
ving ons kunnen en moeten afvragen is: hoe
kon die moord gebeuren? Hadden wij die
niet kunnen voorkomen?
Het zou te simpel zijn ons van die vragen af
te maken met een volmondig 'neen' omdat
we zo onschuldig zouden zijn. Sommigen
beweren zelfs dat Nederland door die
moord voorgoed zijn onschuld heeft verlo
ren. Wat een arrogante kletspraat. Wij zijn
als samenleving met onze alles-kan-en-
mag-cultuur helemaal niet zo onschuldig.
Dat geldt op tal van terreinen, maar ik be
perk me hier tot het grondrecht van de vrije
meningsuiting dat door die moord als het
ware in het geding is geraakt. Dat recht be
tekent dat we alles kunnen en mogen zeg
gen wat we denken. Maar men schijnt ver
geten te zijn dat elk recht altijd wordt be
grensd door plichten, al was het alleen maar
de plicht zo'n recht op een goede en juiste
wijze te gebruiken.
Het recht op vrije meningsuiting ontslaat
niemand van de plicht respect te hebben i
te tonen jegens iedereen, ongeacht afkom
overtuiging of ras. Dat houdt mijns inzien
in dat men niemand mag uitschelden, bel
digen of kwetsen, zeker niet in zaken die i< z
mand zeer lief zijn. Juist die absolute intei
pretatie van dat grondrecht van vrije me
ningsuiting alsof er geen grenzen aan zou
den zijn, lijkt me een van de oorzaken van
het ruwe, rauwe, onbeschaafde, barbaarse ei
klimaat van onze huidige maatschappij.
Zelfs in sommige kinderprogramma's van
VPRO en VARA op televisie vind ik iets vai d
dat klimaat terug.
Men kan tegenstrijdige meningen best te
berde brengen en erover discussiëren zon ig
der mensen te kwetsen. Dat is gewoon eeipd
kwestie van goede wil. Het is struisvogelp ti
litiek dat niet te willen zien. Zonder een
grondige zuivering van onze samenleving
van al wat beledigend en kwetsend is, zuil
alle grote woorden en daden van politiek Sj
justitie niet echt effectief zijn.
G. van Sd ij
K^v<.V-
De afschuw van de moord op Theo van Gogh verwoord in krantenkoppen. Foto: EPA/Lex van Lieshout
Laat ik vooropstellen dat ik een
groot fan en bewonderaar ben
van opiniemakers in het alge
meen. Alleen sinds dinsdag loop
ik met de vraag rond: hoever kun
je gaan met betrekking tot de vrij
heid van meningsuiting?
Het antwoord hierop is volgens
mij: je moet alles kunnen zeggen
zolang de woorden niet oproepen
tot fysiek geweld of fysiek geweld
accepteren. Dit omdat ik denk dat
als je maar vaak genoeg hoort 'hij
of zij heeft het verdiend', je dit
onterecht voor waarheid aan zou
kunnen nemen. In gewoon Ne
derlands: natuurlijk mag je van
alles vinden maar zodra je het
prima vindt dat er geweld tegen
iemand gebruikt is, moeten wij
misschien wel met z'n allen af
spreken dat je die mening niet in
vrijheid uit.
Eric Dikeb
'Toen Amerika door terroristen werd aange
vallen wist men al snel: degenen die dit ge
daan hebben zijn slecht, en wij zijn de
goeie. Wanneer in Israël een terrorist zich
opblaast, is dit voor Israël het teken dat nog
niet goed is duidelijk gemaakt dat Israël het
bij het juiste eind heeft. Wanneer er in Ne
derland echter een gek één iemand neer
schiet, is dit een reden om ontzettend aan
jezelf te gaan twijfelen en (min of meer) het
eind van het land te voorspellen.
De vraag 'In wat voor een land leven we?'
kan dan ook als volgt worden beantwoord:
in een land waar we niet kunnen voorko
men dat iemand die bereid is zijn leven te
offeren een ander van het leven kan bero
ven. Het is onmogelijk om iedereen die fou
te plannen heeft voortijdig te pakken. Hoe
erg dit ook mag zijn, dit is een wereldwijd
feit waar de Nederlander schijnbaar niet
mee om weet te gaan.
Eigenlijk zouden wij Nederlanders tot de ge
lukkigste mensen ter wereld moeten beho
ren. Want wie heeft het zo goed als wij? We
hebben een rustig klimaat en ik geloof niet
dat er een land is met zo weinig natuurrai isi
pen en ernstige overstromingen als wij.
Maar wat doen we? We klagen steen en
been over het weer. We zijn een van de rij et
ste landen van de wereld. Maar bij ieder as
zuchtje tegenwind schreeuwen we moord in
en brand. We leven in een zeer tolerant ei i
veilig land en toch roept Jan en alleman d
ze het land willen verlaten vanwege de inuee
Ier an tie en onveiligheid.
Beste Nederlander, vraagt u zich eens af,
met welk land zou u het klimaat, de econi
mie of de veiligheid willen ruilen. Ik vind
Nederland nog steeds een mooi en fijn lai
om te wonen maar ik heb de indruk dat v
een beetje verwend beginnen te worden.
Tot slot, beste Nederlander, wees boos ov
deze brute moord, wees verontwaardigd 15
rouw, maar laat een moord, hoe ernstig 0
niet uw vertrouwen in het land afnemen.
Wees bereid u in te zetten voor uw waard
en wees er trots op. Wees trots op uw lani q
Joop PI,,
Theo van Gogh was een film
maker maar vooral provocateur
met een onbehouwen aanpak.
Hij is op dinsdag 2 november
op een brute wijze vermoord.
De vermoedelijke dader is gear
resteerd en zal zijn gerechte
straf niet ontlopen. Het is na
tuurlijk volstrekt onacceptabel
dat iemand in ons land wordt
doodgeschoten vanwege zijn
opvattingen en ideeën.
Maar wordt hiermee het recht
op vrije meningsuiting mis
bruikt? Moet ook niet het fat
soen ter sprake komen? Fatsoen
noodzaakt tot een zekere zelf
censuur. Altijd de waarheid
zeggen kan dikwijls onver
draaglijk zijn. Vrijheid van me
ningsuiting is een groot goed,
maar velen hebben toch hun
bedenkingen over de manier
waarmee Theo van Gogh met
deze vrijheid van meningsui
ting omging. Beledigen was zijn
lust en leven. Iedere buitenlan
der was een 'geitenneuker'.
Ook deze krant had hier moeite
mee en schreef in zijn com
mentaar d.d. 4 november: 'De
strijd tegen het extremisme be
gint met wederzijds respect
voor andersdenkenden. (En dat
is heel wat anders dan Moslims
als geitenneukers bestempelen)
Over het hoofddoekje zei hij:
'Uitgevonden door achterlijke
middeleeuwse geitenneukers
die onze vrijheden beperken'.
Over Joden: 'Het ruikt hier naar
caramel. Ze zijn suikerzieke jo
den aan het verbranden.' Ho
mo's zijn 'Kwijlende chocolade
ridders'. Over geloven: 'Ik ge
loof dat het Opperwezen een
varken is.'
Bij een groot gedeelte van de
landelijke dagbladen is hij co
lumnist geweest, maar dit
duurde meestal niet zo lang.
Zelfs bij Harry Mens kwam hij
niet meer in zijn programma.
Om al deze redenen hebben
veel mensen toch moeite met
de algemene hype die is ont
staan over de aantasting van de
vrijheid van meningsuiting.
Vrijheid van meningsuiting is
goed, maar om beledigingen
van mensen en speciaal buiten
landers als vrijheid van me
ningsuiting te zien, daar heb ik
en vele anderen moeite mee.
Van de doden niets dan goeds,
maar laten we niet overdrijven.
Bart van Vliet
De meningen zijn verdeeld.
Wat moet er na de moord op
Theo van Gogh in Nederland
gebeuren? Harde hand (zeggen
zo'n beetje alle ingezonden
brievenschrijvers in de dagbla
den) of meer dialoog (zeggen
onder anderen Maxima en een
enkele brievenschrijver).
De twee benaderingen lijken
mijlenver uit elkaar te liggen.
Iedereen is het er wel over eens
dat onze samenleving is ver
ruwd en verhard de laatste ja
ren, dat tegenstellingen zijn
toegenomen, dat mensen meer
openlijk hun afkeer van elkaar
laten blijken. Misschien is de
vraag niet meer of dat laatste,
gezien ons grondwetsartikel
over vrijheid van meningsui
ting, wel of niet kan. Misschien
is er over en weer al te veel ge
zegd en gedaan en hebben we
een Nederlandse 'Truth and
Rehabilitation Commission',
zoals die in Zuid-Afrika in de ja
ren 90, nodig om weer een
beetje eenheid in het land te
krijgen.
Openbare hoorzittingen waar
op maatschappelijke organisa
ties (buurthuizen, verenigin
gen, religieuze organisaties zo
als kerken, moskeeën, tempels
en dergelijke, scholen enzo
voort) hun ervaringen vertellen
en voorstellen doen om onze
samenleving weer onder een en
dezelfde noemer te krijgen; pu
blieke gelegenheden waar men
sen van welke achtergrond dan
ook hun behoeften en grieven
kunnen uiten en naar wie ge
luisterd wordt.
Misschien vinden we in zo'n
proces van 'waarheid en reha
bilitatie' een gemeenschappelij
ke basis voor onze hopeloos
verdeelde samenleving.
Jannet van der Hoek
Na de aanslag op zijn leven is
Theo van Gogh nu verheven tot
een martelaar van het vrije
woord. Allereerst wil ik zeggen
dat moord altijd verwerpelijk is
en dat fundamentalistische
groeperingen volgens mij be
staan uit gevaarlijke mensen
met bewustzijnsvernauwing.
Doodeng dus.
De reactie op de moord op Van
Gogh is paniek en een beschul
digende vinger naar de moslim
gemeenschap. Dat laatste is wel
erg simplistisch! Het is ook
goed om eens in de spiegel te
kijken en ons voor te stellen wat
een ander ziet als hij naar ons
zogenaamd vrije landje kijkt.
Eerlijk gezegd schaam ik mij
voor de moraal in mijn land
waarin ik ben geboren en opge
groeid. Wij hebben de mond
vol van 'tolerantie' en 'vrije me
ningsuiting'. Maar is dat het
vrije woord, dat je mensen on
geremd en tot op het bot mag
beledigen en kwetsen? Ver
plaatst u zich eens in die posi
tie. Wat gebeurt er met u wan
neer u op een dergelijke manier
wordt toegesproken zoals on
der anderen Van Gogh gewoon
was?
En naar mijn mening is het
woord helemaal niet vrij in Ne
derland. Een gelovige, of dat nu
een moslim of een christen is,
die zegt dat bepaald gedrag
zonde is, omdat God dat zegt,
wordt voor de rechtbank ge
sleept en belasterd door de be
drijvers van die 'zonde'. Wij Ne
derlanders willen ons gewoon
niet meer laten gezeggen en
roepen dat we gediscrimineerd
worden als iemand tegengas
geeft.
Wat moet de moslimbevolking
denken van onze cultuur?! Kijk
eens om u heen en wat ziet u
dan? Ik zie schaamteloze ho
moparades op de Amsterdamse
grachten. Dergelijke vertonin
gen dragen absoluut niet bij
aan meer begrip voor deze
groep mensen. Ik zie een cul
tuur waarin eigenbelang op de
voorgrond staat. Kinderen mo
gen met hun ouders meekijken
naar tv-programma's waarin
openlijk machtsmisbruik, be
drog en overspel worden gebe
zigd. Seksuele vervuiling dringt
zelfs al door in de reclamespot
jes. We laten kinderen dooden
ge spelletjes spelen, films kijken
en boeken lezen en zo kan ik
nog wel een tijdje doorgaan. Is
dat de 'vrije cultuur' die we
De dader van de moord op
Theo van Gogh is zeer fanatiek
en radicaal.
Boosheid om de uitspraken van
Van Gogh, betreffende de islam
en in het bijzonder over de film,
waarin de prostitutie van de
vrouw aan de kaak wordt ge
steld, is nooit een reden om ie
mand te doden. Zoiets zal Allah
of God nooit willen.
Laten wij alsjeblieft de Marok
kanen in Nederland hier niet op
aankijken. De overgrote meer
derheid van hen is geschokt
door deze laffe daad. Spol
of boze opmerkingen tegei
en andere personen die O]
lijken, over deze moord,
dom en maken de situatie
leen maar erger.
En natuurlijk moeten zij er]
voor uit kunnen komen dat
Marokkanen zijn.
Juist nu moeten we zorgen j
een goede verstandhoudin[
ders wordt het probleem
deloos - alleen maar erger.
Wanneer je cultuur wordt afgenomen
Leef je slechts in een serie van dromen
Beetje van hier en 'n beetje van daar
De wereld lijkt ineens een groot gevaar
Je geest wordt door elkaar geschud
Hierdoor raak je diep in de put
Wanneer je van de schrik bent bekomen
En het licht weer ziet door de bomen
Ontdek je de realiteit en je kracht
Je ziet de wereld die op je wacht
Als een koorddanser blijf je balanceren
Maar dat kun je niet van vandaag op morgen leren!
Respect
Waar wij mee te maken hebben in deze tijd is een cultuurkloof
Om dit probleem te overbruggen wordt wederzijds respect ver
Onze vrijheid in woord en beeld moeten we wel op een bescha
de manier weten te gebruiken, alleen dan vindt het zijn goede
PJ. van Leei
Theo van Gogh zoals veel Katwijkers hem kenden: voor zijn tentje op het strand. De foto is van 1995.
Archieffoto: Henk Bouwman
moslims willen aanbieden als
alternatief voor hun - volgens
mij - benauwde systeem? Het is
niet vreemd dat ze déar geen
trek in hebben. Ik vind het vre
selijk dat ze homo's, joden en
christenen varkens noemen,
dat getuigt zeker niet van res
pect en is zeker ook geen ope
ning voor een dialoog. Maar la
ten wij als Nederlanders ook
eens nadenken over onze eigen
levenswijze in plaats van met
de vinger naar de moslimge
meenschap wijzen. Met het los
laten van God en zijn aanwij
zingen voor een gezonde sa
menleving vind ik het er niet
gezelliger op geworden in ons
landje. En hebben we zeker
geen aanlokkelijk alternatief te
bieden aan de vreemdelingen
in ons land.
M. Kerkhof
Veel tot op heden heb ik over
me heen laten komen. Wat zie
ik? Een premier, een voetbal
trainer, een opinieleider, die
zitten te sidderen voor de tv
omdat ze bedreigd worden en
niet meer volledig hun mening
durven uiten.
Andere weldenkende mensen,
die je niet meer hoort omdat ze
angst hebben voor represailles.
Parlementariërs die zich ver
stoppen, omdat ze vermoord
dreigen te worden voor hun
meningen.
Laten we de dialoog weer in
gang zetten en houden. Discus-
aus I
36j<
id2.
siëren waar dit kan en meti
peet voor elkaar. Ik wil wel 81
men met de moslimgemeei
schap inclusief de moeders "6|
straat op en de moord op 1
r. r ik i
van Gogh met een luid opri
protest veroordelen.
Laten we de geest weer in
fles terugduwen. Laten we
pen en zorgen dat er persp
tief blijft voor zowel allocht
als autochtone jongeren. L
we er in ieder geval voor zo
gen, dat Theo van Gogh nie
voor niets geleefd heeft.
K.
