REGIO
Kerk wil biecht terug, én exorcist
Bekooij, Lardé en Serdijn
NAVRAAG
De beste langebaanschaatsers van Nederland wisselen elkaar in
hoog tempo af. Het Nederlands kampioenschap afstanden in Assen
liet dit weekeinde zien dat de oude garde moet vrezen voor zijn plek
je. Ids Postma en An-
Ritsma kan nog van drea Nuyhielden eer-
1 1 1 -f y der al de eer aan zich-
heel veel waarde zijn zeif, maar wntje Rits-
ma ondervond het af
gelopen weekeinde in Assen aan den lijve hoe hard de jonkies
schaatsen. Is het tijd voor een wisseling van de wacht? Navraag bij
Warmonder THEO VERGEER, ploegleider van de marathonploeg van
Katwijker Ralf Zwitser en tevens bestuurslid
van de Warmondse IJsclub.
Hoeveel jaar te lang heeft Ritsma rondge
reden?
„Hoho, nu loop je te hard van stapel. De
gevestigde orde laat het op de ijsbaan niet
afweten, maar de jonggecüenden dienen
zich nadrukkelijk aan. Ik vind dat we de
oudjes moeten blijven waarderen."
Dus moet Rintje Ritsma, gisteren 25ste op
de 1500 meter, de gijbeker tot de bodem
leegdrinken?
„Ritsma moet bij zichzelf te rade gaan. Hij
kan met zijn ervaring van onschatbare
waarde zijn voor jonge toppers als Björn
Nijenhuis, toevallig een ploeggenoot van
hem. Daarmee zeg ik niet dat Ritsma onmiddellijk moet stoppen.
Eerst moet hij eraan wennen dat er één plek bij hem aan de muur
wit blijft als hij zijn schaatsen opbergt. Daar had een gouden olym
pische medaille moeten hangen."
Uw zoons Pascal en Etienne Vergeer zijn ooit ook gestopt met
schaatsen en wielrennen. Wat weet u van het zwarte gat waarin
oud-sporters terechtkomen?
„Dat kun je ontlopen. Dan moet je van jezelf weten dat je er alles
aan hebt gedaan om je doel te bereiken.
Nazaten van beroemde schaatsers treden soms in de voetsporen
van hun vaderzoals Carl Verheijen (zoon van Eddy) en onlangs
Sven Kramer (zoon van Yep). Hoe zit het met de Vergeer-dynas
tie?
„Ik heb vier kleinkinderen en twee van hen hebben inmiddels al
op het ijs gestaan. De kans bestaat dat zij goede schaatsers wor
den, want in zo'n kleine wereld raken zij gauw vertrouwd met de
sport. Maar hun sportieve toekomst hangt ook van andere facto
ren af. Zoals het sportieve talent van hun moeder, die komt uit de
wereld van tennis en paardensport. Die sporten hebben ook aan
trekkingskracht op de kleinkinderen."
Nog heimwee naar de IJsselcup, tot voor kort de traditionele ope
ning van het schaatsseizoen in Nederland?
„Eerlijk gezegd niet. Ik heb er niet zo'n gevoel bij, die strijd tussen
de schaatsgewesten. Wel ben ik blij dat er gewesten en districten
zijn, want daar ligt de basis voor al die nieuwe talenten."
tekst: Tim Brouwer de Koning
archieffoto: Hielco Kuipers
UIT DE ARCHIEVEN
ANNO 1954, Maandag 8 November
RIJNSBURG - In het centrum van Rijnsburg, zowel figuurlijk als let
terlijk, staat de eeuwenoude Grote Kerk. Die kerk is van uiterlijk en in
terieur van een bijzondere schoonheid. En toch voelde de Herv. ge
meente van Rijnsburg één onvolkomenheid telkens weer bijzonder
sterk: het orgel miste de volle klankschoonheid, welke in deze kerk zou
passen. Na verschillende besprekingen en een diepgaand onderzoek
kwamen kerkeraad, organisten en orgelbouwer Van Leeuwen te Leider
dorp tot de overtuiging dat slechts een ingrijpende restauratie van het
orgel baat zou kunnen hebben. In enkele weken tijd heeft deze restau
ratie zich thans voltrokken. Hoewel het orgel weer in gebruik is tijdens
de diensten, heeft er nog geen officiële inwijding plaats gehad. Het ka
rakter van het orgel is tevens algemeen veranderd: voorheen had het
een sterk romantische inslag, thans is het omgebouwd voor de oude
stijl van kerkmuziek, ontdaan van voor mooie warme en volle kerkmu
ziek misbare franje.
ANNO 1979, donderdag 8 november
LEIDEN - Directeur Wurfbain van molenmuseum „De Valk" (links)
heeft gistermiddag de 30.000ste bezoeker van het molenmuseum
ontvangen. Het Australische echtpaar Hobbs maakte dit bezoe
kerstal rond. Het kreeg een tegel van Leiden aangeboden.
Foto: archief Leidsch Dagblad
Foto's in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na
plaatsing 2,50 (afdruk van 13 bij 18 in zwart wit) over te maken op gironummer
8406 t.n.v. UDC Media b.v., Postbus 2, 1800 AA Alkmaar, onder vermelding van
Leidsch Dagblad, ANNO d-d.(datum van plaatsing) of door contante betaling aan
de balie van het Leidsch Dagblad, Rooseveltstraat 82 te Leiden. U krijgt de foto
binnen drie weken thuisgestuurd.
Moeten wierook, kaarsen en duiveluitdrijving terug bij protestanten?
Biechten wint aan populariteit
onder protestanten. Dominee
Annemieke Kelder van diaco
naal centrum De Bakkerij in
Leiden kijkt met lichte afgunst
naar andere rooms-katholieke
gebruiken. Ze pleit voor een
terugkeer van niet alleen de
biecht, maar ook van beelden,
kaarsen, een kruisje op het
voorhoofd, wierook en zelfs
een ritueel voor duiveluitdrij
ving.
De biecht lijkt voor velen -
ook katholieken - een hope
loos gedateerd ritueel: een
gefluisterde bekentenis aan
een schim achter een houten
hekwerk, zeven weesgegroet
jes en alles is weer vergeven
en vergeven. Hoewel de
biecht in onbruik raakt in de
Rooms-Katholieke Kerk, wint
die juist aan populariteit bij
protestanten.
Voor rituelen rond het op
biechten van zonden zijn niet
minder dan 34 pagina's inge
ruimd in het nieuwe 'Dienst
boek' van de Protestantse
Kerk in Nederland (PKN), dat
half december verschijnt. Het
dienstboek (een soort hand
leiding voor de kerkdienst)
biedt behalve aan de biecht
ook ruimte voor handopleg
ging, paaskaarsen en kniel-
stoelen: allemaal katholieke
fenomenen.
Annemieke Kelder, dominee
bij diaconaal centrum De
Bakkerij, juicht dat toe. Er is
vraag naar, zegt ze, de honger
naar rituelen is 'enorm'. Kijk
maar naar de massale rouw-
uitingen van de afgelopen ja
ren.
Predikant Barend Weegink
uit Katwijk aan Zee heeft ern
stige bedenkingen. „Is dit nu
wel een juist moment?",
vraagt hij zich af, „uitgere
kend in een week met hervor
mingsdag, Allerheiligen en
Allerzielen, een week waarin
we juist het onderscheid tus
sen Rome en de reformatie
aah de orde stellen? In de
protestantse kerk heerst nu
een sterke hang naar rituali
sering: de pastoor zet allerlei
sacramentele zaken in de ver
koop en de dominee haalt het
binnen. Maar wij protestan
ten kennen allang zoiets als
de biecht. 'Schuldbelijdenis
en genade' klinken al door in
beginwoorden van de zon
dagse eredienst en in de
preek. Kerkgangers knappen
flink op van wat aan vrij
spraak gebeurt tijdens de
kerkgang zelf. En dan de ge
sprekken op huisbezoek: daar
Wierook, beelden, kaarsen, muziek: er zijn protestanten die jaloers zijn op het instrumentarium van de rooms-katholieken.
Foto: EPA/Marcelo Sayao
wordt veel afgebiecht. Het is
niet mis, wat we daar te ho
ren krijgen. Waarom zouden
we dan kiezen voor een sys
teem dat in de rk-kerk is vast
gelopen? En daarbij: de pro
testantse biecht is in het
nieuwe Dienstboek met zo
veel voorwaarden omgeven,
dat een gewone ziel in nood
er nooit aan toe zal komen.
Laat de protestanten toch
hun kracht in de uitleg van
het bijbelwoord blijven zoe
ken, dadr ligt hun identiteit."
Kelder is niet bang voor een
'verroomsing' van de protes
tantse kerk. Ze kijkt zelfs met
lichte jaloezie naar de ritue
len van de katholieken. Die
bespelen alle zintuigen van
de gelovigen. Waarbij het in
strumentarium van de pro
testanten, 'die alles altijd al
leen maar met 'het woord'
doen', schraal afsteekt.
„Mensen hebben steeds
meer behoefte om gebeurte
nissen uit het leven kwijt te
kunnen, liefst vergezeld van
echt ritueel om het af tecon-
den. Je kan niet zomaar tij
dens een gesprek zeggen:
oké, u heeft dit nu opge
biecht, veel succes verder. Als
je een ritueel hebt, kun je een
kapel opzoeken, een stilte
centrum, een kerkhof, een
plek in de natuur, of juist
midden in de stad. Om een
voorbeeld te noemen: je stelt
een brief op met wat van het
hart af moet, je steekt een
kaars aan en verbrandt de
brief. Dat vraagt om een bij
behorende formuliertekst,
om aan te geven dat de zaak
nu 'bij God' ligt."
De biecht-protestantse-stijl is
niet zonder valkuilen, erkent
ze. „Waar ik erg bang voor
ben, is de schijn dat daarmee
het verhaal klaar is. Het op
biechten bij een predikant
kan ook een alibi zijn om niet
met het gebeurde naar de ge
kwetste, de benadeelde te
stappen. Het is niet serieus te
nemen dat je je verhaal ver
telt en er met een bepaalde
hoeveelheid gebedjes vanaf
komt. Bovendien: de domi
nee kan nóóit vergeving
schenken, dat kan alleen de
gene die is benadeeld, als de
dader berouw heeft ge
toond."
Protestantse predikanten
missen de rituelen van de
rooms-katholieken. Kelder:
Als je eens wist hoeveel pro
testanten mij beschroomd
komen vertellen dat ze op va
kantie in een zuidelijk land
een kaarsje hebben aangesto
ken. Ik zeg dan: doe dat alsje
blieft hier ook: de Hartebrug-
kerk is altijd open!"
Protestanten experimenteren
al veel langer met roomse ge
bruiken als de biecht. Domi
nee Van der Veen uit het Gro
ningse Mussel onderhoudt al
jarenlang een website waarop
mensen bij hem te biecht
kunnen gaan. Rome verbiedt
overigens digitaal biechten.
Van der Veen reist met een
biechtcamper door het land.
Onlangs bracht hij een boekje
uit met de honderd meest
schokkende bekentenissen.
Ook om de kerk 'te prikke
len', zei hij. Maar een advo
caat dreigt hem al met juridi
sche stappen omdat hij het
ambtsgeheim schendt.
Kelder kijkt niet alleen naar
de biecht als een gebruik dat
herwaardering behoeft. Pro
testanten hebben in hun af
keer van tierelantijnen te veel
zintuigen uitgeschakeld. „Het
is prachtig om een kerkge
bouw binnen te stappen
doortrokken van wierook.
Geur doet ook iets met je reli
gieuze ervaring. We zijn heel
beschroomd geworden voor
aanraking, bang als we zijn
voor ongewenste intimitei
ten. Maar een kruisje op het
voorhoofd met zalf of wijwa
ter is een krachtig ritueel dat
wij protestanten niet meer in
huis hebben."
Datzelfde geldt voor exorcis
me, het uitdrijven van demo
nen en duivels. De rk-kerk
heeft - ook in Nederland -
nog altijd beroeps-exorcisten
in dienst. De gebeden en ritu
elen voor het uitbannen van
de Boze zijn nooit opgedoekt.
Ook dat gereedschap missen
de protestanten, zegt Kelder.
Er is vraag naar: „Natuurlijk
kan je iemand die met het
winti-geloof is opgevoed en
stemmen hoort, als psychia
trisch geval behandelen.
Maar die persoon heeft het
gevoel dat hij een gevecht
met de duivel voert. Hij heeft
er behoefte aan om af en toe
binnen te vallen en van de
dominee te horen dat het ge
vecht nog steeds goed gaat.
Als dat eenmaal vastzit in ie
mands hoofd, dan moet je
ook een ritueel hebben om te
bevestigen: wij gaan nu die
duivelse krachten in jou be
strijden. Ook daarin zouden
we wel wat minder protes
tants mogen zijn. Er is niets
onbijbels of onchristelijks
aan. De rk-kerk heeft er niet
het alleenrecht op, het zijn
oeroude rituelen.
Silvan Schoonhoven
Barend Weegink: „Laat de protestanten toch hun kracht in de uitleg van het bij
belwoord blijven zoeken, daar ligt hun identiteit." Archieffoto: Frans Roomer
Annemieke Kelder:Als je eens wist hoeveel protestanten mij komen vertellen dat
ze op vakantie een kaarsje hebben aangestoken." Foto: Hielco Kuipers
^^IER j°
BÖV'É
er
Gospelkoor Dab
zingt op verjaard
leiden - Omdat ze twintig
bestaan, geeft het interkerk
gospelkoor Dabar zaterdag
concert in de gereformeerij
kerk (vrijgemaakt) aan de ft
rengracht in Leiden. Het k
geeft een overzicht van goy|
praise- en opwekkingsmuT
uit de afgelopen twee decepR
De zaal gaat open om 19.3
uur. Kaarten kosten 7,50 e^rd
in de voorverkoop en 10 e
aan de zaal. Informatie via)
5314876 of 071-5324037. n d
nd
Nieuwe bijbel dit
keer in de toptien
iht
Amsterdam - Drie uitvoeri
van de Nieuwe Bijbelvertal
(NBV) staan een week na (j
troductie in de toptien va)
Bestseller 60', de wekelijks!
van bestverkochte boekenj
heeft de stichting Collectief
Propaganda voor het Ned
landse Boek (CPNB) laten
ten.
De literaire editie van de uj Si
verijen Querido en Jongbl^e
staat op de tweede plaats,
De Da Vinci Code. De NB1) de
der de zogeheten deutero&i
nieke boeken van Jongblofo
staat vierde, de editie metjnd
terocanonieke boeken tieijt.
Uitgeverij Jongbloed in He
veen is bÜj met de verkoojL
sultaten, maar wil niet zegP
hoeveel bijbels zijn verkoel-
De uitgever noemt de drier
teringen opmerkelijk.
„Bij het CPNB zijn lang nie"j(C
christelijke boekhandels al
sloten. Dus er worden nog,
meer bijbels verkocht. Veil
de laatste vijftig jaar de hel,
van de Nederlandse bevol^
geseculariseerd. Daaruit k^
concluderen dat de bijbel^,
woon naast Mulisch in de^c
kenkast staat", zei een woojp
voerder.
De best verkochte bijbel v^g
Jongbloed is dan ook de ufc0]
die het meest op een 'gewf 0
boek lijkt. „De literaire edife
past wat betreft ontwerp i|
categorie fictie, het leest al
roman. Versnummers staa
deraan de pagina en niet fi
de tekst", aldus de zegsmaCJ
De NBV werd vorige weeki
woensdag officieel gepresJ
teerd. De bijbelvertaling, \c l
aan het Nederlands Bijbelp
nootschap, de Katholieke 1
belstichting en hun VlaaraP81
zusterorganisaties meer dPei
tien jaar hebben gewerkt, per
de standaardvertaling in h' Lf
le Nederlands taalgebied vor
den. fW(
ers
Kerken bemoedp
door winst BusIiÏh
rie
geneve - In een brief aan d
Amerikaanse lidkerken bel
digt de secretaris van de VWg
reldraad van Kerken, SamLjg
bia, de gelovigen wegens <£er
herverkiezing van George
als president. Kobia verzetje
de kerken dat 'de keuze v^j
president niet alleen een jLjÓ
van grote zorg is voor de rLjj
sen in de Verenigde Stateita^
maar van velen wereldwijij
Volgens Kobia hebben vellar
de wereld met diepe bezojen
heid de afgelopen weken g pC
hoe tijdens de presidentsty^
zing geregeld 'de goedkeu^ v
van een partijdige God we^e
claimd'. In zijn brief wil d^
WvK-secretaris verder niel, m
gaan op de vraag 'aan wieLf^
kant God stond in deze ve|;0r
zingen'. n
COLOFON
AANGENAAM
Leidsch Dagblad
Directie: B.M. Essenberg
E-mail: directie.hdcuz@hdc nl
Hoofdredactie: Jan Geert Majoor.
Adriaan Brandenburg
E-mail: redactie ld@hdc.nl
hoofdkantoor
Rooseveltstraat 82. Leiden, tel. 071-5 356 356
Postadres: Postbus 54,2300 AB Leiden
Redactie fax 071-5 356 415
Advertentie fax 071-5 356 325
Familieberichten fax 023-5150 567
advertentieverkoop'
Advertenties m.b.t;
Auto's: 072-6813661
Onroerend goed: 023-5150 543
Personeel: 075-6813677
Overige detailhandel: 071-5 356 300
Reclamebureaus kunnen contact opnemen
met: 075-6813636
lezersservice
0800-1711 (gratis)
Mobiel. 072 - 5196800
abonnementen
Bij vooruitbetaling (acceptgiro)
p/m €20,20 (alleen aut ine)
p/kw €56,70 p/j €216,90
Abonnees die ons een machtiging verstrekken
tot het automatisch afschrijven van het
abonnementsgeld ontvangen €0,50 korting
per betaling
verzending per post
Voor abonnementen die per post (binnenland)
worden verzonden geldt een toeslag van €0,50
aan portokosten per verschijndag.
Voor zaterdagabonnementen geldt €0,60 per
zaterdag
geen krant ontvangen?
Voor nabezorging: 0800-1711 (gratis).
Mobiel: 072 - 5196800.
ma t/m vr: 07 30-17.00 uur; za: 08.00-13.00 uur
(als op zaterdag voor 12.00 uur wordt gebeld,
wordt de krant dezelfde dag nabezorgd. Wie
tussen 12.00 en 13 00 uur belt ontvangt de
krant op maandag.)
auteursrechten
Alle auteursrechten en databankrechten ten
aanzien van (de Inhoud van) deze uitgave
worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze
rechten berusten bij HDC Uitgeverij Media BV
cq. de betreffende auteur.
HDC Media BV, 2004
De publicatierechten van werken van
beeldende kunstenaars aangesloten bij een
CISAC-organisatie zijn geregeld met Stichting
Beeldrecht te Amstelveen.
HDC Media BV is belast met de verwerking van
gegevens van abonnees van dit dagblad. Deze
gegevens kunnen tevens worden gebruikt om
gerichte informatie over voordeelaanbieding
en te geven, zowel door onszelf als door
derden Heeft u hier bezwaar tegen, dan kunt
u dat laten weten aan HDC Media BV, Afdeling
Lezersservice, postbus 2,1800 AA Alkmaar
Als je kijkt naar de ach
ternamen die in Leiden
voorkomen, dan valt de
grote hoeveelheid Franse
of Frans klinkende ach
ternamen al gauw op.
Namen als Boulanger,
Chaudron en Lardé klin
ken alsof de dragers er
van gisteren nog in
Frankrijk woonden. Toch
zijn de meeste van deze
families al eeuwen gele
den naar Leiden verhuisd
en allang ingeburgerd in
de stad.
De eerste grote immigra
tiestroom in de Leidse
geschiedenis vond plaats
tijdens de Tachtigjarige
Oorlog. Zo omstreeks
1580 ontvluchtten grote
groepen Waalse en
Vlaamse protestanten
hun door de katholieke
Spanjaarden bezette
woonplaatsen. Velen van
hen trokken naar Leiden,
waar werk genoeg was in
de textielindustrie.
Omdat de bevolking van
Leiden door de ontberin
gen tijdens het beleg
door de Spanjaarden
drastisch was uitgedund,
deed het Leidse stadsbe
stuur er alles aan om het
voor immigranten in Lei
den aantrekkelijk te ma
ken. Zo bood men nieu
we inwoners bijvoor
beeld een paar jaar vrij
stelling van het betalen
van belasting aan.
Aan de achternamen van
deze voornamelijk Frans
talige immigranten is
soms te zien wat hun
oorspronkelijke beroep
was. Zo is Boulanger de
Franse variant van de
Nederlandse achternaam
Bakker en betekent Tis-
seur hetzelfde als het Ne
derlandse Wever. De
stamvader van de familie
Lardé (die ook in de vari
ant Lardee bestaat) was
slager van zijn vak, want
het Oudfranse lardé be
tekent 'stuk vlees'. Ook
Chaudron is een be
roepsbijnaam, in dit ge
val voor de ketellapper,
naar het Franse cliau-
dron 'ketel'.
Veel van oorsprong Fran
se namen werden in de
loop van de tijd min of
meer aangepast aan het
Nederlands. Zo veran
derde Blanchard in
Blansjaar, werd de Luik
se achternaam Guignard
in Leiden tot Ginjaar en
Geenjaar en ontstonden
uit Dujardin onder ande
re varianten als Sjardijn,
Sjardin, Serdijn en Cer-
dijn.
Bij een aantal namen
kunnen we met meer of
minder moeite achterha
len waar de betreffende
familie oorspronkelijk
vandaan kwam. Zo heb
ben de Leidse families
Bekooi, Bekooij, Bekooy,
Boekkooi en Bekouw alle
maal hun naam te dan
ken aan de plaatsnaam
Bucquoi, die onder ande
re voorkomt in Noord-
Frankrijk en in Henegou
wen en verwijst de naam
van de Leidse familie Du-
soswa naar de Franse
plaats SauQoy.
Door de stimulerende
overheidsmaatregelen
groeide het aantal inwo
ners van Leiden in de
loop van de zeventiende
eeuw enorm en het was
daarom nodig de stad
een aantal malen uit te
breiden. Woonden er in
1581 zo'n 12.000 mensen
in Leiden, in 1639 was
dat aantal inmiddels uit
gegroeid tot ongeveer
45.000 en zo omstreeks
1660 woonden er zelfs
maar liefst 70.000 men
sen binnen de singels.
De tweede immigratie
stroom vanuit het zuiden
moest toen nog komen.
Die vond namelijk plaats
vanaf oktober 1685, de
maand waarin de Franse
koning Lodewijk XIV een
rigoureus einde maakte
aan de kleine mate van
godsdienstvrijheid die
Frankrijk een aantal jaren
gekend had. Hij maakte
het leven van de Franse
protestanten of Hugeno
ten zo onmogelijk dat ve
le hun bezittingen ach
terlieten en volkomen
berooid naar het noor
den vluchtten. Een groot
deel van deze vluchtelin
gen kwam in Leiden te
recht en is daar nooit
meer weggegaan. Zo
stammen de Leidse fami
lies Flanderhijn en
Flandrijn af van een ze
kere Pierre Flandrin, die
omstreeks 1689 als
vluchteling van Noord-
Frankrijk naar Nederland
kwam.
Sommige immigranten
pasten zich zo aan hun
nieuwe omgeving aan
dat zij hun naam in het
Nederlands overzetten.
Dat geldt bijvoorbeeld
voor de familie De Wek
ker, van wie de stamva
der Jean Reiveillo om
streeks 1680 vanuit Parijs
in Leiden aankomt Zijn
in 1689 te Leiden gebo
ren zoon wordt Matthijs
de Wekker genoemd, de
letterlijke vertaling is van
het Franse Reiveillo. Zelf
wordt Jean Reiveillo in
1707 als poorter vai
den ingeschreven 0
de naam Jan Jacobs
Wecker. 'e k
Voor de Franse herlRr
van de naam De Wè
moeten we diep in f
chieven duiken, bij J
andere namen kun
we al bij de eerste 0
slag vaststellen dat f
treffende families 0
spronkelijk uit Noot, 7
Frankrijk of Walloni
kwamen. De vele FiAW
achternamen in Lei|e
laten zien dat de betvaj
heid van de stad onjns^
asielzoekers een plaL
verschaffen gebase£,er
op een eeuwenoud^ p
diüe. Le
r> en(
Reacties en tips voou n
rubriek kunt u stun u
naar'Aangenaam', naJ
bus 54, 2300 AB Leii sch
E-mailen naar de a en
kan ook: schoon- w
heim@inl.nl c
Tanneke Schoonheid
