REGIO
niet
afhankelijk
zijn,
dat vertik
ik'
'Ik wil gewoon
'Ik word een beetje onpasselijk van geregisseerde rouwmanifestaties'
'Als zo'n herdenking als bij Hazes helpt, dan is daar niets mis mee'
-
NAVRAAG
HDC970
.uow
WOENSDAG 6 OKTOBER 2004
MEEDOEN
Leidsch Dagblad
Directie: B.M. Essenberg
mail: directie.hdcuz@hdc.nl
ofdredactie: Jan Geert Majoor,
Adriaan Brandenburg
E-mall: redactie.ld@hdc.nl
NTOOR
Itraat 82. Leiden, tel. 071-5 356 356
Postbus 54,2300 AB Leiden.
1x071-5356415
fax 071-5 356 325
lichten fax 023-5150 567
1 Hl EVERKOOP
les m.b.t:
2-6813661
Igoed: 023-5150543
075-6813677
tailhandel: 071-5 356 300
jureaus kunnen contact opnemen
813636
VICE
(gratis)
2-5196800
ENTEN
staling (acceptgiro)
(alleen aut ine.)
p/j €216,90
jïdie ons een machtiging verstrekken
natisch afschrijven van het
itsgeld ontvangen €0,50 korting
VERZENDING PER POST
Voor abonnementen die per post (binnenland)
worden verzonden geldt een toeslag van €0,50
aan portokosten per verschijndag
Voor zaterdagabonnementen geldt €0,60 per
zaterdag.
GEEN KRANT ONTVANGEN?
Voor nabezorging: 0800-1711 (gratis).
Mobiel 072-5196800.
ma t/m vr. 07.30-17 00 uur, za: 08.00-13.00 uur
(als op zaterdag voor 12 00 uur wordt gebeld,
wordt de krant dezelfde dag nabezorgd Wie
tussen 12.00 en 13.00 uur belt, ontvangt de
krant op maandag.)
AUTEURSRECHTEN
Alle auteursrechten en databankrechten ten
aanzien van (de inhoud van) deze uitgave
worden uitdrukkelijk voorbehouden Deze
rechten berusten bij HDC Uitgeverij Media BV
c.q. de betreffende auteur.
HDC Media BV, 2004
De publicatierechten van werken van
beeldende kunstenaars aangesloten bij een
CISAC-organisatie zijn geregeld met Stichting
Beeldrecht te Amstelveen,
HDC Media BV is belast met de verwerking van
gegevens van abonnees van dit dagblad. Deze
gegevens kunnen tevens worden gebruikt om
gerichte informatie over voordeelaanbieding
en te geven, zowel door onszelf als door
derden. Heeft u hier bezwaar tegen, dan kunt
u dat laten weten aan HDC Media BV, Afdeling
Lezersservice, postbus 2,1800 AA Alkmaar
KLANKBORD
COLOFON
'Meedoen' is het motto van het kabinet Balkenende li. Zo
wordt het voor oudere werknemers steeds lastiger om
vervroegd te stoppen met werken. En wordt het voor ou
deren die wél met de vut of met pensioen zijn gegaan,
steeds moeilijker om rond te komen. Uitzendbureaus
met namen als '65-Plus' en 'Ervaren Jaren' doen dan ook
goede zaken. In de rubriek 'Meedoen' vijf portretten van
mensen rond de 65 die - graag of gedwongen - nog ac
tief zijn. Vandaag deel 1: toiletjuffrouw Anna Morsink.
Anna Morsink (60) heeft haar eigen zaak. Het loopt
goed, want er is altijd vraag naar haar 'product'. Ze
werkt deze maand dan ook elke dag negen uur. De toi
letjuffrouw kan gelukkig wel veel zitten tussen het
schoonmaken door en even een sigaretje roken. Maar
dan komen er altijd wel weer mensen met haar praten,
over hun problemen of over het weer.
Ze werkt op twee stations. In Leiden heeft ze een baas
en in Den Haag is ze zelfstandig ondernemer. Over
stoppen hoeft ze nog niet na te denken, want ze mag
niet met de vut: „Mijn baas zegt: jij kan nog best een
paar jaar werken." Bovendien heeft ze het geld nodig.
Leven op kosten van haar man is geen optie. „Ik wil ge
woon niet afhankelijk zijn, dat vertik ik."
En dus staat ze elke ochtend weer om vijf uur op om de
openbare wc's te schrobben totdat ze met pensioen
mag. Dat houdt ze nog wel vol, want ze voelt zich 40.
Bovendien gebeurt er veel in haar wc-hokjes. Laatst
nog zat een stelletje verdacht lang in een hokje. „Ik
ging maar eens kloppen en toen kwamen de heren
naar buiten hoor, met de riem nog los."
Daar kan ze wel om lachen, maar er gebeuren ook
soms minder leuke dingen. „Een vrouw had zichzelf in
haar hals en polsen gesneden. Die vond mijn wc een
goede plek om zelfmoord te plegen."
tekst: Katherine Hermans foto: Natalia Toret
'Sterven en rouwen zijn
een privé-aangelegen-
heid. Massaherdenkingen
en stille tochten horen
daar niet bij', luidde de
stelling van afgelopen
week. Een kleine meerder
heid van de bezoekers van
de internetsite van deze
krant (53 procent) is het
daarmee eens. „Een her
denking moet een her
denking zijn en geen mas
sahysterie." Velen denken
daar weer anders over. "Ik
vond de herdenking voor
André Hazes indrukwek
kend en stijlvol." Een
greep uit de reacties.
Paula van den Tol-de
Groot, Leiden: „Bevind
dat zo'n massaherden
king en een stille tocht,
met goedkeuring van de
familie een grote steun
kan zijn voor de nabe
staanden."
Wil Reijerse, Leider
dorp: „Mensen zoeken
steun en saamhorigheid
bij elkaar. In deze tijd
van onzeker- en een
zaamheid geeft dat men
sen duidelijk een kick."
P. van Nieuwpoort, Lei-
muiden: „In de bijbel
komt het al voor: Genesis
49 vers 29 en Genesis 50
t/m vers 14."
I. Bakker, Eindhoven:
„Oneens. Er zijn geen
richtlijnen voor het rou
wen of sterven. Waarom
moeten mensen zich in
houden? Er is vroeger al
zoveel opgelegd: hoe
men dit, of hoe men
dat... Zoveel emoties
worden al uitgevlakt met
onder andere zoveel ge
weld. Laten we gewoon
De kist van Hazes maakt een ereronde door de Arena. Foto ANP/Ed Oudenaerden
nog een beetje mens
zijn."
Wilma Bouwmeester,
Oude Wetering: „Sterven
en rouwen zijn inder
daad privé, maar een
massaherdenking kan
daar toch bij horen. De
familie van André Hazes
heeft ervoor gekozen zijn
vele fans de gelegenheid
te geven om op een bij
hem passende manier,
afscheid van hem te ne
men. Daardoor had de
familie de volgende dag
de gelegenheid om op
haar eigen wijze - zonder
'pottenkijkers' - afscheid
van hem te nemen. Een
stille tocht heeft niets
met rouw te maken,
maar is een soort pro
testmars waarin men laat
zien: kijk mij nou eens
verontwaardigd zijn over
het gebeurde. Heel veel
van de deelnemers aan
deze tochten kenden de
overledene niet, hadden
zelfs zijn of haar naam
nog nooit gehoord. De
dood hoort onlosmake
lijk bij het leven. Je viert
het met velen dat iemand
wordt geboren; je her
denkt met elkaar de over
ledene. De één heeft nu
eenmaal meer mensen in
zijn leven ontmoet dan
de ander."
D. van Duijvenbode,
Leiden: „Ik vond de her
denking voor André Ha-
zes indrukwekkend en
stijlvol."
Aad Langelaan, Voor
hout: „Een herdenking
moet een herdenking zijn
en geen massahysterie,
en zeker niet huilen om
het huilen. Tegenwoor
dig moet in Nederland
alles een festijn worden.
Nee, dank u."
Ton Hoffmans, Noord-
wijkerhout: „Ik word een
beetje onpasselijk van
geregisseerde rouwmani
festaties, zoals recent bij
André Hazes en eerder
met Pim Fortuyn en Lady
Diana. Dergelijke mani
festaties hebben niets te
maken met eigen ver
driet. Het gaat eerder om
geregisseerde, valse emo
ties, vaak ook nog ver-
commercialiseerd. Ze
hebben uiteindelijk het
zelfde niveau als geregis
seerde lol."
H. Ouwersloot, Katwijk:
„Vroeger had men nog
respect en toonde men
eerbied voor iemand die
was overleden. Er werd
door mensen in de on
middellijke omgeving ge
rouwd. Tegenwoordig
wordt er een grote show
van gemaakt en werken
de media gretig mee aan
dergelijke walgelijke ver
toningen."
P.S. Rhijnsburger, Ha-
zerswoude- Rij ndijk:
„Het is onbegrijpelijk dat
Sterven en rouwen zijn
een privé-aangelegen-
heidmassaherdenkin
gen en stille tochten
horen daar niet bij.
9S0E
een liedjeszanger die van
zijn persoonlijk leven een
puinhoop maakte zo
wordt aanbeden. Hoe ver
moet dit volk nog zak
ken?"
Wil Gijsen, Voorhout:
„Rouwen is een privé-
aangelegenheid, natuur
lijk. Daarom moet ook ie
dereen er vrij in worden
gelaten om, al of niet in
de vorm van zo'n massa-
herdenking of stille tocht,
zo'n trieste gebeurtenis
te kunnen verwerken.
Het is wel zo dat de wen
sen van de nabestaanden
dienen te worden geres
pecteerd. De massaher
denkingen en stille toch
ten zijn in Nederland wel
een trend aan het wor
den. Ik vraag me af of het
een contrast is met de
harde maatschappij
waarin we leven. Mensen
gebruiken het als een
soort 'uitlaatklep'.
Bert Meerkamp, Amstel
veen: „Dat moet ieder
een voor zichzelf uitma
ken. Voor mij hoeft het
niet, maar als anderen
daar behoefte aan heb
ben in hun rouwproces,
waarom zou het dan niet
mogen?"
B.C.J. Krommedijk, Lei-,
den: „Afscheid nemen
hoort waardig te gebeu-
ren."
J. van Kooperen, Ports
mouth. Engeland: „Rou*
wen is privé, daar maak
je toch geen feest van."
Met de nieuwe stelling
kijken we nog één keer te
rug - en vooruit - naar de
viering van Leidens Ont
zet. 3 Oktober viel dit jaar
op een zondag en daarom
werden alle 3 oktoberacti-
viteiten verplaatst naar
maandag de 4de. Onder
tussen was er van zon
dagsrust weinig te mer
ken. De kermis draaide op
volle kracht en trok heel
veel volk, er was een wa
renmarkt en in veel cafés
speelden bandjes. Vol
gend jaar speelt het 'pro-!
bleem' weer, want dan
valt 2 oktober op een zon
dag en nu al staat vast
dat de Taptoe daarom op
1 oktober wordt gehou
den. Maar is het nog wel
van deze tijd, zo'n gefor
ceerde rustdag waar nie
mand zich aan houdt,
midden tussen de feeste
lijkheden? De stelling
luidt
3 Oktober moet voor
taan ook op zondag
worden gevierd.
Reageren kan tot en met
maandag via www.leid-
schdagblad.nl of postbus
54,2300 AB Leiden.
1979, zaterdag 6 oktober
GEEST - Gistermiddag is voor het eerst in Nederland een bur
ster geïnstalleerd die is benoemd nadat de bevolking via een
zijn profielschets had gemaakt. Het betreft de nieuwe bur
ster van Oegstgeest, mr. Scheenstra. Loco-burgemeester
1 fting de heer Scheenstra gisteren officieel de ambtsketen om
)uders. Foto: archief Leidsch Dagblad
in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na
ng 2,50 (afdruk van 13 bij 18 in zwart wit) over te maken op gironummer
tn.v. HDC Media b.v., Postbus 2,1800 AA Alkmaar, onder vermelding van
Dagblad, ANNO d.d.(datum van plaatsing) of door contante betaling aan
lie van het Leidsch Dagblad, Rooseveltstraat 82 te Leiden. U krijgt de foto
binnen drie weken thuisgestuurd.
Pieter Stam (53) uit Katwijk, domi
nee: „Met deze stelling ben ik het
gedeeltelijk eens. In principe zijn het
privé-aangelegenheden. In principe
horen daar stille tochten en bijeen
komsten als in de Arena niet bij. Bij
aangrijpende sterfgevallen en 'ster
ren' zoals Hazes heeft het mijns in
ziens meer met onderbuikgevoelens
en (soms vals) sentiment te maken
en met de hongerige commercie- en
mediawolven dan met echt en op
recht rouwbeklag en medeleven.
Toch zijn er momenten, zoals bij le
den van ons koninklijk huis en bij
vooraanstaande politici, dat je ook
dergelijke privé-aangelegenheden
met het volk moet
delen. Zo denk
ik nog vaak aan
de indrukwek
kende begrafe
nis van wijlen
koningin Juli
ana. Dus zeg ik:
eens en oneens."
Marije van den Berg (30) uit Lei
den, PvdA-raadslid: „Ik denk dat we
ons eerder druk moeten maken om
het gebrek aan passie bij een gewo
ne begrafenis dan de overdaad aan
passie bij de dood van Hazes. Daar
mee wil ik zeggen: Nederland staat
wel bekend als een kil en koud land.
Mensen die een dierbare hebben
verloren, moeten van hun omgeving
na een halfjaartje wel klaar zijn met
rouwen. Dat is heel anders dan in -
ik noem maar wat - Suriname, waar
de mensen veel warmer zijn. Als
zo'n massaherdenking als bij Hazes
ons helpt iets bewuster en emotio
neler te maken, dan is daar niets mis
mee. Ik zou zeggen:
van mij mag je
best naar de
Arena, ieder
een moet
doen wat-ie
niet laten kan.
- Zeker op dat vlak.
In het geval
van Hazes
was ik zelf
overigens
nooit ge
gaan."
Lnnelies Karman foto: EPA/Giulio di Mauro
UIT DE ARCHIEVEN
Berend Stolk (50) uit Leiderdorp,
intensivist, actief WD'en „Sterven
is geen privé-zaak. Met ieder mens J
sterven stukjes van anderen mee.
Rouwen staat daarmee ook open
voor anderen, maar wel graag zon
der opdringerigheid en atoder thea
ter. Althans, zo denken wij kille Hol
landers daarover. Bij veel - soms tros*
pische - volkeren gilt men en krijgt
men er op los, trekt men de haren
uit het hoofd en scheurt men de kle
ren in flarden. De hele buurt hoort
mee te doen. Uit respect, uit leed
verwerking, uit steun. Als de familie
baat heeft bij massaherdenkingen,
dan is dat best. Bij een opgedrongen
hysterische massashow, die de di<
baren niet tot steun
is, ligt absoluut de
grens. U kunt ove
rigens ook de tv
uit laten en niet
meehuilen. Of
gewoon een en
kel traantje laten
in stilte."
1954, Woensdag 6 October
CH0TEN - Binnenkort, misschien zelfs nog wel tegen het eind
e maand, zal de gemeenteraad beslissen over de plannen, die
éf. hebben laten ontwerpen voor de uitbreiding van Voorschoten
jelijke richting. Als deze plannen door de raad geaccepteerd
i zal de vlietwijk ontstaan, de wijk, waarvan enige maanden ge-
p de raad nog gezegd werd, dat er wel een Vliet, maar geen wijk
It was bij de behandeling van de plannen tot stichting van een
^Openbare Lagere School, die B. en W. in deze nieuw te projec-
|ijk wilden plaatsen. Het uitbreidingsplan heeft nu ter visie ge-
Dok wij hebben er een oogje aan gewaagd en het is ons geble-
It de architecten een geheel andere wijk hebben ontworpen dan
I de thans bestaande wijken. Zo valt allereerst op, dat in dit ge-
fenkele flats met drie woonlagen zijn geprojecteerd. Tot nu toe
d in Voorschoten nog niet gebouwd. Wel heeft de raad reeds be-
|ot de bouw van een woonflat in de Raadhuislaan, maar of deze
Joals verschillende raadsleden die uitdrukkelijk noemden, zal
moet de tijd nog leren.
Karin Castelijn (44) uit Rijpwete-
ring, boerin: „Wat betreft sterven en
rouwen: dat vind ik inderdaad een
privé-aangelegenheid. De massaher
denking van André Hazes is natuur
lijk fijn voor zijn echte aanhang,
maar voor mij is het condoleance
register bezoeken via internet ruim
voldoende. Wat ik overigens in dit
geval ook niet heb gedaan. Wat be
treft stille tochten. Ik kan me voor
stellen dat er in je omgeving iemand
komt te overlijden, waardoor je een
gebaar naar buiten wilt maken van:
dit klopt niet, dit hoort niet zo!"
Cees van Duijn (43) uit Warmond,
vastgoedconsultant: „Volgens de
Nederlandse calvinistische tradities
zijn sterven en rouwen privé-aange
legenheden. Nederland wordt vaak
wel het kleine Amerika van Europa
genoemd. Hier gebeuren zaken die
in andere landen ondenkbaar zou
den zijn. Op de commerciële zen
ders wordt steeds gezocht naar
grensverleggende taboes, en ja wat
hebben we nog niet gehad? Wat nu
wellicht maf, ranzig, of luguber is,
wordt over twee jaar wel heel nor
maal gevonden. Zo zit je naar Ajax -
Roda te kijken, en zo staat er een lijk
op de middenstip. Moet kunnen."
ort van de tienermeiden in Nederland lijnt extreem ongezond,
jedames gebruiken laxeermiddelen of steken na het eten bo
ven de toiletpot hun vin-
kunt pubers niet ger in de keel. Nog eens
een kwart volgt afslank-
mgen iets te eten kuren of slaat maaltijden
over. In totaal lijnt dus de
jan de tienermeiden op een ongezonde manier. Dat blijkt uit
ik van TNO onder zo'n 1200 meisjes. „Niet alleen pubers met
icht lijnen", stelt diëtiste JET VER-
juit Alphen aan den Rijn.
u zich zorgen over de uitkomsten
tonderzoek
tr. Het drukt me met de neus op de
[Eetgedrag van meisjes is een lande-
ibleem. Ik zie als diëtiste alleen de
die via de huisarts worden door-
:n. Ik krijg regelmatig tienermeisjes
problemen binnen. Dan zie je dat
leen pubers met overgewicht lijnen,
»k de meiden die een goed gewicht
Ze willen slank blijven om de kle-
blijven dragen die het modebeeld
ijft"
rijgt u de tienermeisjes weer aan de andijviestamppot?
jbeer te achterhalen hoe zo'n meisje in haar vel zit. Ik wil dat
itief naar zichzelf leert kijken. Daarnaast maken we afspra-
Wer voeding: wat eet ze zelf het liefst? Je kunt pubers niet
pn om iets te eten. Daarom overleg ik liever met ze. Natuur
wet de bedoeling dat ze gezonder gaan eten en leven. Wan
en jongere te dik is, komt dat meestal door snacks. Kantines
ïdelbare scholen zijn daar mede verantwoordelijk voor. Wat
Jordt verkocht is puin. In een schoolkantine is weinig gezond
1 vinden."
rbeurt er met een jonge meid die
End lijnt?
obleem is dat het lichaam niet alle
gsstoffen binnenkrijgt die het nodig heeft om volwassen te
1. Zo'n meisje ziet er wel volwassen uit, maar is minder ge-
olgroeid. Hierdoor wordt ze moe en heeft ze een stuk min-
in het leven. Schoolprestaties kunnen er ook onder lijden."
gleden wees ander onderzoek uit dat één op de acht jonge
ren in Nederland te dik is. Welke groep komt het meeste bij
•de vloer?
k.nijn cliëntjes die te dik zijn, zitten de meesten op de basis-
l Van de middelbare school komen vooral jongeren naar me
jt eetproblemen. Meestal omdat de ouders zich dan zorgen
f over de eetgewoonten van hun dochters."
