Ik wil de rijkdom van
de armen laten zien'
REGIO
higenlijk mag je niets en ander voedsel
meenemen uit het bos™°rdNea^3sabge™"
PieternelAnne en Maartje
Bijeenkomst
voor vrouwe
Studieavond
over occultisi
Kerk zoekt
gedoopten
Kerkruzie lat
op na diefsta
NAVRAAG
De herfstvakantie is bij uitstek geschikt voor boswandelingen. Het
Zuid-Hollands Landschap hield rekening met een run van kinderen
)p- 7 "7 op eikels, zaden
boswachter MAARTEN LAMING, die het Keukenhofbos, Huys War-
mont en Nieuw Leeuwenhorst in de gaten houdt.
Hoe leeg zijn de bossen waarin u werkt?
„O, dat valt wel mee. Wij hebben een oproep gedaan om de be
wustwording te bevorderen. Soms zie je hele schoolklassen met
tassen vol zaden, eikels en kastanjes het bos verlaten. Zo'n hoe
veelheid is helemaal niet nodig. In principe mag je zelfs helemaal
niets uit het bos meenemen, maar dat is natuurlijk onzin."
Wordt het na de de herfstvakantie rustiger in de bossen?
„Dat hangt helemaal van het weer af. Vandaag was het honden
weer en dan wordt het niet druk. Maar als de scholen weer begin
nen, melden de schoolklassen zich hier weer. Fijn dat zij er zijn, als
ze maar zaden overlaten voor jonge boompjes en als voedsel voor
vogels, eekhoorns en muizen."
Hoe komt het dat een andere diersoort, de rat, niet uit te roeien is
in een uithoek van Mexico. Zijn ratten zoveel taaier dan bijvoor
beeld muizen?
„Ik ben geen rattenexpert, maar ik denk dat een rat minder kies
keurig is met zijn voedsel. Hij eet zelfs uitwerpselen en soortgeno
ten op. Maar wie weet wat muizen doen als het eten in het bos he
lemaal op is."
tekst: Tim Brouwer de Koning foto: Dick Hogewoning
UIT DE ARCHIEVEN
Leidsch Dagblad
Directie: B.M. Essenberg
E-mail: directie.hdcuz@hdc.nl
Hoofdredactie: Jan Geert Majoor,
Adriaan Brandenburg
E-mail: redactie.ld@hdcnl
HOOFDKANTOOR
Rooseveltstraat 82, Leiden, tel. 071-5 356 356
Postadres: Postbus 54,2300 AB Leiden.
Redactie fax 071-5 356 415
Advertentie fax 071-5 356 325
Familieberichten fax 023-5150 567
ADVERTENTIEVERKOOP
Ad vertent iejm.b.t.:
Auto's: 0J2-6813661
Onroerend goed: 023-5150 543
Personeel: 075-6813677
Overige detailhandel: 071-5 356 300
Reclamebureaus kunnen contact opnemen
met: 075-6813636
LEZERSSERVICE
0800 -1711 (gratis)
Mobiel: 072 - 5196800
ABONNEMENTEN
Bij vooruitbetaling (acceptgiro)
p/m €20,20 (alleen aut. ine.)
p/kw €56,70 p/j €216,90
Abonnees die ons een machtiging verstrekken
tot het automatisch afschrijven van het
abonnementsgeld ontvangen €0,50 korting
per betaling.
VERZENDING PER POST
Voor abonnementen die per post (binnenland)
worden verzonden geldt een toeslag van €0,50
aan portokosten per verschijndag.
Voor zaterdagabonnementen geldt €0,60 per
zaterdag.
GEEN KRANT ONTVANGEN?
Voor nabezorging: 0800-1711 (gratis).
Mobiel: 072 - 5196800.
ma t/m vr: 07.30-17.00 uur, za- 08.00-13.00 uur
(als op zaterdag voor 12.00 uur wordt gebeld,
wordt de krant dezelfde dag nabezorgd. Wie
tussen 12.00 en 13.00 uur belt, ontvangt de
krant op maandag
AUTEURSRECHTEN
Alle auteursrechten en databankrechten ten
aanzien van (de inhoud van) deze uitgave
worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze
rechten berusten bij HDC Uitgeverij Media BV
c.q. de betreffende auteur.
HDC Media BV, 2004
De publicatierechten van werken van
beeldende kunstenaars aangesloten bij een
CISAC-organisatie zijn geregeld met Stichting
Beeldrecht te Amstelveen.
HDC Media BV is belast met de venwerking van
gegevens van abonnees van dit dagblad. Deze
gegevens kunnen tevens worden gebruikt om
gerichte informatie over voordeelaanbieding
en te geven, zowel door onszelf als door
derden. Heeft u hier bezwaar tegen, dan kunt
u dat laten weten aan HDC Media BV, Afdeling
Lezersservice, postbus 2,1800 AA Alkmaar.
Het stond op de voorpa
gina van de krant van vo
rige week dinsdag: Pieter
nel, Anne en Maartje zijn
geen echte Hollandse na
men. Hoewel dat natuur
lijk geen schokkend we
reldnieuws is, zijn er
misschien toch mensen
geweest die zich bij het
lezen van dat bericht
hebben afgevraagd hoe
dat dan zit. Het zijn im
mers namen waarvan de
meeste mensen vinden
dat ze echt Hollands
klinken, net zo Hollands
als Jan, Piet en Kees.
En dat is het hem nou
juist. Ook Jan, Piet en
Kees zijn geen echte Hol
landse namen. En om er
achter te komen hoe dat
zit, moeten we een heel
stuk terug in de tijd, na
melijk naai' de eerste ze
ven eeuwen van onze
jaartelling. Toen woon
den er in onze streken
mensen die behoorden
tot verschillende Ger
maanse volksstammen,
zoals de Friezen, de
Franken en de Saksen.
Deze Germanen spraken
allemaal een Germaanse
taal (Fries, Frankisch of
Saksisch) en hadden ook
allemaal Germaanse na
men.
Deze Germaanse namen
bestonden meestal uit
combinaties van twee
woorden, zoals Brecht-
gard uit brecht 'schitte
rend' en gard 'bescher
ming', Folkswind uit folk
'volk' en swind 'snel' of
Rijkmoed uit rijk 'mach
tig' en moed 'gemoed'.
Met dergelijke woorden
kon men veel verschil
lende namen maken,
waarvan de meeste in
middels verdwenen zijn.
Soms gaven mensen hun
kinderen namen die op
een bepaalde manier
overeen kwamen met
hun eigen namen. Zo
konden een vader die
Gerhard heette en een
moeder die Adellind
heette de verschillende
delen van hun namen
combineren en hun zoon
bijvoorbeeld Adelhard
noemen en hun dochter
Gerlind. Ook konden ze
ervoor kiezen om al hun
kinderen namen te geven
die met adel begonnen,
bijvoorbeeld Adelhard,
Adelheid, Adelmoed en
Adelwolf of juist namen
met ger, zoals Gerhard,
Gerlind, Gertrud en Ger-
wald. Op een gegeven
moment begon men kin
deren ook precies dezelf
de naam te geven als hun
ouders of grootouders,
een gebruik dat nog
steeds bestaat, al loopt
het de laatste decennia
wel flink terug.
In de loop van de achtste
eeuw begonnen Ierse
monniken hier met wis
selend succes het chris
tendom te verkondigen
en in de eeuwen die
daarop volgden, raakte
men meer en meer ver
trouwd met de bijbelse
verhalen en de mensen
die daarin een rol speel
den. Het duurde echter
nog tot de twaalfde eeuw
voordat de namen van
deze bijbelse personen
bij ons in de naamgeving
opduiken. Het zijn dan
vooral de namen van hei
ligen die populair blijken
te zijn, bijvoorbeeld Ka-
tarina, Margareta en Pe-
tronella. De naam Maria
wordt pas later echt po
pulair.
Waarschijnlijk heeft men
eerst christelijke namen
overgenomen die leken
op bestaande Germaanse
namen. Zo lijkt de chris
telijke naam Margaretha
op de Germaanse naam
Margard en Simon op
Sigmond. Toen men een
maal aan deze eerste la
ding nieuwe namen ge
wend was, heeft men
vervolgens ook de ande
re, niet op Germaanse
namen lijkende namen
overgenomen. Je ziet dan
in veel middeleeuwse fa
milies oude Germaanse
namen voorkomen naast
nieuwe christelijke na
men. Bij het vernoemen
zijn deze nieuwe christe
lijke namen wel een stuk
populairder dan de oude
Germaanse namen. In de
veertiende en vijftiende
eeuw blijken namelijk de
meeste mensen inmid
dels zo'n christelijke
naam te dragen en zijn
de Germaanse namen in
middels flink in de min
derheid.
In de loop van de tijd
heeft de vorm van veel
christelijke namen zich
aangepast aan het Ne
derlands. Zo is Pieternel
onstaan bij Petronella,
Anne bij Johanna en
Maartje bij Maria. Dat
zelfde geldt voor Jan bij
Johannes, Piet bij F
en Kees bij Cornelit
kunt dus wel zegge
Pieternel, Anne en J
tje en Jan, Piet en l
Hollandse vormen
maar de namen wa
ze afkomstig zijn, z
oorspronkelijk dus
Hollands, maar kol
uit het Latijn, het C
of het Hebreeuws.
Hoewel deze christ
namen hier dus ni<
oudsher thuishorer
je aan het feit dat z
de meeste mensen
echte Hollandse na
worden beschouwt
zien dat de integral
van in onze strekel
de Middeleeuwen 1
spoedig is verloper
in vergelijking met
men als Britney,
en Romy zien Piete
Anne en Maartje er
tuurlijk ook wel er{
lands uit.
Tanneke Schoonhei
ANNO 1954, Maandag 25 October
ALPHEN AAN DEN RIJN - De wedstrijd ARC-HBSS is een voetbalge
vecht geworden in de ongunstige betekenis van het woord. Zonder
meer kan worden vastgesteld, dat scheidsrechter Schilpenoord deze
middag niet gelukkig was met zijn beslissingen, terwijl hij tegen het
steeds ruwer optreden van de spelers geen andere maatregel kon vin
den dan De Graaf van ARC en Van 't Wout van HBSS uit het veld te
sturen.
Toen was het echter al te laat en waren de gemoederen dermate gela
den, dat er van voetbal geen sprake meer was. Voor de meeste spelers
was de bal reeds lang bijzaak, terwijl enkele zodanig op lijfsbehoud
bedacht waren, dat zij geen voet meer naar het leer durfden uitsteken.
Ook na afloop van de wedstrijd, die ondanks de gooi- en smijtpartijen
eindigde in 3-4, deden zich afkeurenswaardige taferelen voor! De on
gelukkige scheidsrechter moest door het ARC-bestuur tegen het pu
bliek in bescherming genomen worden. Per auto bracht men de arbiter
rit veiligheid. Het was een vertoning beide clubs onwaardig!
MAANDAG 25 OKTOBE
ANNO 1979, donderdag 25 oktober
OEGSTGEEST- De hoofdonderwijzer van De Springplank, een lagere
school in Oegstgeest, heeft de ouders van zijn leerlingen een brief
gestuurd met de mededeling dat veel van de fietsen van hun kinde
ren niet deugen. Remmen werken volgens hem vaak niet goed en
spatborden of trappers zitten los. Deze leerlingen zijn zich echter
nergens van bewust en fietsen vrolijk verder.
Foto: archief Leidsch Dagblad
Foto's in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na
plaatsing 2,50 (afdruk van 13 bij 18 in zwart wit) over te maken op gironummer
8406 t.n.v. HDC Media b.v., Postbus 2, 1800 AA Alkmaar, onder vermelding van
Leidsch Dagblad, ANNO d.d.(datum van plaatsing) of door contante betaling aan
de balie van het Leidsch Dagblad, Rooseveltstraat 82 te Leiden. U krijgt de foto
binnen drie weken thuisgestuurd.
COLOFON
B O VI
leiden - In het gebouw van
baptistengemeente aan de
straat is morgen een studie
over occultisme. Spreker is
rard Feller, die zich heeft v
in dit onderwerp. Hij behai
eerst het occultisme in het
van de Bijbel en legt vervol
uit waarom hij vindt dat oc
me voorkomt in het onder
gezondheidszorg, media ei
tiek. De bijeenkomst begin
20.00 uur.
Pater Frans van der Poel: „Ik word natuurlijk nooit Braziliaan, maar ik voel me er thuis tussen de mensen." Foto: Hielco Kuipers
Muzikale pater blij met steun uit geboorteplaats Zoeterwoude
Pater Frans van der Poel vertrok 37 jaar
geleden uit Zoeterwoude om in Brazi
lië te gaan werken. Hij verdiepte zich
er in de volkscultuur van de armen,
omdat hierin volgens hem hun rijkdom
schuilt. Op alle mogelijke manieren
maakt hij de Brazilianen ervan bewust
dat het belangrijk is om de eigen am
bachten, kunst en muziek in ere te
houden. „Helpen, dat is op de eerste
plaats: waarde geven aan wat de men
sen al hébben. Er is geen ontwikkeling
van een land mogelijk, als de geschie
denis en de cultuur van de mensen die
er wonen niet worden erkend." De 64-
jarige muzikale pater richtte koren op,
houdt lezingen aan universiteiten en
organisaties, heeft zitting in de 'folklo-
re-commissie' van de staat, schreef di
verse boeken en is al twaalf jaar bezig
aan een naslagwerk over geloof en le
ven van de armen in Brazilië. Het vuist
dikke boek moet volgend jaar klaar
zijn. Onlangs was Van der Poel drie
maanden in Nederland. Hij is alweer
weg als de Zoeterwoudse missieveiling
wordt gehouden, waarvan hij jaarlijks
geld ontvangt voor zijn projecten. „Het
is heel mooi om zoveel steun te krijgen
vanuit de plaats waar je bent gebo
ren."
Missionaris
„Toen ik in 1967 naar Brazilië ging,
heb ik gevraagd om als musicus en
niet als pastoor in de kerk te mogen
werken. Ik heb altijd een kritisch ge
staan tegenover het Europese katholi
cisme met zijn moralistische kerk
waarin de priester centraal staat. In
Brazilië was destijds de helft van alle
priesters buitenlanders. Zij voelden
zich vaak superieur aan de Brazili
aanse priesters en aan de Braziliaanse
manier van katholiek zijn, wat een
heel andere manier is dan de onze. Ik
had al heel snel in de gaten: als ik in
hier wil blijven, dan moet ik de cul
tuur van het volk respecteren. Waar
om zou je een kerk moeten hebben
die overal in de wereld hetzelfde is?
In Brazilië ben ik begonnen in het dal
van de Jequitinhonha-rivier: het arm
ste deel van het land. Wat ik aantrof
was een compleet andere wereld dan
de wereld die ik kende. Ik ben boeken
gaan lezen over folklore om de cul
tuur te begrijpen en te proberen de
mensen bewust te maken van de
waarde van die cultuur. Ik heb er een
koor gesticht dat de oude liederen
zingt van de boeren. Het bestaat nu al
32 jaar. De kijk op dit deel van Brazi
lië is de laatste jaren erg veranderd:
het wordt niet meer het tranendal ge
noemd, maar het dal van de cultuur
en de ambachten."
Geloof
„Ik voel me katholiek in de ware bete
kenis van het woord: universeel. In
Brazilië kwam ik in aanraking met de
volkscultuur en met dingen als het
boze oog en trance. Je probeert er een
verklaring voor te vinden, maar je
komt erachter er geen 'schema' is
waarin die dingen passen. Het is met
geloven net als met een pot die is ge
broken. Je mag blij zijn als je een paar
stukjes bij elkaar vindt."
Nederland - Brazilië
„Ik hou van Nederland. Ik loop graag
door Leiden of Amsterdam. En ik
vind het heerlijk om te fietsen door
de polders in Zoeterwoude. Alleen: ik
weet er de weg niet meer. Je merkt
ook dat je 37 jaar niet in Nederland
hebt meegedraaid. Nederlanders
hebben een heel directe manier om
dingen te zeggen. Ik wil niet zeggen
dat het de verkeerde manier is, maar
ik ervaar het soms als onaangenaam.
Brazilianen gaan op een vriendschap
pelijke, indirecte manier met elkaar
om. Het is ook een ongelooflijk crea
tief volk. Geen wonder: er is een rijk
dom aan culturen waarop ze kunnen
terugvallen: de Afrikaanse, de Portu
gese en de cultuur van de Indianen."
Melaatsen
„Na het Jequitinhonha-dal heb ik
zestien jaar lang in een melaatsenko
lonie gewerkt aan de reïntegratie van
deze mensen in de maatschappij. Zij
werden sociaal onnuttig verklaard.
Als ze bijvoorbeeld sla plantten, was
er niemand die het wilde kopen. Ik
wilde de melaatsen waarde geven,
hun schoonheid laten zien. In de ko
lonie trof ik een koor aan dat op ster
ven na dood was. Dat heb ik nieuw
leven in geblazen. Er kwam een koor
van de grond met twintig melaatsen,
van zestien tot tachtig jaar en twintig
gezonde mensen. Met geld van de
Zoeterwoudse missieveiling kocht ik
een paar Afrikaanse trommen, een gi
taar en twee ukeleles. Het is niet het
beste koor van de wereld, maar het
enthousiasme spat ervan af. We heb
ben een groot repertoire en hebben
inmiddels overal in het land en voor
de televisie opgetreden. Men is er
door anders tegen melaatsen gaan
aankijken."
Missieveiling
„Het is heel mooi om zoveel steun te
krijgen vanuit de plaats waar je bent
geboren. Het geld is me ook altijd in
AANGENAAM
het volste vertrouwen gegeven. Zon
der de missieveiling had ik een hele
boel dingen niet kunnen doen. Het
schrijven van mijn laatste boek was
niet mogelijk geweest: ik heb al twee
laptops versleten en ik heb de diverse
mensen die meewerken aan mijn
boek ervan kunnen betalen."
Toekomst
„Missionarissen die in Afrika hebben
gezeten, komen meestal terug naar
Nederland als ze oud zijn. Als ze ziek
worden is daar voor hen niet vol
doende zorg. Missionarissen die in
Brazilië zijn geweest, blijven er. Ze
gaan alleen naar Nederland voor een
vakantie. De ziekenhuizen zijn heel
goed in Brazilië. Daarvoor hoef je niet
terug. Ik word natuurlijk nooit Brazi
liaan, maar ik voel me er thuis tussen
de mensen. Je wordt er gewaardeerd,
ook als je oud wordt. Bejaarden heb
ben er een belangrijke rol in het fami
lieleven."
Helpen
„Als je alleen maar geld geeft, doen
de mensen zelf geen barst meer. Na
tuurlijk heb ik ook wel mensen gehol
pen die slachtoffer waren van een
overstroming of die geen geld hadden
voor het ziekenhuis. Maar je kunt in
je eentje geen sociaal probleem op
lossen. Helpen dat is op de eerste
plaats: waarde geven aan wat de
mensen al hébben."
De Missieveiling in Zoeterwoude
wordt zaterdag 30 oktober voor de
dertigste keer gehouden in het Mu
ziekcentrum aan de Schenkelweg. De
veiling begint om 20.00 uur. De kin
derveiling begint een uur eerder.
Judy Nihof
leiderdorp - Gerdien Ouwi
is uitgenodigd voor de vroi
ontmoetingsochtend, op d
2 november in Leiderdorp,
spreekt over het thema Hei
derhart van God. De bijeen
begint om half tien in De
wording aan het Heelblaad
pad. Er is kinderoppas aan
Inlichtingen: 071-53202251
5124607.
Amersfoort - De hervormi
Joriskerk in Amersfoort hoi
november een 'doopreünit
gedoopte mensen die geen
tact met de kerk meer hebl
De gemeente wil de verdoe
schapen de betekenis van 1
crament uitieggen en hoop
zo weer bij de kerk te betre
De gemeente, die verbondi
met de behoudende Gerefi
meerde Bond in de Protest
Kerk in Nederland, gaat du
den uitnodigingen voor de
reünie in de omgeving van
Joriskerk verspreiden. Doo
die nog wel staan ingeschn
maar geen contact met del
meer hebben, krijgen een j
soonlijke uitnodiging.
middelharnis/gpd - De riu
sen twee kerkelijke groepei
in Middelharnis is weer op
laaid. De ene groep beschi
de andere van diefstal van
waardevolle bijbels. Een ef
conflict, over de vraag wie
kerkgebouw De Hoeksteen
mocht gebruiken, werd de
mer via de rechter beslechl
beschuldigde 'hervormden
hersteld verband' gaan ervi
dat de bijbelkwestie in ond
overleg wordt opgelost, ma
tonen zich onaangenaam
door de aantijging.
De luxe uitgevoerde boeke
een koperen omslag en eei
werden aangeschaft voord
mei 2004 een scheuring on
in gelovig Middelharnis. UI
landelijke kerkfusie ontstoi
toen de Protestantse Kerk i
derland. Een deel van de ki
gangers wilde niet meegaa
fusie en vormde de hervori
in hersteld verband. Sinds
rechter hun de toegang tot
kerkgebouw ontzegde, beü
ze hun geloof noodgedwoi
een school. Nu hangt hen
aanklacht wegens diefstal I
het hoofd.
Hoe stelt u vast of er voldoende zaadjes in het bos over zijn?
„In sommige gevallen, zoals bij de tamme kastanje, kun je zien dat
er geen zaadje meer over is.
Maar een tamme kastanje heeft
niet voor niets stekels. Die zijn
er om de zaadjes te bescher
men. Maar beukennootjes bij
voorbeeld, daar zijn er zoveel
Geen probleem dus.
Op dat punt niet, maar het gaat
ook ergens anders om. Wij zijn,
zeker in de Randstad, met heel
veel mensen in een bos. Dan
moet je je aan de regels hou
den. Blijf op de paden, laat de
paddestoelen staan. Dat weten
de meeste bosbezoekers inmid
dels wel. Met onze oproep om
niet te veel uit het bos mee te
nemen geven we ze stof tot na
denken."
