LEIDEN REGIO
Handtekeningen voor Kees van Super De Boer
AGENDA TIP
23,2CGLeiden
Aanbouw gemeentehu
Katwijk kost vijf miljo
Leids bedrijf maakt dertig motorframes voor Ariane-5
22 EN 23 OKTOBER VERWARMINGSSH
Bijna overal te plaatsen!!!
De nieuwste hyper moderne kachels van I
Tijdens onze verwarmingsshow REAL UB
Diverse spectaculaire ATAG aanbiedingen i
10 jaar lang zorgeloos stoken.
Kopen, huren of lease, vraag vrijblijvend naar de mogelijk
Nieuwe Beestenmarkt 7-11 Wp Haitwijk Zn
tel.:071-5126627
Foto: Frans Roomer
Politiewagen drie
keer over de kop
noordwijk - Een politieauto is
dinsdagavond rond negen uur
drie keer over de kop geslagen
op de afrit van de N206 bij de
Noordwijkse Van Berckelweg.
De patrouillewagen, bestuurd
door één agent, was vanuit Kat
wijk op weg naar een melding
in Sassenheim. Nadat de auto
tot stilstand was gekomen, wist
de agent zelf uit het wrak te
kruipen. Hij is met een hoofd:
wond naar het ziekenhuis over
gebracht. Verder raakte nie
mand gewond. De afrit van de
N206 is ongeveer anderhalf uur
afgesloten geweest. De toe
dracht van het ongeluk is onbe
kend.
Kinderloosheid
in gespreksgroep
leiden - Voor mensen die onge
wenst kinderloos zijn en niet
meer medisch behandeld kun
nen worden begint de Fiom een
gespreksgroep in Leiden. Tij
dens acht bijeenkomsten, eens
in de twee weken, kunnen deel
nemers ervaringen uitwisselen
en komen diverse thema's aan
de orde, zoals het verschil in
beleving tussen mannen en
vrouwen en de invloed van on
gewenste kinderloosheid op de
relatie. De gespreksgroep komt
bijeen in het pand van de Fiom
aan de Haven 32, op maandag
avond van 19.00 tot 21.30 uur.
Voor aanmelden en meer infor
matie: 071-5226199.
Oegstgeesterweg
in Rijnsburg dicht
rijnsburg - De Oegstgeester
weg in Rijnsburg is morgen af-
fesloten voor autoverkeer. Dat
omt omdat er een woonboot
uit het water moet worden ge
hesen. Fietsers en bromfietsers
kunnen wel over de dijk blijven
rijden.
door Saskia Buitelaar
katwijk - De uitbreiding van
het Katwijkse gemeentehuis be
tekent een flinke kostenpost
voor de nieuwe fusiegemeente
van Katwijk, Rijnsburg en Val
kenburg. Om negentig extra
werkplekken te realiseren, moe
ten één of twee extra vleugels
worden gebouwd langs de Juli-
analaan. Geschatte kosten: 5,25
miljoen euro.
De nieuwe gemeente gaat er
dan van uit dat parttimers niet
allemaal een eigen bureau no
dig hebben, zij kunnen wellicht
'flexibele werkplekken' delen.
Voor een parkeerkelder met 25
plaatsen en aanpassingen aan
de raadzaal, de publieksbalie en
kantoorruimte komt er nog
ruim een miljoen euro bij. Als
onverhoopt een overstortriool
moet worden verlegd, vallen de
kosten nog hoger uit. Een voor
deel is dat, als naar verwachting
in 2008 de ambtenaren uit
Rijnsburg en Valkenburg in
Katwijk zitten, geld wordt te
rugverdiend met het verhuren
of verkopen van de twee leegge
komen gemeentehuizen
Bij de grootscheepse
wing van het Katwijt
meentehuis zes jaar
er door de architect al n
mee gehouden dat er t
deel wordt aangebouwi
groene strook richting i
laan. Architecten moeti
kijken hoe dat in te pa
Op voorhand houdt de
groep er rekening mee
hele operatie zo'n drie
kost. Een deel van de ai
valt namelijk buiten
stemmingsplan. Daani
een vrijstellingsprocedu
ten worden gevolgd
vergt tijd.
Bovendien is er een i
tot grote kans' dat de
naast het gemeentehuis
ologische sporen beval
dat er mag worden gi
moet de gemeente een
logisch advies vragen a
kundigen en zo nodig
vingen laten verrichten,
er een monumenten
ning nodig voor de verb
aangezien het gemee
een rijksmonument is.
(advertentie)
De Blauwe Steen, die al 700 jaar in de
Breestraat ligt is het symbolische
middelpunt van de stad.
Onder redactie van
Timoteus Waarsenburg en Eric-Jan Berendsen
TELEFOON 0 71 - 53 56 424
Actievoerende kinderen voor Super De Boer. Vanaf links: Bianca de Graaf, Miranda Slingerland, Rachelie Rahajaan en Frederique Raha-
jaan. „We zijn dol op Kees." Foto: Hielco Kuipers
chef. „Ik was nooit blij als ik
met moeder boodschappen
moest doen, behalve als Kees
er was", schrijft de een. „Alle
kinderen in de buurt zijn dol
op Kees", schrijft een ander.
Als Kees er niet is, is er voor
ons geen Super De Boer meer",
luidt de noodkreet van een der
de kind.
Ze weten nog niet wat ze met
de handtekeningen gaan doen.
„Mijn moeder zei dat we wat
reclame moesten maken voor
onze actie", zegt Miranda.
„Vandaar dat we naar het
Leidsch Dagblad zijn gestapt."
Ze hebben hun hersftvakantie
benut om advies te vragen in
het stadhuis. „Daar hebben we
dit boekje gekregen", zegt Mi
randa en laat een gemeente-
gids zien. „Het personeel van
Super De Boer heeft ook hand
tekeningen ingezameld tegen
het ontslag van Kees, maar die
zijn op het hoofdkantoor ver
scheurd", zegt Miranda.
De zusjes Rahajaan spelen met
het idee om op de laatste werk
dag van Kees een actie voor de
deur van de supermarkt te voe
ren. „Met een hele grote groep
kinderen", zegt Frederique.
De afdelingschef is in verlegen
heid gebracht door de actie van
buurtlcinderen. „Het is natuur
lijk hartstikke lief." Bij dat
commentaar wil hij het graag
laten. „Ik heb geen behoefte
aan publiciteit."
De overige werknemers van
Super De Boer betreuren het
vertrek van hun collega. „Zo'n
actie van kinderen is natuurlijk
goed bedoeld", zegt een van
hen. „Het is strelend voor Kees.
Maar ik denk niet dat het be
sluit teruggedraaid kan wor
den."
Erna Straatsma
door Timoteus Waarsenburg
leiden - Het Leidse bedrijf Dutch
Space, gevestigd aan de New-
tonweg pal naast museum Natu-
ralis, maakte vorige week be
kend een order van 50 miljoen
euro in de wacht te hebben ge
sleept. Het Europese lucht- en
ruimtevaartconcern EADS, Euro
pean Aerospace and Defense
Systems, heeft Dutch Space ge
vraagd in de komende zes jaar
de motorframes voor 30 Ariane-5
raketten te bouwen. Een mega-
order, waar Dutch Space vanzelf
sprekend zeer verheugd over is.
Maar wat gaan ze nou precies
maken?
Om de bijdrage van Dutch
Space aan de Ariane-5 raket te
begrijpen, is eerst enige kennis
van de raket zelf nodig, zegt
projectleider Franklin Annink.
„De Ariane-5 raket is een kolos
saal apparaat van zo'n 750.000
kilo en 50 meter hoog met twee
stuwraketten. De raket is be
doeld om een satelliet in een
baan om de aarde te brengen.
En daar is een hoop kracht voor
nodig."
De stuwraketten brengen de
hoofdraket naar een hoogte van
zo'n 70 kilometer. Dan zijn de
ze helpers op en worden ze af
gestoten. Vervolgens neemt de
zware Vulcain-motor van de
hoofdraket het werk over tot
buiten de dampkring. Ten slot
te gaat alleen de punt van de
raket met een eigen motor ver
der. Dutch Space maakt de op
hanging voor die twee motoren.
Annink: „Het overgrote deel
van de hoofdraket is gevuld met
150.000 kilo vloeibare zuurstof
en waterstof waarmee de motor
wordt aangedreven. Die vloei
stoffen worden onder hoge
druk de motor ingepompt. Al
die brandstof moet in 600 se
conde worden verbruikt. Om
een idee te geven: één zo'n
pomp kan een compleet gevuld
wedstrijdzwembad in 2 a 3 mi
nuten legen. De krachten die
tijdens dat proces vrijkomen
zijn enorm. En de geluidstrillin
gen ook. Als je een lancering
bijwoont, sta je op vijf kilome
ter afstand en voel je je maag
trillen door het geluid. Zou je er
vlakbij staan, dan ben je op slag
dood, enkel door het immense
geluid. Je kunt je voorstellen
dat het frame waar zo'n motor
in hangt - met een diameter
van 5,5 meter en een hoogte
van 3,5 meter - enorme krach
ten moet kunnen opvangen."
Zo'n frame voor de eerste trap
moet een aantal eigenschappen
hebben: het moet sterk, stijf,
licht en hittebestendig zijn. „En
daar komt eigenlijk de moeilijk
heid kijken. Dat zijn namelijk
een paar tegenstrijdige eisen
waaraan één onderdeel moet
voldoen. Sterk en stijf is bij
voorbeeld niet hetzelfde. Ijzer is
sterker dan papier. Maar een
opgerold papiertje dat rechtop
staat is stijver, dus moeilijker in
te drukken, dan een plaatje
ijzer."
De zoektocht naar een motor
frame dat aan al deze eisen vol
doet, begon voor Dutch Space
in 1985. Nu, twintig jaar en vijf
tig miljoen euro later, is het re
sultaat ernaar en kon Dutch
Space een aantal belangrijke
concurrenten achter zich laten
in de race om de miljoenenor
der voor 30 frames voor de eer
ste trap en 22 frames voor de
tweede trap. Toch is het niet zo
dat Dutch Space met deze or
der woekerwinst maakt. Inte
gendeel zelfs, stelt Geert Men-
nenga, hoofd Strategie en Com
municatie van Dutch Space.
„ESA heeft de bevoegdheid om
elk bedrijf in Europa dat be
trokken is bij de productie van
onderdelen voor het Europese
ruimtevaartprogramma op elk
gewenst moment te controle
ren. Ook de boekhouding. Als
blijkt dat wij te duur zijn, liggen
we eruit. Maar in de ruimte
vaart is alles duur", aldus Men-
nenga.
De hoofdreden daarvoor is de
eis tot 'tracability'. Annink: „Elk
onderdeeltje dat in de ruimte
vaart gebruikt wordt, moet tra
ceerbaar en dus gemerkt zijn.
Een standaardboutje, dat bij
Gamma een euro kost, kost
voor een raket misschien wel 50
euro. Als er iets misgaat met
een raket, moet elk onderdeel
tje dat wordt teruggevonden,
hoe klein ook, volledig traceer
baar zijn. Waar is het gemaakt,
wie hebben dat onderdeel alle
maal in hun handen gehad,
noem maar op.
Een ander kostenverhogend as
pect van de ruimtevaartechniek
is onderzoek. Annink: Wij
hebben dertig man in dienst die
fulltime werken aan deze mo
torframes. Slechts zes van hen
zijn met de productie bezig, de
rest doet onderzoek. We heb
ben nu een order van vijftig
miljoen binnengehaald. Maar
daar is wel vijftig miljoen euro
aan vooraf gegaan om het ken
nisniveau te bereiken dat we nu
hebben."
En die kennis komt ook aan an
dere, commerciëlere bedrijfs
takken van Dutch Space ten
is nu aan boord van eenl
satelliet en de eerste gege
daarvan worden op 25 ok
verwacht. Maar we werke
voorbeeld ook aan militai
temen. Zo zijn we nu bez
een zeer geavanceerd coi
tertrainingsprogramma w
straaljagers. Daarvoor isl
langstelling vanuit het An
kaanse leger. Kortom, Du
Space is een zeer veelzijd
ternationaal miljoenenbf
Midden in Leiden."
Grootste
van
Nederland
Dutch Space, voorheen
ker Space geheten, zit al
jaar in de ruimtevaart^
nologie en is het groots
ruimtevaartbedrijf in Ni
land. Sinds 1993 zit de
hoofdvestiging van het;
man tellende bedrijf in
den aan de Newtonweg
2002 zijn ook de clean 1
de stofvrije productie!
ten, naar Leiden overgè
bracht Buiten Leiden h
Dutch Space nog vestig
in Parijs en Washingtoi
Dutch Space draait een
lijkse omzet van ongevi
miljoen euro. Veruit hei
grootste deel van de we
zaamheden betreft ruil
vaarttechnologie. Zo'nl
procent van hun opdfa
worden voor ESA uitga
en de commerciële mie
vaartmarkt beslaat nog
35 procent van hun wei
Slechts 5 procent van d
werkzaamheden bij Dm
Space is voor de 'aardsi
markt: militaire en wet
schappelijke projecten.
Dutch Space maakt bel
onderdelen voor de Aii
ook zonnepanelen, ins
menten voor satelliet®
specifieke onderdelen 1
de ruimtevaart, waarva
bekendste project de E
de robotarm die in 20Ö
het internationale ruiij
tion ISS zal worden bei
tigd. Daarnaast maakt;
ontwikkelt Dutch Spac
ciale software voor oni
meer de Europese en A
kaanse defensiemarkt
De eerste raket die de l
in gaat met alleen maai
torframes van Dutch S]
is de Ariane-522. Die w
over twee weken, op 4.
vember, gelanceerd vai
Frans Guyana.
goede. Er wordt aan de New
tonweg namelijk meer gemaakt
dan alleen motorframes voor
Arianes.
„De productie van kleine syste
men, zoals instrumenten, voor
de ruimtevaart vormt het groot
ste deel van ons werk", zegt
Mennenga. „We hebben ook de
robotarm gemaakt die in 2007
aan het internationale ruimte
station ISS wordt bevestigd. En
'Kees moet blijven!' Kinderen
uit het centrum van Leiden
i voeren actie voor de afdelings
chef groente van Super De
Boer aan de Lange Mare, die
zijn baan kwijtraakt. Daar wil
len ruim honderd jeugdige ac
tievoerders een stokje voor ste
ken. Ze hebben de afgelopen
dagen handtekeningen verza
meld en zinnen op verder pro
test.
.1 Miranda Slingerland (12) is,
met Bianca de Graaf (14) en
twee andere buurmeisjes uit de
Mirakelsteeg, een actie voor
Kees begonnen. De 53-jarige
man verliest zijn baan als ge
volg van een reorganisatie bin-
1 nen het Laurus-concem, dat in
totaal 1300 banen schrapt. Tot
het Laurus-concern behoren
alle vestigingen van Konmar,
Super De Boer en Edah.
„Het is een hele lieve man, die
Het trechter
vormige mo
torframe van
de Ariane-5
heeft een dia
meter van 5,5
meter en een
hoogte van 3,5
meter en
wordt door
Dutch Space in
Leiden ge
maakt. Aan
weerskanten
van de raket
zijn de twee
stuwraketten
zichtbaar.
Foto: Dutch
Space
op dit moment cirkelt er een in
strument van onze hand rond.
de aarde dat de ozonlaag waar
ook ter wereld kan meten. Dat
al dertig jaar bij die supermarkt
werkt", zegt Miranda. „Hij
heeft een wereldbaan en alle
kinderen uit het centrum zijn
dol op hem." Haar twee buur
meisjes - de zusjes Rachelie (9)
en Frederique Rahajaan (8)
knikken. „Vorige week vertelde
Kees mijn moeder dat hij weg
moet. Hij zag er echt verdrietig
uit." De supermarktmedewer
ker zou een cursus niet gehaald
hebben, zeggen de meisjes.
„Dat heeft hij mijn moeder ver
teld." Volgende week is het de
laatste werkdag van de afde
lingschef groente. Hij is boven
tallig verklaard.
De verontwaardiging bij de
meisjes is groot. Ze hebben in
twee dagen tijd 117 handteke
ningen verzameld, voorname
lijk van kinderen. De lijst bevat
een reeks liefdesverklaringen
aan het adres van de afdelings-
