Boerhaave maakt er een teringzooi van
'Openheid is het sleutelwoord'
KUNST CULTUUR
Expositie over infectieziekten voor mensen met sterke maag
Katwijkse musical over ontspoorde jongeren
Andere opzi
Filmfestival
Rotterdam
Nachtclubdans en overweldigende muzie
donderdag 14 OKTOBER
Sharon Stone. Foto: AP
Basic Instinct 2
zonder Verhoeven
den haag - Het is zo goed als
zeker dat er een vervolg komt
Öp 'Basic Instinct', de meest
succesvolle film die Paul Ver
hoeven in zijn carrière heeft ge
maakt. Niet de Nederlander
maar de Brit Michael Caton-Jo-
nes ('Rob Roy' en 'The Jackall')
zlal evenwel de regie doen van
de erotische thriller waarin in
dij géval actrice Sharon Stone
z'al'tërugkeren in een verhaal
dat nu gesitueerd zal zijn in
New York. Een mannelijke
hoofdrolspeler is volgens het
vakblad Variety nog niet gecon
tracteerd.
Nederlandse
J.C. Superstar
Amsterdam - Joop van den En-
de Theater Producties over
weegt een Nederlandse versie
op de planken te brengen van
de musical 'Jesus Christ Super-
sfëf'; Wanneer de productie in
de-Nederlandse theaters moet
komen, is nog niet vastgesteld.
Er worden 'verkennende werk
sessies' gehouden, om uit te
viridën of de zaak haalbaar is.
Joop van den Ende wil bij voor
beeld wel zeker weten of de rol
len van Jezus en Judas in te vul
len zijn. Die zijn ook razend
moeilijk.
Extra optreden
Ali B. in Leiden
leiden Ali B. geeft dinsdag 23
hóyember een extra voorstel
ling in de Leidse Schouwburg.
De rapper trad enkele weken
geleden in de schouwburg op
in het kader van het scholieren-
project Kunstshot. Dat bleek
een doorslaand succes. De
kaartverkoop voor de extra
Voorstelling begint vandaag.
door Ad van Kaam
leiden - Zweren, puisten, drui
pers, vijgwratten, zwarte blaas
jes, aangevreten gezichten en
verminkte lichaamsdelen. Wie
aan den lijve wil ondervinden
wat infectieziekten bij de mens
kunnen aanrichten, kan terecht
in Boerhaave, het Rijksmuseum
voor de Geschiedenis van de Na
tuurwetenschappen en van de
Geneeskunde. Maar opgepast!
Bezoekers met tere zieltjes kun
nen de tentoonstellingsruimte
van 'Teringzooi' de komende
maanden maar beter mijden als
de spreekwoordelijke pest. Want
een door syfilis aangetast ge
slachtsdeel is niet bepaald een
lust voor het oog.
De weinig vleiende titel 'Tering
zooi' van de expositie is een di
recte verwijzing naar de typisch
Nederlandse gewoonte om
ziektes te gebruiken als verwen
sing. 'Krijg toch de cholera, ty-
fusfijer' is een krachtterm die
menig parkeerwachter in de
grote stad naar zijn hoofd krijgt
geslingerd. Waarbij de gebrui
ker overigens nauwelijks nog
beseft waar hij het over heeft.
Want cholera, de pest, tering en
tyfus zijn ziektes die vroeger
weliswaar complete stammen,
steden en koninkrijken uitroei
den, maar die in de huidige
westerse wereld nauwelijks nog
voorkomen. De moderne ge
neeskunde heeft er een afdoen
de antwoord op gevonden.
Dat geldt niet voor alle infectie
ziekten. Aids en SARS bijvoor
beeld zaaien vandaag de dag
dood en verderf zoals de Zwarte
Dood (pest), de pokken of de
Spaanse Griep dat ooit deden.
Die griep eiste maar liefst 50
miljoen slachtoffers. En dat is
nog niet eens zo gek lang gele
den - aan het eind van de Eer
ste Wereldoorlog. Maar volgens
een aantal wetenschappers is
het slechts een kwestie van tijd
dat door een combinatie van
influenza en vogelgriep er een
verwoestende epidemie zal uit
breken. Die aan misschien wel
100 miljoen mensen het leven
zal kosten eer er een medicijn is
gevonden. Kortom: overdraag-
onoïhwikolfik netlcrlondseh wewkblad
ondcr reductie van M! HPT; Wiessing
Moulages.
Foto's: Boerhaave
bare infectieziekten zijn van al
le tijden en ze dwingen de me
dische wetenschap tot het vin
den van steeds nieuwe virus-
vaccins. Dét is wat Boerhaave
met zijn tentoonstelling duide
lijk wil maken.
Dat gebeurt op tamelijk indrin
gende, soms confronterende
wijze en veelal aan de hand van
preparaten, wasmodellen en
moulages. Omdat het vanwege
het snelle ziekteproces en het
MOORD. HONOERSNOOD EN NU VENERISCHE ZIEKTEN
Geslachtsziekten verbeeld in de Nieuwe Amsterdammer.
besmettingsgevaar niet altijd
mogelijk was om een vers lijk te
gebruiken, ontwikkelde het St.
Louis ziekenhuis in Parijs aan
het eind van de negentiende
eeuw als eerste deze voorbeel
den. Een echte doorbraak. Deze
afgietsels van (echte) gezichten
en ledematen gebruikten uni
versiteiten als leermo dellen
voor aankomende artsen en
specialisten. Maar ze dienden
tevens als afschrikwekkende
voorbeelden voor het grote pu
bliek. Want juist in die tijd gre
pen geslachtsziekten genade
loos om zich heen. Het zijn met
vooral de modellen van de ver
schillende stadia van syfilis die
er op de expositie flink 'inhak
ken'. Het is even slikken als je
oog in oog staat met een vagina
vol vijgwratten of een aan alle
kanten etterende penis.
Het Pathoplastisch Instituut in
de Duitse stad Dresden verbe-
ópor Theo de With
katwijk - Wat is de overeen
komst tussen Spakenburg, Vo-
lendam, Urk en Katwijk? Juist,
allemaal vissersdorpen. Cor
rect, de inwoners hebben een
diep geworteld christelijk ge
loof. Maar minstens zo waar is
dat al deze plaatsen geregeld
opduiken in de media met ver
halen over ontspoorde jonge
ren die het juk van het geloof
afwerpen en experimenteren
ihëtrirank en drugs.
„Voor alle duidelijkheid: ik kom
zelf niet uit zo'n milieu", zegt
M&rlUs van Duijn. „Ik ben niet
religieus opgevoed." Toch ziet
de leraar in het basisonderwijs
het ïn zijn woonplaats Katwijk
geregeld misgaan tussen streng
gelovige ouders en hun kinde
ren! Het zette hem aan tot het
schrijven van een musical over
dit probleem. De voorstelling
'Stuk' beleeft morgenavond
haat première in zalencentrum
Tripodia en is daarna nog drie
keer te zien.
,,^r bestaat een vertekend beeld
van Katwijk", nuanceert de
schrijver en regisseur meteen.
„Het is niet meer het vissers
dorp van vroeger. Niet iedereen
zit op zondag twee keer in de
kerk. Die cultuur overheerst al
leen nog in het oude dorp. Dat
jorlgeren zich laten verleiden
door drank en drugs komt in al
le geledingen voor. Natuurlijk is
dat een zorgelijke ontwikkeling.
Het leidt vaak tot vechtpartijen
én'1 andere excessen. Ouders
De Katwijkers Peter Elshout (links) en Marius van Duijn schreven een musical over kinderen die in conflict
komen met hun orthodoxe ouders. Foto: Dick Hogewoning
weten dikwijls niet waar hun
kinderen mee bezig zijn. En als
ze het al weten, kunnen ze er
niet mee omgaan. Ze raken de
grip op hun kroost kwijt. Zeker
als ze volgens de regels van de
(advertentie)
IS UW INKOMEN VERANDERD
DIT JAAR?
EN WETEN UW PENSIOEN EN
HYPOTHEEK DAAR AL VAN?
Iron Huis in 't Veld
Financieel adviseur ING Bank Leiden
ING.Ü)BANK
DENKT MET U MEE
kerk leven, hebben ze er vaak
geen antwoord op."
Het is een somber beeld dat
Marius van Duijn schetst'van
zijn dorp. Spreekt hij uit eigen
ervaring? „Nee, ik ben heel vrij
opgevoed. De verlokkingen van
drank en drugs zijn wel langs
gekomen, maar ik ben er niet
het type voor. Anders had ik er
thuis wel over kunnen praten."
Volgens hem schuilt daarin een
groot deel van het probleem.
Veel jongeren kunnen er met
hun ouders niet over praten.
„Openheid zou het sleutel
woord moeten zijn en respect
voor iemands keuze.
Hij schreef het verhaal voor
'Stuk' en vroeg Peter Elshout
om er liedjes bij te compone
ren. Van Duijn creëerde een
streng christelijk gezin. Dochter
Mirjam leeft in twee werelden:
thuis en daarbuiten. Als ze zich
steeds meer gaat afzetten tegen
de regels van haar ouders en de
kerk, volgt er een breuk. „Haar
ouders handelen uit traditie,
zoals hun ouders ook deden.
terde rond 1900 de Franse
moulagetechnieken. Fulltime
ambachtslieden maakten ware
kunststukjes van maandland-
schap-gezichten waarmee le
prozen jaren rondliepen voor
dat het trage ziekteproces van
de melaatsheid hen uiteindelijk
aan de rand van het graf bracht.
„Ze zijn inderdaad erg realis
tisch", zegt Ad Maas, één van
de samenstellers van de ten
toonstelling als hij kijkt naar de
glazen, transparante opstelling
in het voormalige Caeciliagast-
huis - waar in de zestiende
eeuw nog enkele pestlijers ver
pleegd werden. „De moulages
waren oorspronkelijk bestemd
voor het onderwijs. Dan mag je
niets verdoezelen. We hebben
even overwogen om doeken te
hangen rond de meest enge
moulages, met heuse ijkgaten.
Omdat we het publiek niet wil
len shockeren. Maar na ampel
beraad hebben we dat toch
maar niet gedaan. Het is per
slot van rekening wetenschap
pelijk verantwoord. Bovendien,
je hoeft hier niet te komen. En
laten we wel zijn: van dichtbij
vallen ze best mee. Eigenlijk
zijn ze heel kunstzinnig ge
maakt."
De tentoonstelling is opge
splitst in twee delen: de infec
tieziekten van het verleden en
die van het heden. Daar tussen
door vertelt de expositie het
verhaal van de oorsprong van
de overdraagbare infecties
(veelal Azië), de vele varianten,
de snelheid waarmee deze ziek
tes hun slachtoffers eisten, wie
de grootste moordenaars waren
(de pokken) en welke weten
schappers de sleutel vonden
voor wat de mensen in die tijd
nog zagen als 'de toorn van
god'. Toen iedereen dacht dat
je lepra kreeg als je 'het' deed
met een menstruerende vrouw.
En dat ongehoord bierslempen
dé remedie was tegen de pest.
Teringzooi, infectieziekten op
zicht - tot en met 10 april
2005, di t/m za 10-17 uur, zo
12-17 uur. Museum Boer
haave, Lange St. Agnieten-
straat 10 Leiden.
Toorn Gods
Voordat de wetenschap in
1860 ontdekte dat micro-or
ganismen de schuldigen wa
ren van infectieziekten vroeg
de mens zich eeuwenlang
wanhopig af waaraan hij de
pokken en de pest te danken
had. Was het de toorn Gods
die er voor zorgde dat een
derde van de totale Europese
bevolking het leven liet tij
dens de pestepidemie van
1347-1351?
De 'geneeskunde' van vóór
Louis Pasteur stond in elk
geval machteloos. Wist ook
nog niet dat de ziekten als
tering en tyfus op zichzelf
stonden maar besmettelijk
en overdraagbaar waren. Bij
een uitbraak van de pest was
het advies om rust te hou
den. En als er dan toch werd
ingegrepen was het middel
vaak erger dan de kwaal.
Aderlaten, klisteren en het
toedienen van braakmidde
len waren belangrijke be
handelmethoden. Er werd
wat gezweet, gekotst, ge
poept en gebloed uit naam
van de geneeskunde.
Zo werd op cholerapatiënten
het laxeermiddel calomel
losgelaten. De theorie was
dat de patiënt het choleragif
zou lozen, de praktijk was
dat hij sneller overleed. Een
Engelse arts stelde voor om
een kurk in de anus van cho
lerapatiënten te stoppen ten
einde het leeglopen van het
lichaam tegen te gaan. Hier
klinkt eerder radeloosheid
door dan inzicht in het ziek
teproces.
De uitvinding van scheikun
dige substanties was een
vooruitgang maar bood in
het begin van de negentien
de eeuw nog geen soelaas.
Het inademen van de kwik
dampen leidde tot overmati
ge speekselproductie. Hoe
harder de patiënt kwijlde,
des te sneller verlieten de
kwade stoffen het lichaam,
meenden de artsen toen.
Hoe meer speeksel, des te
ernstiger de (dodelijke) kwik
vergiftiging, weten we nu.
IDFA opent
met film van
Retel Helmrii
amsterdam/anp - Het j
mentairefestival IDFA ops
18 november met de
'Stand van de maan' vani
seur Leonard Retel Hein
In de tien dagen ernat^
ruim tweehonderd intern
nale documentaires zert
in het centrum van Amstei
De verschillende prods
zijn te zien in het Pithj
Theater, Bellevue C'ine
Stadsschouwburg Amste;
Paradiso en het Cosmic]
ter. Het betreft alweer dea
tiende editie van het r
ment waarop in het vei
ook grote films waren'te
als 'Bowling for Colpi
van de Amerikaanse fin
seur Michael Moore die
ook hoog scoorde met 'Fi
heit 9/11'.
In 'Stand van de maan' i
Retel Helmrich enkelf jan
leven van weduwe Run
die met haar zoon Bal
kleindochter Tari in een
buurt van Jakarta woont,
na het alom geprezen
van de zon', uit 2001 de ti
lange film van regisseur
Helmrich over het leven
hedendaagse Indonesië,
Rotterdam De 34rte edit
het Internationaal Film]
Rotterdam (IFFR) lrijgt e
dere opzet. Het feSival, d
26 januari tot en net 6 fe
duurt, omvat drie nieuw
grammaonderdelei met
honderd speelfilns en
mentaires. De nieiwe ore
len zijn 'Cinema «f the 1
Sturm und drang, 'Cine
the world: Time Tid
'Maestro's: Kings Aces',
Volgens IFFR-direiteur S
den Hamer vertegtnwoo
de drie onderdelendrie 1
rijke interessegebieien v
festival: de jonge eninno»
film, de betrokkenheid b|
tuatie in de wereld en
teurscinema.
Maar deze maatschappij is niet
meer dezelfde als die van dertig
jaar geleden. De kerk heeft geen
pasklare antwoorden paraat op
de problemen van deze tijd."
Hij trekt de vergelijking met de
situatie in sommige Marok
kaanse gezinnen. „Ook daar la
veren jongeren vaak tussen
twee culturen. Thuis worden de
regels uit de Koran gevolgd, ter
wijl ze daarbuiten volkomen
verwesterd zijn. Het is de kunst
om een brug tussen die twee
culturen te slaan. Uiteindelijk
moet iedereen vrij zijn om zijn
eigen keuzes te maken. Per
soonlijk ben ik van mening dat
zoiets voor ouders nooit reden
mag zijn het contact te verbre
ken. Ik ken uit Katwijk het ver
haal van iemand die van zijn
ouders te horen kreeg: 'Je bent
onze zoon niet mèer'. Dat is
toch afschuwelijk."
Voor het toch wat luchtige gen
re van de musical klinkt dit als
loodzware problematiek. „Een
musical hoeft toch niet per de
finitie inhoudsloos te zijn", pa
reert Marius van Duijn. „Kos
tuums en decors kunnen
prachtig zijn, maar uiteindelijk
draait het toch om het verhaal.
En de liedjes zijn een geschikt
middel om bepaalde emoties
over te brengen." Liedjesschrij
ver Peter Elshout zegt daarover:
„Eén liedje wordt gebruikt om
iemands verleden duidelijk te
maken. Dat kan in een liedje
net wat poëtischer dan in een
dialoog." Zijn ballad-achtige
songs worden live gespeeld
door een combo van vier muzi
kanten.
Van Duijn maakte twee jaar ge
leden met Elshout de musical
'Home-Run' over een jongen
die van een internaat wegloopt.
Deels doen er dezelfde spelers
mee aan 'Stuk', maar anderen
reageerden op een oproep en
staan voor het eerst op een po
dium. Hun vorige musical werd
twee keer gespeeld. 'Stuk' staat
vier keer op de planken. Mis
schien een idee om op tournee
te gaan langs Spakenburg, Vo-
lendam en Urk? De regisseur:
„Daar is het ons niet om te
doen. We willen vooral tot na
denken aanzetten. Ja, als daar
in die andere dorpen ook be
hoefte aan is, waarom niet?"
Musical 'Stuk', vr. 15, za. 16,
vr. 22 en za. 23 oktober, zalen
centrum Tripodia, Katwijk.
Reserveren via tel. 06-
48943181.
(advertentie)
WEET U ZEKER DAT HET
HL MLÈ MM
GOED GAAT MET UW GELD?
JPr
Geraldine Koster
Financieel adviseur ING Bank Vlietstreek
ING At) BA
DENKT METi
theater recensie
Maarten Baanders
Voorstelling: 'ditto' door dansgroep
Lelne Roebana, Gezien: 13/10
LAKtheater, Leiden. Aldaar nog te zien:
14/10.
Een nachtclubeigenaar komt
met het personeel nog één keer
in zijn gesloten club en vraagt
of ze hun acts nog eens willen
opvoeren. Spoedig wordt dui
delijk waarom de club gesloten
is.
Dit is het verhaal van de dans
voorstelling 'ditto' van Leine
Roebana. Waarom de club ge
sloten werd blijft vaag. Zijn ze
het clubleven moe of duiden
twee kreten op een fatale ge
beurtenis? Die onduidelijkheid
is onbelangrijk. Je herkent ele
menten van het verhaal, maar
het sterke van 'ditto' is dat de
dansers zichtbaar een verhaal
in hun lichaam meedragen. De
bewegingsstijl (grillig, onrustig,
vol felle uitschieters) is de hele
voorstelling van een grote een
heid, maar de dansers geven er
ieder een eigen tint aan. Het
opvallendst is Tim Persent, niet
voor niets winnaar van de Gou
den Zwaan 2004. De ingewik
keldste kronkelingen maakt hij
met een gemak, persoonlijke
uitstraling en zachtheid die on
geëvenaard zijn. Ederson Ro-
drigues Xavier laat met grote
kracht zijn ledematen door de
ruimte schieten. En dan zijn er
de danseressen: een rijpe, door
tastende vrouw in stijlvol rood,
een kleurige danseres met een
ongrijpbare lenigheid
meisje dat met haar onbt
penheid niet mee kan kof
maar toch verleidelijk is,I
intrigerend hoe veelzijdig
Roebana hun bewegin{
uitwerken, nu eens gedie
met kronkelingen fel als A
bliksem, dan ineens frivffp'
licht in de acts van de ps j
ges, of juist zwaar en dost
Componiste Krista Vinca j
aanwezig op het toneel,! e
elektronische klanken fas jj
ren, onder meei doordal j]
deeltelijk door de gebarö s
de dansers opgeroepen
den. Je wordt toiaal door
luidsuniversum omringd
besluipt je van alle kanta
samenspel van nuziek ei j
maakt 'ditto' tot een inte
varing.
(advertentie)
ING BANK INTRODUCEERT: DE ONDERHOUDSSEltVK
Naast de periodieke controle van de tandarts en de
APK-keuring van de garage is er voortaan ook de
Onderhoudsservice van de ING Bank. Een jaarlijks
terugkerend gesprek waaruit precies blijkt hoe uw geld
zaken ervoor staan. En uiteraard ook wat er moet
gebeuren om uw situatie te verbeteren. Deze check-up
omvat uw totale financiële plaatje: inkomen, pensioen,
:n.l l
hypotheek, sparen, beleggen en verzckeriigen,
uitkomst van dat gesprek? Helder overzicit ova 11
complexe materie en financieel voordeel ds blij»
uw geld beter kan presteren.
VOOR EEN AFSPRAAK MET EEN FINXNCÖ t'
ADVISEUR BIJ U IN DE BUURT BELT U OfflO 7l B
iNGJfcfiy 1
