ECONOMIE
'Het succes van alle actievoerders'
Het sociaal akkoord in vogelvlucht
Ook vijftienjarige mag 's zondags geld verdienen
Duitsland ruziet
over werkweek
van veertig uur
Nooit meer in ketelpjrei
Wereldrecord vrachtwagenchauffeuses op een rij
;n er
ever
Tuut-tuut-tuut
wordt melodietje
Maastricht - Vodafone intro
duceert \randaag de welkomst-
toon in Nederland. Dus geen
tuut-tuut-tuut meer als je
wacht op verbinding met het
mobieltje, maar een melodietje
naar keuze. De nieuwe dienst
past in het „persoonlijk ma
ken'' van de mobiele telefoon,
aldus het bedrijf. Klanten kun
nen één algemene toon kiezen.
Maar zij kunnen die ook af
stemmen op degene die belt
door verschillende melodietjes
te koppelen aan verschillende
telefoonnummers. Door de
toon heen is nog wel het aloude
tuut-tuut-tuut te horen, zodat
mensen die bellen, weten dat
zij op verbinding wachten.
Inkomen top
Siemens openbaar
münchen - Het Duitse elektro
nicaconcern Siemens maakt
voortaan de inkomens van zijn
topmanagers openbaar. Dat ge
beurt in het jaarverslag dat over
enkele weken uitkomt in ge
drukte vorm. Volgens het blad
Der Spiegel hebben topman
Pierer en de andere elf toplie-
den in 2003 samen 31,6 miljoen
euro verdiend, inclusief bonus
sen en opties. In Duitsland
bracht de overname van het
Duitse conglomeraat Mannes-
mann door het Britse Vodafone
de discussie over topinkomens
op gang. Duitse bestuurders
bedongen daarbij hoge vertrek
premies en riante bonussen.
Kleine bedrijven
tegen levensloop
den haag - Het midden- en
kleinbedrijf zal de levensloop
regeling boycotten. De werkge
vers peinzen er niet over om
een bijdrage te leveren aan het
belastingvrij sparen van perso
neel voor een verlofregeling.
Volgens MKB en LTO hebben
kleinere bedrijven in Nederland
geen enkele behoefte aan werk
nemers die maanden verlof op
nemen als het de werkgever
niet uitkomt. Vakbonden heb
ben aangekonigd dat bij de
CAO-onderhandelingen de le
vensloop op tafel zal komen.
berlun/anp - In Duitsland is dit
weekeinde de discussie over
verlenging van de werkweek in
alle hevigheid gevoerd. De
voorman van de Duitse indu
strielobby, M. Rogowksi, pleitte
voor invoering van de 40-urige
werkweek om de economische
groei te stimuleren. Dat staat
gelijk aan het schrappen van elf
nationale feestdagen, meent
hij. Hij reageerde daarmee op
het besluit van de regering af te
zien van haar plannen de natio
nale feestdag van 3 oktober op
te heffen en in plaats daarvan
de dag van de nationale een
wording voortaan op de eerste
zondag van oktober te herden
ken. Het plan stuitte op zoveel
verzet binnen de regeringscoa
litie van SPD en De Groenen,
dat de regering er vrijdag vanaf
zag. Ook de oppositie hekelde
het plan. De suggestie voor een
verlenging van de werkweek
werd onmiddellijk afgewezen
door Rainer Wend, voorzitter
van de parlementscommissie
voor economie en arbeid. Som
mige werkgeversorganisaties
gebruiken het moeilijke econo
mische klimaat in Duitsland
om een terugkeer te bewerk
stelligen van arbeidsomstandig
heden die al tientallen jaren ge
leden zijn afgeschaft, zei hij.
Ook de kerk mengde zich in het
debat De voorzitter van de
Duitse bisschopsconferentie,
kardinaal Lehman, ziet niets in
afschaffing van feestdagen. Een
40-urige werkweek, of het af
zien van vakantiedagen spreekt
hem meer aan.
maandag 8 NOVEMBER 2(F
Lodewijk de Waal claimt overwinning in sociaal conflict
door James McConigal
en Hans van Soest
den haag - Ze gaven elkaar in de
nacht van vrijdag en zaterdag weer
gewoon voor de camera's een hand.
De fysieke afkeer van FNV-voorzitter
Lodewijk de Waal voor minister Aart
Jan de Geus van sociale zaken was
de afgelopen zes maanden het sym
bool voor de ruzie tussen vakbewe
ging en kabinet. Een periode waarin
De Waal zo'n 300.000 demonstran
ten op het Museumplein voorhield
hoe asociaal die ministers wel niet
waren. Nu heeft hij toch een ak
koord met hen gesloten.
- Hoe legt u dit uit aan uw achter
ban?
,,We hebben een akkoord gesloten
waarvoor we een uiterst geringe
prijs hebben hoeven betalen. Het
kabinet heeft het dreigement inge
slikt dat het CAO's niet zou goed
keuren waarin loonsverhogingen
zijn afgesproken. Het enige wat we
hebben moeten toezeggen, is dat
we de looneisen gematigd houden.
Maar bevriezing van de lonen, zo
als vorig jaar, is van tafel. Daar
naast hebben we op vrijwel alle
punten onze zin gekregen. Het
blijft mogelijk om eerder te stop-
Lodewijk de Waal.
Foto: GPD/Cees Zorn
pen met werken, het kabinet neemt
onze WAO-plannen over en de be
zuinigingen op de WW zijn opge
schort."
- Maar het kabinet houdt vast aan
het plan vut- en prepensioenpre
mies vanaf2006 te belasten. Kunt u
die 300.000 demonstranten nog
recht in de ogen kijken?
„Ja, want er komt wel het nodige
voor in de plaats. Zo mogen alle
opgebouwde prepensioenpremies
worden gestort in de pot voor het
oudedagspensioen. Wie meer pen
sioen opbouwt, mag een deel van
dat geld voor zijn 65ste laten uitke
ren en kan zo eerder stoppen. Zo
blijft het mogelijk collectieve af
spraken te maken om er met 63
jaar mee op te houden. Verder
komt er een regeling voor mensen
met veertig dienstjaren en wordt de
levensloopregeling zo uitgebreid
dat die ook voor lagere inkomens
aantrekkelijk is om er aan deel te
nemen. Want we kunnen collectie
ve werkgeversbijdragen vragen en
deelnemers krijgen een extra belas
tingvoordeel. Wie optimaal van alle
regelingen gebruik maakt, kan er
zelfs al voor zijn 60ste uit."
- Gaat de FNV dit nu ook per refe
rendum aan de leden voorleggen?
„Vandaag overleg ik eerst met de
besturen van de aangesloten bon
den. Ik zal hen adviseren met dit
akkoord in te stemmen. Of we dit
keer ook een referendum uitschrij
ven, moeten we bezien. Het ver
schil met vorig jaar is dat we toen
aan de leden vroegen in te stem
men met bevriezing van de lonen.
Nu zou de vraag zijn of ze bereid
zijn hun acties te stoppen."
- Hoe is het na alle ruzie toch nog
tot een akkoord gekomen?
„Niet zo zeer door mij of de andere
onderhandelaars, want wij worden
hiervoor ingehuurd. Maar wel door
alle actievoerders die het kabinet
hebben laten voelen dat Nederland
het massaal oneens is met het be
leid. Het kabinet dacht de wijsheid
in pacht te hebben. Een half jaar
geleden zei Gerrit Zalm nog dat hij
vrolijk zou zwaaien naai alle de
monstranten op het Malieveld, nu
liggen er toch vier A4-tjes op tafel
vol wijzigingen van het kabinetsbe
leid."
- Hoe gaat het nu verder?
„In de komende CAO-onderhande-
lingen met de werkgevers gaan wij
afspraken maken over stijging van
de lonen tot 1,25 procent. Daar
naast willen we dat zij financieel
bijdragen aan de levenslooprege
ling. Met het kabinet kunnen wij
weer onderhandelen over belang
rijke thema's als arbeidsomstandig
heden."
- Hoe is uw verstoorde relatie met
het kabinet hersteld?
„Dat is toch voor een groot deel de
verdienste van Gerrit Zalm. Toen
Balkenende in het ziekenhuis lag,
zijn Zalm en ik een paar keer sa
men gaan eten. Ook staatssecreta
ris Van der Knaap die verkennende
gesprekken met de vakbeweging
voerde, heeft veel scepsis weggeno
men. Maar vertrouwen gaat te
paard en komt te voet. We zijn net
begonnen het vertrouwen weer op
te bouwen."
Minister van financiën en vice-premier Gerrit Zalm reageert uitbundig na het berei
van het sociaal akkoord. Volgens de vakbonden was het vooral Zalm die de doorbr
forceerde. Foto: ANP/Inge van Mill
den haag/gpd - Het heeft veel voeten in de
aarde gehad, maar nu ligt het er dan toch. In
de nacht van vrijdag op zaterdag sloten kabi
net, vakbeweging en werkgeversorganisaties
een sociaal akkoord over de toekomst van de
sociale zekerheid. Hoewel het aanvankelijk
alleen zou gaan over de toekomst van vut en
prepensioen, haalden de bonden er ook de
dossiers rond WAO en WW bij. Het resultaat
is een lang overzicht van afspraken en wijzi
gingen van de kabinetsplannen.
Vut/prepensioen
- Per 1 januari 2006 kan niet meer belasting
vrij voor vut en prepensioen worden ge
spaard.
- Daarvoor in de plaats mag er wel meer ou
dedagspensioen worden opgebouwd. Dit geld
mag deels voor het 65ste levensjaar worden
opgenomen. Straks kan iedereen die al veertig
jaar pensioenpremie betaalt, er op zijn 63ste
uit tegen een uitkering van 70 procent van het
loon. De overheid zal dat ondersteunen met
belastingmaatregelen.
- Wie op latere leeftijd is begonnen met pen
sioenopbouw, kan de jaren waarin hij of zij
wel gewerkt heeft of minder pensioen heeft
opgebouwd de komende vijftien jaar 'belas-
tingvriendelijk' bijkopen. Ook de opgebouw
de pot voor prepensioen mag hiervoor ge
bruikt worden.
- Wie dan toch blijft doorwerken tot zijn
65ste, krijgt een hoger oudedagspensioen.
- Daarnaast komt er een levensloopregeling,
waarbij werknemers een deel van hun loon
opzij mogen zetten om later betaald verlof op
te kunnen nemen. Er kan maximaal gespaard
worden voor drie jaar vrij tegen een uitkering
van 70 procent van het loon. Deelnemers aan
de regeling krijgen een jaarlijkse gift van de
belastingdienst van maximaal 183 euro.
- Werkgevers mogen ook geld storten in de
regeling. Hun bijdrage wordt wel belast.
- Voor iedereen die op 1 januari 2005 55 jaar
of ouder is, verandert er niets.
WAO
- Per 1 januari 2006 gaat een nieuw WAO-stel-
sel in. Alleen wie volledig wordt afgekeurd,
wordt tot de WAO (straks 'IVA', Inkomens
voorziening Volledig Arbeidsongeschikten)
toegelaten. Dat geldt ook voor mensen van
wie niet vaststaat of hun arbeidsongeschikt
heid duurzaam is of niet.
- Na elke vijfjaar wordt herkeurd om te zien
of iemand nog steeds niet kan werken. Is dat
wel het geval, dan valt deze persoon niet
meer onder deze regeling.
- Wie in de nieuwe WAO wordt toegelaten,
behoudt de rest van zijn leven dezelfde uitke
ring. Het zogeheten WAO-gat bestaat niet
meer.
- Wie gedeeltelijk wordt afgekeurd, en dus
niet wordt toegelaten tot de nieuwe WAO,
krijgt wel een loonaanvulling tussen het oude
loon en het nieuwe, lagere salaris (dat gaat
een WGA-uitkering - Regeling werkhervatting
gedeeltelijk arbeidsgeschikten - heten). Daar
voor moet iemand wel minstens de helft van
het salaris verdienen waarvan de keuringsarts
denkt dat het nog mogelijk is.
- Gedeeltelijk arbeidsongeschikten die werk
loos worden, behouden te allen tijde een mi
nimumuitkering.
- Voor huidige WAO'ers die op 1 juli jongstle
den 50 jaar of ouder waren, verandert
niets. Jongeren worden herkeurd volge
niDiiiATD ctronnoro rritonQ
nv
eil
E
iblio
dri
ede
meuwe, strengere cntena.
WW
- Het kabinet ziet er van af per 1 januail
de drempel voor de WW te verhogen ei1
kortdurende WW af te schaffen. Werkg
en bonden krijgen tot 1 april de tijd mi
re plannen te komen die evenveel geld
ren.
Lonen
- De bonden mogen volgend jaar loonfa
stellen tot 1,25 procent. Mochten de ui ^rhr
lijk in CAO's afgesproken loonstijginge
hoger zijn dan dat percentage, dan ber
het kabinet zich er niet mee en worden
CAO's 'gewoon' aan een hele sector op
ECONOMIE WIJZER
dan
isti
teed
nen
blij]
rebc
Ue-
biddinghuizen - Ook vrouwen staan hun mannetje achter het stuur van kolossen met
meer dan vier wielen. Zaterdag reden liefst 416 vrachtwagenchauffeuses hun truck
naar Biddinghuizen om een greep te doen naar het wereldrecord 'vrachtwagenchauf
feuses in een truck op een rij'. Stapvoets reed de colonne in twee uur tijd door de ge
meente Dronten. En nu maar hopen dat het Guiness Book of Records deze opmerkelij
ke prestatie beloont. Foto: ANP/Koen Suyk
Vijftienjarige krantenbezorgers
mogen, dankzij een recente wij
ziging in de arbeidstijdenwet,
voortaan iedere week zondag
edities op de deurmat laten val
len. Scholieren van vijftien mo
gen dus geld verdienen op zon
dagen. maar zijn daarbij wel
aan strikte regels gebonden.
Hoe zit het eigenlijk met de fi
nanciële rechten en plichten
van jongeren?
Vanaf dertien jaar mogen kin
deren formeel werk doen. Door
het jaar heen mogen dertien
en veertienjarigen maximaal
twaalf uur per week werken. Op
schooldagen twee uur per dag;
op zaterdag maximaal zes uur.
Werken op zondag mag nog
niet. Er mag alleen lichte, niet-
industriële hulparbeid worden
verricht, zoals afwassen in een
restaurant, kopiëren op kantoor
of meewerken op de manege.
Bovendien moet er iemand zijn
om het werk te begeleiden. Ver
der mogen deze jongste be
diendes vooral veel dingen niet:
niet in de fabriek werken, niet
aan de lopende band of met
machines werken, geen zware
dingen tillen, niet achter de
kassa en ook niet bedienen in
een restaurant. Veel zullen deze
kids waarschijnlijk niet verdie
nen, want ze hebben nog geen
recht op het minimumjeugd
loon.
Dat begint namelijk pas bij vijf
tien jaar. Ook vijftienjarigen
mogen buiten de schoolvakan
ties twaalf uur per week wer
ken. Op zaterdag mag er acht
uur worden gewerkt. Dat kan
bijvoorbeeld zijn vakken vullen
in een supermarkt, klanten hel
pen in een winkel of een kran
tenwijk lopen. Werken via een
uitzendbureau hoort ook tot de
mogelijkheden. Op zondag
werken mag, maar alleen als de
zaterdag ervoor niet is gewerkt.
Per periode van dertien weken,
moeten er vier vrije
zondagen ingelast
worden. Zo wordt
gegarandeerd dat
een vijftienjarige ten
minste één dag per
week geen verplich
tingen van school of
werk heeft. Vijftien
jarige krantenbezor
gers mogen bij wijze
van uitzondering el
ke zondagochtend
hun wijk lopen,
maar nog steeds op
voorwaarde dat er
zaterdag niet ge
werkt is.
Jongeren van zes
tien mogen, als ze niet meer
volledig leerplichtig zijn, drie
dagen per week werken. Ze zijn
dan namelijk nog wel gedeelte
lijk leerplichtig. Als ook die ge
deeltelijke leerplicht op hun ze
ventiende is afgelopen, mag er
evenveel gewerkt worden als
EIGEN
BEURS
Brenda van Dam
door volwassenen.
Dat kan vanaf nu
ook achter de kassa
van een super
markt of werk in de
avonduren zijn.
Voor zestienjarigen
gaat er een nieuwe
wereld open. Niet
alleen mogen ze
meer werken dan
voorheen, ze mo
gen nu bijvoor
beeld ook brom
mer rijden, een
gokautomatenhal
betreden, bier en
andere licht alco
holische drank ko
pen. Vanaf zestien is het ook
mogelijk om zelf een testament
op te stellen. Eigenlijk zijn zes
tien- en zeventienjarigen ook
zelf verantwoordelijk voor
eventuele schade die ze ande
ren aandoen. Maar als er een
bal door de ruit gaat, zullen in
de praktijk toch meestal de ou
ders of de gezinsaansprakelijk
heidsverzekering voor de scha
de opdraaien.
Voor alle jongeren onder de
achttien geldt in principe dat zij
handelingsonbekwaam zijn. Zij
mogen geen handelingen ver
richten waardoor rechten en
plichten ontstaan, zoals het ko
pen of huren van een huis, een
lening of een hypotheek afslui
ten. Voor het openen van een
bankrekening heb je tot je acht
tiende dus simpelweg toestem
ming van je ouders nodig. Als
dochterlief van veertien via het
internet een leuke dvd speler
voor op haar kamer bestelt,
mogen ouders die aankoop ge
rust retour zenden. Hetzelfde is
het geval als een zeventienjari
ge zoon zonder toestemming
van zijn ouders een scooter op
afbetaling koopt. Maar hebben
de ouders het contract mee on
dertekend, dan zitten ze er aan
vast. Aankopen die voor jonge
ren heel gebruikelijk zijn, zoals
cd's, kleding, tijdschriften of
een computerspelletje kunnen
niet ongedaan gemaakt wor
den.
Als je eenmaal achttien bent,
ben je voor de wet meerderjarig
en handelingsbekwaam. Finan
cieel sta je nu vrijwel op eigen
benen. Je ontvangt voortaan
zelf salaris, alimentatie, studie
financiering, een tegemoetko
ming in de schoolkosten en
dergelijke. Ook als je schulden
maakt, moet je daar zelf voor
opdraaien. Ouders blijven on
derhoudsplichtig tot het mo
ment dat hun kinderen 21 wor
den. En ook heb je pas vanaf je
23e recht op het minimumloon
voor volwassenen.
Zie ook:
www.cnvjongeren.nl
www.jongerenloket.szw.nl
www.sjn.nl/16ofeo
Toen ik nog een jochie was, en
op school braaf mijn best deed,
kreeg ik uit mijn omgeving van
baggeraars en fabrieksarbeiders
al wijze adviezen: doorleren
jongen, dan hoef je nooit in een
ketelpak te lopen en nooit vuile
handen te maken. Op den duur.
werden de adviezen wel wat
nauwkeuriger en kreeg ik zelf
ook beter zicht op de voordelen
van een mooie opleiding.
Nu weet ik dat dit een normaal
patroon is. Bij het maken van
keuzes raken scho
lieren gaandeweg
op de hoogte van
wat hen gemiddeld
genomen te wach
ten staat. Ze heb
ben een beeld van
het soort werk dat
in een beroep
wordt verricht en
ze hebben een idee
wat ze gemiddeld
kunnen verdienen.
Ze weten salaris
sen niet op de euro
nauwkeurig, maar
ze weten wel of
een opleiding ge
middeld meer of
minder oplevert
dan andere opleidingen.
Wat studenten niet goed weten
is hun relatieve positie: tussen
al die mensen met dezelfde op
leiding, waar zullen ze terecht
komen? In de top van de verde
ling of ergens onderaan? Onze
kerheid over de toekomstige
positie binnen de groep geeft
het risico aan van die opleiding.
Als je het gemiddelde salaris
weet, kun je zien hoe rendabel
de investering in die opleiding
gemiddeld is. Als je naar de sa
larisverschillen rondom dat ge
middelde kijkt, krijg je zicht op
het risico.
Stel dat iedereen met een be
paalde opleiding precies het
zelfde zou verdienen, alsof het
in de CAO was voorgeschreven:
dan was het risico van de oplei
ding nul, want je kon precies je
salaris voorspellen. Zijn er voor
mensen met dezelfde opleiding
grote verschillen in salaris, dan
is zo'n opleiding een groot fi
nancieel risico: je zou een top
salaris kunnen halen, maar
evenzeer een hongerloontje.
Het financiële risico van een
opleiding is te bepalen door
naar de Inkomensverschillen te
kijken voor mensen met dezelf
de opleiding. Als je datzelfde
doet voor een aantal landen, in
een internationale vergelijking,
dan kom je tot een paar interes
sante conclusies. Om te begin
nen vind je voor alle landen en
voor alle opleidingen een stan
daard patroon naar ervaring.
Voor mensen die net begonnen
zijn met werken zijn de ver-
Joop Hartog
hoogleraar micro-
economie
aan de Universiteit
van Amsterdam
schillen groot. Daarna d; iver
verschillen een tijdje en uken
te stijgen ze weer. De on«3 mi
heid is dus hoog aan beg e per
eind van de carrière, en 1 ziek
daar tussenin. rbeic
Dat kan worden gezien a mtal
gevolg van carrièreverscl r af,
Sommige mensen beginiischt
banen waarin ze weinig 1 imt 1
nen maar veel leren. Daajelijk
vert het leerproces zijn b >lleg
op, met snelle groei naai ial v<
inkomens. In het begin 2 mpi
dus grote ink< len t
verschillen on naar
sommigen inr unn
ren in groeiba ivers
andere niet, 1; natie
zijn er grote v vo
schillen omd.
groeibanen to
hoge inkomer
den. In de gro ||f(
nen verdienei
sen eerst min gil1
later meer en
onderweg pas1 Bi
ze de mensensvai1
de vlakke can roeP
Wat is dus he 1 hui
van een bepa hes
opleiding? Ko nher
daarna op eei we*h
groeipad terecht of kom 'dscc
niet. fckei
De tweede conclusie is ji h
ontbreken van een stand hanc
patroon. Je kunt de inko te st<
mensongelijkheid vergel erPh
bijvoorbeeld tussen een folge
delbare opleiding en de 1e SP1
siteit. Daarmee kun je zie ha
het risico samenhangt m 'jn
leidingsniveau. Als de inl v°
mensongelijkheid groter fZee
de universiteit dan na de e ger
delbare school, dan neer e^en
sico toe als je een univer r'eve
opleiding volgt: je kunt j<
men minder goed voorsj
Het blijkt nu dat hier gee^-n
daard patroon in te vindi
In het ene land neemt de £1*
lijkheid (het risico) toe al
opleidingsniveau hoger i1
het andere land juist af. 1 'Jpes
leidt tot een hele belangi ;|MC
conclusie. Al die landen Ieei
verschillende onderwijss Bt aai
men. Het onderwijs is ov BA. E
verschillend ingericht, n; *tolo;
roepsonderwijs en algem S(?h
vormend onderwijs, naai^ Vo
tijd waarop de leerlingen a Pa'
den geselecteerd naar so ei
vervolgonderwijs, etc. 0\ ^en
leidt langere scholing tot°P
gemiddeld inkomen. Ma t(
effect van langer onderw '8 P
het risico is overal ander i®*111
ongelijkheid voor mense L hee
dezelfde opleiding loopt ,voor:
volgens een vast patroon alasa
met het opleidingsniveai :v°01
heb nog nergens een goe *te h
analyse gezien van die v<
len.
