Het bewustzijn van de nacht
KUNST CULTUUR
Leyden Art Fair kiest
ditmaal ook voor antiek
w
w
w
t—
idi
Kleine ballads met een snuif humor
Herhalen voor een
onbekend doel
Alles komt goed bij
de melige Nylons
R7
LD Pennetje voor juniorschrijvers
donderdag 4 NOVEMBER 2004
I met
>p twee
ig - De nieuwe bijbel-
g heeft het net niet ge-
danks de enorme publi-
impagne die aan de ver-
g vooraf ging, was de
lieuwe stijl' de afgelo-
;k niet het best verkoch-
Nog steeds op de eer-
ts van de bestsellerlijst
historische thriller De
i Code van de Ameri-
auteur Dan Brown. De
editie van de bijbel van
ij Querido/Jongbloed
rerigens wel met stip
op plaats twee. De hit-
ebaseerd op verkoopcij-
meer dan driehonderd
idels.
rsie naar
ont
an den run - Creativi-
trum Parkexpressie gaat
21 november op excur-
museum De Pont in
In dit museum is werk
ran videokunstenaar Bill
schilder Raoul de Keij-
met de excursie mee
zich aannmelden bij
ressie in Alphen aan
J Ji. tel. 0172-493737.
leetm' op het
in °elijk CS
>m 1 3
varPAM - Gisteren is er een
acj^eplant' op het Stedelijk
!ale n CS in Amsterdam. De
?en ontwerp van Leo-
imeh Munster, markeert de
•én listelling 'Mark' over he-
gse grafische industrie
rland. De 'boom' van
inster (1972) bestaat uit
1 naakboom van ongeveer
zen.ieter hoog met daarin
imhut gemaakt van gra-
/almateriaal, zoals hout
jan kisten en verpak-
ateriaal waarop de oor-
ïlijke belettering nog te
reft, 's Avonds schijnt er
de hut alsof deze be-
ba1s. De boom blijft tot 10
5et^er staan.
dier VOOr
>ma en Rattle
noem De Tsjechische mezzo-
i'stat) Magdalena Kozena
juDEfde Britse ster-dirigent
in Rattle (49) krijgen be-
een kind. Zij hebben
irt een gezamenlijke
'in Berlijn, waar hij diri-
^an de Berliner Philhar-
De succesvolle Koze-
Igens de media van haar
cent le Texier geschei-
jens haar relatie met
e dirigent verliet zijn
ouw, Candace Allen,
lische Kozena trekt zich
5g terug uit de muziek.
^Fonds
ijt zak geld
iam - Het Hubert Bals
56>an het Internationaal
le Mtival Rotterdam (IFFR)
1 ool5 miljoen euro gekregen
19raministerie van Buiten-
staken. Het geld is voor
Jner)de 2005 tot 2008 en is
1 om filmmakers in ont-
igslanden te steunen.
p Jerdams filmfestival is
de steun. Die maakt het
„mulf°geli)khulPtegeven
d,a limakers in die landen
l onafhankelijke film
"heeft te overleven of
YE toestaan. Een van de 22
'■-e steun krijgen is 'Ghay-
-i' van Oday Rasheed, de
jngecensureerde speel-
Irak na de val van Sad-
^ïssein. De productie is
pp$>p de 34ste editie van
Bfllval, van 26 januari tot
6 februari.
door Herman Joustra
leiden - Richard Kempff houdt
er niet van om al te resoluut
voorspellingen te doen. Het ge-
tuur in kristallen bollen en kof
fiedik laat hij liever aan anderen
over. Maar toch, nog ruim
voordat de vierde editie van de
Leyden Art Fair is begonnen,
heeft de organisator en drijven
de kracht achter deze kunst
beurs in de Leidse Groenoord-
hallen er al een goed gevoel
over. „Vorig jaar was het wat
minder. Ik denk dat we het dip
je nu wel gehad hebben."
Dat minder slaat op het ietwat
tegenvallende bezoekersaantal
van vorig jaar, toen zo'n twee
duizend belangstellenden de
gang naar de beurs maakten.
Ter vergelijking: de eerste twee
uitgaven trokken respectievelijk
naar schatting 2700 en 4100
kunstliefhebbers. „Vorig jaar
was het in de kunstwereld pure
malaise. Alle beurzen, inclusief
de grote als de PAN en de Tefaf,
trokken minder mensen. Wij
dus ook."
Dit jaar laat volgens hem wat
dat betreft een heel ander beeld
zien. Beurzen en kunstmanifes
taties mogen zich weer in een
toenemende belangstelling ver
heugen. „Dus heb ik goede
hoop dat dit ook voor ons eve
nement geldt." De organisatie
hoopt dat verder te bewerkstel
ligen door het instellingen van
een zogenoemde 'preview', een
kijkje van tevoren op de beurs
waarvoor het publiek niet hoeft
te betalen. „Wellicht dat dat
sommige mensen over de
drempel trekt. Wie weet bevalt
het de twijfelaars-vooraf zo
goed, dat ze terugkomen op de
reguliere beursdagen."
Feit is in elk geval dat het aantal
deelnemers dit keer beduidend
hoger ligt. Nu bevolken 64
kunsthandelaren en galeries de
Groenoordhallen, terwijl de tel
ler de vorige keer bleef steken
op 42. In totaal zijn op die ma
nier meer dan 250 kunstenaars
vertegenwoordigd. Bij die aan
tallen past echter wel een kant
tekening. Voor het hogere aan
tal deelnemers is voor een groot
deel de antiekbranche verant
woordelijk, om welke reden de
naam van de beurs is uitgebreid
tot Leyden Art Antiques Fair.
Dat er veel meer handelaren uit
deze hoek zijn gestrikt dan in
voorgaande jaren is een bewus
te keuze volgens de organisatie,
omdat kunst en antiek geregeld
in eikaars verlengde liggen. Bo
vendien brengen meer deelne
mers ook meer geld in het la
tje. Kempff: „Ik ben een enorm
liefhebber van kunst, maar de
beurs moet natuurlijk wel ren
dabel zijn."
Leyden Art Antiques Fair, 18
tot en met 21 november in de
Groenoordhallen. Met kunst
en antiquiteiten uit de 18de
tot en met de 20ste eeuw.
leiden - Negen schrijvers in de
dop ontvingen gistermiddag het
LD Pennetje. Ze werden in het
gebouw van het Leidsch Dagblad
in het zonnetje gezet voor hun
verhaal of gedicht, waarmee ze
hadden deelgenomen aan de
tiende editie van de schrijfwed
strijd van deze krant. In totaal
gaven 772 kinderen gehoor aan
de oproep om dit jaar iets te
schrijven over feest en muziek.
Op basis van originaliteit selec
teerde een jury hieruit tien win
naars. Negen van hen waren gis
teren aanwezig om hun prijs
persoonlijk in ontvangst te ne
men: Bente Fieback (Hazerswou-
de), Suze Bloks (Leiden), Maxime
Wegman (Leiden), Birgitte Lui-
ning (Leiderdorp), André de Zwij
ger (Leiderdorp), Chris Noorder-
meer (Voorhout), Yannick Stur-
kenboom (Voorhout), Suzanne
Wermink (Voorschoten) en Jillian
van Damme (Zoeterwoude). Al
leen Ivo Lek (Oude Wetering)
was verhinderd. Uit handen van
juryvoorzitter Theo de With ont
vingen zij het prijzenpakket, be
staande uit een T-shirt met daar
op hun inzending, een oorkonde,
een poster en uiteraar het felbe
geerde LD Pennetje. Vooraf
gaand aan de prijsuitreking hield
prof. Andrea Confetti (op de foto
in het midden) een 'lezing* over
van feest vieren.
Bouwman
'Gamma' John Buijsman belicht het donkerste deel van de mens
Rotterdam - De nacht biedt rust
en ruimte. Biedt voedsel aan een
helder bewustzijn, waar de dag
vaak troebel is en vol hectiek.
Dit donkerste deel van het et
maal inspireerde vijf auteurs tot
vijf monologen waarin zij het
donkerste deel van de mens ont
bloten. John Buijsman speelt ze.
Blaast ze leven in. Geeft ze li
chaam en ziel. „Het is zo'n ont-
zéttend mooi materiaal... Bij het
repeteren heb ik enorm staan
janken." Op 12 november is hij te
zien in het LAKtheater Leiden.
door Annemiek Veelenturf
De monoloog van Marcel Mö-
ring gaat over een oude socia
list die in het ziekenhuis zijn
laatste dagen slijt. Hij zingt 'De
Internationale'. Vertelt tussen
door over zijn twee vrouwen,
over het bombardement op
Rotterdam, over stakingen.
John Buijsman speelt hem in
onderbroek, zittend op een ou
de stoel.
„De taal is zo literair. Spreekt zo
voor zich, dat ik die alle ruimte
moet geven. Dat vraagt om een
traagheid van spelen. Ik moet
er ontzettend langzaam in, wil
dit verhaal goed in de zaal val
len. Zachtjes duwen tegen de
energie. Rustig aan. Gaat het
publiek mee in dat langzame?
Dat maakt deze monoloog ont
zettend spannend."
Heel anders van kleur is het
stuk dat Martin van Waarden-
berg heeft geschreven. Daarin
draait het om een slimme, ge
voelige jongen die enorm op
zijn huid is gezeten door zijn
vader. In bed geplast? Handen
op de gloeiende kachel! Dat
heeft hem tot een ontwricht
mens gemaakt, compleet met
fantasieën over schoolklasjes
waar kalasjnikovs op leegge
schoten moeten worden.
„Martin van Waardenberg
zoemt in op details", vertelt
Buijsman. „Hij laat de jongen
zich herinneren hoe vader
bordspelletjes speelde. De vlag
altijd tussen bommen! Eerst
Kalverstraat kopen! En hoe va
der steeds weer zijn zoon van
het speelbord wegvaagde." Met
de blik opzij: „Zo'n vader die
zijn zoon nooit laat winnen...
Ach, het is zó treurig."
Wat niet wil zeggen dat 'Een
nacht uit het leven van de stad'
een en al tranendal is. In de
monologen - Ko van den
Bosch, Daphne de Bruin en
Maria Goos maken het vijftal
compleet - duikt ook de lach
op. Bovendien zorgen de drie
muzikanten, Keimpe de Jong,
Arend Niks en Andreas Sun-
trop, voor afwisseling in klank
en kleur.
Buijsman speelt graag met mu
ziek. In 'Le Freak', zijn vorige
voorstelling die hij zonder hulp
van financiële bijdragen op de
planken bracht, stond alleen
saxofonist Keimpe de Jong
naast hem op het podium. „Nu
krijg ik wel subsidie en kan ik
me drie muzikanten veroorlo
ven. Heerlijk is dat."
De gitarist, saxspeler en drum
mer kwamen al improviserend
tot de ineenvlechting van noten
die 'Een nacht uit het leven van
de stad' dragen. Niet eerder
speelde muziek zo'n grote rol in
een stuk van John Buijsman.
Al spelend leun ik er tegenaan.
Of ga ik er bovenuit. Soms laat
ik me compleet wegvagen
zegt hij. „In deze voorstelling
kunnen muziek en tekst niet
zonder elkaar."
Het is ook de muziek die de
heftigste emoties voor haar re
kening neemt. De tenorsax ver
klankt de tranen die Buijsman
als acteur nooit kan tonen.
„Janken op het toneel leidt
nooit tot janken in de zaal",
zegt hij. „Ik kan wel iemand
neerzetten die worstelt met z'n
emoties. Die zegt: 'ik kom er
wel uit', terwijl je ziet dat hij er
niet uitkomt. Dat ontroert.
Maar die ontroering komt niet
wanneer ik die man laat toege
ven aan een hevige huilbui."
John Buijsman heeft een be
kende kop overgehouden aan
zijn rol van Freek-Willem in de
Gamma-spotjes op tv. Ook kent
het grote publiek hem als Dr.
pieemuziek recensie
4e ILidy van der Spek
gra\
i^ririk Visser, gitaar. Gehoord: 3/11,
ladsgehoorzaal, Leiden
r 'Flairck' is het gitarist
•er gelukt om zich solo
iereiden op zijn eerste
;how, die luistert naar
Eenmans Optocht,
lal alleen doet hij het
liet, want bij ieder op-
neemt hij een gast mee,
pnd z'n ex Dorien.
het nog niet wist, Vis-
[ijft ook liedjes, kleine
iet een snuif humor en
itje spot. Het gaat bij
"le eerste plaats om de
ntale muziek, maar
'op gezette tijden zing ik over
wat er onderweg op mijn pad
komt'.
Drie akoestische gitaren staan
op hem te wachten wanneer hij
als een verdwaalde luisteraar
het podium op slentert. Relaxed
neemt hij plaats op een van de
twee stoeltjes en preludeert wat
op een van zijn snaarinstru
menten. Die rust en kalmte
blijft bijna de hele avond han
gen, zo zwaar zelfs dat lichte
saaiheid na een uurtje boven
drijft.
Visser heeft zijn kleine concert
opgehangen aan zijn eigen le
vensloop; overweldigende lief
de die afnemend toch nog 15
jaar mag duren, scheiding met
wellicht verlangen naar een
kind in een berceuse, reizen en
eenzaamheid, nieuwe liefde,
jong, blond en puur die slechts
acht jaar stand houdt, en wat
dan... vraagt Visser zich af. Na
vijfjaar afzien elkaar weer voor
zichtig aanzien om in te zien
dat je met elkaar op z'n minst
weer kan communiceren over
het vak. En dat doen Dorien en
Eric nu op het podium, onge
compliceerd, soms kwetsbaar,
vaak humoristisch.
Visser begint met z'n Ierse An-
toinet, een lovesong without
words, waarin hij één van de
drie pedalen gebruikt die voor
hem op de grond staan. De
galmpedaal geeft enkele terug
kerende zinnen meer glans en
diepte. Bovendien draait hij aan
de knoppen van de gitaar waar
door de melodie zich uitrekt en
gaat glibberen, romantiek ten
top.
Heel anders, maar even makke
lijk in het gehoor liggend zijn de
drie aaneen geregen liedjes van
de 17de-eeuwse Ierse compo
nist Turlough O'Carolan, een
bard die van kasteel naar kas
teel trok om zijn muziek aan de
man te brengen. Body and soul,
en Molly Mc Donald, het zijn
stukjes die vermaken üjdens
een copieuze maaltijd, met die
pe, 'onderaardse' thema's,
vriendelijke harmonieën, darte
le melodieën, versterkt door de
wisselende dynamiek. 'Aoife'
(Ierse naam voor Eva) heet de
Berceuse waarin Visser gebruik
maakt van de twee andere pe
dalen, één om het gespeelde op
te nemen, de andere om het
weer af te draaien tijdens het
vervolg van de compositie. Zo
gaan Edlerlei lijnen en motieven
door elkaar heen lopen. Voeg
daar nog het eerste pedaal bij
en het wordt een kolkende
klankenzee. Je vraagt je af of het
lieve kind hierop insluimert.
Visser en Dorien larderen hun
verhaal met lekker in het ge-
theater recensie
Dick van Teylingen
Voorstelling: Vernis van Kassys en
Tristero. Idee en uitvoering: Youri Dirkx,
Liesbeth Gritter, Mette van der Sijs en
Peter Vandenbempt Gezien 3/11 in het
LAKtheater.
Een grote groep jonge mensen
is bij elkaar om getest te wor
den. Waar het om gaat is niet
duidelijk, maar de hoofdprijs is
kennelijk de moeite waard. Ze
denken allemaal dat ze de ver
eiste eigenschappen hebben.
De eerste fase van de selectie
procedure staat op film, die ge
nadeloos de twee kanten van
het jezelf verkopen in beeld
brengt: gespeelde overtuiging
en echte onzekerheid. Nummer
69 noemt zich iemand met veel
geduld, die niet gemakkelijk
een conflict aangaat. Nummer
63 gooit het meer op zelfverze
kerdheid en zelfstandigheid, die
echter haar kwaliteiten als
teamwerker niet in de weg
staan.
Na allerlei tests blijven vier
mensen over, die zich op het
toneel onderwerpen aan een
experiment van 58 minuten. De
enige opdracht is: als je een sig
naal hoort, herhaal je wat je
daarvoor deed. Als een stem uit
de luidspreker het einde van
het experiment aankondigt,
weet niemand waar hij aan toe
is.
Solliciteren is presenteren, en
presenteren is theater. Dat is
het uitgangspunt van Vernis,
een Nederlands-Belgische co
productie van Kassys en Triste
ro. De goed gemaakte film geeft
een snelle en grappige parade
van testclichés: van vertel een
goede en een slechte eigen
schap, via teken een zelfportret,
tot en met interpreteer een
inktvlek. De organisatie is in
handen van typische psycholo-
ges: empathisch, maar gedeci
deerd.
Meer dan over psychologie zegt
Vernis iets over theater. De her
halingen van hun eigen acties
die de vier acteurs moeten uit
voeren zijn typerend voor het
repetitieproces. Ze doen nooit
precies hetzelfde, maar verbe
teren, variëren en overdrijven.
Herhalingen zijn retorische
stijlfiguren en werken vaak ko
misch, doordat het publiek ze
kan vergelijken met de oor
spronkelijke actie. Het ontbre
ken van een duidelijk doel om
naar te streven en de angst om
iets verkeerd te doen leiden tot
krampachtigheid, onzekerheid
en overbewustzijn. Als een
stem uit de luidspreker een
pauze aankondigt, begint ieder
een zich koortsachtig te ont
spannen, alsof ze net een enor
me prestatie hebben geleverd.
Alle spontaniteit verdwijnt. Het
is nog niet zo makkelijk om met
theater te overtuigen, dat blijkt
maar weer. Artiesten zijn ge
conditioneerd. net als het pu
bliek, dat even verweesd ach
terblijft als de spelers weg zijn
en het niet duidelijk is of de
voorstelling is afgelopen. De
kwaliteit van Vernis is dat de
kijker zich opnieuw bewust
wordt van de afspraken die gel
den voor theater kijken en thea
ter maken.
Doolittle in de jeugdserie 'Loe-
natik', waarvan ook een film is
gemaakt. Maar zijn solo's op to
neel beschouwt hij als zijn 'ech
te' werk. „Met dat andere ver
dien ik het geld om dit te kun
nen doen."
'Een nacht uit het leven van de
stad' - John Buijsman. Pre
mière 5 november Rotterdam
se Schouwburg. 12 November
LAKtheater, Leiden.
hoor liggende liedjes, ieder op
een totaal eigen wijs. Zingt
Dorien als een helder vogeltje,
heel recht door zee, simpel met
nul komma nul ophef, Visser
laat zich meer dynamisch en
gepassioneerd gaan. Als die
twee samen zingen heeft dat
een grappig en ontwapenend
effect. Doriens poëzie is recht
voor z'n raap. In een praatzin-
gerige stijl, rap en droog ge
scandeerd, doen ze het ko
misch, ondanks de weinig ver
heffende inhoud.
In een werkelijk prachtig duet
bezingen Visser en Dórien hoe
het is om samen weer op va
kantie te gaan. Twee stemmen
die niets met elkaar van doen
hebben, als ongelijknamige po
len die elkaar niettemin hart
verwarmend aantrekken.
muziek recensie
Susanne Lammers
Concert: The Nylons. Gehoord^/n,
Stadsgehoorzaal, Leiden.
Een groot deel van de charme
van a capella wordt bepaald
door de bekendheid van de
liedjes, de verrassing van de
transformatie. Denk je.
Totdat The Nylons 'Up on the
roof zingen, een nummer
waar ze in de jaren tachtig óók
een hit mee scoorden. In het
introotje klinkt de hoge kop
stem van Claude Morisson er
nog wat al te overmoedig bo
venuit, maar als Garth Mos-
baugh met zo'n typisch Engel
se jongensstem inzet, komt
het ineens helemaal goed. Het
lied krijgt een zacht prilgroen
randje, een lief en teder waas.
Je kunt je niet voorstellen dat
het ooit voor een andere be
zetting geschreven is.
Maar soms krijg je de indruk
dat het Claude Morisson,
Garth Mosbaugh, Mark Cassi-
us en Arnold Robinson meer
te doen is om entertainment
dan om muziek. Er wordt wat
afgekwebbeld en gegrapt op
het podium en veel liedjes
worden ingepakt in half seri
euze acts en choreografieën,
zozeer dat de hoofdtoon van
de avond meligheid is.
Het muzikale niveau is wissel
vallig: goed gelukte sfeerlied
jes worden opgevolgd door
rommelige nummers, die het
pompeuze, en ook de ritme
box, niet altijd schuwen, en
soms krijg je de indruk dat
The Nylons niet zozeer een a
capella-groep zijn, als wel een
viertal solisten, die bij toer
beurt de leiding nemen. Ge
beurt dat niet, dan wordt het
vormeloos. Zo wordt 'Dream,
dream, dream' toch meer een
snoezige echo dan een werke
lijk onvergetelijke cover en
doet hun 'Fire' je de Pointer
Sisters niet vergeten. En hun
oude 'Silhouettes' krijgt welis
waar een mooi ironische Plat
ter-behandeling. maar in dat
nummer is de verstqAing dan
weer te opdringerig.
Hun solistische prestaties ma
ken echter veel goed. De
grootste verrassing is bas Ar
nold Robinson, die fantastisch
op dreef is in een zeer stijlvast
jaren '70 soul-nummer. De
bronstig zwoele uithalen ko
men gekweld uit zijn tenen,
de naar pijnlijke kreunen nei
gende versieringen van de
melodielijn maken het verruk
kelijk camp.
Het allercampst blijft echter
'The Lion sleeps tonight', en
vóór The Nylons pleit dat ze
dat nog altijd fris en spannend
weten te vertolken. Het oer
woud, vol rare vogels en ruzi
ënde apen, bloeit op uit hun
stemmen - uitzinnig maf,
maar aansprekend liefdevol.
