'De jeugd moet
beer kans krijgen'
1
1
Aristocraat
SPORT
zaterdag 30 oktober 2oo4
SI
ubs geven duur opgeleide eigen spelers weinig speeltijd
door Jaap van Essen
leiden - Marco van Basten en Foppe de Haan
hadden de voorbije weken dezelfde problemen.
Voor sommige posities in Oranje en Jong Oran
je is bijna geen speler meer te vinden. Geen
wonder, zeker bij de topclubs ruist het van de
buitenlanders. Ondanks de peperdure 'voetbal-
scholen' en 'academies', moetje de zelf opge
leide Nederlandse spelers bij menig club met
een lampje zoeken, en dan nog vind je ze vaak
niet eens.
Johan Cruijff himself heeft de laatste maan
den al vaak de noodklok geluid. Hij ziet het
Nederlandse voetbal in kwaliteit achteruit
hollen en vreest voor de toekomst van Oranje.
Zijn oplossing is erg simpel: verplicht alle
clubs minimaal zes spelers met een Neder
lands paspoort op te stellen. Op die manier
krijgen jonge voetballers van eigen bodem
eindelijk weer speeltijd en worden ze vanzelf
beter.
Helaas is het ietwat kort door de bocht ge
dacht van de oude meester. Tal van Europese
wetten verbieden het op die manier bevoor
delen van 'eigen volk' ten opzichte van inwo
ners uit andere EU-landen. Bovendien heb
ben de Fifa en Uefa ook weer regels op dit
'lak waar alle nationale bonden zich aan
moeten houden.
En toch heeft Johan Cruijff natuurlijk gelijk.
"Heel veel gelijk zelfs, zo blijkt uit een klein
onderzoek. We bekeken alle wedstrijden uit
le eerste zes speelronden van de eredivisie
lit seizoen. Per club werd het totaal aantal
speelminuten berekend van alle spelers, de
luitenlanders, de spelers die door de club
;elf werden opgeleid en tot slot van de Neder-
idse spelers jonger dan 25 jaar uit de eigen
ugdopleiding. Het resultaat was redelijk
mthutsend.
'oetbalclubs in Nederland investeren de laat
ste jaren fors in hun eigen opleiding. Sinds de
luropese successen van Ajax (1995 en 1996)
'erden de opleidingen structureel geprofes
sionaliseerd. De KNVB droeg een steentje bij
net een enorm pakket kwaliteitseisen en een
lertificeringsysteem. Het profvoetbal verzorgt
daardoor een uitstekend opleiding tot prof
voetballer. In theorie dan.
/Vant op de velden blijkt daar nieCzoveel van.
Van het totaal aantal speelminuten in de ere
divisie werd in de onderzochte periode maar
iefst 37,5 procent toebedeeld aan buitenlan
ders. Slechts elf procent van de speeltijd ging
naar Nederlandse spelers tot 25 jaar die door
lun huidige werkgever zijn opgeleid. Met an
dere woorden: de clubs leiden ten koste van
ïeel veel tijd, geld, en energie jeugdspelers op
tot professional, maar stellen die eigen kweek
vervolgens niet of nauwelijks op. Meestal krij
gen aankopen en vooral buitenlanders de
voorkeur. Met name onze Zuiderburen zijn
populair. Maai" liefst 17 procent van de totale
speeltijd in de eredivisie kwam op het conto
van voetballers met een Belgisch paspoort.
Binnen de eredivisie zijn overigens enorme
verschillen. Er zijn enkele clubs die alom be
kend staan om hun goede jeugdopleiding en
die dat ook in hun eerste elftal waarmaken.
Ajax (51 procent), Vitesse (42 procent), FC
Twente (38 procent) en FC Groningen (44
procent) hebben extreem veel spelers uit de
eigen jeugd in het eerste elftal staan. Die cij
fers worden overigens iets minder fraai wan
neer de oudere spelers (ouder dan 25 jaar) en
de buitenlanders eruit gefilterd worden.
Voorbeelden zijn spelers als Sander Boschker
(Twente), Bas Roorda (Groningen), Matthew
Amoah (Vitesse) en Anthony Obodai (Ajax).
Toch blijven genoemde clubs ook dan op
zeer fraaie percentages zitten.
Ze doen het in ieder geval heel wat beter dan
AZ, NAC, Heerenveen, RKC en RBC. Bij deze
club acteert nooit of slechts sporadisch een
jonge speler uit de eigen opleiding. Dat zulks
ook bij Feyenoord en PSV het geval is stemt
natuurlijk helemaal tot nadenken. Wanneer
dergelijke topclubs met hun peperdure oplei
dingen geen eigen speler meer op het veld
hebben staan zit er structureel iets verkeerd.
Immers, de grote concurrent Ajax trekt juist
heel veel profijt van hetgeen er op sportpark
De Toekomst wordt gedaan en heeft op die
manier dus een voorsprong op PSV en Feyen
oord. Eigen jeugd is door het ontbreken van
een transfersom nu eenmaal veel goedkoper.
Een euro kun je maar eenmaal uitgeven.
Het is niet verrassend dat uitgerekend de
clubs met weinig inbreng van eigen jeugd
veelal de meeste speelminuten aan buiten
landers gunnen.
Roda JC is wat dat aangaat de absolute koplo
per. Bij de enige eredivisieploeg uit Limburg
bestaat het elftal in de regel voor driekwart uit
buitenlanders. Ook Feyenoord (67 procent)
en Heerenveen (55 procent) zoeken het voor
al buiten de landsgrenzen.
Bij Ajax is per saldo een opvallende combina
tie te zien. Terwijl daar ruim 46 procent van
de speeltijd voor zelf opgeleide jonge Neder
landers is, komt de rest van de speeltijd op
het conto van buitenlanders. Conclusie: bij
Ajax spelen geen Nederlanders die van elders
zijn aangetrokken.
Hoe dan ook heeft Johan Cruijff een punt.
Jonge Nederlandse voetballers krijgen bij het
merendeel van de eredivisieclubs nauwelijks
een kans. Het gevolg is in Oranje en Jong
Oranje te zien. Marco van Basten zei maan
dag over de verrassende selectie van Theo Lu
cius: „De spoeling is nu eenmaal een beetje
dun." En Foppe de Haan, coach van Jong
Oranje: „Ik zoek me rot naar spelers voor be
paalde posities." De Haan was tot voor kort
r r*. 5 fC
lOMbaoRlmiQBBIImHHBHMHMnnvS
Profclubs spenderen jaarlijks miljoenen aan de opleiding van jeugdspelers, het rendement is gering. Archieffoto: Dick Hogewoning
technisch directeur van Heerenveen en nu
werkzaam bij de KNVB. Hij onderkent de pro
blemen. „Er zijn 37 clubs die spelers oplei
den, terwijl het aantal plaatsen dat vrijkomt
beperkt is. Bovendien kiezen sommige clubs
er snel voor om buitenlanders aan te trekken.
En daar komt nog eens bij dat enkele clubs in
de opleidingen al veel buitenlanders hebben.
PSV leidt bijvoorbeeld echt veel Belgen op."
Foppe de Haan vindt overigens dat er ook iets
aan de opleidingen schort. „Het is heel goed
dat de zaken nu zo professioneel worden
aangepakt, maar we leiden natuurlijk wel heel
veel spelers op, terwijl er maar weinig plaat
sen in de eerste elftallen zijn. Er is nu een nei
ging om te kijken naar concentratie van op
leidingen. Daardoor zet je de beste spelers bij
elkaar en gaat het niveau omhoog. Heracles
en FC Twente hebben die stap al gezet."
Ook KNVB-directeur Kesler stelt dat het die
kant uitmoet. En tegelijk is hij positief over
een regeling waarbij clubs worden verplicht
een bepaald aantal zelf opgeleide spelers op
te stellen. „Daarover wordt bij de UEFA nu
heel serieus nagedacht. Eind september was
er een bijeenkomst waarbij werd gediscussi
eerd over een plan waarbij iedere club maxi
maal 25 contractspelers mag hebben en er
daarvan minstens zeven of acht zogenaamde
'homegrown' spelers zijn. Zelf opgeleide
voetballers dus, waarbij de precieze definitie
van 'homegrown' nog wat onduidelijk is. Tot
mijn verrassing waren niet alleen de verte
genwoordigers van kleine landen, maar ook
van grote naties daar heel positief over. Duits
land, het land met de meeste buitenlanders
in de hoogste divisie, Engeland, Frankrijk en
ook Spanje zijn voor een dergelijke regeling.
Alleen Italië is echt tegen."
Dat de UEFA met dergelijke voorstellen komt
lijkt opmerkelijk, maar tegelijk ook wel lo
gisch. Voetbal is nu eenmaal gebaat bij iden
tificatie van de fans met de spelers en die is
groter wanneer lokale helden op het veld
staan. Ook is het een manier om minder kapi
taalkrachtige clubs met een goede opleiding
betere kansen in de competitie te geven.
Bovendien, en dat is waarschijnlijk de belang
rijkste reden voor de nieuwe inzichten, lijden
ook de nationale teams van diverse grote lan
den (Spanje, Engeland, Duitsland) er tegen
woordig zichtbaar onder dat er in de betref
fende competities zoveel buitenlanders spe
len. Behoudens enkele echt grote talenten
krijgt ook de Engelse, Spaanse en Duitse
jeugd nauwelijks meer een kans op speeltijd
en ontwikkeling. De slechte resultaten van de
nationale teams op grote toernooien zijn
veelzeggend.
Ook de spelersvakbonden WCS en Fifpro zijn
er inmiddels van overtuigd dat er iets moet
gebeuren. Tegelijk onderkent iedereen dat
het grote probleem zal zijn om regels op te
stellen. Regels die niet in strijd zijn met aller
lei nationale wetten en Europese richtlijnen.
Vakbondsman Theo van Seggelen: „Het pro
bleem zal vooral internationaal aangepakt
moeten worden. Alleen dan kun je structureel
iets doen. In Nederland zou je hooguit via de
CAO wat kunnen regelen, maar de internatio
nale aanpak is natuurlijk veruit het beste."
Ook Henk Kesler ziet het liefst een internatio
naal en eensluidend model. „Daarvoor heb
ben we de hulp van de EU nodig. Anders kan
het gewoon niet. Ik denk wel dat het daardoor
nog een tijdje duurt voor er concreet iets ge
beurt. Dit soort zaken regel je niet effe in een
paar maanden. Maar het is al heel wat dat er
binnen de Uefa zich nu een meerderheid af
tekent die het probleem onderkent en bereid
is iets aan de hele zaak te doen."
VOOR MEKAAR
i: Wim Brugmans
8jd: 40 jaar
Rijnsburgse Boys
ng bent u al lid van de club?
fijn zevende ben ik lid geworden. Ik heb van alles
a, jeugdleider, jeugdtrainer. Ik ben alleen nooit
Isrechter geweest. Dat vond ik te moeilijk. Ik
nu al een aantal jaar deel uit van het bestuur, als
urslid accommodatiezaken. Ik heb een loodgie-
idrijf, dus ik ben best wel technisch aangelegd,
(heb ook connecties in de bouw om te zorgen dat
ped in orde komt."
I tijd per week besteedt u aan de club?
eb heel veel tijd gestoken in de nieuwe tribune,
jben ik wel twee, drie uur per dag mee bezig ge
weest. Het was natuurlijk een enorm karwei om dat
voor elkaar te krijgen, de bouw, maar ook de inrich
ting, de verhuizing, telefoon- en computerverbindin-
gen. Het heeft bloed, zweet en tranen gekost, maar we
hebben tegen elkaar gezegd: over drie maanden zijn
we dat vergeten en zijn we met zijn allen heel trots op
wat er tot stand is gebracht. Er staat iets dat uniek is
voor een amateurclub. Ik heb mensen gesproken van
betaalde verenigingen en die kunnen hun ogen niet
geloven. Het mooiste zou zijn als we met deze nieuwe
accommodatie straks het 75-jarig bestaan van de club
kunnen combineren met een kampioenschap."
Heeft u thuis dan niks te doen?
„Het is de aard van het beestje, ik ben altijd bezig, ook
met mijn bedrijf. Maar de laatste tijd is het misschien
wel te gek geweest hoeveel tijd er naar de club is ge
gaan. Ik moest op zaterdag ook nog wel eens de wed
strijden van mijn zoon missen. Dat schoot er ook nog
eens bij in."
Steekt het nooit dat bij vrijwilligerswerk altijd door
dezelfde groep mensen wordt gedaan?
„Natuurlijk. Ik zeg altijd: als we allemaal niks doen,
komt e niets voor elkaar. Het is irritant dat mensen die
niets doen, vaak ook nog de grootste mond hebben.
Dat hebben we ook met de tribune gemerkt. Natuurlijk
was het tijdens de bouw improviseren omdat de com
petitie ook al begon. En dan stonden er mensen te roe
pen wat er allemaal niet deugde."
"Voor mekaar' is een serie over vrijwilligers in de sport. Kandida
ten? Mail naar sporlredactie.ld@hdc.nl of schrijf naar Leidsch
Dagblad, Postbus 54, 2300 AB Leiden.
A ristocraat onder de voetbal-
jl\ Iers, werd hij genoemd.
In elk artikel over hem wordt
dit aspect uitentreuren uitge
diept.
Hij liep aristocratisch. Gaf aris
tocratische voorzetten. Voetbal
de met aristocratisch afgezakte
kousen en dis hij al de moeite
nam om een doelpunt te ma
ken, waren het steevast goals
van aristocratische schoonheid,
die hij scoorde.
Voetbal is volkssport nummer
1. Als voetballers - nomen est
omen - iets dus juist niet zijn,
is het aristocratisch. Ik ga hier
niet beweren dat voetballers
plebejers zijn, ik kijk wel uit
zeg. Maar beweren dat ze het
denkbeeld uitdragen dat de lei
ding dient te berusten bij hen
die uitmunten, durf ik netzo
min.
Maar uitmunten deed Socrates.
Op het WK van 1982 was hij de
belichaming van wat een mens
meteen bal, en passant de wet
ten van fair play tot in de uiter
ste gradatie in acht nemend,
allemaal niet vermocht te kun
nen.
Ik herinner mij zijn gelijkma
ker tegen Rusland, in Sevilla.
Weinig keren in zijn carrière
zal de Russische doelman Rinat
Dassaev zo aristocratisch het
nakijken hebben gehad, als die
dag.
Dezelfde Dassaev figureerde
zes jaar later bij het doelpunt
van Van Basten, na de voorzet
van Mühren - alle superlatie
ven zijn gebndkt sedertdien om
dat doelpunt onder woorden te
brengen, maar nooit is beweerd
dat het doelpunt van Van Bas
ten dat van een aristocraat
was. Dit zegt veel.)
Hij droeg bovendien een baard
en dat was hoogst ongewoon in
die dagen, voor een voetballer.
Het druiste keihard in tegen de
toen geldende profi'oetballers-
modedictatuur. Hierom én om
dat Socrates hem droeg, werd
ook zijn baard je reinste aristo
cratie gevonden.
Socrates was de voetballer van
de éénentwintigste eeuw, dach-
Omdat Socrates
hem droeg,
werd zijn baard
je reinste
aristocratie
gevonden
ten wij in 1982.
's Middags de Argentijnen even
van het veld vegen en 's avonds
de geest lenig houden met een
goed boek - zo sleet Socrates
zijn voetbaljaren en dit combi
neerde hij dan ook nog eens
meteen rook- en drinkgedrag
van werkelijk Olympische allu
re.
Pele benoemde hem onlangs
tot één van de 15 beste Brazili
aanse voetballers ooit. (Hierbij
dient u in ogenschouw te ne
men dat Pele er de gewoonte
van maakt zichzelf op de
plaatsen 1 tot en met 11 te zet
ten).
Gewonnen heeft hij niets. Nooit
werd hij wereldkampioen.
Socrates Brasileiro Sampaio de
Souza Vieira las over Ché Gue
vara (en zag er zo uit), schreef
poëzie, studeerde medicijnen
en in zijn vrije tijd bepaalde hij
het spel en liet Zico scoren, of
Cerezo, ofFalcao. Mooier dan
in 1982 heeft geen Braziliaans
elftal ooit gevoetbald en dat dit
niet gehonoreerd werd, ach dat
deerde Socrates maar weinig.
Hem was het niet te doen om
het winnen, maar om het spel
zélf om de diepste schoonheid
daarvan te ontdekken.
Een verre neef van hem speelde
bij FC Den Bosch.
Je kunt veel van de Witte So
crates' zeggen. Dat hij een goe
de voetballer was, bijvoorbeeld.
Maar méér nog dan over Ar
nold Scholten zegt het iets over
de staat van ons voetbal, toen,
dat juist hij uitgeroepen werd
tot onze Socrates.
Socrates gaat weer voetballen.
Hij is 50 nu en naar het schijnt
nog tamelijk fit. Hij rookt dan
ook nog maar 3 pakjes per dag,
in zijn topdagen waren dat er
gauw vier, vijf.
Zijn nieuwe club is Garforth
Town. U heeft daar nog nooit
van gehoord, maar dat gaat
gauw veranderen. De eigenaar
wil deze club in 25 jaar naar de
top van het Engelse voetbal
brengen.
Socrates kan dat natuurlijk
niet alleen. Op hetjkiddenveld
weet hij zich voorlopig om
ringd door een electriciën en
een tuinman. Maar binnenkort
schijnen ook Zico (51) en Care-
ca (44) zich met de opmars van
Garforth Town te gaan be
moeien.
Hopen nu maar dat het lukt en
dat het goede voorbeeld van
Socrates navolging krijgt van
andere aristocraten.
Het zou toch mooi zijn als Tom
Okker nog eenmaal een gooi
deed naar de Davis Cup of dat
Gijs van Lennep. desnoods een
uurtje maar, nog één keer mee
doet aan de 24 uur van Le
Mans. Zou Fred Anton Maier
uit de voeten kunnen, op klap
schaatsen?
Frank Snoeks
