'Zó dichtbij de mensen gefilmd'
REGIO
Limburg moet het met steeds minder pastoors doen
navraag
boven'
Ds. Sjaak Visser
in Voorschoten
Nicolaas Matsier
houdt lezing
Jomanda treedt
op in de Betuwe
Heeffer kapelaan
van migranten
Tv-programma kijkt mee over de schouders van uitvaartbegeleider Van der Putten
colofon
aangenaam
Neuteboom en Haasnoot
uit de archieven
'e zijn geen schieters, hun tellen passen
ar natuurbeheerders de eendenen fa-
--
maandag l8 oktober 2004
■f-Tnf- 1 E R
voorschoten - Dominee Sjaak
Visser treedt op 31 oktober aan
als predikant van de PKN in
Voorschoten. Als 'bovenwijks
predikant' van drie wijkge-
meenten houdt hij zich speciaal
bezig met jeugdwerk en pasto
raat onder ouderen. Ook rekent
hij het tot zijn taak de kerk een
gezicht te geven naar mensen
buiten de kerk. De intrede-
dienst is op 31 oktober om
15.00 uur in 'de Ontmoeting'
aan de Jan Evertsenstraat.
lisse - Op 28 oktober, een dag
na de verschijning van de veel
besproken Nieuwe Bijbelverta
ling (NBV), houdt Nicolaas
Matsier een lezing over het on
derwerp in Lisse. Matsier heeft
een groot aantal boeken over
de bijbel op zijn naam staan,
zoals 'De bijbel volgens Nico
laas Matsier'. Hij is ook betrok
ken geweest bij het vertaalpro
ject. Zijn lezing begint om 20.00
uur in de Grote Kerk aan het
Vierkant. Kaarten zijn voor vijf
euro te krijgen bij boekhandel
Grimbergen.
kerk-avezaath - Het medium
Jomanda heeft gisteren voor
het eerst sinds jaren weer een
zogenoemde healing gehouden
in de Betuwe. In de sporthal
van het dorp Kerk-Avezaath be
zochten ruim tweehonderd
mensen de bijeenkomst.
Jomanda vertrok in de jaren ne
gentig uit Tiel, waar zij weke
lijks duizenden mensen ontving
in de Evenementenhal. Het me
dium zocht enige tijd naar een
nieuw onderkomen en vond
dat in een oud klooster in het
Limburgse Valkenburg.
Volgens Jomanda is gebleken
dat Zuid-Limburg voor veel
mensen te ver weg is, zeker om
dat haar healings veel bezocht
worden door ouderen die aan
gewezen zijn op het openbaar
vervoer. Daarom heeft zij beslo
ten meer in het midden van het
land op te treden. In de Betuwe
houdt zij nog vier bijeenkom
sten. De meeste bezoekers wa
ren erg tevreden dat zij Joman
da gemakkelijker konden berei
ken, bleek zondag.
rome - Don Jan Heeffer, de rec
tor van het Nederlands Pause
lijk College in Rome, is door het
Vaticaan benoemd tot kapelaan
van de Nederlandse migranten.
Het is geen eretitel, maar een
praktische benoeming. ,,lk blijf
gewoon pastoor, maar krijg er
een aantal bevoegdheden door,
die belangrijk zijn voor de Ne
derlandse gemeenschap in Ro
me", aldus Don Jan, zoals ie
dereen hem in Rome noemt.
Zo kan hij voor de kerk der
Friezen in Rome, waar diensten
in het Nederlands worden ge
houden, voortaan een eigen re
gistratie voeren van de doop
sels, vormsels en huwelijken.
roermond - Voor het pastoraal werk
in de 340 parochies van het bisdom
Roermond zullen naar verwachting in
2010 nog maar 158 priesters beschik
baar zijn.
Op dit moment zijn er nog 208 pas
toors en kapelaans in functie, op zich
al te weinig. Het bisdom verwacht dat
er daar in de komende zes jaar nog
eens 72 van wegvallen, vooral vanwe
ge hun gevorderde leeftijd. Daar staat
volgens de prognoses een 'instroom'
van slechts 22 nieuwe priesters (14
uit het eigen bisdom, acht 'van bui
ten') tegenover.
Het snel slinkende aantal priesters
ligt ten grondslag aan de afgelopen
weekeinde in Rolduc door het bis
dom gepresenteerde 'Blauwdruk
2010', een voorstel voor een veel nau
were samenwerking van parochies in
de nabije toekomst. Op basis van dat
voorstel zou het huidige aantal van
340 parochies in 2010 teruggebracht
moeten zijn tot ongeveer zeventig pa
rochieclusters, samenwerkingsver
banden van minimaal twee en maxi
maal twaalf parochies.
Samenwerking van parochies is geen
nieuw gegeven. Het slinkende aantal
priesters heeft in de afgelopen jaren
op tientallen plaatsen al noodge
dwongen geleid tot situaties waarbij
twee of drie parochies één pastoor
delen. Dergelijke eenmansposten
acht het bisdom voor de toekomst
echter niet wenselijk, omdat ze te
kwetsbaar zijn en te veel werkdruk
met zich meebrengen. Het bisdom
kiest nadrukkelijk voor samenwer
king op grotere schaal. „De leden van
zo'n team kunnen een evenwichtige
taakverdeling maken, waardoor bin
nen zo'n cluster toch alle pastorale
werkvelden aan bod komen", lichtte
vicaris-generaal H. Schnackers van
het bisdom Roermond toe. „Ook kan
in zo'n team het grotere werkgebied
enigszins opgedeeld worden, om te
voorkomen dat de priesters verdwa
len, verloren lopen, overal vreemd
zijn en nergens thuis."
Uitvaartbegeleidster Fina Steevens staat met haar collega's van de Lissese Uitvaartonderneming Van der Putten centraal in 'De Mensen van de Uitvaart'. Vanavond
om 22.35 uur bij de NCRV op TVi. Foto: GPD/NCRV
„We zaten op de grens van watje
mensen kan vragen." Hans van Raaij,
programmamaker bij de NCRV, herin
nert zich precies wanneer hij dat voor
het eerst deed: aan nabestaanden vra
gen of ze toestemming gaven dat een
filmploeg het werk van de uitvaartbe
geleider volgde. „Het was de moeilijk
ste vraag die ik ooit stelde. Ik ging ei
genlijk bij de mensen naar binnen zon
der voorstelling of ze wel of niet posi
tief zouden reageren. Tot mijn verba
zing ging die eerste familie ermee ak
koord. Ongelooflijk, dat vind ik nog
steeds. Ongelooflijk en dapper dat
mensen zich laten filmen in een voor
hen zo zware periode."
Het resultaat daarvan, en van een
aantal volgende keren dat Van Raaij
die vraag bevestigend beantwoord
kreeg, is vanaf vanavond 22.35 uur te
zien op TV1 bij 'De mensen van de
uitvaart', een vierdelige docu-soapse-
rie van de NCRV waarin de uitvaart -
begeleiders van de Lissese Uitvaart
onderneming Van der Putten centraal
staan. „We hebben zó dichtbij de
mensen gefilmd. Het was zó mooi."
Uitvaartbegeleider Ed Turnhout knikt
bij de woorden van Van Raaij. „Het
laat de werkelijkheid zien van wat we
meemaken", zegt hij over de door Jo
ris Linssen geregisseerde serie. Het is
de werkelijkheid, die hij al tien jaar
onbewust meekrijgt. „Onbewust,
want ik sluit me af om datgene goed
te doen waarvoor ik ben ingehuurd:
het regelen van een perfect verzorgde
uitvaart. Door dit programma kon ik
eens zien wat er tijdens mijn werk ge
beurt. Je weet dat natuurlijk, maar
echt gezien had ik het nog nooit."
Ed is niet verrast door de beelden en
hij heeft ook niets gezien wat hij
voortaan anders gaat doen. „Mijn kijk
op het vak is niet veranderd. Wat mij
wel opviel, was dat het werk elke keer
anders is. Routinewerk is het nooit.
Het verdriet is altijd hetzelfde, of het
nu gaat om een 50-jarige of iemand
van 85, maar de uitvaartwensen ver
schillen van familie tot familie."
Het is de kunst om die wensen in te
vullen. Ook als die wensen, en dat ge
beurt heel vaak, niet worden uitge
sproken. „Als uitvaartbegeleider moet
je kunnen organiseren, je moet kun
nen regelen en je moet de planning in
de gaten houden. En dat alles moet je
eigenlijk doen zonder dat mensen
merken dat je dat doet. Iemand zei
over ons werk dat we ceremonie
meesters van de dood zijn, en dat
klopt wel een beetje."
„Maar belangrijker is nog dat je voel
sprieten hebt. Aanvoelen wat er zich
afspeelt. Mensen kunnen vaak niet
goed uitleggen wat ze willen. Een
goede uitvaartbegeleider doet dat
voor hen, zonder dat hij ze die wens
voorzegt."
Het vak van uitvaartbegeleider is
nooit een roeping geweest voor Ed,
een man die met zijn uitgestreken ge
zicht wel als zodanig getypecast zou
worden. „Een roeping? Nee, iemand
die mij dit tien jaar geleden had voor
speld, had ik gevraagd of hij een gaat
je in zijn hoofd had. Ik werkte hier
voor achttien jaar bij een groot auto
merk, op de afdeling verkoop, en tien
jaar geleden ben ik in dit bedrijf te
rechtgekomen en vervolgens in dit
vak gerold."
Nu is Ed een van de ouderen en fun
geert hij min of meer als mentor van
jongere collega's als Fina en Ivonne
die in De Mensen Van ook geportret
teerd worden. Hans van Raaij heeft
mooie herinneringen aan het verhaal
van Ivonne. „Voordat we begonnen
met filmen heb ik hier twee maanden
stage gelopen. Toen bespraken we
wat onze bedoeling was en zij vertel
den mij wat zij zoal meemaakten. Zo
kreeg ik te horen dat er ooit iemand
was die wist dat hij ging sterven en
zijn eigen uitvaart regelde. Het leek
me heel mooi om ook zoiets te fil
men. En inderdaad, dat gebeurde
ook."
Dat werd het verhaal van Wil, een 46-
jarige vrouw die ernstig ziek was en in
de tijd die haar restte met Ivonne
haar uitvaart voorbereidde. „We heb
ben alles gefilmd, het uitzoeken van
de steen, het grafschrift, de kerk en
zovoort. Voor Wil was het belangrijk
om de uitvaart zo mooi mogelijk te
maken voor haar 6-jarige dochter.
Voor haar wilde ze een document na
laten."
Van Raaij is trots op de beelden die
dat opleverde. „Het was een verhaal
waar eenieder zich persoonlijk toe
aangetrokken voelde. We kwamen tot
de kern van het vak van uitvaartbege
leider. Ivonne, die worstelde met haar
eigen emoties, haar collega's die haar
zo veel mogelijk steunden maar haar
tegelijkertijd ook benadrukten dat het
in de eerste plaats om de uitvaart
ging. 'Jij bent er voor de uitvaart en
niet om te huilen'. Hard? Dat weet ik
niet, misschien wel. Maar wel een
voorbeeld van een verhaal dat verder
en dieper ging dan ik van tevoren had
durven bedenken."
Het mocht, het kon, zegt Van Raaij
aan de vooravond van de uitzending
op tv. „De intentie was om mooi,
zorgvuldig en zuiver te filmen. Dat
kun je eigenlijk alleen laten zien door
het te doen. Integere verhalen vooraf
hebben niet zo veel zin, je moet in de
praktijk laten zien wat je intenties
waard zijn. Ik heb de mensen die wij
filmden dan ook nooit vóór het fil
men gevraagd om hun akkoord
schriftelijk vast te leggen. Dat wilde ik
pas na het vertonen van de film. Dat
ik daarmee een groot risico liep, nam
ik voor lief. Ik wilde niet anders.
Die voorvertoning heeft pas in okto
ber plaatsgevonden. „Weer voelde
het als een examen. Alsof ik weer die
eerste keer op de stoep bij die familie
stond om te vragen of we mochten
filmen. Wat zouden ze voelen, zes
maanden nadat hun dierbare was
overleden? De reacties waren zonder
uitzondering heel positief. 'We heb
ben verdriet gehad, maar dit mag ge
zien worden', zei een familie. 'Het is
zoals het was', zeiden anderen. Toen
pas heb ik die mensen gevraagd om
de akkoordverklaring te onderteke
nen. Toen was het af."
Ed Turnhout: „Dat betekent dat jullie
het goed gedaan hebben. En dat bete
kent dat het hun goed gedaan heeft."
Gerard Baas
Leidsch Dagblad
B.M Essenberg
directie.hdcuz@hdc.nl
0,-
dredactie: Jan Geert Majoor,
Adriaan Brandenburg
mail: redactie.ld@hdc.nl
OOR
33182, Leiden, tel 071-5 356 356
tbus 54.2300 AB Leiden
5 356 415
3*071-5356 325
rten fax 023-5 '5° 567
EVERKOOP
m.b.t..
6813661
goed: 023-5150 543
'75-68i 3677
lel: 071-5 356 300
sus kunnen contact opnemen
3636
ce
gratis)
•5196800
af- daling (acceptgiro)
(slleen aut. ine.)
p/j €216,90
machtiging verstrekken
atisch afschrijven van het
|7j"£e'd ontvangen €0,50 korting
VERZENDING PER POST
Voor abonnementen die per post (binnenland)
worden verzonden geldt een toeslag van €0,50
aan portokosten per verschijndag
Voor zaterdagabonnementen geldt €0,60 per
zaterdag.
GEEN KRANT ONTVANGEN?
Voor nabezorging: 0800-1711 (gratis).
Mobiel 072 - 5196800.
ma t/m vr: 07 30-17.00 uur; za: 08 00-13,00 uur
(als op zaterdag voor 12.00 uur wordt gebeld,
wordt de krant dezelfde dag nabezorgd. Wie
tussen 12.00 en 13.00 uur belt, ontvangt de
krant op maandag.)
AUTEURSRECHTEN
Alle auteursrechten en databankrechten ten
aanzien van (de inhoud van) deze uitgave
worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze
rechten berusten bij HDC Uitgeverij Media BV
cq. de betreffende auteur
HDC Media BV, 2004
De publicatierechten van werken van
beeldende kunstenaars aangesloten bij een
CISAC-organisatie zijn geregeld met Stichting
Beeldrecht te Amstelveen.
HDC Media BV is belast met de verwerking van
gegevens van abonnees van dit dagblad. Deze
gegevens kunnen tevens worden gebruikt om
gerichte informatie over voordeelaanbieding
en te geven, zowel door onszelf als door
derden. Heeft u hier bezwaar tegen, dan kunt
u dat laten weten aan HDC Media BV, Afdeling
Lezersservice, postbus 2.1800 AA Alkmaar
Een veel voorkomende
Leidse achternaam is
Neuteboom, de Holland
se dialectvorm van het
woord notenboom. Bij
het vasüeggen van de of
ficiële familienaam is
Neuteboom dus kennelijk
door de dienstdoende
ambtenaar niet in de 'al
gemeen beschaafde'
vorm Note(n)boom of
Noote(n)boom vastge
legd. Deze laatste vor
men komen in Leiden
ook wel voor, maar veel
minder vaak dan de 233
bij de burgerlijke stand
ingeschreven Neute
booms.
Het ligt voor de hand om
te veronderstellen dat de
familie Neuteboom haar
naam te danken heeft
aan een oorspronkelijke
woonplaats in de buurt
van een markante noten
boom. Omdat markante
notenbomen niet alleen
in onze streken groeien,
maar ook elders, zijn er
dus ook diverse buiten
landse achternamen met
dezelfde betekenis.
Zo zijn bij het Duitse
Nussbaum achternamen
als Nusenbaum, Nosbau-
me, Nissenbaum en Ni
senboom ontstaan. Uit
Vlaanderen kennen we
de achternamen Note-
laers en Neuteleer die af
komstig zijn van het
woord notelare 'noten
boom', terwijl de achter
namen Notelteers en No-
tel tiers bij het uit de Mid
deleeuwen stammende
noteltere horen, dat de
zelfde betekenis heeft.
De gewone notenboom,
die in wetenschappelijke
kringen Juglans regia L.
heet, wordt bij ons ook
wel walnoot genoemd.
Dat is een verkorting van
de benaming Waalse
noot, die weer een verta
ling is van het Latijnse
nux gallica. Opvallend is
dat er in Nederland geen
achternamen zijn, waar
in het woord walnoot
een rol speelt, terwijl
achternamen op basis
van de algemene bena
ming notenboom hier
dus wel voorkomen. De
Waalse benaming voor
de walnoot, gallier, is wel
weer in verschillende
achternamen terug te
vinden, bijvoorbeeld in
de namen Dugallier, Du-
gally, Degallier en Gallier
Deze laatste naam komt
in Leiden en omgeving
voor in de vernederland
ste spellingen Galjé en
Galjee.
In het Frans is noyer het
gebruikelijke woord voor
notenboom, wat Franse
namen als Dunoyer,
Denoyez verklaart. De
vernederlandste vorm
van deze naam luidt ove
rigens De Nooijer, een
naam die in Leiden ook
voorkomt. Het Franse
noyer is afgeleid van het
Latijnse woord nucarius
'notenboom'. Een in
Vlaanderen en het zui
den van Nederland voor
komende afleiding van
dit Latijnse woord was
noker en de vruchten van
deze boom werden no-
kernoten genoemd. In de
loop van de tijd viel ech
ter de n aan het begin
van deze woorden weg
en ontstonden de woor
den oker en okernoot, die
zich vervolgens ontwik
kelden tot okker en ok
kernoot. Omdat de naam
van een vrucht vaak ge
bruikt wordt als bena
ming van de boom of
struik waaraan hij groeit,
werd okkernoot in het
zuiden van het Neder
landse taalgebied ook de
gebruikelijke naam voor
een notenboom.
Opvallend is dat het
wpord okkernoot kenne
lijk niet als bron voor
achternamen heeft ge
diend, want de achter
naam Okkernoot komt in
heel Nederland niet voor.
Namen als Okker, Ok-
kers, Okkerse en Okker-
man, waarvan je zou
kunnen denken dat ze
iets met de okkernoot te
maken hebben, komen
van oorsprong uit de ou
de voornaam Odger, die
zich in onze streken tot
Okker ontwikkelde. Ach
ternamen die op de oor
spronkelijke vorm noker
zijn gebaseerd, komen
vooral in Vlaanderen
voor, waar we achterna
men vinden als Noker-
man(s), Nockerman,
Nuckelmans, Nuchel-
rnans en Neukelmans.
Ook de Vlaamse achter
namen De Neucker, De
Nucker, Van de Neuker
en Van de Neuken horen
hierbij.
Een andere veel voorko
mende leverancier van
noten is de hazelaar, die
overigens meer een
struik dan een boom is
en waarvan achternamen
als Haze laar (s) en Den
Haselaar zijn afgeleid. De
vrucht van de hazelaar is
een hazelnoot, een bena
ming die óok gebruikt
wordt om de struik zelf
mee aan te duiden. Als
achternaam komt Hazel
noot in Nederland echter
net zomin voor als Ok
kernoot.
Toch zijn er in de omge
ving van Leiden best veel
mensen te vinden die
een achternaam hebben
die verband houdt met
de hazelnoot. Het zijn de
dragers van de achter
naam Haasnoot, een
naam die vooral in Kat
wijk zeer veel voorkomt.
Minder vaak voorkomen
de varianten van deze
naam zijn Hasenoot en
Haze noot. Dit zïfk vol
gens de woordenboeken
verbasterde vormen van
hazelnoot, die mogelijk
zijn ontstaan doordat
men verband zag met de
diernaam haas.
We hebben hier dus Neu-
teboomen en Haasnoo-
ten, maar bij mijn weten
worden die twee soorten
niet vaak gekruist.
Reacties en tips voor deze
rubriek naar de redactie
van deze krant. Postbus
54. 2300 AB Leiden, onder
vermelding van de ru
brieksnaam 'Aange
naam'. E-mailen naar de
auteur kan ook: schoon-
heim@inl.nl
Tanneke Schoonheim
Q deGruyter'
de natuur is toch prima in staat haar eigen boontjes te
n. Zijn er op een gegeven moment te veel hazendan wor-
minder jongen geboren, zo werkt dat toch?
swat de anti-jachtmensen altijd zeggen, ja. Maar de werke-
d ligt anders. Kijk maar naar de vos die hier nu niet meer
rorden bejaagd. Vrijwel alle bodembroeders zijn uit het duin
[enen en konijnen zie je nog maar sporadisch. Maar de vos-
- pulatie blijft groeien, omdat ze de boer opgaan voor hun
tje. Overigens verwacht ik dat binnen een halfjaar de vos
j,Mbejaagbaar wordt, want ook degenen die erover gaan, krijgen
maar zeker in de gaten wat er aan de hand is."
\e is wild het ultieme scharrelvlees, waarom dan toch die
i, denkt u?
eend maakt onbemind. Ik hou wel eens spreekbeurten voor
[ouwen en zo. Voordat ik begin vraag ik altijd wie vóór de
is en meestal is dat zo'n 2 procent. Vervolgens vertel ik over
meer, over schade, over ziektes die kunnen worden overge-
tt, over risico's voor het verkeer. Na afloop stel ik de vraag
in is de stemming omgedraaid. Nog 2 procent is dan tégen
fit."
vast zelf ook gejaagd dit weekeinde. Wat schafte de pot,
lag ben ik geweest, ja. Ik heb inmiddels twee eendjes
jigemaakt, maar die eet ik maandag pas op."
taul de Vlieger foto: ANP/Koen Suyk
1954, Maandag 18 October
ivrijdag mag het weer: de jacht op hazen, fazanten, houtduiven
Ideeenden. Hazen en fazantenhennen moeten tot het einde
van het jaar op
l7 7 j Houtduiven, wil-
zantenhanen zijn
en maand langer hun leven niet zeker. Een hoogtepunt in het
beaamt JAN POOLMAN, oud-voorzitter en erelid van de Wildbe-
■nheid Duin- en Bollenstreek. „Maar denk nou niet dat we nu
[het geweer oppakken en even tien weken gaan rondschieten.
oede jager is het hele jaar rond in het veld."
1979, donderdag 18 oktober
De laatste vestiging van supermarkt De Gruyter in Leiden,
Bevrijdingsplein, verdwijnt. In de winkelruimte naast het ge-
19 Wscentrum komt een nieuwe supermarkt onder de naam
Foto: archief Leidsch Dagblad
11 deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na
ig€ 2,50 (afdruk van 13 bij 18 in zwart wit) over te maken op gironummer
i.v. HDC Media b.v., Postbus 2, 1800 AA Alkmaar, onder vermelding van
lagblad, ANNO d.d.(datum van plaatsing) of door contante betaling aan
e van het Leidsch Dagblad, Rooseveltstraat 82 te Leiden. U krijgt de foto
binnen drie weken thuisgestuurd.
het weer mag?
niet ontkennen dat de pe-
van de grootste jacht, zoals
it noemen, een hoogtepunt
jaar is. Oogsttijd. Maar we
t hele jaar door bezig met
it. Met tellen, veldverzor-
:ovoort."
is het om een hobby te heb-
ie zoveel tegenstand onder-
dat valt eigenlijk best mee,
itste tijd. Steeds meer men-
ferden zich ervan bewust
fe jacht nodig is om de wild-
Jop een aanvaardbaar peil te houden. Er is bijna geen land in
buropa met zo'n gevarieerde en uitgebreide wildstand. Er is
(ujeen land in west-Europa waar de jagers zo goed zijn opge-
c( let een heeft met het ander te maken, denk ik. Ik ben er trots
we zulke goede jagers hebben, die het spel tussen mens en
goed spelen. We zijn geen schieters, maar natuurbeheer-
- Het was voor linksbuiten Lens van voetbalclub Roodenburg
Idag feest. Tweehonderd maal in het eerste team, een feit dat
ipgemerkt voorbij mocht gaan. En zo stonden we in een groepje
niddenveld voor de wedstrijd tegen Rouwkoop, waar een kleine
lg plaats vond. Achtereenvolgens werden cadeau's en bloemen
1 len door bestuurslid Gijzenij, die vooral het jeugdwerk van
fde, door twee junioren, die tevens op geestige wijze een kort
declameerden, door de aanvoerder van Rouwkoop en door de
in het eerste elftal, de heer Stol.
