^etuwelijn en HSL
M
ientology werkt aan 'stralender en gelukkiger wereld'
B
IJ-
log s
istini
at is)
rittej
ing§
)r w|
het j
7 37.
Tai
euze
nog
ord
mdi
zwa)
f8 en
>or d
nogi
ngsv)
n. Oi
zwai
z te q
Ikon
n stiP
ijn mateloze 'bewondering' voor
de ambtenarij heb ik nooit onder stoelen of
banken gestoken. Aan de geweldige inzet en
ijver van hoge overheidsdienaren heb ik
nimmer getwijfeld. Ook hun bescheidenheid
en afkeer van de graaicultuur heb ik altijd
gewaardeerd. Hoe zinvol en belangrijk hun
werk is, is mij door de jaren heen wel duide
lijk geworden. Na patiënt Arie heb ik nog een
heel nieuw aspect leren kennen: de warmte
en meelevendheid waarmee zij elkaar om
ringen en vooral hun grote mate van effici
ëntie.
Arie was een stoere, goed uitziende vijftiger.
Gehuwd en na zijn studie
rechten beland op het minis
terie van volksgezondheid,
welzijn en sport. Veel rappor
ten schrijven, van tijd tot tijd
een dienstreisje, een etentje
met een bouwer en soms een
bezoekje aan de vipbox bij
Ajax. Zijn kinderen deden het
goed op school en in de
sport. De oudste was zelfs
een talentvol voetballer. De
relatie met zijn vrouw leek
me prima.
Hij bezocht mij aan het einde
van de middag. Hij had
hoofdpijn, sliep slecht en was
nerveus. Obligate vragen mij
nerzijds over zijn werk, hu
welijk en andere onderwer
pen leverden niets op. 'Druk,
druk en nog eens druk,' was
zijn antwoord. Ik vroeg door,
maar kreeg geen bruikbare
antwoorden. Zijn bloed en
bloeddruk waren goed en zijn
cardiogram was ook in orde.
„Stress, Arie, stress", was
mijn diagnose. „Heb je stress
op je werk?"
„Ik heb het wel druk", ant
woordde hij. „Vreselijk druk. Je weet het wel
hè, de minister moet continu nieuwe rap
porten over de Betuwelijn, de HSL en Schip
hol hebben."
„En jij maakt al die rapporten?"
„Zeker, die maakte ik allemaal."
„Maakte, hoezo maakte?"
Het was een schot in de roos. De tranen
schoten in zijn ogen. Hij vroeg om een glaas
je water. Ik liet hem op verhaal komen en
hoefde verder niets te vragen want onze top
ambtenaar liep helemaal leeg. Het zat hem
werkelijk tot zijn strot. „Het is ook zo vrese
lijk oneerlijk dokter, zo vreselijk oneerlijk. Ja
ren heb ik me voor het ministerie ingezet,
avonden en weekenden overgewerkt."
„Maar wat is er dan gebeurd?"
Al die rapporten die ik maakte moesten
maar één conclusie hebben."
„En die was?"
„Dat het goed was voor de economie, posi
tief voor het land."
„Wat goed voor de economie? Wat positief
voor het land?"
„De HSL, de Betuwelijn en Schiphol. Dat de
investeringen in deze projecten op den duur
de economie zouden versterken."
„Dat lees ik/ook elke dag in de krant."
„Ja, maar daar klopt geen bal van", reageer
de hij boos. „De rapporten die ik met mijn
medewerkers heb geschreven, toonden op
geen enkele manier aan dat de economie
zou aantrekken door deze investeringen. Dat
heb ik de minister persoonlijk proberen dui
delijk te maken. Maar ja, dat is een eeuwig
opportunistische lachebek. Die vrouw zelf
valt best mee, hoor, maar de kleilaag die er
onder zit en haar moet adviseren is een re
gelrecht drama. Allemaal likkers. Allemaal
aan de politiek gelieerde mannetjes, die
maar één dingen willen horen: dat het goed
gaat met de economie. Allemaal PvdA-jon-
gens en meisjes. Links lullen, rechts zakken
vullen."
„Maar de minister is toch van de WD?"
„Ach dokter, ze eten allemaal uit dezelfde
ruif."
„Maar Arie, dan schrijf je voortaan toch van
die positieve rapporten?"
„Kan niet meer. Mijn medewerkers zijn
overgeplaatst en ik zit in een kamertje niets
zeggende stukjes te maken."
„Dus alles is je afgepakt?"
„Alles." Hij begon weer te huilen. „Ze zitten
me gewoon weg te pesten."
Arie bleef thuis en ontwikkelde binnen de
kortste keren een ernstige hypertensie, die
gelukkig goed reageerde op een B-blokker.
Het thuis zijn beviel hem fantastisch. Zijn
vrouwelijke bedrijfsarts vond het ook wel
prima en zo lachte het leven onze topambte
naar weer toe. Hij kreeg zelfs een fietsvrien-
din. Op mijn vraag of ze hem op het ministe
rie misten, zei hij lachend: 'Als kiespijn'.
Omdat de bedrijfsarts op een koude winter
avond ontdekte dat Arie wel erg lang thuis
was, ging onze vriend in een reïntegratietra-
ject. Praten met een psychologe en een so
ciologe en therapeutisch enkele uren per
week naar het ministerie. Peperduur, want
de vele werkers in deze zachte sector ver
dienden een goed belegde boterham aan
hem. Ze voerden af en toe een gesprekje, na
men een testje af en schreven ellenlange
rapporten, om vooral maar te laten zien dat
er aan het geval Arie werd gewerkt. En na
tuurlijk volgden er dan dikke declaraties.
Arie werd weer gezond, of liever gezegd: Arie
veranderde. Eén ding werd hem duidelijk te
verstaan gegeven. Wilde hij ooit op een nette
manier de eindstreep, oftewel zijn pensioen,
halen dan was meehuilen met de wolven in
het bos de enige oplossing. Hij ging eerst
enige uren werken, daarna enige dagdelen,
vervolgens ging hij halve dagen naar het mi
nisterie en na precies anderhalf jaar zat Arie
weer op zijn vertrouwde stek. Voor de bloed
druk had hij nog slechts een half tabletje van
de oorspronkelijke dosering nodig. Kortom,
het ging prima met hem.
Tijdens een van zijn bezoekjes vertelde hij
me wat zijn reïntegratie had gekost. „Der
tienduizend euro. Maar, dokter, ik ben blij
dat ik het gedaan heb. Ik ben echt een le
venservaring rijker, een ander mens."
„Maar mag je dan weer belangrijke rappor
ten schrijven?", vroeg ik.
„Nou en of. Er zit weer een nieuwe vrouwe
lijke minister. Niet zo'n lachebekje als de vo
rige, maar eentje met een enorme daden
drang. Echt een politiek dier. Als de kamer
een rapport wil, dan moet het er de volgende
ZATERDAG
6 november
2004
ER
BIJ
dag al zijn."
„En waar gaan die rapporten dan over?"
„Over de HSL, de Betuwelijn en Schiphol."
„En jij schrijft die rapporten?"
„Natuurlijk, wie anders?"
Ik hield mijn mond in het kader van de ge
nezing van de patiënt.
Enkele weken later sloeg ik op een zaterdag
de NRC open. Op de pagina economie stond
een grote foto van Arie, in driedelig grijs met
fraaie stropdas. Boven het artikel naast de
foto stond met kapitale letters: 'Investerin
gen in HSL brengen meer welvaart'.
Ik las het stuk met grote interesse. Vooral de
zinsnede dat ingenieur Arie P. vanaf het be
gin zijn nek had uitgestoken voor deze pro
jecten, maakte me blij. Zo gaat het nou een
maal in een democratisch land.
:rt, li
Ier.
7 43.
5.a5
xa3
150.
wat'
ïgel
Lt. Ni
153.'
;r ko
in
wit
einig kerken is zoveel te doen geweest als
nu een halve eeuw oude Scientology Kerk,
minente leden telt zoals Tom Cruise en John
a. Er is ook geen kerk die zich zo strijdbaar
«aantijgingen teweerstelt. Want de missie is
;eding: „Wij zijn er om mensen te helpen."
im Schrijver
U 5),
45
en f
0 56
50
1 €k
■vina
sllett
ristei
(10/
Mj
(7/5)
56
4 an
(25
ind,
Okr.
ie, v(
l (23
zl. (f
;t 2 x
7.001
vlai i
Rep
Irie-
Sloi
>paa
liek.
1010
x
45
n 87
x. (1
l),2
ij binnenkomst van de Scientology
Kerk aan de Nieuwezijds Voorburgwal in
Amsterdam valt direct het onberispelijke
kantoor in Amerikaanse stijl op. De kamer,
legt Julia Rijnvis van de afdeling externe za
ken uit, is een eerbetoon aan Ron L. Hub
bard, die de grondlegger is van de leer. Ach
ter 'zijn' bureau prijken, fraai ingebonden,
de vele werken van Hubbard die ook be
kendheid geniet als schrijver, onder meer
van sciencefiction.
Tijdens de rondleiding komt goed de hulp
verleningskant van de kerk naar voren die
menig overheid over de streep heeft getrok
ken om Scientology als kerk te erkennen.
Ook sprak de belastingkamer van het Am
sterdamse gerechtshof begin 2002 uit dat het
om een kerkelijke of levensbeschouwelijke
instelling ging. De Hoge Raad bepaalde een
jaar geleden overigens weer dat donaties
niet, zoals bij andere kerkgenootschappen,
voor belastingaftrek in aanmerkingen ko
men.
In het pand van de kerk is tevens een Diane-
tics Centrum gevestigd. In menig ruimte
wordt een voorname doelstelling van Scien
tology in de praktijk gebracht: mensen op
een hoger niveau van geestelijk bewustzijn
brengen. Buiten worden de mensen met een
bord uitgenodigd een persoonlijkheidstest te
doen. Via cursussen en zelfhulpboeken kan
een ieder vervolgens zijn voordeel doen met
de inzichten van Hubbard over de vaak in
grijpende en negatieve gevolgen van wat hij
het reactieve (onbeheerste) verstand
noemt. 4
De echte verlichting gebeurt via de zoge
naamde 'auditing', waarmee steeds grotere
geestelijke vrijheid kan worden bereikt, mits
men bereid is daar aardig wat tijd en ook
geld in te investeren. Vooral dat laatste gege
ven, gecombineerd met het feit dat mensen
zich voor een groter zelfinzicht kwetsbaar
moeten opstellen, vormt een voedingsbo
dem voor de immer terugkerende ingesleten
aantijgingen dat de kerk uit zou zijn op geld
en macht.
Rijnvis haalt haar schouders op over derge
lijke verhalen. Ze blijft zich verbazen dat die
zo hardnekkig zijn, terwijl de kerk inmiddels
in veel landen is erkend, en bovendien door
een reeks religiedeskundigen is herkend.
„De maatschappelijke hulpprogramma's
worden in steeds meer landen door de over
heden geadopteerd."
Ze pakt er een interview bij met Tom Cruise,
die enige weken geleden de eregast was bij
de opening van een fraai, nieuw kerkgebouw
in Madrid. „Hij zegt hier precies zoals het is:
onwetendheid leidt tot vooringenomenheid.
De deuren staan hier van 's morgens vroeg
tot 's avonds laat open; iedereen mag hier
komen kijken."
Wie verder kijkt in het pand van Scientology
kan bijvoorbeeld bij de kapel uitkomen waar
erediensten worden gehouden, sacramenten
worden bediend en geregeld gebeden klin
ken aan de schepper om bevrijding en red
ding van de eeuwige ziel. Er is een kapelaan
die uitlegt dat er een heuse theologie te boek
is gesteld, die de praktische levenslessen van
Scientology onderbouwt.
Die lessen maken in feite onderdeel uit van
het pastorale werk van de kerk. „Wij zijn er
om mensen te helpen", legt Rijnvis uit. Bla
derend door diverse boeken laat ze zien hoe
de wijsheden van Hubbard het leven van al
ledag, thuis en op het werk, door een ver
groot bewustzijn op een hoger plan kunnen
tillen. „Er is geen probleem of er kan wel iets
aan gedaan worden."
Het blijft door de twee kanten van de kerk -
hulpverlenings - en religieus instituut - lastig
om vast te stellen hoeveel parochianen de
kerk heeft; immers, is iemand die een cursus
heeft gevolgd ook direct kerklid? In Neder
land gaat het om een achterban van 'enige
Het pand van de Scientology Kerk aan de Nieuwezijds Voorburgwal in Amsterdam. Archieffoto: GPD
duizenden' en wereldwijd om 'miljoenen'.
De kerk heeft ook een credo waarin onder
meer wordt beleden dat de mensen het on
vervreemdbaar recht hebben op godsdienst
vrijheid en op geestelijke gezondheid. Dat
mentale welzijn mag, zo staat er, slechts in
religieuze zin worden bevorderd. Verder valt
te lezen dat mensen ook het even onver
vreemdbaar recht hebben op hun eigen ver
dediging.
Deze uitgangspunten verklaren de opvallen
de strijdlust waarmee scientologen vechten
tegen drugs (onder meer via Nairconon), de
misstanden in de psychiatrie, en voor de
rechten van de mens (met bijvoorbeeld een
speciaal kantoor in Brussel) en uiteindelijk
ook voor de naam en faam van hun kerk.
De scientologen zijn zo strijdbaar omdat, zo
valt in veel van hun publicaties te lezen, er
grote dingen op het spel staan. De kerk is, zo
valt te lezen, het bruggenhoofd om mensen
van 'een lager tot een veel hoger niveau van
bestaan' te brengen en zo een 'stralender en
gelukkiger wereld' te realiseren.
