KUNST CULTUUR
Lekkere vorm van bloem spreekt iedereen aan
Schilderijen asielzoekers tonen diepe gevoelens
Alan Parsons zoekt aansluiting bij jong publiek
Het Thalia Ensemble
intiem, maar spectaculair
'Wolperdir
is compac
klankverha
Mark Retera
winnaar van
Stripschappi
vrijdag 1 OKTOBER 2004
Tentoonstelling 'Tulp, beeldmerk van Turkije en Nederland' in museum Lisse
Birgit. Foto: ANP/Rick Nederstigt
Kinderen kiezen
prijswinnaars
amsterdam - Kinderzender
Nickelodeon presenteert eind
oktober een prijzenshow waar
bij kinderen de winnaars bepa
len. De Kids Choice Awards is al
langer bekend in de Verenigde
Staten, maar is zaterdag 23 ok
tober voor de eerste maal in
Nederland. Zangeres Do en Erik
van der Hoff presenteren de
avond in de Pepsi Stage in Am
sterdam. Voordat de show be
gint, zijn er optredens van on
der anderen Jim, Maud, Lange
Frans en Baas B, Birgit, de Su-
gababes en Freestylers. De
grootste eer die een artiest kan
ontvangen, is een bak met slijm
over zijn hoofd. Verder zijn er
prijzen voor onder meer de fa
voriete film- en tv-helden en
voor de bekende Nederlander
die de beste boer kan laten.
500 Kunstenaars
op Kunst-in-Ahoy'
Rotterdam - Professionele kun
stenaars uit Europa exposeren
en verkopen dit weekeinde hun
werk op de kunstbeurs Kunst-
in-Ahoy' in Rotterdam. Deze
kunstbeurs heeft een andere in
valshoek dan bijvoorbeeld de
kunstRai te Amsterdam of de
kunstbeurzen in Den Haag,
Maastricht of Den Bosch. Op
deze beurzen exposeren gale
riehouders het werk van kun
stenaars. Maar op Kunst-in-
Ahoy' exposeren en verkopen
naast galerieën zo'n 500 profes
sionele internationale kunste
naars hun eigen werk. Kunst-
in-Ahoy' wordt gehouden vanaf
vandaag tot en met zondag 3
oktober in complex Ahoy'.
Documentaires
breken records
amsterdam - De documentai-
res 'Fahrenheit 9/11' en 'Etre et
Avoir' hebben allebei 200.000
bezoekers getrokken. Het is
voor het eerst in dertig jaar dat
documentaires in Nederland
zoveel publiek trekken. Tot nu
toe was de best bezochte docu
mentaire in Nederland de film
over André Hazes, 'Zij Gelooft
in Mij' uit 1999. Deze trok
150.000 bezoekers.
Dirigent Wallberg
overleden
essen - De Duitse dirigent
Heinz Wallberg is woensdag op
81-jarige leeftijd in zijn woon
plaats Essen overleden. Wall
berg is een van de bekendste
Duitse dirigenten. Hij begon als
trompettist en violist, maar
richtte zich vanaf 1954 op het
dirigeren. Hij dirigeerde in 35
landen en had de muzikale lei
ding bij zeker honderd gram
mofoonplaten en in meer dan
honderd televisieproducties.
door Maarten van Wijk
lisse - Een symbool van de vergan
kelijkheid van het leven. Een sym
bool van de maagdelijkheid. Een
symbool voor het weduwschap. Een
symbool van smart en verdriet. Een
symbool voor de liefde. De bezoeker
komt ze allemaal tegen op de ten
toonstelling 'Tulp, beeldmerk van
Turkije en Nederland'. Hoe zit het
nou met die symboliek?
„Ach, symboliek, ik denk dat de
tulp een lekkere vorm is om af te
beelden", zegt Cees Noordermeer
van museum De Zwarte Tulp in
Lisse, waar de tentoonstelling nog
tot februari te zien is. Zij omvat
een fraaie collectie Nederlandse
en Turkse kunst, van 17de-eeuwse
Nederlandse wandtegels tot mo
derne Turkse bankbiljetten. Alle
kunstwerken getuigen van de bij
zondere positie die de bloem in
beide landen inneemt, en natuur
lijk van zijn fraaie vorm.
De tulp komt oorspronkelijk uit de
bergen van de Kaukasus, maar is
in de 16de eeuw via Turkije (het
toenmalige Ottomaanse Rijk) in
Nederland terechtgekomen. In
beide landen was de bloem ge
liefd. In Constantinopel plantte de
sultan de tulpen in siertuinen. De
bloei van de bloemen was de aan
leiding voor grote, decadente tul
penfeesten. In Nederland rezen in
de 17de eeuw de prijzen voor de
gekweekte bollen de pan uit tij
dens de 'tulpomanie'. De aller
duurste bol kostte 10.000 gulden,
een bedrag waarvoor iemand des
tijds ook twee grachtenpanden
kon verwerven.
In de kunst duikt de tulp overal
op. De oudste voorbeelden op de
tentoonstelling zijn 16de-eeuwse
Turkse tegels uit Iznik, indertijd
een belangrijk keramiekcentrum.
Ernaast liggen Nederlandse tegels
van een eeuw later. In deze tegels
zijn de tulpen voller van vorm ge
worden. De Turkse tegels toonden
nog bloemen met drie losstaande
puntige bladeren, in de Neder
landse tegels zijn de bladeren
meer over elkaar geschoven en
zijn de bloemen boller. Dit weer
spiegelt de populairste rassen uit
die tijd: tulpen waren sterk aan
mode onderhevig.
Terwijl in Nederland de tulp zijn
bloeitijd beleeft, is het Ottomaan
se Rijk in oorlog, waardoor er geen
geld overschiet voor tulpen. In de
18de eeuw ontstaat een tweede
bloeiperiode voor de tulpen in
Turkije. De sultan importeert zijn
tulpen dan echter uit Nederland.
Ook de tegelbakkers in Turkije la
ten zich vanaf dat moment door
de Hollandse tulpenafbeeldingen
beïnvloeden. De geschiedenis van
de wederzijdse beïnvloeding is
mooi te volgen op de tentoonstel
ling in het Lissese.
In de 19de eeuw kijken Europese
kunstenaars weer naar het Oosten,
maar door de romantische bril van
duizend-en-een-nacht. Twee van
de meest aansprekende werken op
de tentoonstelling behoren tot dit
oriëntalisme. Zo is er een sprook
jesachtige, ingekleurde gravure
van de Fransman Jean Grandville,
met een afbeelding van een Turkse
sultana. Haar tulband, haar jurk,
haar gezicht, alles is in de vorm
van een tulp gegoten. Een ander
voorbeeld is een grote, fel azuur-
kleurige vaas van de Nederlander
Leon Senf, werkzaam bij de Porce-
leyne Fles in Delft. Bovenop het
deksel staat een schattig kameel-
tje.
In dezelfde periode spreekt de
vorm van de tulp ook de kunste
naars van de Art Nouveau aan.
Deze kunststroming hield van vrije
expressie en organische vormen.
Op de tentoonstelling is een zwie
rig bord te vinden van de plateel
bakkerij Zuid-Holland, en een se
rie studies met tulpen van de Ne
derlandse kunstenaar Carel Lion
Cachet, die uiteindelijk uitmonden
in een gestileerde hoofdletter W.
Die gebruikte Lion Cachet later op
een herdenkingsbord voor de kro
ning van koningin Wilhelmina.
De tentoonstelling laat verder ce
remoniële gewaden uit Turkije
zien, naast foto's van grafstenen,
glas in lood, bankbiljetten, platen
hoezen met Hollandse hits of klas
sieke muziek en vanitas-stillevens.
Overal is de tulp inzetbaar. Zozeer
zelfs, dat deze bloem het in landen
zo verschillend als Turkije en Ne
derland tot nationaal symbool kon
schoppen. De lekkere vorm van de
tulp is werkelijk universeel.
Tulp, beeldmerk van Turkije en Neder
land'. Te zien tot en met 13 februari,
Museum De Zwarte Tulp, Grachtweg 2a,
Lisse.
Een voorstelling van een Turkse sultana op een
eeuwse gravure van de Fransman Jean Grandvil
les aan haar doet aan een tulp denken.
Foto: Hielco Kuipers
Expositie van bewoners Nieuweroord in gemeentehuis Oegstgeest
door Bernadette van der Goes
leiden - De hal en aangrenzende
gangen in het gemeentehuis van
Oegstgeest zien er in deze
herfstmaanden wat exotisch uit.
Aan de wanden hangen grote
schilderijen die de bewoners van
asielzoekerscentrum Nieuwer
oord het afgelopen jaar maak
ten.
Kunstenares Fawzia Yousif El
Mamoun, asielzoekster afkom
stig uit Soedan, en de Leidse
kunstenares Fieke Weiiers zijn
de initiatiefnemers. „De men
sen hebben veel meer schilde
rijen gemaakt, zeker een stuk of
honderd", zegt Weiiers. „En er
komen er steeds meer bij, want
ons project loopt nog door. Wat
hier hangt is een selectie van
zo'n vijfentwintig panelen. We
hebben gekozen voor het werk
van mensen die echt iets te ver
tellen hebben. Over hun land
van herkomst, hun leven, hun
dromen."
Yousif El Mamoun: „Vaak zit er
voor asielzoekers niets anders
op dan wachten. Je mag niet
werken en na de middelbare
school mag je geen onderwijs
meer volgen. Daarom besloten
we te gaan schilderen. Dat
bleek een succes. Wekelijks ko
men nu tientallen mensen naar
het atelier. Ze vinden het erg
leuk. Terwijl ze bezig zijn den
ken ze even ergens anders
aan."
Aanvankelijk was de schilder
cursus alleen bedoeld voor vol
wassenen, maar al snel namen
die ook hun kinderen mee. Uit
de tentoongestelde werken
blijkt dat de deelnemers het
schilderen vaak als uitlaatklep
gebruiken voor hun trauma's.
muziek recensie
Lidy van der Spek
Concert Thalia Ensemble: Marjan Kuiper
(sopraan), Ine Sinnige-Worm (klarinet)
en Joke van Haeringen (piano). Gehoord:
30/9, Kapelzaal K&O, Leiden.
De lunchconcerten in de Kapel
zaal zijn weer als vanouds ge
start; met een kleine wijziging
in de opstelling, in het voordeel
van de luisteraar. De brandweer,
heeft het licht op groen gezet
voor een broodnodige uitbrei
ding. De twintig extra stoelen
zijn dan meer dan welkom.
Het seizoen wordt geopend met
een intiem maar spectaculair
optreden. De leden van het
Thalia Ensemble doen nauwe
lijks voor elkaar onder; dis er al
iemand op de achtergrond
treedt, dan is dat de pianist Jo
ke van Haeringen. Haar spel is
correct, integer, maar wezenlijk
iets toevoegen aan het geheel
doet zij het minst. Niettemin
brengen Marjan Kuiper (so
praan), Ine Sinnige Odarinet) en
Van Haeringen een feestelijke
try-out van hun nieuwe pro
gramma. Engelse songs van
Macfarren, Bernstein en Gor
don Jacob, gelardeerd met twee
Italianen, Cherubini en Doni
zetti; voorwaar geen sinecure.
In de eerste songs van Macfar
ren valt vooral de klarinettist
Sinnige op. Haar spel zit verras
send strak in het uniform, rit
misch puntgaaf en toch swin
gend en wendbaar.
In het Ave Maria van Cherubini
cultiveert Kuiper een kleurrijke
uitbundigheid. Het is puur bel
canto vyat ze zingt. Zeer ver
zorgd, uitstekend articulerend,
jubelt zij Maria de hemel in. De
liedjes van Bernstein gaan niet
zozeer omhoog dan wel recht
streeks de luisteraar tegemoet.
Geestige miniaturen uit de
bundel'I hate music', waarin
de titelsong wel het hoogtepunt
vormt. Volmaakt geëxalteerd,
hoog uithalend laat Kuiper ho
ren hoe zij over muziek denkt,
om haar stem vervolgens geraf
fineerd versluierend in te dam
men in een teder 'but I like to
sing, but thét's not music'. De
vogeltjes kwelen schalks door
de houten schacht van Sinne-
ge's klarinet in Jacobs 'of all the
birds that I do know'. Het hou
ten blaasinstrument dat even
later striemt langs de stem van
Kuiper heen in een verscheu
rend 'Flow, my tears' dat inge
togen begint, snijdend escaleert
en wanhopig leeg eindigt in
'despair'.
Er is ook plaats gemaakt voor
een Sonatina van Joseph Horo
witz voor klarinet en piano. Een
stuk met twee zeer contrastrijke
delen. Een lento in prachtig uit
gesponnen vocale en instru
mentale lijnen die elkaar
schoorvoetend omarmen. Het
con brio daarentegen barst van
ritmische expressiviteit in een
heftig syncopisch ritme, waarin
de klarinettist zich wellustig
wentelt en voorbeeldig, maar
weer net iets te keurig, door
Van Haeringen van repliek
wordt gediend.
Dankzij kunstenaressen Fawzia Yousif El Mamoun en Fieke Weiiers zien de hal en aangrenzende vertrekken van het gemeentehuis van
Oegstgeest er deze herfstmaanden wat exotisch uit. Foto: Dick Hogewoning
Zo wil een jongen van elf jaar
met zijn schilderij zijn moeder
troosten, die zonder man en
kinderen is achtergebleven in
Afghanistan. Wij zien een
vrouw gekleed in een Burka die
grote tranen huilt. Naast haar
heeft het jongetje zichzelf afge
beeld. Zij voeren een gesprek
met elkaar. Daarom heeft hij
teksten toegevoegd. 'Waar is
mijn man geblijfen', vraagt de
moeder. 'Niet zorgen, mama
lief, antwoordt de zoon.
Bij elk schilderij is een bordje
gehangen met de naam en her
komst van de maker, en infor
matie over wat is afgebeeld.
Hoewel het vaak om zware on
derwerpen als mishandeling,
oorlog en gevangenschap gaat,
zijn er ook schilderijen die de
mooiere kant van het leven als
onderwerp hebben. Een aantal
asielzoekers heeft met veel toe
wijding het landschap in hun
land van herkomst afgebeeld.
Een jongetje schilderde een
vrolijke picknick met dansende
en musicerende mensen. Een
meisje uit Rwanda beeldde
twee prachtig, in traditionele
gewaden gekdede vrouwen af.
„Sommige mensen hebben
echt talent", zegt Weiiers, ter
wijl zij wijst op het landschap
dat een jongen uit Armenië
heeft geschilderd. „Kijk eens
hoe goed hij die lucht heeft ge
daan. Dat terwijl hij hiervoor
nog nooit een penseel had vast
gehouden. Sommige mensen
vertellen ons als ze de eerste
keer komen dat ze twee linker
handen hebben. Ik weiger dat
te geloven. Als je een boterham
kunt smeren dan kun je ook
schilderen. 'Pak maar gauw verf
en een palet', zeg ik dan."
Weiiers kreeg zelfs een spasti
sche man die niet kan praten
aan het schilderen. Van hem
hangt een abstract werk in de
tentoonstelling. „Ze mogen van
ons schilderen wat ze willen",
voegt Yousif El Mamoun toe.
„Wanneer ze eenmaal bezig
zijn zie je vaak hun diepste ge
voelens naar buiten komen."
Ze wijst op het schilderij dat
een man uit Syrië maakte. Een
stormachtige zee met een boot
je op de hoge golven. De titel is
'De zware reis'. „Je ziet heel
goed wat hij probeert te zeggen.
Het stelt de reis voor die hij
moest maken om hier te ko
men. Misschien begrijp ik dat
zo goed omdat ik dat zelf ook
heb meegemaakt. Hij heeft er
echt zijn gevoel in gelegd. Ik
vind dat mooi. Het maakt mij
blij dat ik mensen blij kan ma
ken met schilderen."
Expositie: 'Ons contact', schilderijen
van asielzoekers. Te zien: t/m 26/11,
ma, di, do, vr 8.30-17 uur, wo 8.30-20
uur, Gemeentehuis Oegstgeest,
Rhijngeesterstraatweg 13, Oegst
geest.
Multi-instrumentalist op nieuw album op dance-toer
door Han Neijenhuis
Amsterdam - Alan Parsons wor
stelt met een dilemma. Als ar
tiest die zijn grote successen
vierde in de jaren zeventig en
tachtig, wordt hem snel het eti
ketje 'classic rock' opgeplakt.
Terwijl de tegenwoordig in Santa
Barbara, California woonachtige
Brit juist met zijn tijd is meege
gaan. Sommige songs op zijn
nieuwste album A Valid Path
zouden in danceclubs zelfs niet
misstaan. „Maar ja, daar vinden
ze Alan Parsons te oud, of ken
nen ze me niet", zegt de persoon
in kwestie.
Niet dat Parsons in de dance
clubs zou willen optreden. Ster
ker nog, hij komt er nooit. Daar
vindt de multi-instrumentalist,
die eind dit jaar 56 wordt, zich
te oud voor. „Maar ik ben wel
erg geïnteresseerd in elektroni
sche muziek. Ik volg de dance-
scene zeker. Er gebeuren inte
ressante dingen. Dan heb ik het
niet over hiphop of drum'n
bass. Dat boeit me wat minder.
Met name de sfeer van trance
spreekt me aan. Ik zou het leuk
vinden als mijn nieuwe num
mers in danceclubs gedraaid
zouden worden", aldus Parsons
aan de vooravond van een Eu
ropese toernee, waarin hij on
der de noemer The Alan
Parsons Live Project ook Ne-
Alan Parsons: „Ik hoop dat mensen ook openstaan voor mijn nieuwe
songs, zodat ik een brug kan slaan tussen heden en verleden."
Publiciteitsfoto: GPD
derland aandoet.
Parsons' zoon Jeremy vervult
een belangrijke rol op A Valid
Path. Op het album staan naast
een aantal gloednieuwe songs
namelijk ook remixen van en
kele oude songs van het toen
malige Alan Parsons Project,
die tot 1993 werd gevormd door
Parsons en zijn toenmalige
compagnon Eric Woolfson. Je
remy Parsons heeft oudjes als
MammaGamma en Dream Wit
hin a Dream flink opgepoetst
en voorzien van een modern
dance-jasje. En ook de nieuwe
nummers op het album hebben
een sterk elektronisch karakter.
Parsons: „Het is niet de eerste
keer dat ik met Jeremy samen
werk. In het verleden heeft hij
ook al gitaar gespeeld op één
van mijn platen. Maar deze
keer is zijn bijdrage totaal an
ders. Jeremy is een computer
expert en erg bezig met elektro
nische muziek. Hij wilde die
oude songs graag eens onder
handen nemen en ik ben blij
met het resultaat. Ik probeer
me tegenwoordig te profileren
als artiest die elektronische mu
ziek maakt. Dit album is een
stap in de goede richting."
Veel fans van de oude Alan
Parsons Project kunnen die
ommezwaai wat minder waar
deren, weet Parsons. „Ik heb nu
eenmaal een 'classic rock'-ach-
tergrond. En van daaruit is het
moeilijk een nieuw publiek aan
te boren of oude fans mee te
krijgen. Bovendien merk ik dat
het moeilijk is om nieuwe songs
op de radio te krijgen."
Overigens is Parsons allerminst
van plan om zijn oude publiek
teleur te stellen tijdens de ko
mende optredens. Live speelt
de muzikant met een 'ouder
wetse' band en naast wat nieuw
werk komen ook de oude hits
als The Turn of a Friendly Card,
Eye In The Sky en Don't Answer
Me voorbij.
„Natuurlijk", zegt Parsons. „Ik
speel die songs graag en boven
dien wil het publiek dat vooral
horen, daar ben ik me van be
wust. Maar toch hoop ik dat de
mensen ook openstaan voor
mijn nieuwe songs, zodat ik een
brug kan slaan tussen heden en
verleden. De elektronica is live
minder prominent aanwezig
dan op de plaat. We spelen de
dance-achtige stukken met de
band, met echte drums en
bas."
Naast succesvol muzikant heeft
Alan Parsons ook als producer
bepaald niet slecht geboerd. Hij
produceerde platen van onder
meer Paul McCartney, Al Ste
wart en The Hollies en was als
technicus betrokken bij Pink
Floyds klassieker Dark Side of
the Moon. Ook was hij aanwe
zig bij de opnamen van Abbey
Road en Let It Be van The Beat
les.
„Toen zorgde ik vooral voor de
koffie en de thee", zo relativeert
Parsons zijn bijdragen aan die
Beatle-platen. „Ik kwam net kij
ken, had toevallig een baantje
in de Abbey Road Studio's.
Maar het was natuurlijk fantas
tisch om daar bij te zijn. Het
heeft me wel op weg gehol
pen."
The Alan Parsons Live Project: 3/10
en 4/10 Podium Hardenberg, 5/10
013 Tilburg.
theater recensie
Wijnand Zeilstra
Voorstelling: 'Wolperding' doo
Wetten van Kepler. Spel: Wiebe
Laetitia van Krieken, Arwen Linnt
Herman van de Wijdeven en G|
Zeilstra. Regie: Wim Berings. Gt
29/9, LAKtheater, Leiden. Daar r
zien: vanavond en morgenavond
Alkeburcht, Roelofarendsvee
De inspiratiebron is duidef
wanneer je in de aankondi
leest: een snikhete dag en
zwoele nacht in Leenham,
denkbeeldig Brabants dor]
verwijst bijna rechtstreeks.
'Under Milk Wood' van Dy
Thomas. Ook hier een schïj
baar alledaags dorp, ook h
vorm van een hoorspel en<
tisch taalgebruik. 'Under li
wood' is al vaak voor opvq
in een theater bewerkt. Zot
'Wolperding' dat wordt gen
senteerd als een live uitgeij,
hoorspel.
Er wordt dan ook niet gea^
teerd. De meeste spelers ki
zelfs niet eens van hun pla
Zij zitten achter hun instrii
ment, waarmee zij zorgen j
een muzikale begeleiding i
voor een voortdurend hoo.
klankspel. Regelmatig geve"
- al dan niet zingend - een
vulling op wat de verteller*
voren brengt. Dat gebeurt
terst gedisciplineerd. Je ki^j
merken dat de voorstelling
langere tijd wordt gespeelt
Op een knappe manier roe
verteller samen met zijn vi||
collega's de onwerkelijke s
op, die boven het denkbea
dorpje hangt. Daarbij spit&t
verhaal zich toe op een blq
rijke typering van enkele fije
duele bewoners. Het Brabfi
gezelschap maakt hierbij ife
eens gebruik van het eigen
lect. Waarschijnlijk gaat dae
door voor Leidse oren wel'd
van de betekenis van dit st>t
verloren. Onoverkomelijk in
echter niet, want zang, mija
geluiden en tekst zijn sma%
en consistent met elkaar vfci
ven en staan hoofdzakelijk^
dienst van een compact kl|
verhaal. En dat klankverha}]
moet je eerder als een ged
dan als een theatertekst toin
alphen aan den rijn/gi
Mark Retera, maker van dêS
Dirkjan, is de winnaar vj
Stripschapprijs 2004. Het
jaar de dertigste keer dj
Stripschapprijs, de bel.
ste prijs voor het beeldi
in Nederland, wordt uitg^z'
Dat gebeurt tijdens de Si
gen op zaterdag 23 en zc
24 oktober in Alphen aa#
Rijn. F
De net veertiger Mark RetF
volgens stripkenners 'de
kroonde koning van de[°
domme, melige humor.
strip Dirkjan bestempelt
de grappigste strip van de^
Landen.
De strip Dirkjan gaat ov<
ongelooflijke kluns, een
van de eerste orde. Retera 1
daarbij soms de grenzen
het fatsoen en gaat daar F)
overheen. Momenteel
van Dirkjan acht album;
schenen en wordt de strip'
publiceerd in de Veronif
en in een aantal kranten.
itl
