KUNST CULTUUR
Gezelligheid van toen kent geen tijd
Wat heeft het een met het ander van doen7
Brennan wat gewild
en weinig origineel
R6
Seks, drugs,
God
muziek
zaterdag l6 oktober 2004
irChris Rock. Foto: Reuters
iat
rc k presenteert
argala
igü 1
R nceles - De Amerikaanse
ek en acteur Chris Rock
nteert op 27 februari het
cse Oscargala in Los An-
De 39-jarige Rock volgt
Irystal op die de presenta-
de Oscars al achtmaal
voor zijn rekening nam.
jarnominaties worden 25
j bekendgemaakt.
d voor Cultuur
deelt extraatje
\o - De Raad voor Cul-
ïdt dat de vrijgekomen
Ijoen euro voor de kunst-
tuursector deels besteed
yorden aan instellingen
Raad eerder positief be
maal' waarvoor toen
eld was. Het gaat om een
van 3 miljoen euro. Dat
i een nieuw advies van
ld aan staatssecretaris
ïrLaan voor Cultuur. Ver-
oet de eenmalige korting
gesubsidieerde instellin-
erdwijnen. Dit kost 3,1
:n. Daarnaast wil de Raad
2,5 miljoen gaat naar de
ckeling van de artistieke
ton het overige geld moe
elangrijke knelpunten' bij
dersteunende instellingen
n opgelost. De Tweede
besloot onlangs dat de
nigingen op kunst en cul-
19 miljoen) met 10 mil-
unlaag moesten.
I Amro partner
delijk Museum
rdam - ABN Amro wordt
nende vijf jaar partner
;t Stedelijk Museum in
rdam. Om de start van de
ivverking te vieren is het
ijk Museum CS dit week-
gratis geopend en wor-
icuur gratis rondleidin-
igeven. Het partnerschap
staan uit een samenwer-
raarbij bank en museum
ïenlijke marketingacties
nemen rondom diverse
nstellingen. Verder zal
mro 'exclusieve ontvang-
n het museum gaan orga-
nvoor zijn relaties.
lor moet werk
Cogh afstaan
iceles - De vier erfgena-
an een joods slachtoffer
iet e nazi's eisen dat filmster
)0I )eth Taylor hun een schil-
0c ran Van Gogh afstaat. Zij
at adat de 72-jarige Taylor
[te reten dat de nazi's het
M werk hadden geroofd,
VI tij het in 1963 voor
yne 10 dollar op een veiling
Het schilderij dateert uit
2t een jaar voor de dood van
derlandse schilder, en
>ti de zenuwinrichting en de
van Saint-Rémy weer.
door Ad van Kaam
leiden/zoeterwoude - Als de
bladeren gaan vallen, het kwik
daalt en de avonden lengen,
wordt de hang naar nostalgie
groter. Hoogste tijd voor een
lekker feest met een portie gou
we ouwe muziek. De liefhebber
wordt als november nadert op
zijn wenken bediend. Is het niet
in de Stadsgehoorzaal bij Pro
pop dan is het wel in De Een
denkooi in Zoeterwoude. Van
Andy Tielman tot The Clarks en
van The Shoes tot Tony Maca
roni - gezelligheid van toen
kent geen tijd.
Ze erkennen het grif, Jos Boere
en Henny Wiggers, ouderwetse
gezelligheid en het ons-kent -
ons-gevoel is waar het allemaal
om draait bij hun feesten voor
de oudere jongere. Wiggers van
Propop is al toe aan de dertien
de aflevering en nooit kostte
het hem moeite om de Stadsge-
Propop en Eendenkooi terug naar de jaren zestig
hoorzaal vol te krijgen met
overwegend veertigers en vijfti
gers. Boere viert dit jaar in De
Eendenkooi het tienjarig jubile
um van zijn partijtje en de ruim
800 kaarten daar zijn steevast
binnen twee weken uitver
kocht. „Ik heb de posters nog in
mijn auto liggen", zegt hij la
chend. „Geen tijd gehad om ze
op te hangen. Maar als er nog
40 kaarten te koop zijn, is het
veel."
Ondanks het feit dat de evene
menten een week na elkaar
plaatsvinden, ontkennen de
twee dat er sprake is van con
currentie. Dat is één keer an
ders geweest. Onafhankelijk
van elkaar - en ook per ongeluk
- hadden ze toen dezelfde da
tum in het najaar geprikt. Dat
leverde over en weer irritatie
op, vooral van de kant van Pro
pop dat de oudste en dus de
eerste rechten claimde. De ru
zie werd evenwel in de kiem ge
smoord en sindsdien is er over
leg. Sterker nog, ze komen te
genwoordig bij elkaar over de
vloer.
De overeenkomsten tussen de
twee evenementen liggen zoals
gezegd hoog opgestapeld. Het
draait om de gezelligheid en het
socialiseren in de wandelgan
gen is minstens zo belangrijk
als de muziek in de zaal. De
programmering is wisselend,
maar beide hebben een huis
band: in De Eendenkooi The
Clarks, in de Stadsgehoorzaal
The Shoes. De doelgroep is ou
der dan veertig, de entree is re
delijk en narigheid en overma
tig drugs- of drankgebruik zijn
te verwaarlozen factoren. Ver
schil met vroeger is wel dat er
tegenwoordig professionele be
veiliging aan de deur staat.
„Maar dat zijn de voorschriften,
daar kan je niet onderuit", zegt
Boere.
Kleine differentiaties zijn er
ook. Propop is een echt Leids
feestje waar je vrijwel altijd de
zelfde gezichten ziet. Het mid
denstandsgehalte is er hoog. In
Zoeterwoude komen meer
mensen van buiten. Boere: „Ik
heb elk jaar een groep die uit 's
Hertogenbosch komt. Ze heb
ben het van horen-zeggen en
zijn al zes jaar niet meer weg te
slaan. Ze nemen een hotelletje
en blijven lekker een nachtje
over. Er komen mensen uit Til
burg, uit Gilze en veel uit Lei
den. Ik doe het, omdat ik gek
ben op organiseren en dingen
regelen. Het is gewoon hartstik
ke leuk. En ik blijf het doen zo
lang het leuk is."
Henny Wiggers bekijkt het van
jaar tot jaar. Hij heeft een keer
overgeslagen, is een keer uitge
weken naar de Trianon en hij
was de rompslomp van het or
ganiseren een keer zo zat dat hij
dreigde het bijltje er bij neer te
gooien. „Door de gezondheids
perikelen van Hennie Kwik
moest ik het dit jaar alleen
doen. Dat is me wat te veel. Ik
zoek nu naar een oplossing.
Maar Leiden zonder Propop
kan niet", stelt hij nuchter vast.
„Zoals De Eendenkooi niet
zonder zijn gouwe ouwen kan",
sluit los Boere zich daar bij aan.
Dé klapper dit jaar op Propop is
Andy Tielman. De Indo-rocker
bouwde een grote naam op in
Nederland en Duitsland en
neemt in november een nieuwe
Rudi Fuchs onderweg met Karei Appel in Brussel
door Rob Schoonen
brussel - Er zijn kunsthistorici
die bijna letterlijk over hun nek
gaan bij een tentoonstelling als
'Karei Appel - onderweg'. Want
wat bezielt de curator om een
werk van Rubens te hangen
naast een Tuymans, tegenover
een Mondriaan en een wat ou
dere Appel?
Wat samensteller Rudi Fuchs
bezielt is oprechte liefde voor
de kunst - niet meer en niet
minder. En dat hij daarbij onor
thodoxe werkwijzen hanteert,
siert hem. Want het is een ze
gen om eens niet te hoeven ver
zuipen in een kunsthistorisch
perfect te verantwoorden en
daardoor dikwijls muisgrijze
presentatie.
Nederland is voorzitter van de
Europese Unie en pakt daarom
in diverse landen uit met cultu
rele activiteiten. Ook in België.
Het Paleis voor Schone Kunsten
heeft Fuchs gevraagd een rond
reis langs de kunst der Lage
Landen te maken, aan de hand
van het werk van Karei Appel.
En een rondreis is het gewor
den, met de oud-directeur van
het Stedelijk Museum Amster
dam als reisleider.
Bijna driehonderd kunstwerken
heeft hij uit alle hoeken van de
wereld laten komen om zijn
rondreis vorm te geven. Daarbij
schroomt hij niet om in bepaal
de zalen een salonopstelling te
presenteren, om in de volgende
ruimte juist soberheid te be
trachten. En ofschoon zijn
vriend Appel de boventoon
voert, heeft Fuchs zijn opdracht
zeer serieus genomen. De meer
bekende namen uit de kunstge
schiedenis van de Noordelijke
en Zuidelijke Nederlanden pas
seren de revue. Rubens, Van
Dijck, Rembrandt, Permeke,
Ensor, Van Gogh, Brusselmans,
Mondriaan en Tuymans; ze zijn
met minimaal één en vaker met
meerdere doeken aanwezig.
Een tentoonstelling met zoveel
verschillende werken kan vrij
eenvoudig uitmonden in een
hopeloze kakofonie aan beel
den en opvattingen, waar zelfs
een liefhebber gillend-gek van
wordt. Fuchs is echter geze
gend met een feilloos gevoel
voor het inrichten van een ten
toonstelling. „Het uitgangspunt
van deze tentoonstelling is een
zodanige mise-en-scène te or
ganiseren dat zich vergelijkin
gen opdringen. Door Rubens te
vergelijken met Tuymans en
Appel komen we intieme de
tails op het spoor die ons an
ders wellicht zouden ontgaan",
aldus Fuchs.
Die vergelijkingen gaan soms
heel ver. Het is één ding om een
zeegezicht van Ensor naast 'De
rode wolk' van Mondriaan te
hangen, maar het is toch van
een andere orde om 'De marte
ling van de heilige Petrus' van
Van Dyck te zien naast 'The Ca-
rabao', een van de meest recen
te werken van Appel, en dat
dan weer tegenover 'De drie
kruisen', grafisch werk van
Rembrandt. „Elke beschouwer
kijkt op zijn eigen manier",
maant Fuchs de al te hongerige
kijker. Waai' hij op doelt is dat
iedereen zijn eigen verhaal kan
vertellen, zelf dwarsverbanden
kan aanbrengen. Fuchs heeft
het bij het genoemde voorbeeld
over de droefheid van de drie
werken en het gegeven dat die -
naar beneden toe - steeds don
kerder worden.
Zo heeft elke zaal wel zijn eigen
verhaal. De ruimte bijvoorbeeld
waarin twee enorme doeken
van Appel tegenover elkaar
hangen. Het ene toont dansen
de figuren, het andere een
landschap. Dat laatste laat zich
prachtig vergelijken met een
doek uit 1940 van Brusselmans,
waarop een soort van verge
zicht te zien is. De picturale
kwaliteiten van dat werk laat
zich dan weer mooi plaatsen
naast een redelijk ingetogen
landschap van Van Gogh. En
dat werk hangt weer tegenover
een heel sobere, maar juist
daardoor magistrale Raveel uit
1962 met prachtig diep groen
en helder blauw. En laat nu het
doek daarnaast van Van Ander -
lecht ook al dat fraaie blauw
hebben-
Details, maar wel elementen
die nu opvallen, omdat de wer-
Een rondreis
langs de kunst
der Lage Landen,
aan de hand van
het werk van Ka-
rel Appel. De
kunstenaar
kwam zelf ook
een kijkje nemen
in Brussel.
Foto: WFA/Frank
van Rossum
ken zo zijn gesitueerd dat ze
wel op móeten vallen. In de ene
zaal lukt dat wat beter dan in de
andere, maar altijd is er die
spanning: wat heeft het een
met het ander van doen? En dét
bewerkstelligen, is een kwaliteit
die niet veel tentoonstellings
makers gegeven is.
'Karei Appel - onderweg', di
t/m zo 10-18 uur, do tot 21
uur, t/m 16 januari 2005. Pa
leis voor Schone Kunsten, Ra-
vensteinstraat 23, Brussel.
muziek recensie
Susanne Lammers
Concert-, Moya Brennan: Two
Horizons. Gehoord: 15/10,
Stadsgehoorzaal, Leiden.
Moya Brennan, op sommige
cd's gespeld als Maire Bren
nan, wellicht beter bekend als
de zangeres van de Ierse
groep Clannad, maakt muziek
die breed aanspreekt. Liedjes
die op een verre wiekslag aan
komen zweven, allengs meer
vorm krijgen en dan op een
prettige middle of the road-
manier de voetjes op de
grond zetten.
Moya en haar zevenkoppige
band sluiten voor een goed
deels uitverkochte Stadsge
hoorzaal een kleine tour af ter
promotie van haar nieuwste
cd, dus naast de oude beken
den uit het Clannad-tijdperk
en naast 'Tell me now what
you see' van de recente
Disneyfilm King Arthur, laat
ze ons kennis maken met het
concept van Two Horizons.
Dat draait om haar heront
dekking van de harp. De plek
waar het voor haar allemaal
gebeurde was een verhoging
in het heuvellandschap in de
buurt van Dublin, een bijna
heilige plaats in de Ierse ge
schiedenis, met een groots
panorama. Vroeg in de och
tend zag ze de zon opkomen,
terwijl de volle maan nog
scheen, en dat schouwspel
gaf haar de inspiratie voor
'Two Horizons'.
Hoewel het allemaal onge
twijfeld erg oprecht is, klinkt
de mystiek vaak toch wat ge
wild en weinig origineel. De
liedjes worden vaak in het
zelfde jasje gehesen, de struc
tuur is voorspelbaar. Zo
wordt ook een op zichzelf
aardige landschapsbeschrij
ving niet veel meer dan aan
gename wegdroommuziek.
Een nummer als 'Sailing
Away" met zijn vastberaden
ritme, springt er dan ook echt
uit.
Moya Brennans stem klinkt
wat versluierd, een vriendelijk
en geruststellend geluid, dat
in de hoogte echter niet meer
helemaal lekker ligt. Dat lost
ze soms op met een heleboel
meiismen, en verder doet de
versterking er alles aan om de
dunheid te maskeren. Dat
gaat wel ten koste van de ba
lans. De violiste van haar ove
rigens voortreffelijke band
horen we pas goed na de pau
ze, en ook de harp kómt dan
pas tot zijn recht.
Na de pauze lijkt ook het tem
po wat fikser. Het folky
'Against the Wind' begint wel
iswaar met vage synthesizer
klanken, maar de kordate
combinatie van harp en drum
neemt al snel het roer over,
en met de drie 'tunes', instru
mentale nummers, wordt de
muziek zo vurig, dat de sna
ren er letterlijk van knappen.
DE ZEVENDE
HEMEL
Welke film zou iedereen
gezien moeten hebben?
Wat is het mooiste boek
ooit geschreven? Welke
muziek weet telkens weer
te ontroeren? Wat is het
mooiste kunstwerk aller
tijden? Kortom: waarmee
is Hub van Wersch, wet
houder cultuur in Alphen
aan den Rijn, in de zevende
hemel?
Beste boek?
„Van het boek 'A suitable boy'
van Vikram Seth ben ik bijzon
der gecharmeerd. Het is een
verrukkelijk boek over de
speurtocht van een familie
naar de juiste bruidegom. Het
speelt in India, een land waar
ik als India-deskundige drie
jaar heb gewoond. Het hele
panorama van het land zie ik
in die 1350 pagina's aan me
voorbij trekken. Meeslepend
en indringend wordt het kas
tensysteem beschreven, maar
ook de moderne geschiedenis
van India. Ik lees een boek één
keer. Behalve 'Max Havelaar'
van Multatuli heb ik eigenlijk
nooit een boek herlezen."
Beste cd?
„Mag het ook een lp zijn? Ik
heb een plaat van Bismillah
Khan, een groot bespeler van
de shehnai, waar ik helemaal
stil van word. Voor de shehnai
bestaat geen Nederlands
woord. Het is een blaasinstru
ment uit India met een meta
len mondstuk. De shehnai
heeft een ongelooflijk eigen
klankkleur die niet te omschrij
ven valt. Bisniillah Khan 'ver
woordt' in zijn muziek de
landschappelijke indrukken
van India. Als ik mijn ogen
sluit, zie ik mezelf weer lopen
tussen de vrouwen met krui
ken op hun hoofd. Ik draai de
plaat een paar keer per jaar. Al
les wat echt mooi is, moet je
niet kapot draaien, lezen of be
kijken."
Beste film?
„Nee, geen Bollywood.
De kwaliteit van de
films die daar gemaakt
worden, is soms nog
slechter dan die uit Hol
lywood. Een extreem
indringende en knappe
film vind ik 'Festen' van
Thomas Vinterberg. Het
thema incest is van alle
tijden. Het wordt in de
ze film op gebalanceer
de en overtuigende wij
ze in beeld gebracht.
Het verhaal speelt zich
af op een soort familie
reünie. Ik kom ook uit
een grote familie, dus ik
ken de sfeer en het ge
voel van dat soort bijeenkom
sten. Ik heb de film gezien in
het Parkfilmhuis, hier in Al
phen, en later nog eens op tv."
Beste kunstwerk?
„De schilderijen van Olav Cle-
ofas van Overbeek. Hij maakt
echt waanzinnig mooie stille
vens. Nederland telt veel schil
ders die in dit genre excelleren,
maar hij is de ongekroonde ko
ning. Eigenlijk zijn het heel
simpele stillevens. Een paar
glazen, een fles en een kom
metje op een tafelblad, dat is
alles. Maar zo uitmuntend ge
schilderd, zo transparant, zo
spannend. Ik maakte eerst
kennis met de schilder, een in
zichzelf gekeerd man, en pas
later met zijn werk. Hij expo
seert veel in galerie Lieve He
mel in Amsterdam. Doodzon
de dat hij niet zo heel bekend
is, maar misschien is dat ook
zijn redding. Beroemdheid kan
een sta-in-de-weg zijn bij de
verdere ontwikkeling als kun
stenaar."
tekst: Theo de With
foto: Henk Bouwman
cd op. Toni Macaroni en ZZ
De Maskers zijn bekende na
men in het circuit en zoals ge
bruikelijk sluiten The Shoes de
avond af. In De Eendenkooi
geeft Mike Peterson de aftrap
waarna de Swinging Soul Ma
chine de tent op stelten zet. Er
is een Tribute to The Blues Bro
thers en The Clarks ronden de
boel af, mét een zeer speciale
gast.
Propop - zaterdag 23 oktober,
Stadsgehoorzaal. Aanvang
20.15 uur. Kaarten (15 euro)
bij Filemon Sigaren Bevrij
dingsplein, Hennes Rits Lei
den/Leiderdorp en bij Stads
gehoorzaal. Eendenkooi - za
terdag 30 oktober, aanvang
20.30 uur. Kaarten (18,50 eu
ro) bij Filemon en café Does-
brag.
theater recensie
Dick van Teylingen
Voorstelling: De tweede stem van Het
volksoperahuis. Tekst: Jef Hofmeister en
Kees Scholten. Composities: Jef
Hofmeister. Regie: Rogier Schippers.
Gezien op 15 oktober in het LAKtheater,
Leiden. Vanavond herhaling. Op 20
november in het Parktheater, Alphen
aan den Rijn.
„Iedere overeenkomst met het
leven van GERT EN HERMIEN
berust op louter toeval", roept
de flyer. Weet dus dat de na
men louter toevallig zijn geko
zen, net zoals hun vak van
smartlappenduo en hun hob
belige reis over de losse tegels
van het levenspad, in de vorm
van foute managers, dubieuze
dominees, geldnood, morele
schandalen enzovoort. Elk ver
haal van sex drugs God
muziek is tenslotte een fijn en
dankbaar onderwerp voor een
theatervoorstelling.
De tweede stem is uiteraard die
van Greet. In de auto, op weg
van een optreden in Brasschaat
naar een schnabbel in Zweve-
zele, Peutie of wie zal het weten
waar, barst de bom die zij al zo
lang met zich meedraagt. Ze wil
niet langer een tweede stem
zijn, ze wil zich niet moeten
voordoen als iemand die ze niet
is, en als Herman zich na een
overduidelijk Teken nog niet tot
de Heer bekeert, stapt ze uit.
Magic Dick, voor al uw kinder
feestjes, pikt haar op, neemt
haar mee naar een karaokebar
van een oud-voetballer, haalt
haar over mee te doen aan het
zangfestival van St.-Jezus in 't
Kruis, maar voor het zover is
krijgt zij een ongeluk, raakt in
een coma, Herman hoort ervan,
zoekt zijn toevlucht tot de won
derbaarlijke genezeres Miran
da, heeft helaas geen geld, zo
dat het wonder uitblijft, maar
zingt uiteindelijk toch, met zijn
Greet apathisch in een rolstoel.
Het Volksoperahuis zoekt graag
de romantisch-smoezelige kant
van arm België; in hun vorige
voorstelling De zesdaagse van
St.-Jezus in 't Kruis ging het ook
al over sport, bedrog, jaloezie
en volksvermaak, want je moet
je liedjes toch ergens aan op
hangen. En de liedjes van Jef
Hofmeister zijn heel leuk: link
gemaakte levensliederen met
net die twist die ze boven de al
te gemakkelijke camp uittillen.
De liedjes van Gert en Hermien
klinken dan ook niet, hun the
ma's des te meer.
Muziektheater voor de kleinere
zalen heeft het niet makkelijk in
Nederland. De gebroeders Flint
moeten hèt doen zonder over
heidssteun en zelfs Orkater
werd bijna opgeheven, al heeft
die onbegrijpelijke dwaling ge
lukkig nooit haar beslag gekre
gen. Ook het Volksoperahuis is
in subsidieland niet met open
armen ontvangen. Aan De twee
de stem kun je zien dat een
beetje meer aandacht(en dat
kost geld) al snel eertBuidelijk
betere voorstelling kan opleve
ren. Iemand met kennis van za
ken zou zonder veel moeite het
rammelende verhaal met het
abrupte einde kunnen stroom
lijnen en veelbelovende lijntjes
verder kunnen uitwerken. Dan
nog een beetje meer tijd voor
zang en spel en de leuke voor
stelling zou een echte hit kun
nen worden. De kwaliteit is in
potentie aanwezig, maar komt
er nu onvoldoende uit.
Een sterke aanvulling was de
Uithuildisco na afloop in het
LAKcafé, waar dj Carl Wunder-
lich echte plaatjes draaide. Dat
was weer genieten van Middel
landse Zee souvenir van mijn
dromen, Vanavond om kwart
over zes ben ik vrij, Patsy. Zwar
te Dino die wou Nina die met
Rocco was verloofd en ander
onvervreemdbaar Nederlands
cultureel erfgoed.
