Nieuwsbrief over het Rembrandt-jaar
KUNST CULTUUR
Nobelprijs literatuur naar Elfriede Jelin<
Geldperikelen
Gepassioneerde dans in sterrenhemel van kunstlicht
1
Nieuwe cd en dvd Bauer al go
Joop van den Ende financiert
leerstoel cultureel ondernemen
Nederlandse musici bij
de verliezers van Europa
K 2OO4
Eerste editie gaat over drie tentoonstellingen in Lakenhal
NOODZAKELIJK KWAA
Alicia Keys.
Foto: Reuters/Mark Seliger
Alicia Keys:
Vote or Die
new york - Zangeres Alicia
Keys is een van de bekendhe
den die zich hebben laten foto
graferen in een "Vote or Die' T-
snirt. Keys ondersteunt daar
mee de campagne van de actie
groep Citizen Change, die jonge
kiezers in de Verenigde State er
toe probeert te bewegen te
gaan stemmen voor de presi
dentsverkiezingen volgende
maand. Fotograaf Mark Seliger
fotografeerde tal van beroemd
heden in het T-shirt, onder wie
Leonardo DeCaprio, Paris Hil
ton en Sean Combs (P. Diddy).
Leids Kamerkoor
wordt projectkoor
leiden - Het Leids Kamerkoor is
opgeheven. Dirigent Ton Beek-,
ets heeft nu het Leids Project
kamerkoor opgericht, een ge
zelschap dat de lat qua ambi
ties een stuk hoger legt. Het
nieuwe koor gaat bestaan uit
amateurzangers en -zangeres
sen die gewend zijn muziek te
maken op hoog niveau. Ze
moeten noten kunnen lezen,
koorervaring hebben en zelf
standig kunnen studeren. Ver
der moeten ze beschikken over
een geschoolde zangstem. Ook
solo-zingen mag geen proble
men opleveren. Het eerste pro
ject staat al op stapel. In febru
ari is een concertserie gepland
met werken van Claudio Mon
teverdi, waaronder de grote
meerdelige madrigalen, delen
uit 'Madrigali Querrieri et
Amorosi' en het zesstemmige
'Magnificat'.
Joost Swarte op
Kuifjeweekend
leiden - Op zaterdag 16 en zon
dag 17 oktober houdt het Rijks
museum voor Volkenkunde in
Leiden een Kuifje weekend. Tij
dens dit weekend wordt de
75ste verjaardag van de strip-
hield nog eens groots gevierd.
Eerder dit jaar besteedde het
museum hier al aandacht aan,
nu pakt het museum volgens
eigen zeggen écht uit. Op zon
dag is er bovendien een lezing
door Joost Swarte, zelf een be
kende stripmaker en Kuifjeken-
qer bij uitstek. Ook is er live
muziek uit de Kuifjemusical
door de Leidse Harmoniekapel
en een spannende familiequiz.
Paus schrijft
filosofisch boek
frankfurt - Van paus Johannes
P,aulus II verschijnt komend
Voorjaar een filosofisch werk
over de geschiedenis van de
2pste eeuw. Dat is bekendge-
rpaakt op de boekenbeurs van
Frankfurt, waar onmiddellijk
grote belangstelling voor de
rechten van het boek ontstond.
De titel van het boek is 'Herin
nering en identiteit. Gesprek
ken tussen de millennia'. Het
boek is ontstaan uit gesprekken
die de paus voerde met be
vriende intellectuelen.
Expositie 60
jaar Bezige Bij
den haag - Het Letterkundig
Museum organiseert een expo
sitie over De Bezige Bij, de uit
geverij die zestig jaar bestaat.
„Ontstaan in de oorlogstijd als
illegale uitgeverij, is De Bezige
Bij uitgegroeid tot één van de
belangrijkste uitgeverijen in ons
taalgebied", motiveert een
woordvoerster. De tentoonstel
ling is te zien van 23 oktober tot
en met 20 februari.
(advertentie)
door Ad van Kaam
leiden - De gemeente Leiden
komt driemaal per jaar met een
Nieuwsbrief over Rembrandt
400. Daarin informeert de ge
meente haar inwoners over de
vorderingen van de festiviteiten
die in 2006 worden gehouden
als het precies vier eeuwen ge
leden is dat de beroemde schil
der in Leiden werd geboren.
De Nieuwsbrief verschijnt in
een oplage van 5000 exempla
ren en is op verschillende plaat
sen in de stad (waaronder de
VW) verkrijgbaar. Een project
team van zes medewerkers is
verantwoordelijk voor de in
houd. Nummer 1 is vooral ge
wijd aan de drie exposities rond
Rembrandt die straks in De La
kenhal worden gehouden. Het
is nu definitief dat de tentoon
stellingen er komen.
De eerste tentoonstelling begint
al in december 2005. Centraal
daarin staat Neeltje van Zuijdt-
broek, molenaarsvrouw en
moeder van de schilder. In de
negentiende eeuw brachten en
thousiaste onderzoekers de fa
milie van Rembrandt in kaart.
Al dat archiefmateriaal leidde
tot de identificatie van Rem-
brandts moeder, maar dankzij
wat fantasie herkenden de
speurders ook andere familiele
den. Onbewust creëerde men
een wat mythisch beeld. Maar
de oude vrouw, dikwijls op
doek weergeven door Rem
brandt alsmede door zijn kom
paan Jan Lievens en zijn leer
ling Gerrit Dou, was toch wel
degelijk de molenaarsvrouw en
de moeder. Vandaar de titel van
de expositie: Rembrandts moe
der, mythe en werkelijkheid.
Rembrandt en Oranje - van 14
april t/m 16 juli 2006 - laat zien
dat de schilder al voor zijn ver
trek naar Amsterdam een
grootheid is in Holland. Con-
stantijn Huygens, secretaris van
prins Fredenk Hendrik, bezoekt
het Leidse atelier van Rem
brandt en Lievens. Hij is met
een laaiend enthousiast. Door
ze te introduceren bij de stad
houder bevestigt Huygens de
reputatie van de twee en dat le
vert Rembrandt op 22-jarige
leeftijd een aantal opdrachten
van het hof op.
Het drieluik wordt voltooid met
Rembrandts Landschappen van
6 oktober t/m 7 januari 2007.
Echt veel buiten, zoals zijn
stad- en tijdgenoot Jan van
Goyen, kwam Rembrandt niet.
Desondanks heeft hij een aan
tal interessante tekeningen, et
sen en landschapjes nagelaten.
Onder meer een ijstafereeltje
dat al te zien was op de exposi
tie in het Mauritshuis over de
winters van de Gouden Eeuw.
En hoewel Rembrandt nauwe
lijks faam geniet als land
schapsschilder stak dit werkje
met kop en schouders uit bo
ven dat van de grote namen op
dat gebied als Van Goyen, Ruis-
dael, Cuyp en Van der Velde.
theater recensie
Roos van Put
Voorstelling: 'The Neon Lounge' en
'Suites of Lux' (première) door Scapino
Ballet Rotterdam. Choreografie; Nanine
Linning. Gezien: 6/10, schouwburg,
Rotterdam. Nog te zien aldaar
vanavond; 13/10, Lucent Danstheater,
Den Haag; 14/10 Stadsschouwburg
Amsterdam; 5/11, Schouwburg De
Meerse, Hoofddorp.
Hoe groot is het verschil tussen
'The Neon Lounge' uit 2000 -
destijds het debuut van Nanine
Linning - en 'Suites of Lux', dat
woensdag bij Scapino in pre
mière ging van dezelfde cho
reografe. Waar in de eerste het
rommelige slordige dansen
voor nogal wat irritatie zorgt,
smelten in het tweede al deze
negatieve gevoelens als sneeuw
voor de zon.
De repetitieve dans wordt in
'The Neon Lounge' niet gelijk
uitgevoerd, terwijl strakke pa
tronen van een groep die ais
een geometrisch geheel krimpt,
groeit en uiteenspat, hier juist
nadrukkelijk om vragen. Ab
stracte begrippen als vergro
ting, verkleining en versnippe
ring komen derhalve niet uit de
verf. En dat terwijl de beweging
is gebaseerd op lange, rechte
lijnen. Bij 'Suites of Lux' wordt
de aandacht meteen gevangen
door de eerste klanken van dé
muziek door de op het toneel
aanwezige violiste in combina
tie met het toneelbeeld. Dit be
staat uit een patroon van licht-
peertjes. Lampjes die aan dra
den in slagorde hangen.
Deze veranderen gedurende
'Suites of Lux' van positie, vari
ërend van een diagonaal -
waardoor de suggestie van een
diepe ruimte met perspecti
visch verdwijnpunt ontstaat -
tot hoge en zeer lage standpun
ten. Om tot een associatie met
eèn fonkelende sterrenhemel te
komen is weinig verbeeldings
kracht nodig en de overtuiging
van een dergelijk decor schuilt
dan ook in de soberheid die ve
le deuren naar een rijke fantasie
moeiteloos opent.
Wanneer dansers zich tussen
de lampjes begeven lijkt het
soms alsof ze tussen de sterren
een hemelse, zachte dans uit
voeren. 'Suites of Lux' betovert
dan ook. Dit is niet alleen het
gevolg van het dansidioom dat
zowel esthetisch als gepassio
neerd en teder is, maar ook van
de choreografie. Deze toont een
mooie balans van wisselende
formaties - prachtige duetten -
naast een harmonieuze variatie
tussen actie en stilte. 'Suites of
Lux' bevindt zich op de over
gang tussen leven en het onein
dige. Een ongrijpbaar moment
enerzijds, anderzijds een in
tens, emotioneel ogenblik dat
goed invoelbaar is.
Tegelijkertijd is 'Suites of Lux'
ondoorgrondelijk, mysterieus,
poëtisch. Duetten zijn liefdevol,
bewegingen enerzijds vloeiend,
anderzijds kwetsbaar. Zoals het
langzaam met de romp naar
achter buigen terwijl een arm in
hetzelfde tempo volgt. Met deze
voorstelling laat Nanine Lin
ning haar veelzijdigheid zien.
Haar vroegere producties,
'Scum' (2002) en 'Bubble Gum
Wrapper' (2003), waren com
pleet anders van sfeer. Met
'Suites of Lux' toont de choreo
grafe zowel een idyllische als fi
losofische kant en die smaakt
Maanden geleden al zag je het
aankomen, maar desondanks
kwam de klap bij sommigen
nog heel hard aan. Alle rijksmu
sea in Nederland moeten de ko
mende vier jaar 2,5 procent be
zuinigen op de begroting. Bij
grote instellingen ab Volken
kunde, Oudheden of Naturalb
loopt dat al snel in de miljoe
nen. Dat doet
pijn. Zeker. Maar
zó had de Raad
voor Cultuur het
geadvbeerd aan
de staatssecretarb
en zó nam Medy
van der Laan het
ook over. Iedereen
moet in tijden
van recessie de
broekriem aan
halen - de musea
niet uitgezon
derd.
Nu neemt elke
staatssecretaris
van willekeurig
welke kleur de
laatste decennia
in negen van de
tien gevallen het
advies van de
Raad voor Cul
tuur klakkeloos
over. Dus waar
om er bij sommige musea nog
verbaasd en ontsteld werd ge
reageerd op iets wat ze al ruim
van tevoren wbten en wat ze
van zo ver ah pakweg Schier
monnikoog zagen aankomen, is
mij een volstrekt raadsel. Lig je
dan soms de hele dag te dutten
tussen het culturele erfgoed, of
hoe zit het?
De voorlichter van een belang
rijk museum aan wie ik een dag
voor prinsjesdag een reactie
vroeg op de plannen van de
staatssecretaris, gaf - onbedoeld
- hierop een antwoord, door
juht nog niet te willen antivoor
den. 'je weet namelijk maar
nooit of de staatssecretaris niet
op het allerlaatste moment nog
afivijkt van het advies. Dat het
voor ons ahnoggoed uitpakt en
we krijgen wat we gevraagd
hebben', zo sprak hij hoopvol.
Het gekke was, hij meende het
nog ook! Wat heerlijk naïef ge
dacht. Het water is inmiddeh
gestegen tot aan je lippen - om
je heen gaan mensen massaal
de straat op om te demonstreren
tegen de bezuinigingsmaatrege
len van de regering - maar ga
vooral niet zwemmen, hoor.
Blijf rustig wachten tot een an
der je mbschien op het aller
laatste moment nog een red
dingsboei toewerpt.
De baas van dat museum moet
nu als een gek voor 19 oktober
alle plannen bijstellen, want dat
is de datum waarop het minb-
terie wil weten wat er gaat ge
AD VAN KAAM
beuren met het aangepcu
sidiegeld in de komende j
van vier jaar. Dat plan cit
pagne had allang klaar k
en moeten liggen. Wanti
gezegd: het is al maandei
kend hoe de vlag er in Dt
bij hing. Dan ga je toch 1
wachten tot een voldong
ook echt een voldongen
Dan roepj
domme' e\
ga je aan 1
Gelukkig l
te iemand
datzelfde 1
um - en m
minste ook
een flinke
realiteitszi
hoeft niet 1
zijn naam
krant, ma.
al dat gez(
de bezuini
bij de mui
zwaar ove
ven. 'Elkb
in Nederli
moet korh
jullie krai
ben ze al t
een bezuii
ronde achi
rug en tod
hier met 0
ven hoofdje werk te doei
punt is dat musea niet gt
zijn om aangepakt te wo
Die kregen hun geld toch
Nu het voor het eerst me 1
der moet, schrikken ze zi
apenzuur. Vooropgestek
niet leuk. Maar het b ooi
het einde van de wereld,
volkomen normaal dat 1
verantivoorde en creatie
met het geld van de bela
taler omgaan.
Dat zijn ze het bij Boerhi
roerend mee eens. Het kl
maar aardigste rijksmui
van Leiden is van natun
wend om creatief te zijn.
moéten ze noodgedwong
wel, om mensen te int en
in de tamelijk ingewikkt
scheikundige en natuurI
apparaten die ze daar ii
hebben. Toch zijn ze dai
boos op de Raad voor Ci
Zij om totaal andere red
Nooit kregen ze zoveel rr
over de vloer voor een ex
ab over het moeilijke on
werp van de wiskunde el
nieuw komen er dit jaar
bezoekers dan ooit naar\
Agnietenstraat. En dan e
schrobbering krijgen dat
educatief genoeg bezig zi
Niet over dat stomme gel
maar daar maken wij 01
over, zo haalde een direi
deze week hard uit naar
der Laan.
Kijk, dat b nou een kerel
mijn hart.
harderwijk - Frans Bauer heeft
bij de officiële presentatie van
zijn nieuwe cd en dvd in het
Dolfinarium in Harderwijk met
een al gouden exemplaren voor
zijn muziekdragers uitgereikt
gekregen. De nieuwe produc
ties van de volkszanger werden
aangekondigd als 'de muzikale
sensatie van 2004'.
Bauers nieuwe cd 'Daar heb je
vrienden voor' staat in
ken van vriendschap t
mee is volgens hem
naar de dolfijnen snel
„Het geluk en de vriei
zie je in de ogen van d
nen. En het water stol
jaar centraal tijdens dl
shows. Een toepasselif
kan ik mij daarom niets
len", aldus Bauer.
amsterdam/gpd - Joop van den
Ende gaat een bijzondere
leerstoel 'cultureel onderne
men' aan de Universiteit van
Amsterdam financieren. De
UvA is ingenomen met het
plan. De leerstoel wordt per 1
september 2005 ingesteld bij de
faculteit der economische we
tenschappen. Daarmee gaat
een diepgekoesterde wens van
Van den Ende in vervulling.
Volgens de theaterproducent
wilde de universiteit al per 1 ja
nuari beginnen. Hij zelf vond
dat te vroeg. Er zijn twee kandi
daten voor de leerstoel.
De kosten zijn begroot op
50.000 euro per jaar. De Van
den Ende Foundation heeft
zich voor de verplichte vijf jaar
garant gesteld voor dit bedrag.
Van den Ende heeft een eerste
storting gedaan met het bedrag
van 12.500 euro, dat hij eerder
deze week ontving bij de uitrei
king van de IJ-prijs 2004.
Volgens een woordvoerder van
de UvA garandeert de vaste
procedure rond het instellen
van een bijzondere leerstoel de
wetenschappelijke onafhanke
lijkheid van de aan te stellen
hoogleraar.
Capgemini gebruikte de cijfers
van 2002 van de platenindu
strie. Frankrijk, met zijn onver
woestbare chanson, loopt als
vanouds op kop met 59 pro
cent, gevolgd door Griekenland
met 57 procent en Litouwen
met 50 procent.
In augustus werd nog bekend
dat volgens liet NIPO 68 pro
cent van de Nederlanders van
liedjes van vaderlandse bodem
houdt en dat 65 procent het
zou betreuren als ze niet meer
op radio en tv zouden zijn.
den haag/anp - Nederland
hoort bij de landen met het
minste aan actueel nationaal
muziekrepertoire. Met een aan
deel van slechts 17 procent in
de op cd aangeboden muziek
laat het alleen België (14 pro
cent), Portugal (13 procent) en
Oostenrijk (10 procent) achter
zich. Dat valt op te maken uit
een rapport van onderzoeksbu
reau Capgemini, dat gisteren
werd gepresenteerd op een bij
eenkomst van de muziekrech-
tenorganisatie Buma/Stemra.
den haag/gpd - De Nobelprijs
voor de Literatuur is dit jaar toe
gekend aan de Oostenrijkse
schrijfster Elfriede Jelinek. Zij
krijgt de prijs voor haar 'muzika
le vloed aan stemmen en tegen
stemmen in haar romans en to
neelstukken, die met een buiten
gewoon taalkundige bezieling de
absurditeit van maatschappelij
ke clichés en hun overheersende
macht blootleggen'.
Het aan de prijs verbonden
geldbedrag van 1,1 miljoen eu
ro wordt op 10 december door
de Zweedse koning Carl Gustav
in Stockholm uitgereikt. Jeli-
neks werk is ook in het Neder
lands uitgegeven. Bij uitgeverij
Querido verschenen onder
meer 'De pianiste' (1986), 'Lust'
(1989), 'De kinderen van de do
den' (1998), 'Geeft niet' (2002)
en 'Hebzucht, een amuse
mentsroman' (2003).
Elfriede Jelinek werd in 1946
geboren als dochter van een
joods Tsjechische vader en een
Oostenrijkse moeder. Ze begon
in 1960 aan het Weense conser
vatorium orgel, blokfluit en
compositie te studeren. In 1964
begon ze met een studie thea
terwetenschap en kunstge
schiedenis aan de universiteit
van Wenen die ze echter we-
Elfriede Jelinek: haar werk wordt
stellend, maar schitterend'. Foto:
gens ernstige psychische stoor
nissen moest afbreken. Het he
le jaar 1968 bracht ze in volledi
ge isolatie in haar ouderlijk huis
door. Na de afronding van haar
orgelstudie begon ze in de jaren
door critici omschreven als 'hard, grof, vlijmscherp, bitter, gemeen, ont-
EPA/Niklaus Stauss
zeventig met het schrijven van
hoorspelen.
Jelinek maakte haar literaire de
buut met een bundel gedichten
in 1967, maai- werd pas in bre
dere kring bekend toen haar ro
mans 'Die Liebhaberinnen'
(1975) en 'Die Ausgesperrten'
(1980) verschenen.
Jelinek, die van 1974 tot 1991
lid was van de communistische
partij, wordt het 'enfant ter
rible' van de Oostenrijk
tuur genoemd. Haar we
wordt door critici omsc
als 'hard, grof, vlijmschi
ter, gemeen, ontstellen!
schitterend'. Jelineks ro
'De pianiste' werd in 20
cesvol verfilmd met Isal
Huppert in de hoofdrol
Jelinek behoorde niet t(
vorieten dit jaar. Veel es
verwachtten wel dat eei
de prijs zou krijgen. Gei
werden onder anderen
Carol Oates (VS), Margi
wood (Canada), de Lets
Belsevica, Jelineks land|
Friederike Mayröcker e
Algerije geboren Franse
ster Assia Djebar.
De Oostenrijkse schrijft
tiende vrouw die de me
prestigieuze literaire or
scheiding krijgt sinds d
1901 werd ingesteld. D<
vrouw aan wie de prijs
geven, was de dichteres
wa Szymborska uit Pole
1996. Andere vrouwen
den onderscheiden, wa
Morrison (VS, 1993), Ni
Gordimer (Zuid-Afrika,
Nelly Sachs (Zweden, n
1966 de prijs delen mei
eliër Shmuel Yosef Agn
briela Mistral (Chili, 19
Pearl Buck (VS, 1938), 5
Undset (Noorwegen, 1!
Grazia Deledda (Italië,
Selma Lagerlöf (Zwedei
'Suites of Lux' bevindt zich op de overgang tussen leven en het oneindige. Foto: Martijn Kappers
